CANBERRA – Hôm thứ Hai (17/6), Thủ tướng Úc Anthony Albanese và Thủ tướng TQ Lý Cường sẽ gặp nhau để thảo luận về các vấn đề xoay quanh 3 chủ đề chính: hợp tác kinh tế, an ninh khu vực và vấn đề nhân quyền liên quan đến một nhà văn Úc bị giam giữ tại TQ, theo Reuters.
Đây là chuyến viếng thăm Úc đầu tiên của thủ tướng TQ sau 7 năm. Chuyến công du của Lý Cường, nhân vật số 2 của TQ sau Tập Cận Bình, đánh dấu một bước tiến quan trọng, cho thấy mối quan hệ giữa hai quốc gia đang trở nên ổn định hơn sau giai đoạn căng thẳng khi Bắc Kinh ngăn chặn 20 tỷ MK hàng xuất cảng của Úc và những xích mích liên quan đến vấn đề quốc phòng.
“Giữ liên lạc và duy trì đối thoại là quan trọng và cần thiết để giải quyết các vấn đề lớn mà hai quốc gia đang gặp phải, đồng thời cũng để tìm kiếm cơ hội hợp tác,” Ngoại trưởng Penny Wong cho biết trong một cuộc phỏng vấn hôm thứ Hai. Bà cho biết Úc và Hoa Kỳ đã hợp tác với các quốc gia khác để duy trì an ninh khu vực thông qua QUAD (Bộ Tứ) và thỏa thuận AUKUS, “để đảm bảo khu vực được an toàn và ổn định hơn.”
TQ đã chỉ trích QUAD và AUKUS, cho rằng đây là những nỗ lực nhằm kiềm chế hoặc ngăn chặn sự phát triển và ảnh hưởng của TQ trong khu vực.
Sáng thứ Hai (17/6), đã có nhóm những người biểu tình và người ủng hộ tập trung trên bãi cỏ trước tòa nhà Quốc hội ở Canberra. Đây là nơi diễn ra buổi chào đón chính thức được tổ chức cho Lý Cường, và đông nghẹt cảnh sát để duy trì an toàn cho Lý. Các nhóm biểu tình ủng hộ Tây Tạng, Duy Ngô Nhĩ, Hồng Kông và Pháp Luân Công và các nhóm ủng hộ TQ được ngăn cách với nhau bằng hàng loạt rào chắn.
Tenzin Wougyal, cư dân Canberra 37 tuổi, cho biết ông đến để cho mọi người thấy văn hóa, tôn giáo và ngôn ngữ của Tây Tạng đang gặp bị đe dọa. Ông nói: “Úc nên cẩn trọng với những điều đang làm – đừng hy sinh nhân quyền vì lợi ích kinh tế trước mắt.”
Tan Zhu, 50 tuổi, đã đi từ Sydney đến để chào đón Lý, và cũng đã có mặt tại sân bay Canberra khi Lý đến nơi. Ông cho hay: “Mối quan hệ với Úc đã trở nên tốt đẹp hơn nhiều. Đó là điều rất tích cực.”
Bắt đầu bằng một số hoạt động ngoại giao liên quan đến gấu trúc và rượu vang vào Chủ Nhật, Lý hiện đang trong chuyến công du kéo dài 4 ngày đến Úc, và cho biết mối quan hệ song phương “đã quay trở lại đúng hướng.”
TQ là đối tác thương mại quan trọng của Canberra, tiếp nhận khoảng 1/3 hàng xuất cảng của Úc và cung cấp khoảng 1/4 hàng nhập cảng của Úc. Nếu không có TQ, người tiêu dùng ở Úc sẽ phải trả nhiều tiền hơn 4.2% cho các mặt hàng tiêu dùng. Tổng giá trị mậu dịch giữa Úc và TQ đã đạt 327 tỷ Úc Kim (tương đương khoảng 215.95 tỷ MK) vào năm ngoái.
Úc là nhà cung cấp quặng sắt lớn nhất cho TQ, và TQ cũng đã đầu tư vào các dự án khai thác mỏ tại Úc. Trong chuyến viếng thăm của Lý, hai bên có thể sẽ thảo luận về việc Úc có cho phép TQ tiếp tục đầu tư nhiều vào ngành khoáng sản quan trọng hay không.
Các quốc gia phương Tây đang cố gắng giảm bớt sự phụ thuộc vào Bắc Kinh đối với các nguyên tố đất hiếm, nguyên liệu quan trọng cho xe điện. Tháng trước, Úc đã ngăn cản một số nhà đầu tư TQ mua thêm cổ phần trong một công ty khai thác đất hiếm nhằm bảo vệ lợi ích quốc gia.
Thủ tướng Albanese cũng sẽ nêu các vấn đề về nhân quyền trong những buổi hội đàm với Lý. Trước chuyến thăm của Lý, một tòa án ở Bắc Kinh đã tuyên án tử hình treo (suspended death sentence) đối với nhà văn người Úc gốc Hoa, Yang Hengjun (Dương Hằng Quân).
Những người ủng hộ Dương Hằng Quân kêu gọi Thủ tướng Albanese yêu cầu Lý cho phép chuyển ông Dương về Úc vì lý do sức khỏe, nhấn mạnh rằng “không thể đạt được một mối quan hệ song phương ổn định và tôn trọng với TQ khi mà các viên chức Bắc Kinh hăm he hành quyết một tù nhân chính trị người Úc.”