Bước sang năm mới, tiểu bang California có hơn 1,000 điều luật mới bắt đầu có hiệu lực vào ngày đầu năm. Đây là số dự luật được thông qua và phê chuẩn bởi thống đốc tiểu bang trong số khoảng 5,000 điều luật được đệ trình và 200 dự luật bị bác bỏ bởi văn phòng thống đốc.
Con số luật mới này chỉ là ở tiểu bang California. Tất cả 50 tiểu bang trên toàn nước Mỹ cũng có luật mới, nhưng với số lượng ít hơn. Đó là chưa kể đến các điều luật mới của chính phủ liên bang và các cấp địa phương như quận hạt, thành phố thông qua và áp dụng tại mỗi địa phuong liên hệ. Đây chỉ là thay đổi một năm, khi hầu hết mọi nơi đều có luật mới hay thay đổi luật mỗi năm. Đó là căn bản và nền tảng xã hội pháp trị tại Hoa Kỳ.
Bài viết này chỉ đề cập đến một số luật có ảnh hưởng đến mọi người tại California mà người thường nên biết đến để tránh những hiểu lầm hay tai hại có thể xảy ra vì không biết luật đã thay đổi. Tại Hoa Kỳ, không biết luật có thể không phải là biện minh không có tội – “Ignorance of the law is not a defense”.
Luật Lao Động
Mức lương tối thiểu tại tiểu bang California đã tăng lên $16.50 một giờ thay vì $16 vào năm ngoái. Cử tri đã bác bỏ một dự luật trưng cầu dân ý đề nghị tăng lương lên $18 một giờ. Một số thành phố vẫn có thể áp đặt mức lương tối thiểu cao hơn như tại San Jose, San Francisco hay Los Angeles. Một số ngành nghề riêng biệt cũng có mức lương tối thiểu như nhân viên ngành y tế hay hay bán thực phẩm ăn nhanh (fast food). Mức lương tối thiểu của liên bang ở mức $8.50 vẫn còn áp dụng tại các tiểu bang không có mức lương tối thiểu cao hơn.
Chủ nhân không được đòi hỏi nhân viên phải có bằng lái trong các quảng cáo hay khi thuê mướn nhân viên trừ khi công việc đòi hỏi có trách nhiệm lái xe hay các phương tiện chuyên chở khác không đáp ứng nhu cầu trách nhiệm này.
Các dịch vụ giao đồ ăn nấu sẵn như Grub hay DoorDash phải cho khách hàng cơ hội biết trước tên và hình ảnh của người giao đồ ăn trừ khi nhà hàng trực tiếp giao đồ ăn đến tận khách hàng.
Nhân viên không bị bắt buộc phải dùng hết thời gian nghỉ phép có trả lương (vacation) trước khi xử dụng ngày nghỉ vì đau bệnh (sick leave) hay phục vụ trong bồi thẩm đoàn (jury duty). Luật pháp hiện nay vẫn không bắt buộc chủ nhân phải trả tiền lương khi nhân viên phục vụ trong bồi thẩm đoàn. Tuy nhiên, rất nhiều hãng xưởng lớn vẫn trả lương khi nhân viên phục vụ trong bồi thẩm đoàn.
Chủ nhân không được bắt buộc nhân viên tham dự buổi họp để thảo luận về vấn đề chính trị hay tôn giáo ngoại trừ các tổ chức hoạt động về chính trị hay tôn giáo. Mục tiêu chính của dự luật này là để ngăn cản các công ty hội họp với nhân viên để thảo luận các vấn đề chống phá việc thành lập công đoàn lao động, chứ không hẳn là tôn giáo hay chính trị.
Luật bắt buộc các sở làm phải cung cấp nơi riêng để lấy sữa cho con bú được nới rộng ra cả những người ra tòa án. Đây là chiều hướng nới rộng quy định này đến các nơi công cộng trên toàn tiểu bang, chứ không riêng gì cho nhân viên tại sở làm.
Luật mới cấm các hợp đồng thương mại qui định các hình thức giải quyết tranh chấp như hòa giải (arbitration) tại địa điểm ngoài tiểu bang cho những tranh chấp xảy ra trong tiểu bang California. Nếu những tranh chấp này có thể giải quyết được trong các tòa án tranh chấp nhỏ (Small Claims Court) thì người liên hệ có quyền đòi giải quyết tại các tòa án này.
Các hợp đồng thuê mướn người thầu làm việc không phải là nhân viên (independent contractor) có trị giá trên $250 phải có văn bản hợp đồng và có ghi ngày trả tiền. Nếu không ghi ngày trả tiền thì phải trả trong vòng 30 ngày sau khi hoàn tất công việc.
Đơn xin tiền thất nghiệp (unemployment) hay phế tật (disability) phải được cấp tiền trong vòng 14 ngày sau khi nộp đơn. Các đơn xin này có thể được nộp trong vòng 30 ngày trước ngày thất nghiệp hay phế tật bắt đầu.
Giải Trí
Các cơ sở bán cần sa có thể được bán đồ ăn hay nước uống không phải là rượu bia để tiêu thụ cùng với cần sa tại địa điểm. Các cơ sở này cũng có thể tổ chức nhạc sống hay giải trí sống tại cùng địa điểm. Đây là một hình thức xử dụng cần sa giải trí như hiện nay tại Hòa Lan hay nhiều nơi khác tại Âu Châu.
Các thành phố hay các cấp chính quyền địa phương có thể quy định các khu vực giải trí (entertainment zone) để có thể cho uống rượu bia nơi công cộng và trong khu vực này. Đây là một hình thức cho uống rượu bia ngoài đường phố tại các khu vực này.
Giáo Dục
Giáo trình về kỳ thị hay phân biệt chủng tộc dựa trên vụ án Mendez vs. Westminster sẽ được giảng dạy trong các trường trung học trên toàn tiểu bang. Đây là dự luật do Dân Biểu Trí Tạ từ Quận Cam đề nghị.
Một giáo trình khác nói về những thiệt hại trong thời kỳ mở mang bờ cõi Hoa Kỳ đối với người dân gốc địa phương (Native Americans) như thiệt mạng, nô lệ, đói khát, bệnh tật hay bạo động trên các sắc dân này cũng được giảng dạy trong các trường trung học do Dân Biểu James Ramos từ San Bernardino đề nghị.
Các trường học hay học khu không được quyền buộc thầy cô giáo phải thông báo đến phụ huynh về những hành động có khuynh hướng thay đổi giới tính (transgender) hay đồng tình luyến ái (sexual orientation) của học sinh. Các thầy cô vẫn có thể nói chuyện với phụ huynh, nhưng không bị đuổi việc nếu không thông báo cho phụ huynh. Luật hiện nay cấm các thầy cô giáo tiết lộ các chi tiết về vấn đề thay đổi giới tính hay đồng tình luyến ái của học sinh nếu biết được vì được tiết lộ bí mật hay không có lý do cần thiết.
Các học khu và trường học phải có chính sách xử dụng điện thoại cầm tay haycác phương tiện mạng xã hội trong thời gian trong trường học. Luật không cấm, nhưng chỉ buộc các trường học lưu ý đến vấn đề này để giảm thiểu việc xử dụng điện thoại hay mạng xã hội trong thời gian trong trường. Ngoài trường học, các phụ huynh nên có phương thức kiểm soát vấn đề này đối với con cái của mình.
Các trường tiểu học phải cung cấp các sản phẩm kinh nguyệt miễn phí tại trường học cho học sinh xử dụng. Nhiều học sinh cấp tiểu học đã có nhu cầu xử dụng các sản phẩm kinh nguyệt trong trường học.
Giao Thông
Luật buộc có bảo hiểm tai nạn tối thiểu tại California tăng từ $15,000 cho mỗi người hay $30,000 cho mỗi tai nạn hay $5,000 cho thiệt hại tài sản lên $30,000 cho mỗi người hay $60,000 cho mỗi tai nạn hay $15,000 cho thiệt hại tài sản. Những người đang có mức bảo hiểm tối thiểu trước đây nên mua bảo hiểm mới để hợp lệ theo luật mới. Những người đang có mức bảo hiểu trên mức này thì không cần thay đổi.
Luật mới cấm việc mua bán các dụng cụ làm thay đổi tốc độ cho các xe đạp chạy bằng điện gọi là e-bike. Các loại xe đạp này hiện nay rất thịnh hành và với tốc độ cao có thể gây mất an toàn trên các đường phố công cộng, đặc biệt là trên lề đường.
Luật mới cấm đậu xe trong vòng 20 feet của khu băng qua đường của người đi bộ, cho dầu có kẻ hàng hay không. Luật này để giúp xe cộ dễ thấy người đi bộ bước xuống đường hơn.
Y Tế
Bảo hiểm sẽ phải trang trải cho việc chữa trị bệnh hiếm muộn con cái (infertility), kể các cấy tinh trùng. Luật này bắt đầu có hiệu lực vào tháng 7 năm nay.
Các nợ nần không trả về y tế không được báo cáo đến các cơ quan báo cáo hồ sơ tín dụng. Số nợ này vẫn phải trả, tuy nhiên không được báo cáo trên các hồ sơ tín dụng. Số nợ này nếu đã trả qua thẻ tín dụng và sau đó không trả nợ thẻ tín dụng thì vẫn có thể bị báo cáo đến các cơ quan báo cáo tín dụng.
Tài Chánh
Các phương thức gia hạn tính tiền tự động sau thời gian dùng thử (auto subscription renewal) cần phải có văn bản đồng ý tiếp tục rõ ràng nếu ký hay gia hạn sau 1 tháng 7 năm 2025. Phương thức giao dịch này dựa trên đặc điểm là nhiều người dùng thử một dịch vụ quảng bá nào đó thì quên luôn là mình đang trả tiền cho dịch vụ này và không nhớ để chấm dứt.
Ngân hàng không được tính tiền lệ phí nếu từ chối khách hàng lấy tiền ra vì không có đủ tiền trong trương mục.
Ngân hàng cũng không được tính tiền lệ phí ngân phiếu không tiền bảo chứng quá $14 trừ khi luật liên bang cho phép số tiền lệ phí thấp hơn. Lệ phí này thông thường có thể lên đến $30 hay hơn nữa.
Kỹ Thuật và Mạng Xã Hội
Vấn đề Trí Tuệ Nhân Tạo (Artificial Intelligence – AI) đang gây xáo trộn nhiều vấn đề trong xã hội. Kỹ thuật này có thể biến đổi hình ảnh hay lời nói bình thường trở thành hình ảnh khiêm dâm hay lời nói không thực sự do người đó nói ra.
Điều luật SB 926 qui định một tội nghiêm trọng nếu người nào tạo ra hay phát tán các tài liệu khiêu dâm của người dưới tuổi vị thành niên cho dầu hình ảnh đó là giả tạo hay do kỹ thuật trí tuê nhân tạo làm ra.
Điều luật mới còn qui định tội nghiêm trọng nếu tạo ra hay phát tán các tài liệu tạo ra bởi trí tuệ nhân tạo và gây xúc phạm nghiêm trọng đối với đối tượng liên hệ. Luật này còn buộc các diễn đàn mạng xã hội cung cấp các phương tiện để báo cáo các trường hợp phát tán các tài liệu xúc phạm đến chính họ là nạn nhân.
Luật mới buộc các diễn đàn phải cung cấp các phương tiện để người dùng có thể xác nhận hay phân biệt sản phẩm thực sự hay do trí tuệ nhân tạo làm ra.
Luật mới cũng buộc các diễn đàn phải theo dõi và cung cấp những phương thức báo cáo các trường hợp xách nhiễu trên mạng xã hội (cyberbullying)
Hình Sự
Tiểu bang đã có nhiều phương thức để đối phó với vấn đề tội phạm trộm cắp lan tràn trên các đô thị lớn.
Trong cuộc bầu cử tháng 11 vừa qua, cử tri đã thông qua Dự Luật 36 nhằm buộc rằng các tội phạm như ăn cắp vặt hay xử dụng ma túy lần thứ ba có thể bị kết tội đại hình (felony) cho dù với giá trị dưới $950. Nhiều người vẫn đang hiểu lầm là lấy cắp dưới $950 hay mỗi món hàng dưới $950 tại California thì không bị kết tội. Điều đó không đúng, vì những trường hợp đó vẫn bị kết tội tiểu hình (misdemeanor) và thường là không bị ở tù hay bắt giam trước ngày ra tòa.
Nghị Hội tiểu bang cũng đã thông qua nhiều điều luật nhằm xử phạt khắc khe hơn đối với những trường hợp trộm cắp vặt, như gom tổng số giá trị từ nhiều nạn nhân để đạt mức $950 để kết tội đại hình, gia tăng hình phạt nếu bán đồ ăn cắp có trị giá trên $50,000 hay liên hệ đến việc đập phá xe để ăn cắp.
Đuổi Nhà
Trong đơn kiện đuổi nhà, người bị đuổi nhà sẽ có 10 ngày, thay vì 5 ngày như trước đây, để trả lời đơn kiện đuổi nhà. Các tiến trình thông báo đuổi nhà vẫn tiếp tục như trước đây. Các thủ tục đuổi nhà trong vài năm trở lại có phần khó khăn hơn đối với chủ nhà và dễ dãi hơn đối với người thuê nhà.
Kết Luận
Trên đây chỉ là một vài điều luật được chọn ra trong số hàng ngàn điều luật mới khác đang được áp dụng. Vì là chỉ biên soạn vắn tắt, mọi người nên tham khảo với luật sư cho những vấn đề riêng của mình và không nên lệ thuộc vào sự trình bày về các điều luật trên đây.
Gửi ý kiến của bạn
