TCPV của Anh sắp có phán quyết về định nghĩa “phụ nữ” trong luật, giữa giới tính sinh học và giới tính hợp pháp. Quyết định này có thể ảnh hưởng sâu rộng đến quyền người chuyển tính và các chính sách liên quan đến giới tính tại Anh. (Nguồn: Chụp lại từ YouTube)
(LONDON, ngày 16 tháng 4, Reuters) – Tòa án cao nhất nước Anh sẽ sớm ra phán quyết quan trọng về một vấn đề pháp lý được xem là cốt lõi trong cuộc tranh luận ngày càng gay gắt về quyền của người chuyển tính: liệu định nghĩa của từ “phụ nữ” trong Đạo Luật Bình Đẳng (Equality Act) có bao gồm những người chuyển tính đã được cấp giấy chứng nhận giới tính (gender recognition certificate, GRC) hay không?
Phán quyết lần này không chỉ là một vấn đề về câu chữ trong luật, mà còn có thể tạo ra những ảnh hưởng sâu rộng đến cách các dịch vụ dành riêng cho phụ nữ – chẳng hạn như nơi trú ẩn cho nạn nhân bị bạo hành, khu điều trị riêng trong bệnh viện, hay các môn thể thao nữ – tại Anh trong tương lai.
Nhóm vận động Vì Phụ Nữ Scotland (For Women Scotland, FWS) đã khởi kiện nhằm phản đối hướng dẫn của chính phủ Scotland về một đạo luật năm 2018, được thiết kế nhằm tăng tỷ lệ phụ nữ trong các cơ quan quản trị thuộc hệ thống công quyền.
Trong hướng dẫn đó, chính quyền Scotland quy định rằng người chuyển tính nữ (tức là người sinh ra mang phái tính nam nhưng đã chuyển tính sang thành nữ và có giấy chứng nhận xác định phái tính GRC) thì về mặt pháp lý được công nhận là phụ nữ. Chính phủ Scotland cho biết Quốc hội Anh đã có chủ ý như vậy khi thông qua Đạo Luật Bình Đẳng.
FWS cho rằng cách hiểu như vậy đã “mở rộng” quá mức định nghĩa pháp lý về phái tính, và khẳng định rằng các quyền lợi theo đạo luật bình đẳng phải được xác định dựa trên phái tính “cha sanh mẹ đẻ.” Họ lập luận rằng việc bao gồm phụ nữ chuyển tính trong các chỉ tiêu dành riêng cho giới nữ là không phù hợp, thậm chí gây ảnh hưởng tiêu cực đến quyền lợi của phụ nữ.
Các nhà vận động cho quyền của người chuyển tính lo ngại rằng nếu FWS giành thắng lợi, thì chiến thắng này sẽ hợp pháp hóa việc phân biệt đối xử đối với những người đã được công nhận phái tính hợp pháp, đặc biệt là trong lĩnh vực việc làm.
Trước đó, vụ kiện của FWS đã bị hệ thống tòa án Scotland bác bỏ. Tuy nhiên, tổ chức này đã kháng cáo lên TCPV Anh. Hiện cả FWS lẫn chính phủ Scotland đều thừa nhận rằng phán quyết sắp tới có thể phức tạp, gây tranh cãi, và tạo ra những hệ quả pháp lý lâu dài.
Cùng lúc đó, tranh chấp tương tự cũng đang nổ ra ở Hoa Kỳ. Tại Mỹ, hàng loạt thách thức pháp lý đã nổi lên sau khi Trump ban hành các sắc lệnh hành pháp nhằm cấm người chuyển tính phục vụ trong quân đội, làm dấy lên nhiều phản ứng trái chiều.
Trong phiên xét xử trước TCPV Anh vào tháng 11 năm ngoái, Aidan O’Neill, luật sư của FWS, nhấn mạnh rằng: “Việc cho rằng các khái niệm ‘phụ nữ’ và ‘nam giới’ trong Đạo Luật Bình Đẳng là nhằm chỉ ‘phái tính trên giấy chứng nhận’ là hoàn toàn sai lầm. Những khái niệm này phải được hiểu theo ngữ nghĩa thông dụng trong đời sống hàng ngày.”
Một số tổ chức nhân quyền đã tham gia vụ kiện với tư cách bên liên quan. Tổ chức Ân xá Quốc tế (Amnesty International) đã lên tiếng ủng hộ lập trường của chính phủ Scotland, trong khi một số nhóm đại diện cho cộng đồng đồng tính nữ, bao gồm LGB Alliance, đứng về phía FWS và bày tỏ lo ngại rằng việc mở rộng định nghĩa giới có thể làm xói mòn không gian an toàn dành riêng cho phụ nữ.
Trở lại Scotland, năm 2022, Quốc hội đã thông qua một đạo luật cải cách giúp người chuyển tính dễ dàng thay đổi giới tính hợp pháp mà không cần phải có chẩn bịnh của bác sĩ về chứng rối loạn nhận biết giới tính (gender dysphoria), đồng thời hạ độ tuổi thấp nhất từ 18 xuống còn 16 tuổi. Tuy nhiên, đạo luật này đã bị chính phủ Anh tại Westminster chặn lại, và sau đó chính phủ Scotland buộc phải từ bỏ nỗ lực kháng cáo.
Gửi ý kiến của bạn
