[Nhà báo Documented có buổi trò chuyện với MC Nguyễn Cao Kỳ Duyên để tìm hiểu cách những kẻ lừa đảo sử dụng hình ảnh của cô để quảng cáo sản phẩm của họ.]
Khi cô Kỳ Duyên nhận đóng quảng cáo cho thuốc bổ giúp những người bị đau khớp, có tên Joint Bonus, cô không suy nghĩ nhiều về điều đó.
Trước đây, ca sĩ kiêm MC nổi tiếng người Mỹ gốc Việt Nguyễn Cao Kỳ Duyên đã từng thu diễn nhiều quảng cáo có thù lao và đánh giá sản phẩm, vì vậy khi tập đoàn FTB mời cô làm quảng cáo, cô không suy nghĩ nhiều.
Cô đã nhờ phụ tá Huỳnh Thị Ngọc Hân giúp tìm hiểu công ty, và họ cho rằng giấy tờ chứng minh sản phẩm có vẻ hợp pháp.
Cô cũng nhận ra nhà máy sản xuất thuốc bổ này cũng sản xuất các loại thuốc bổ khác mà cô đã từng giúp quảng cáo, cô nói, vì vậy cô tin tưởng làm việc với họ.
Cô Kỳ Duyên thường đặt giới hạn thời gian sử dụng hình ảnh của cô trong hợp đồng với đối tác kinh doanh, và yêu cầu tập đoàn FTB giới hạn việc sử dụng hình ảnh của cô trong ba tháng.
Cô bay về Việt Nam, quay quảng cáo và nhận thù lao.
Cô cũng có ký một hợp đồng khác với tập đoàn FTB để quảng cáo một sản phẩm có tên là Sugar Care, nhằm mục đích giúp người tiêu thụ kiểm soát lượng đường cao trong máu.
MC Kỳ Duyên không hề biết rằng sau khi video quảng cáo của cô phát sóng trên kênh YouTube của tập đoàn FTB, các đoạn phim quảng cáo của cô có thể bị sao chép, chỉnh sửa lại và sau đó bị các nhóm buôn khác giả mạo đăng lại như quảng cáo mới trên YouTube và Facebook, cô cho biết.
Theo bản hợp đồng được nhà báo Documented xem xét, hình ảnh của MC Kỳ Duyên chỉ được sử dụng cho đến hết tháng 12 năm 2023, thế nhưng, các quảng cáo mới vẫn liên tục xuất hiện — một số chỉ mới xuất hiện vào tháng Giêng năm nay.
Những quảng cáo đó và các tay buôn đằng sau quảng cáo là chú tâm của bài tường trình mà nhà báo Documented đã xuất bản, trong đó chúng tôi trình bày chi tiết về phương cách mà các mạng lưới buôn bán đã sử dụng các tuyên bố sai lầm, bác sĩ giả và chiến thuật gây áp lực để bán thuốc bổ chưa được kiểm chứng cho giới cao niên Việt Nam tại Hoa Kỳ.
Sau khi bài báo điều tra thuốc bổ được đăng vào cuối tháng 2, MC Kỳ Duyên đã liên lạc với nhà báo Documented.
Cô cho biết cô đã không trả lời tin nhắn yêu cầu bình luận của nhà báo Documented trước đó vì cô chưa thấy tin nhắn cho đến sau ngày bài báo được đăng.
MC Kỳ Duyên giải thích với nhà báo Documented rằng, kể từ đầu năm 2024, cô đã cố gắng tìm cách bắt gỡ xóa các đoạn phim quảng cáo cho thuốc bổ Joint Bonus và Sugar Care của cô ra khỏi YouTube và Facebook sau khi thấy quảng cáo đó vẫn còn đang lưu hành, và mặc dù ban đầu cô đã ký hợp đồng kinh doanh hợp pháp với tập đoàn FTB.
Cô đã cung cấp tài liệu và ảnh chụp màn hình cho nhà báo Documented để xác minh hợp đồng.
MC Kỳ Duyên, một người từng được đào tạo thành luật sư, đã cho biết cô đã cẩn thận đọc bản thảo lời của quảng cáo, nhưng các phiên bản quảng cáo của cô đã bị chỉnh sửa để đưa ra những tuyên bố ngụy tạo mà cô chưa từng đưa ra về những sản phẩm đó, chẳng hạn như Sugar Care có thể giúp người tiêu thụ ít lệ thuộc hơn vào insulin.
Câu chuyện của cô cho thấy cách những kẻ lừa đảo trên mạng có thể dễ dàng chế ra các quảng cáo giả dựa trên các đoạn phim đánh cắp từ internet, và dễ dàng nhắm mục tiêu vào các nhóm người nhập cư như người Việt Nam, bằng nhiều công cụ khác nhau trên mạng.
Sáng kiến về thuốc bổ Joint Bonus đến từ cô Nguyễn Linh. Cô cho biết cô đã nghĩ ra sản phẩm này sau khi nghe người bạn sống tại Hoa Kỳ phàn nàn về chứng đau khớp.
Sau hơn một thập kỷ kinh doanh thuốc bổ tại Việt Nam, cô Nguyễn Linh quyết định tung ra sản phẩm để giúp bạn mình và "những người Việt khác tại Hoa Kỳ", cô cho biết.
Cô Nguyễn Linh, sống tại Hà Nội, có cổ phần và làm việc cho tập đoàn FTB, là người chủ động tìm đến MC Kỳ Duyên.
Cô đã chế tạo sản phẩm vào năm 2023, vài tháng trước khi liên lạc Kỳ Duyên.
Tập đoàn FTB đã chi $900.000 Mỹ kim để phát triển sản phẩm, lập ra kế hoạch phân phối và quảng cáo.
Cô cho biết cô đã chi khoảng $200.000 Mỹ kim để thuê và quay quảng cáo với MC Kỳ Duyên, và những ngôi sao Việt Nam nổi tiếng khác ở Hoa Kỳ.
MC Kỳ Duyên từ chối bình luận về số tiền mà tập đoàn FTB đã trả cô, nhưng cô Nguyễn Linh cho biết cô đã trả cho những người nổi tiếng từ $50.000 đến $70.000 Mỹ kim để tham gia đóng quảng cáo.
Cô Nguyễn Linh cho biết, cô bắt đầu thấy sự gia tăng nhanh chóng của những kẻ mạo danh sử dụng các đoạn phim của MC Kỳ Duyên và những người nổi tiếng khác để bán các sản phẩm không phải do công ty cô sản xuất.
Cô cho biết, kể từ khi nhìn thấy các quảng cáo giả mạo trên mạng, công ty cô đã giảm hẳn sản lượng, và hiện nay chỉ bán thuốc bổ cho những khách hàng lâu năm mà cô tin tưởng và đã quen biết trong nhiều năm.
Gần đây nhất, cô Nguyễn Linh đã thấy kẻ khác ăn cắp các đoạn phim và sử dụng chúng để quảng cáo sản phẩm nhái Joint Bonus tại Úc và Châu Âu.
Về cuộc điều tra mà nhà báo Documented công bố vào tháng 2, chúng tôi đã gọi điện thoại và nhắn tin đến 16 số điện thoại mà người bán đã sử dụng để quảng cáo thuốc bổ Joint Bonus và Sugar Care trên YouTube.
Có sáu số điện thoại không còn hoạt động, chín số không trả lời tin nhắn yêu cầu bình luận, và một người đã nhắn tin lại, nói rằng, họ có bán sản phẩm và hỏi chúng tôi có muốn mua không, mặc dù họ không trả lời bất kỳ câu hỏi nào liên quan đến bài viết này.
Meta, công ty mẹ của Facebook, không trả lời bình luận và YouTube nói với nhà báo Documented rằng, có sáu kênh bán thuốc bổ Joint Bonus và Sugar Care đã bị xóa vì vi phạm các điều khoản dịch vụ.
MC Kỳ Duyên cho biết, mặc dù trước đây, người ta đã từng sao chép và đăng lại các đoạn phim không qua sự chấp thuận của cô, nhưng sự lạm dụng chưa từng đến mức như vậy.
Sau sự việc này, cô cho biết cô đã ngừng nhận làm quảng cáo hay các công việc như vầy.
“Từ 2 đến 3 năm qua, tôi đã ngừng nhận đóng quảng cáo và chịu thua lỗ thu nhập cho mình”, cô nói.
“Tôi rất lo sợ điều gì đó tương tự sẽ xảy ra lần nữa. Vì vậy, tôi không biết phải làm gì”.
Võ Thùy Lâm
* Xuất bản cùng lúc với Documented.
** Bản dịch tiếng Việt do Việt Kiểm Tin-Viet Fact Check cung cấp.