Quan Hệ Hoa Kỳ-Mexico: Mô Hình Ngoại Giao Thành Công Trong Kỷ Nguyên Trump

 

Quận Cam (VB) – Một trong những chiến thuật ngoại giao mà Tổng Thống Trump hay áp dụng với hầu hết các quốc gia trên thế giới là "ngoại giao cưỡng bức",  đe dọa hậu quả nếu những nước khác không tuân thủ các yêu cầu của mình. Tuy nhiên, Mexico là một ngoại lệ đối với quy tắc này. Nữ Tổng Thống Claudia Sheinbaum, sử dụng cái mà bà gọi là "cái đầu lạnh", tiếp tục hợp tác với chính quyền Trump ở nhiều cấp độ khác nhau trong các cuộc đàm phán.

 

Phong cách ngoại giao của bà Sheinbaum có thể xem như một "con đường thứ ba", không phải là đối đầu hay đầu hàng, đã giúp Mexico có được một số ngoại lệ trong chính sách thuế quan của Hoa Kỳ. Bà còn nhận được lời khen ngợi từ Trump, một người thường sẵn sàng xúc phạm các nhà lãnh đạo thế giới khác.

 

Vào ngày 25 tháng 4, American Community Media (ACoM) đã tổ chức một cuộc họp báo trên mạng có tiêu đề "Mối quan hệ Hoa Kỳ-Mexico và các mô hình ngoại giao trong kỷ nguyên Trump", tập trung vào chính sách đối ngoại với Hoa Kỳ của nữ Tổng Thống Mexico Claudia Sheinbaum.

 

Các diễn giả trong cuộc hội thảo:

David Ayón, Nghiên cứu viên cao cấp, Trung tâm Leavy Đại học Loyola Marymount.

Larry Rubin, Chủ tịch kiêm Chủ tịch Hội đồng quản trị của Hiệp hội Hoa Kỳ tại Mexico

Alberto Diaz-Cayeros, Giáo sư, Viện Freeman Spogli, Đại học Stanford

Luis Alvarado, Nhà phân tích chính trị có trụ sở tại Los Angeles

 

Sau 100 ngày trong nhiệm kỳ thứ hai, Trump hiện đang phải đối mặt với phản ứng dữ dội trong nước và tỷ lệ ủng hộ thấp kỷ lục. Một cuộc thăm dò mới của New York Times/Sienna tuần trước cho thấy Trump có tỷ lệ ủng hộ là 42%. Chưa đến một nửa (43%) người Mỹ chấp thuận cách ông giải quyết các vấn đề kinh tế, vốn vẫn là thế mạnh của Trump. Việc áp dụng thuế quan để bắt các nước khác phải quỵ lụy cho đến nay vẫn chưa có hiệu quả.

 

Khi trật tự quốc tế thay đổi dưới áp lực từ các chính sách thuế quan hung hăng của Trump, chiến lược ngoại giao của Mexico đã thu hút được sự chú ý đáng kể. Không giống như các quốc gia khác, hoặc đối đầu hoặc đầu hàng Trump, Mexico đã âm thầm bảo vệ lợi ích quốc gia của mình.

 

Những diễn giả trong hội thảo đồng ý rằng Tổng thống Sheinbaum đã tránh những phản ứng tức thời và hung hăng đối với các thông báo thuế quan mới của Hoa Kỳ. Thay vào đó, bà lựa chọn một chiến lược đàm phán bình tĩnh và thực dụng, có hiệu quả trong việc xoa dịu các xung đột tiềm tàng.

 

Ví dụ, vào ngày 3 tháng 2 - một ngày trước khi Hoa Kỳ áp dụng mức thuế 25% đối với hàng hóa Mexico - Sheinbaum đã công bố trên các kênh truyền thông xã hội của mình một kế hoạch tăng cường an ninh dọc theo biên giới phía Bắc Mexico. Bà cam kết đưa 10,000 quân Vệ binh Quốc gia để hạn chế nhập cư bất hợp pháp và buôn bán fentanyl, chủ động giải quyết một số yêu cầu của Trump. Để đáp lại, Hoa Kỳ đồng ý hoãn các biện pháp thuế quan, nối lại các cuộc đàm phán cấp cao với các quan chức Mexico. Trong một lần hiếm hoi công khai khen ngợi, Trump đã mô tả Sheinbaum là một "người tuyệt vời". Điều này phản ánh sự củng cố mối quan hệ thực tế giữa hai nước, bất chấp những khác biệt lớn về đường lối chính trị. Lưu ý Sheinbaum có liên kết với MORENA, đảng chính trị thiên tả của Mexico.

 

Larry Rubin, chủ tịch Hiệp hội Hoa Kỳ tại Mexico, cho rằng Tổng thống Sheinbaum đã phản ứng với các yêu cầu của Hoa Kỳ bằng sự thực dụng bình tĩnh, kiên nhẫn thay vì theo cảm tính. Nhận ra rằng hai nước là đối tác thương mại lớn nhất của nhau, bà đã củng cố chiến lược sự phụ thuộc lẫn nhau về mặt kinh tế và chính trị.

 

Chiến lược ngoại giao của Sheinbaum cũng giúp bà có được sự ủng hộ quan trọng cho chương trình cải cách trong nước. Hiện tại bà đang có tỷ lệ ủng hộ đáng kinh ngạc là 88%, theo cuộc thăm dò gần đây; và đang thực hiện các cuộc cải cách sâu rộng tại Mexico. Kế hoạch phát triển kinh tế dài hạn của bà, “Kế hoạch Mexico,” tập trung vào việc củng cố ngành công nghiệp trong nước và chuỗi cung ứng để kích thích thị trường và thúc đẩy tiêu dùng. Bà cũng đang nới lỏng các quy định về đầu tư của công ty, tăng cường các ưu đãi cho đầu tư của khu vực tư nhân nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

 

Alberto Díaz-Cayeros, giáo sư tại Viện Nghiên cứu Quốc tế Freeman Spogli của Đại học Stanford, đã tham khảo một nghiên cứu năm 1945 về cách các quốc gia có thể sử dụng sức mạnh kinh tế của mình để tạo đòn bẩy trong chính trị quốc tế. Ông lập luận rằng Tổng thống Trump đang tận dụng thuế quan như một công cụ để hình thành liên minh và mở rộng ảnh hưởng với các nước láng giềng. Trump ngày càng nhận thức được rằng trong bối cảnh mối quan hệ không tốt đẹp với Trung Quốc, dòng vốn của Hoa Kỳ đang chảy vào Mexico. Năm 2023, Mexico đã vượt qua Trung Quốc để trở thành đối tác thương mại lớn nhất của Hoa Kỳ, với kim ngạch thương mại song phương giữa hai nước đạt 840 tỷ đô la vào năm 2024, so với 582 tỷ đô la với Trung Quốc.

 

Luis Alvarado, một nhà phân tích chính trị có trụ sở tại Los Angeles, nhận xét rằng đối với Mexico, nỗ lực ngoại giao này là về sự ổn định kinh tế, và lòng tự hào dân tộc. Đối với Hoa Kỳ, đó là về việc duy trì các liên minh khu vực mạnh mẽ mà không có sự xung đột không cần thiết. Cả hai bên đang xây dựng một mối quan hệ thực dụng và chiến lược có lợi cho cả hai bên. Với sự ổn định trong quan hệ Hoa Kỳ-Mexico, các chuyên gia dự đoán rằng các điều kiện đầu tư sẽ được cải thiện, đặc biệt là dọc theo khu vực biên giới và đối với các công ty hoạt động tại Mexico.

 

Sau khi ký hiệp ước thương mại NAFTA năm 1994, đã có một dòng đầu tư lớn của Hoa Kỳ vào Mexico. Ngày nay, Mexico đang phát triển vượt ra ngoài nền kinh tế maquiladora (công nghiệp lắp ráp), đang trở nên cạnh tranh trong các ngành công nghiệp tiên tiến như hàng không vũ trụ, sản xuất cao cấp và thiết bị y tế.

 

Một lợi thế nhân khẩu học quan trọng của Mexico là độ tuổi trung bình của Mexico trẻ hơn khoảng 20 tuổi so với Hoa Kỳ. Lực lượng lao động trẻ này là một tài sản lớn cho cả ngành sản xuất và dịch vụ, củng cố triển vọng hợp tác thực tế liên tục giữa hai quốc gia.

 

David Ayon, nhà nghiên cứu cấp cao tại Trung tâm Levy của Đại học Loyola Marymount, cho rằng mô hình ngoại giao của Mexico có thể được áp dụng ở những nơi khác. Ông nhắc lại trong chiến dịch tranh cử tổng thống Hoa Kỳ năm 2015, khi đó Tổng thống Mexico là Enrique Peña Nieto đã mời Trump đến Mexico mặc dù Trump chỉ trích gay gắt NAFTA, sử dụng một chiến lược tránh đối đầu để duy trì mối quan hệ.

 

Ayon nhấn mạnh rằng trong khi một số tranh chấp vẫn còn, chẳng hạn như về thuế đánh lên cà chua, chính phủ Mexico đang thực hiện thành công một cách tiếp cận hòa giải. Thay vì leo thang căng thẳng, Mexico đang nỗ lực trấn an Trump bằng cách cho phép máy bay không người lái của Hoa Kỳ giám sát dọc theo biên giới, hạ nhiệt căng thẳng về mặt ngoại giao. Xem ra đều là láng giềng của Mỹ, đều phải đương đầu với chính sách thuế quan của Trump, cách đối phó của Mexico và Canada là trái ngược: một mềm mỏng, một đối đầu.