Từ 50 Năm Chiến Dịch Gió Lốc nghĩ đến Sự Kiên Cường của Người Việt Tị Nạn

 

Nhiều người có mặt tại USS Midway Museum (San Diego, Nam California) để tham dự buổi lễ tưởng niệm “Legacy of Hope: From Operation Frequent Wind to Vietnamese Refugees Resilience” (Di Sản Hy Vọng: Từ Chiến Dịch Gió Lốc Đến Sự Kiên Cường Của Người Việt Tị Nạn) vào Chủ Nhật ngày 27 tháng 4 năm 2025 cho biết họ gặp rất nhiều người quen từ khắp nơi ở Mỹ đổ về. Lý do đơn giản là vì qui mô của sự kiện. Ông Châu Thụy, Chủ Tịch của tổ chức Bảo tàng Di sản Việt Nam, nói với Việt Báo rằng số người tham dự là hơn 3,000 người gốc Việt; chưa kể hàng trăm cựu chiến binh Hoa Kỳ cùng gia đình tham dự. Ban tổ chức đã phải điều động 17 xe bus để chuyên chở người tham dự từ Quận Cam đến San Diego. Họ là cựu chiến binh VNCH, là những người từng di tản, vượt biên; họ thuộc nhiều hội đoàn khác nhau của cộng đồng gốc Việt. Người tham dự có người già đã trên 90 tuổi, có những em nhỏ còn học tiểu học. Ông Thụy đặc biệt tri ân những nhà tài trợ cùng hằng trăm thiện nguyện viên đã góp tài chính, công sức để sự kiện quan trọng của cộng đồng này trở thành hiện thực.

 

Sự kiện do Bảo Tàng Di Sản Việt Nam (VHM), hợp tác với Bảo Tàng USS Midway đồng tổ chức. Trong phần diễn văn khai mac, ông Châu Thụy (đại diện VHM) và Bác Sĩ Pha Lê (đại diện Bảo Tàng USS Midway) đã thay mặt ban tổ chức nói lời cảm ơn đến những người từng có mặt trên hàng không mẫu hạm USS Midway 50 trước để điều hành, tham gia vào Chiến Dịch Gió Lốc, được thực hiện vào hai ngày 29–30 tháng 4 năm 1975, những ngày cuối cùng của chiến tranh Việt Nam. Hơn 7,000 người Mỹ, Việt đã được di tản bằng trực thăng từ nhiều điểm khác nhau trong chiến dịch này. Ngay sau đó là những đợt vượt thoát bằng tàu, dẫn đến kết quả khoảng 130,000 người Việt di tản đến Hoa Kỳ trong năm 1975.   

 

Theo ông Châu Thụy, USS Midway và Chiến Dịch Gió Lốc là câu chuyện về lòng dũng cảm, sự kiên cường và hy vọng. Nó tiếp tục định hình lịch sử chung của cộng đồng người Việt tị nạn. Thông qua sự kiện này, VHM muốn tôn vinh sự hy sinh của những người đi trước; biết ơn sự nhân đạo của chính quyền và người dân Mỹ đã chào đón người Việt trong hoàn cảnh khốn cùng; nhờ đó mà cộng đồng người Việt mới có cơ hội hình thành và phát triển trong suốt nửa thế kỷ qua. VHM kêu gọi cộng đồng góp tay, chung sức để bảo tồn di sản quan trọng này, đồng thời truyền cảm hứng cho các thế hệ tương lai. Một hành động cụ thể hướng đến thế hệ trẻ: ban tổ chức tạo điều kiện cho sự đóng góp nhiều tiết mục văn nghệ của các em thiếu nhi thuộc các tổ chức cộng đồng, trung tâm Việt ngữ ở San Diego và Quận Cam.

 

Buổi lễ tưởng niệm được tổ chức với những nghi thức thường có trong các buổi lễ cộng đồng, nhưng vẫn để lại những ấn tượng độc đáo đối với hàng ngàn người tham dự. Nghi thức đặt vòng hoa tưởng niệm những chiến sĩ, đồng bào đã bỏ mình vì lý tưởng tự do diễn ra trong tiếng kèn hiệu của một chiến sĩ hải quan Mỹ đứng trên đỉnh của USS Midway. Giai điệu bất hủ của khúc quân nhạc Taps (thường được trình tấu trong những buổi lễ tưởng niệm của quân đội Hoa Kỳ) vang lên cùng lúc khi đội bay Salute Fight Formation cắt ngang trên bầu trời; những vòng hoa được thả xuống biển khiến cho giây phút mặc niệm thêm trang trọng và giàu cảm xúc. Hay là khi nhạc sĩ Nam Lộc giới thiệu bài hát Sài Gòn Ơi Vĩnh Biệt của mình qua giọng hát Khánh Ly - màn ảnh là những hình ảnh Sài Gòn cũ thân yêu; giọng hát của người ca sĩ gắn liền với chiến tranh Việt Nam vang lên “Sài Gòn ơi, tôi đã mất người trong cuộc đời…” như kéo mọi người trở về với những thời khắc đau thương của 50 năm trước khi Sài Gòn thất thủ, để người ra đi không thấy ngày về, người ở lại không thấy tương lai…

 

Buổi lễ được chia làm hai phần chính, phần đầu tiên là kỷ niệm 50 năm Chiến Dịch Gió Lốc; phần sau là tưởng niệm 50 năm ngày mất chính thể Việt Nam Cộng Hòa. Phần một của chương trình được điều hợp bởi hai MC Nam Lộc và Kim Thoa. Vị dân cử duy nhất có vinh dự được phát biểu trong phần đầu là Derek Trần, Dân Biểu Liên Bang Địa Hạt 45 California. Là một cựu chiến binh quân đội Hoa Kỳ, ông cảm ơn những chiến sĩ đã thực hiện Chiến Dịch Gió Lốc, đặc biệt là Phó Đề Đốc Lawrence Chembers, người đã trực tiếp chỉ huy chiến dịch trên USS Midway. Cộng đồng người VIệt cũng không quên ơn gần 60,000 quân nhân Mỹ và hàng trăm ngàn chiến sĩ VNCH đã hy sinh để bảo vệ Miền Nam và lý tưởng tự do. Derek hãnh diện là người Mỹ gốc Việt đầu tiên trở thành đại diện tại Quốc Hội Hoa Kỳ cho cộng đồng người Việt tại Quận Cam. Ông hứa sẽ làm hết sức mình để gìn giữ, phát huy di sản của cộng đồng gốc Việt. Trong 50 năm qua, những đóng góp của cộng đồng Việt cho quê hương mới là hết sức đáng trân trọng, phong phú trong nhiều lĩnh vực kinh tế, quân đội, văn hóa, nghệ thuật… Người Việt tưởng niệm 50 năm không chỉ là thương tiếc quá khứ, mà còn hướng tới tương lai, với thế hệ con cháu đã sẵn sàng tiếp nối thế hệ đi trước.

 

Cảm động nhất, mang nhiều ý nghĩa nhất vẫn là được nghe những nhân vật trực tiếp tham gia và được cứu giúp trong Chiến Dịch Gió Lốc kể lại câu chuyện của chính mình vào 50 năm trước. Phó Đề Đốc Lawrence Chembers tuổi đã ngoài 90 lên sân khấu, kể lại một cách dí dỏm những việc làm táo bạo của mình trong khi điều hành chiến dịch, đặc biệt là việc cho đẩy những chiếc trực thăng trên chiến hạm xuống biển để có chỗ cho máy bay chở người di tản đáp xuống. Một trong những người được cứu sống bởi quyết định này là Thiếu Tá Lý Bửng của Không Quân VNCH. Có mặt trên sân khấu, ông kể lại vào ngày 29/04/1975 đưa vợ và năm đứa con của mình lên một chiếc máy bay Cessna O-1 Bird Dog hai chỗ ngồi cất cánh từ Đảo Côn Sơn. Ông hướng ra Biển Đông, rồi theo những chiếc trực thăng bay từ đất liền để tìm thấy USS Midway. Ông bắt đầu bay vòng trên cao và cố gắng cho chiến hạm biết rằng mình muốn đáp, nhưng bị từ chối vì điều kiện chưa sẵn sàng. Sau vài lần thử, Thiếu Tá Bửng tìm cách thông tin với chiến hạm rằng nếu có thể di chuyển những chiếc trực thăng trên chiến hạm sang một bên, ông có thể hạ cánh trên đường băng. Ông cho biết còn có thể bay thêm một giờ nữa. Phó Đề Đốc Larry Chambers đã ra lệnh thủy thủ làm theo yêu cầu; những chiếc trực thăng UH-1 Huey trị giá cả triệu USD đã bị đẩy xuống biển.

 

Và điều kỳ diệu đã xảy ra khi máy bay của Thiếu Tá Lý Bửng sau cùng đã hạ cánh an toàn trên chiến hạm, giữa tiếng reo hò và vẫy tay của thủy thủ đoàn. Ông Bửng được đưa đến gặp ông Chambers, được chúc mừng về tài lái máy bay xuất chúng và lòng dũng cảm khi mạo hiểm để cứu sống gia đình. Khi thuật lại câu chuyện, có những lúc ông Bửng nghẹn ngào không nói nên lời. Cảnh hai người cùng đứng bên nhau để nhận món quà lưu niệm của ban tổ chức là một trong những hình ảnh đáng nhớ nhất của buổi lễ.

 

Những nhân chứng sống khác của Chiến Dịch Gió Lốc cũng lên sân khấu kể lại câu chuyện của chính mình là bác sĩ Trịnh Dũng, Chánh Lục Sự Quận Cam Nguyễn Hugh và cô Đinh Tú Mai. Tất cả đều còn bé khi cùng ông bà, cha mẹ đáp được trên USS Midway 50 năm trước. Và nay, họ đều trưởng thành và thành đạt; đại gia đình của họ có số thành viên nhân ba, nhân bốn trên quê hương mới. Họ đã gởi lời cảm ơn đến nước Mỹ, đến những người đã tham gia vào Chiến Dịch Gió Lốc, đến Phó Đề Đốc Larry Chambers. Không có những tấm lòng nhân ái đó, họ và gia đình đã không có ngày hôm nay.

 

Phần hai của chương trình được điều hợp bởi hai MC Diệu Quyên và Leyna Nguyễn, nói về biến cố Tháng Tư Đen, sự phát triển của cộng đồng người Việt, và sự tiếp nối giữa quá khứ và tương lai. Trong phần phát biểu của mình, Tiến Sĩ Alex Thái (Đại Học Texas Tech) nói rằng thật khó khăn khi được giao nhiệm vụ thuyết trình về cuộc di cư của người VIệt tị nạn tại Hoa Kỳ chỉ trong vòng năm phút. Làm sao có thể tóm gọn một cuộc di dân vĩ đại như vậy chỉ trong vòng năm phút? Người Việt bỏ nước ra đi với hai bàn tay trắng, trong sự tuyệt vọng trước cảnh nước mất nhà tan. Nhưng quá khứ chiến tranh đã không thể hủy diệt người Việt; mà ngược lại chúng ta đã vươn lên mạnh mẽ trên mảnh đất tự do Hoa Kỳ. Nếu phải tóm gọn trong một vài từ, thì đó có thể là sự phi thường của khả năng sinh tồn của cộng đồng người Việt. Ý chí và nghị lực phi thường đó có trong từng con người đã đặt chân đến Mỹ; còn được hun đúc thêm bởi tinh thần, nguồn cảm hứng từ hàng trăm ngàn đồng bào cũng bỏ nước ra đi nhưng chưa bao giờ đến được bến bờ tự do.

 

Buổi lễ tưởng niệm không phải chỉ là để ôn lại quá khứ đau thương. Đó là lời nhắc nhở đến hiện tại, và hướng đến tương lai của cộng đồng người Việt tị nạn. Chiến Dịch Gió Lốc là di sản của niềm hy vọng; của lòng nhân ái của đất nước và con người Mỹ; của lòng can đảm, tính kiên trì của người di dân. Chuyện gì sẽ xảy ra nếu 50 trước nước Mỹ quay lưng lại, đóng cửa với di dân? Liệu cộng đồng người Việt có lớn mạnh như ngày hôm nay để tự hào mình cũng góp phần vào sự thịnh vượng chung của nước Mỹ? Nếu có thể làm cho thế hệ con cháu tin vào phép mầu của lòng vị tha và bao dung, sức mạnh của lòng can đảm và tính kiên trì, chúng ta có thể tin rằng cộng đồng người Việt trên đất Mỹ sẽ còn tiếp tục phát triển mạnh mẽ thêm 50 nữa với bản sắc di dân của chính mình.

Doãn Hưng