Việc bầu chọn tân Giáo hoàng mới sẽ định hình tương lai của Giáo hội Công giáo trong thế kỷ 21. Chuyện đang xoay quanh câu hỏi: nên tiếp tục cải cách hay trở về truyền thống? (Nguồn: Vatican News)
Sự ra đi của Đức Giáo hoàng Francis không chỉ để lại nỗi tiếc thương cho hàng triệu tín đồ trên toàn thế giới, mà còn đánh dấu một bước ngoặt lớn của Giáo hội Công giáo. Tất cả ánh mắt giờ đây đều đang dõi về bước tiếp theo: chọn ra người kế nhiệm.
Theo truyền thống, Hồng Y Mật Nghị (Conclave) sẽ được tổ chức từ hai đến ba tuần sau tang lễ của cố Giáo hoàng. Trong thời gian này, toàn bộ Hồng Y Đoàn sẽ họp kín tại Thánh đường Sistine Chapel ở Vatican. Tại đây, các hồng y sẽ tham gia cầu nguyện, suy ngẫm và bỏ phiếu kín – cho đến khi một ứng viên đạt được hai phần ba số phiếu và trở thành Giám mục thành Rome kế nhiệm, cũng chính là tân Giáo hoàng.
Dù về mặt lý thuyết, bất kỳ nam tín hữu Công giáo nào đều có thể trở thành Giáo hoàng, nhưng suốt bảy thế kỷ qua, chức vụ cao quý này luôn thuộc về một vị hồng y. Tuy vậy, kết quả đôi khi vẫn đầy bất ngờ – thậm chí còn khiến chính các hồng y tham dự cũng không khỏi ngỡ ngàng.
Bất ngờ của năm 2013 có thể tái diễn
Năm 2013, không ai nghĩ rằng Hồng y Jorge Mario Bergoglio sẽ trở thành Giáo hoàng (chính là Đức Giáo hoàng Francis sau này) – nhưng ngài lại được chọn sau năm vòng bỏ phiếu, trong sự ngỡ ngàng của nhiều người. Và biết đâu, lần này cũng sẽ có một bất ngờ tương tự xảy ra.
Mật nghị lần này diễn ra vào thời điểm Giáo hội Công giáo đang phải đối mặt với nhiều thay đổi. Đức Giáo hoàng Francis đã nỗ lực giảm tập trung quyền lực vào Vatican, chú trọng tới việc giúp đỡ người nghèo và bảo vệ môi trường. Ngài cũng cởi mở hơn trong các cuộc thảo luận về LGBTQIA+ và các vụ bê bối trong hàng ngũ giáo sĩ. Giờ là lúc các hồng y phải đưa ra quyết định: nên đi tiếp con đường này, hay quay lại hướng truyền thống?
Xét về lịch sử, người Ý từng giữ vai trò gần như độc tôn đối với ngôi vị Giáo hoàng – 217 trong số 266 vị đều là người Ý. Tuy nhiên, trong vài thập niên qua, sự đa dạng đã bắt đầu xuất hiện: Đức Giáo hoàng Francis đến từ Argentina, John Paul II từ Ba Lan, và Benedict XVI từ Đức.
Những ứng viên ‘papabili’ hiện nay
Tương tự như bất kỳ kỳ bầu cử nào khác, cuộc bầu chọn tân Giáo hoàng cũng xuất hiện những “gương mặt được kỳ vọng.” Từ papabile trong tiếng Ý mang nghĩa “người có thể trở thành Giáo hoàng,” và hiện tại, nhiều cái tên đã được giới quan sát nhắc đến:
1. Hồng y Pietro Parolin (70 tuổi), hiện là Quốc vụ khanh Tòa Thánh Vatican. Ông là một trong những cộng sự lâu năm và phụ tá thân tín nhất của Đức Giáo hoàng Francis, cũng từng đóng vai trò quan trọng trong các cuộc đối thoại ngoại giao với nhiều chính quyền “khó nhằn,” trong đó có TQ. Parolin được đánh giá là một nhân vật trung dung, có thể dễ dàng nhận được sự ủng hộ từ cả hai nhóm hồng y cấp tiến và bảo thủ. Tuy nhiên, một số người lo ngại ông thiếu sức lôi cuốn và sức cảm hóa – điều mà Đức Giáo hoàng Francis luôn thể hiện rõ qua sự gần gũi và phong cách sống giản dị.
2. Một gương mặt nổi bật khác là Hồng y Pierbattista Pizzaballa, Thượng phụ Latinh của Jerusalem. Dù mới 60 tuổi – trẻ hơn so với nhiều vị hồng y khác – nhưng Pizzaballa sở hữu bề dày kinh nghiệm trong việc thúc đẩy hòa giải tôn giáo ở Trung Đông. Thành thạo tiếng Hebrew cùng với quá trình phục vụ lâu dài tại Thánh Địa giúp ông trở thành ứng viên sáng giá. Tuy nhiên, vì ông còn khá trẻ (so với các vị khác) có thể khiến một số hồng y do dự, bởi một triều đại Giáo hoàng kéo dài quá lâu – như trường hợp của John Paul II – thường để lại ảnh hưởng sâu rộng đến toàn bộ chiều hướng phát triển của Giáo hội.
3. Hồng y Luis Antonio Tagle (67 tuổi), đến từ Philippines, nổi tiếng vì hết lòng bảo vệ người nghèo và đấu tranh cho công bằng xã hội. Ông từng lên tiếng chống lại các hành vi đàn áp nhân quyền tại quê nhà, và thường bày tỏ quan điểm giống Francis: từ ái, nhân hậu. Tuy nhiên, một số hồng y lo ngại rằng sự thẳng thắn trong chính trị của Tagle có thể làm ảnh hưởng đến các hoạt động ngoại giao Vatican.
4. Hồng y Peter Turkson, năm nay 76 tuổi, đến từ Ghana, từng là nhân vật trung tâm tại mật nghị trước. Với tầm ảnh hưởng đáng kể trong lĩnh vực công lý môi trường và kinh tế, ông đã phục vụ tận tâm qua hai đời Giáo hoàng – Benedict XVI và Francis. Turkson trung thành với những nền tảng giáo lý của Giáo hội: linh mục chỉ dành cho nam giới, hôn nhân là chuyện giữa một người đàn ông và một người phụ nữ, cùng quan điểm nghiêm cẩn về đạo đức phái tính. Ngoài ra, ông cũng tích cực kêu gọi minh bạch, chống tham nhũng và bảo vệ nhân quyền.
5. Dù chưa được công chúng biết đến rộng rãi, Hồng y Mykola Bychok – hiện đang phục vụ tại Melbourne – cũng là một ứng viên có thể được cân nhắc. Việc ông được bầu chọn sẽ tạo ra sự bất ngờ không kém sự kiện John Paul II được chọn vào năm 1978. Tân Giáo hoàng mà là người Ukraine–Úc, trong lúc chiến sự Ukraine vẫn đang tiếp diễn, sẽ là thông điệp đầy ý nghĩa của Giáo hội về hòa bình và công lý.
6. Những nhân vật khác gồm: Hồng y Fridolin Ambongo Besungu (Cộng hòa Dân chủ Congo) và Hồng y Jaime Spengler (Brazil) – đều là các nhà lãnh đạo tôn giáo có ảnh hưởng lớn tại những khu vực có cộng đồng Công giáo phát triển nhanh chóng.
7. Bảo thủ hơn, Hồng y Raymond Burke (Hoa Kỳ), từng phản đối Đức Giáo hoàng Francis rất quyết liệt, nhưng chính sự gay gắt trong lập trường khiến ông trở thành một lựa chọn khó chấp nhận.
8. Trong khi đó, Hồng y Péter Erdő (71 tuổi, Hungary), một chuyên gia về luật giáo hội và có lập trường thần học truyền thống, từng được nhắc đến năm 2013 và có thể trở lại như ứng viên sáng giá trong mắt các hồng y bảo thủ.
Francis: Một cái bóng lớn khó vượt qua
Dù nhiều hồng y tham gia mật nghị lần này được chính Francis bổ nhiệm, không phải ai cũng ủng hộ di sản cải cách của ngài. Một số vị đến từ các vùng có truyền thống lâu đời và có thể sẽ nghiêng về ứng viên bảo thủ.
Ngoài ra, Giáo hội hôm nay không còn là câu chuyện riêng của Âu Châu. Lục địa này đang dần nhường bước cho Á Châu, Phi Châu và Mỹ Latinh. Một vị tân Giáo hoàng đến từ những vùng đất ấy sẽ là hiện thân cho thời đại mới – thời đại mà tiếng nói từ thế giới phương Nam cần được tôn trọng, và sự thấu hiểu phải vươn xa khỏi các bức tường đá cổ kính của Vatican.
Không ai có thể nói trước điều gì trong một kỳ Hồng Y Mật Nghị. Một khi các vị hồng y đã bước vào Thành Đường Sistine và bắt đầu quá trình bỏ phiếu, mọi kịch bản đều có thể xảy ra. Các liên minh có thể thay đổi lập trường, những cái tên mới bất ngờ được chú ý, và đôi khi, người được chọn lại chính là người trước đó chẳng ai nhắc đến.
Dù ai được chọn, vị Giáo hoàng kế nhiệm sẽ đóng vai trò quyết định trong việc định hình tương lai Giáo hội, không chỉ về giáo lý mà còn về ngoại giao và mục vụ. Dù chọn tiếp bước theo di sản cải cách của Đức Giáo hoàng Francis hay mở ra một lối đi khác, tân Giáo hoàng sẽ phải khéo léo cân bằng giữa truyền thống lâu đời và những vấn đề cấp bách của thế giới hiện đại.
VB biên dịch
Nguồn: “Who will the next pope be? Here are some top contenders” được đăng trên trang TheConversation.com.
Gửi ý kiến của bạn
