Hôm nay,  

Situs Inversus: Khi Phủ Tạng Trong Cơ Thể “Đổi Chỗ” Cho Nhau

16/05/202500:00:00(Xem: 396)

lung
Situs inversus là một tình trạng di truyền hiếm hoi, trong đó các cơ quan nội tạng trong lồng ngực và bụng nằm ở phía đối diện so với vị trí thông thường của chúng, tựa như một hình ảnh phản chiếu trong gương. (Nguồn: Wikimedia Commons, từ Gray's Anatomy, 1918)
 
Situs inversus (phủ tạng ngược chỗ) là một căn bệnh di truyền hiếm gặp, trong đó các cơ quan trong lồng ngực và ổ bụng nằm ở vị trí ngược bên. Thay vì gan nằm ở bên phải và lá lách ở bên trái như thông thường, thì ở người bị phủ tạng ngược chỗ các cơ quan này sẽ “đổi chỗ” với nhau.
 
Trên thế giới, cứ khoảng 10,000 người thì có 1 người bị tình trạng này, nam giới dễ bị hơn nữ giới 1.5 lần.
 
Nguyên nhân gây ra chứng situs inversus là do đột biến gen làm gián đoạn quá trình xác định “trục đối xứng” (các bên trái-phải) của cơ thể trong giai đoạn phôi thai. Có hơn 100 gen được phát hiện là có liên quan đến tình trạng này. Một trong số đó là gen NME7, có nhiệm vụ mã hóa một loại protein quan trọng giúp hình thành các cấu trúc tế bào dạng ống gọi là vi ống (microtubules). Vi ống giúp duy trì hình dạng của tế bào và hỗ trợ các tế bào di chuyển đến đúng vị trí cần thiết trong cơ thể.
 
Situs inversus là một bệnh lý di truyền theo cơ chế lặn trên nhiễm sắc thể thường, nghĩa là cả cha và mẹ đều phải truyền cho con một gen đột biến thì người con mới mắc bệnh. Trong trường hợp chỉ nhận được một gen đột biến từ cha hoặc mẹ, người con sẽ không mắc bệnh nhưng trở thành người mang gen bệnh, có thể truyền lại gen này cho thế hệ sau.
 
Trong một số trường hợp, situs inversus có thể đi kèm với các vấn đề sức khỏe khác, chẳng hạn như xáo trộn chức năng lông mao nguyên phát (primary ciliary dyskinesia), bệnh này làm suy yếu hoạt động của lông mao – những cấu trúc dạng sợi siêu nhỏ giúp làm sạch đường hô hấp, lỗ tai và xoang mũi khỏi vi khuẩn hoặc bụi bẩn. Trong giai đoạn phát triển phôi thai, các lông mao này cũng đóng vai trò quan trọng trong việc xác định trục trái-phải của cơ thể.
 
Triệu chứng: Không phải lúc nào cũng biểu hiện rõ ràng
 
Phần lớn những người bị phủ tạng ngược chỗ không có triệu chứng gì rõ ràng, bởi vì các cơ quan vẫn hoạt động bình thường. Nhiều người thậm chí không nhận ra tình trạng của mình cho đến khi đi khám bác sĩ do bệnh nào đó khác.
 
Tuy nhiên, từ 5% đến 10% người mắc situs inversus có vấn đề tim mạch bẩm sinh. Ngoài ra, một số người mắc situs inversus kèm theo chứng xáo trộn chức năng lông mao nguyên phát sẽ dễ bị nhiễm trùng đường hô hấp hơn, chẳng hạn như viêm cuống phổi (bronchitis) và viêm xoang (sinusitis). Nguyên nhân là vì lông mao không hoạt động hiệu quả, không bảo vệ tốt đường hô hấp và xoang khỏi vi trùng, bụi bẩn.
 
Một trong những nguy cơ đáng chú ý nhất của situs inversus là nguy cơ bị chẩn bịnh sai. Thí dụ, đau ruột thừa thường làm người ta đau ở bụng dưới bên phải, nhưng ở những người bị situs inversus, ruột thừa của họ có thể nằm ở bên trái, nên dễ bị chẩn bịnh sai hoặc trễ hơn bình thường.
 
situs inversus thường không gây ra triệu chứng nào đáng kể nên không cần điều trị. Tuy nhiên, nếu bệnh nhân bị kèm thêm các vấn đề sức khỏe khác thì sẽ cần tập trung điều trị các triệu chứng của những bệnh lý đi kèm đó.
 
Nguồn: “Situs inversus: The condition where your organs are on the 'wrong' side” được đăng trên trang Livescience.com.
 

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Trong cuộc sống hiện đại, hàng triệu người đang phải đối mặt với những phiền toái từ chứng ợ nóng (heartburn hay acid reflux), ngưng thở khi ngủ hay những cơn đau lưng dai dẳng. Có lẽ ít ai ngờ rằng, một thay đổi đơn giản trong thói quen hàng ngày – tư thế nằm ngủ – lại có thể giúp cải thiện đáng kể những tình trạng này. Raj Dasgupta, một chuyên gia uy tín trong lĩnh vực hô hấp và y học giấc ngủ tại Bệnh viện Huntington Memorial, California, cho biết: “So với nằm sấp hoặc nằm ngửa, tư thế nằm nghiêng đúng là mang lại nhiều lợi ích hơn, nhưng không phải ai cũng cần đến tư thế ngủ này. Nó chỉ thực sự hữu ích cho một số người.”
Một nhóm giáo sư và chuyên viên khảo cứu tại Đại học Chalmers (Gothenburg, Thụy Điển) cùng Đại học Auckland (Tân Tây Lan) vừa đạt được một thành quả đáng lưu ý trong lãnh vực y học: chế tạo được một thiết bị cấy ghép, có khả năng giúp chuột bị liệt do tổn thương tủy sống phục hồi được khả năng vận động. Theo lời Giáo sư Maria Asplund, trưởng nhóm nghiên cứu và là giáo sư điện tử sinh học tại Đại học Chalmers, phát minh này mang lại hy vọng chữa trị được cho hàng triệu người trên thế giới – những người vốn bị tàn tật do tai nạn hay bệnh tật làm tổn thương tủy sống, từ đó mất đi cảm giác và năng lực vận động.
Tháng 7 năm 2025, giới chức y tế tiểu bang Arizona xác nhận một trường hợp tử vong do dịch hạch thể phổi – dạng hiếm nhất nhưng cũng nguy hiểm nhất trong ba thể dịch hạch được biết đến. Dịch hạch từng gieo rắc kinh hoàng khắp Âu Châu thời Trung Cổ với cái tên "Cái Chết Đen" (Black Death), nhưng ngày nay số ca bệnh còn lại rất ít. Theo Cleveland Clinic, trung bình thế giới chỉ ghi nhận từ 1.000 đến 2.000 ca dịch hạch mỗi năm; riêng tại Hoa Kỳ, con số này vào khoảng bảy trường hợp.
Trong những năm gần đây, danh tiếng của Monosodium Glutamate (MSG), hay còn gọi là bột ngọt hoặc mì chính, đã dần được phục hồi. Từng bị cáo buộc là nguyên nhân của các triệu chứng như nhức đầu, tê rần và châm chích, tức ngực, khó thở, MSG đang dần được đón nhận trở lại. Hiện tại, bột ngọt đang có mặt trong một số loại đồ uống, bánh kẹo và cả các buổi giới thiệu gian bếp gia đình của những người có sức ảnh hưởng trên mạng xã hội.
Những tranh luận tưởng chừng đã khép lại từ nhiều năm trước lại bất ngờ bùng lên khi chất bảo quản (preservative) thimerosal – từng được sử dụng trong vắc-xin dành cho trẻ em – được đưa trở lại nghị trình của ủy ban cố vấn thuộc Cơ Quan Kiểm Soát và Phòng Bệnh (CDC). Câu chuyện bắt đầu tại buổi họp đầu tiên của Ủy ban cố vấn về Chủng ngừa (ACIP) thuộc CDC kể từ ngày 11 tháng 6, sau khi Bộ trưởng Y tế Robert F. Kennedy Jr. bất ngờ thay thế toàn bộ 17 thành viên cũ bằng 8 người do chính ông chỉ định. Phiên họp này diễn ra vào ngày 25-26 tháng 6 năm 2025, tập trung vào các loại vắc-xin phòng COVID-19, HPV, cúm mùa và các bệnh truyền nhiễm khác. Nhưng theo lịch trình mới được cập nhật, nội dung họp lần này còn bao gồm phần trình bày về chất bảo quản thimerosal, đồng thời bỏ phiếu về đề nghị tiếp tục sử dụng chất này trong các loại vắc-xin cúm.
Chích ngừa bệnh sởi đầu tiên được cấp phép vào năm 1963 và trở thành một phần của tổng hợp các loại vaccine sởi, quai bị và rubella, hay vaccine MMR, vào năm 1971. Ngày nay, vaccine ngừa bệnh thủy đậu đôi khi được kết hợp thành loại gọi là vaccine MMRV. Thông thường, trẻ em từ 12 đến 15 tháng sẽ được chích mũi đầu tiên vaccine ngừa bệnh sởi. Mũi thứ hai diễn ra trong độ tuổi từ 4 đến 6. Các chuyên gia khuyến khích trong thời gian dịch bệnh bùng phát, trẻ em nhỏ nên chích ngừa, như đợt bùng phát bệnh sởi đang diễn ra ở Hoa Kỳ, đã dẫn đến hơn 1.200 trường hợp, trong số đó là 750 ca nhiễm ở Texas. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh, 95% các trường hợp xảy ra ở những người chưa được tiêm vaccine hoặc những người không rõ tình trạng chích ngừa.
Hãy thử nhắm mắt lại và hình dung một trái táo. Quý vị thấy gì? Màu đỏ chín mọng hay màu xanh óng ánh? Trái táo nằm trên bàn, đang lơ lửng trong không khí hay được ai đó cầm trên tay? Nếu đã cố gắng mà chỉ thấy một khoảng không vô định, rất có thể quý vị đang trải qua một tình trạng đặc biệt có tên là aphantasia – hội chứng mất khả năng hình dung hình ảnh trong tâm trí. Dù mới được đặt tên gần đây, hiện tượng này đang mở ra những hiểu biết mới mẻ về sự đa dạng trong cách não bộ con người hoạt động và ghi nhớ thế giới.
Khi nhắc đến bọ ve (ticks), người ta thường nghĩ ngay tới những ký sinh trùng đáng sợ, lặng lẽ bám theo những bước chân dã ngoại cuối tuần hoặc những buổi dạo chơi công viên. Nỗi sợ đó không phải vô lý. Từ lâu, bọ ve đã là nguyên nhân truyền bệnh phổ biến nhất tại Hoa Kỳ trong nhóm bệnh có vật thể trung gian. Chúng hút máu từ nhiều loài động vật, hấp thu mầm bệnh rồi truyền sang người qua mỗi vết cắn. Có những bệnh nguy hiểm như Lyme, babesiosis và sốt Rocky Mountain – nếu không phát hiện sớm và điều trị kịp thời, hậu quả sẽ khôn lường, thậm chí có thể tử vong.
Chắc hẳn quý vị đã đôi lần bắt gặp những quảng cáo từ các chuyên gia vật lý trị liệu về phương pháp điều trị nhức đầu và không khỏi băn khoăn: “Có hiệu quả thật không vậy?” Câu trả lời là: Có! Đã có khá nhiều nghiên cứu đáng tin cậy chứng minh rằng các liệu pháp vật lý trị liệu có thể hữu hiệu, đặc biệt là với những cơn nhức đầu liên quan đến vùng cổ.
Nếu từng nghe ai đó bảo rằng “bình tĩnh, hít một hơi sâu vào,” thì quý vị đừng vội nghĩ đó là lời khuyên vu vơ, sáo rỗng. Thực ra, khoa học đã chứng minh điều đó hoàn toàn đúng. Nhiều nghiên cứu cho thấy, việc hít thở một cách có ý thức mang lại hàng loạt lợi ích, cả ngắn hạn lẫn lâu dài: từ cải thiện sức khỏe tim mạch, giảm bớt lo lắng, tinh thần sảng khoái hơn, đầu óc minh mẫn và giấc ngủ cũng sâu hơn.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.