Sau gần hai thập niên nghiên cứu, vắc-xin HPV đã chứng minh hiệu quả vượt trội, kể cả ở nhóm có cơ nguy cao nhưng chưa được chủng ngừa. Tỷ lệ nhiễm các chủng siêu vi trùng HPV nguy hiểm giảm rõ rệt, chứng minh hiệu quả của miễn dịch cộng đồng. (Nguồn: pixabay.com)
Theo một nghiên cứu mới, vắc-xin HPV không chỉ tạo ra hàng rào bảo vệ vững chắc cho người được chích, mà còn tạo ra một “tấm lá chắn vô hình” che chở cho cả những người chưa chủng ngừa, mở ra hy vọng về một tương lai không còn nỗi ám ảnh mang tên ung thư cổ tử cung.
Nghiên cứu được công bố trên tạp chí JAMA Pediatrics, thực hiện tại thành phố Cincinnati (Hoa Kỳ) từ năm 2006 đến 2023. Có 2,335 thiếu nữ và phụ nữ trẻ (từ 13 đến 26 tuổi) tham gia nghiên cứu, trong đó nhiều người thuộc nhóm có cơ nguy nhiễm HPV cao vì có nhiều bạn tình hoặc từng mắc bệnh lây qua đường tình dục.
Ở nhóm đã chích vắc-xin, tỷ lệ dương tính với các chủng HPV cơ nguy cao nhất (gây ra hơn 70% trường hợp ung thư cổ tử cung) đã giảm tới 98.4%. Ở nhóm chưa chủng ngừa, tỷ lệ nhiễm các chủng siêu vi trùng nguy hiểm là HPV 16 và HPV 18 giảm tới 71.6%, còn với các chủng cơ nguy cao khác cũng giảm tới 75.8%. Đây chính là bằng chứng rõ ràng cho “miễn dịch cộng đồng”: khi tỷ lệ chủng ngừa trong dân số đủ cao, siêu vi trùng sẽ khó tìm được vật chủ để lây lan, từ đó gián tiếp bảo vệ cả những người không được chích ngừa.
“Kẻ thù thầm lặng” và vũ khí phòng vệ
HPV là bệnh lây truyền qua đường tình dục phổ biến nhất thế giới (tính tất cả các chủng có cơ nguy thấp lẫn cao). Phần lớn các ca ung thư cổ tử cung bắt nguồn từ các chủng HPV cơ nguy cao, vốn có thể thúc đẩy các biến đổi tế bào khiến chúng trở thành ác tính. Trong số đó, có hai chủng cơ nguy cao thường gặp nhất liên quan nhiều nhất đến ung thư cổ tử cung.
Gần như mọi người có quan hệ tình dục đều sẽ nhiễm siêu vi trùng HPV vào một thời điểm nào đó trong đời. Dù phần lớn các ca nhiễm không có triệu chứng và sẽ tự hết, một số chủng HPV cơ nguy cao có thể tồn tại dai dẳng, âm thầm làm biến đổi tế bào và gây ra ung thư.
Ung thư cổ tử cung là hậu quả nặng nề và phổ biến nhất, chiếm tới 80% trong số gần 700,000 ca ung thư do HPV gây ra trên toàn thế giới vào năm 2018 (theo tạp chí The Lancet Global Health). Ngoài ra, HPV còn là nguyên nhân của các bệnh ung thư khác ở cả nam lẫn nữ, chẳng hạn như ung thư hậu môn, đầu và cổ.
Kể từ khi ra mắt vào năm 2006, các loại vắc-xin HPV đã chứng tỏ hiệu quả vượt trội. Nghiên cứu tại Cincinnati đã đánh giá ba thế hệ vắc-xin, bao gồm:
- Vắc-xin phòng ngừa 2 chủng (2-valent version): Ngừa HPV 16 và HPV 18.
- Vắc-xin phòng ngừa 4 chủng (4-valent version): Ngừa hai chủng trên và thêm HPV 6 và HPV 11.
- Vắc-xin phòng ngừa 9 chủng (9-valent version): Ngừa thêm 5 chủng cơ nguy cao khác.
Trong suốt thời gian thực hiện nghiên cứu, khi vắc-xin HPV bắt đầu được đưa vào sử dụng và số người tham gia nghiên cứu được chủng ngừa tăng dần từ 0% lên tới 82%, tỷ lệ bị nhiễm HPV đã giảm đáng kể. Ở nhóm đã chủng ngừa, các loại siêu vi trùng thuộc phạm vi bảo vệ của vắc-xin 2-valent version giảm tới 98.4%. Với các loại được bao phủ bởi vắc-xin 4-valent version và 9-valent version, tỷ lệ bị nhiễm bệnh cũng giảm lần lượt 94.2% và 75.7%.
Theo bác sĩ Jessica Kahn, giáo sư về nhi khoa tại Trường Y Albert Einstein (New York) và cũng là tác giả chính của nghiên cứu, trong các thử nghiệm lâm sàng, vắc-xin phòng ngừa 9 chủng bảo vệ hiệu quả ngang bằng với loại phòng ngừa 2 chủng và 4 chủng. Hiệu quả của loại vắc-xin ngừa 9 chủng thấp hơn một chút là vì vắc-xin được cấp phép trễ hơn, nên có ít người được chích ngừa hơn.
Thách thức lớn và một tương lai tươi sáng
Phát hiện về miễn dịch cộng đồng là một dấu hiệu lạc quan, nhưng tình hình thực tế trên thế giới vẫn còn đáng lo ngại. Tỷ lệ ung thư cổ tử cung ở các quốc gia thu nhập thấp vẫn còn rất cao. Theo dữ liệu năm 2024 của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), toàn thế giới chỉ có 31% trẻ em gái và 8% trẻ em trai từ 9 đến 14 tuổi được chích ít nhất một liều vắc-xin HPV. Nếu có thể tăng tỷ lệ chủng ngừa trên toàn cầu, tác động tích cực sẽ vô cùng lớn, có thể thay đổi đáng kể cục diện cuộc chiến chống lại căn bệnh nguy hiểm này.
Kahn chia sẻ: “Nếu chúng ta tăng cường chủng ngừa vắc-xin HPV, vốn rất an toàn và hiệu quả, đảm bảo mọi người đều có thể đi khám tầm soát và được điều trị khi bị bệnh, thì nhân loại hoàn toàn có thể xóa sổ ung thư cổ tử cung trên toàn thế giới.”
Nguồn: “HPV vaccination drives cervical cancer rates down in both vaccinated and unvaccinated people” được đăng trên trang Livescience.com.
Gửi ý kiến của bạn
