Ảnh: Pexels.com
Một nhóm khoa học gia quốc tế vừa công bố trong Tạp chí Y khoa New England rằng họ đã phục hồi được một phần thị lực cho những người cao tuổi bị thoái hóa điểm vàng – căn bệnh mắt phổ biến và gần như không thể chữa trị trước đây.
Thoái hóa điểm vàng do tuổi tác (Age-related Macular Degeneration – AMD) là nguyên nhân hàng đầu gây mù lòa ở người trên 50 tuổi, ảnh hưởng đến khoảng 200 triệu người trên thế giới. Căn bệnh xảy ra khi các tế bào cảm quang ở trung tâm võng mạc bị tổn thương do lão hóa, khiến bệnh nhân mất dần khả năng nhìn rõ các chi tiết ở trung tâm tầm nhìn.
Thử nghiệm mới gồm 38 người tham gia, độ tuổi trung bình 79, được tiến hành tại 17 cơ sở y khoa ở năm quốc gia châu Âu. Mỗi người được cấy một vi mạch điện tử siêu nhỏ – chỉ bằng nửa độ dày sợi tóc – vào dưới võng mạc. Sau một năm, 80% bệnh nhân cho thấy sự “cải thiện thị lực có ý nghĩa lâm sàng.”
Bệnh nhân còn được trang bị kính tăng cường thực tế (augmented reality glasses) có gắn máy ảnh và kết nối với một máy tính nhỏ đeo ở thắt lưng. Máy ảnh ghi lại hình ảnh và chiếu chúng lên võng mạc dưới dạng ánh sáng hồng ngoại. Các thuật toán trí tuệ nhân tạo trong máy tính chuyển dữ liệu này thành tín hiệu điện mà não có thể hiểu được như hình ảnh. Sau đó, bệnh nhân trải qua nhiều tháng huấn luyện để học cách “đọc” lại các tín hiệu này và phục hồi khả năng đọc sách, nhận diện vật thể.
Tiến sĩ Mahi Muqit, bác sĩ nhãn khoa tại Đại học London, người phụ trách phần nghiên cứu tại Anh, nói: “Trong lịch sử nghiên cứu thị giác nhân tạo, đây là một kỷ nguyên mới.”
Nghiên cứu tập trung vào nhóm bệnh nhân bị thoái hóa điểm vàng thể khô – dạng bệnh phổ biến nhất. Khác với thể ướt, thể khô vẫn còn giữ được một số tế bào cảm quang, nên nhóm nghiên cứu cho rằng một thiết bị cảm quang nhân tạo có thể biến ánh sáng thành tín hiệu điện gửi đến não.
Tiến sĩ José-Alain Sahel, chuyên khoa nhãn tại Đại học Pittsburgh, đồng lãnh đạo dự án, cho biết nhóm vẫn còn nhiều việc phải làm: “Có thể chúng ta chưa thể đưa bệnh nhân trở lại thị lực 20/20 chỉ bằng cấy ghép này, nhưng chúng tôi đang tìm những cách giúp họ vượt ngưỡng mù luật định, cải thiện chất lượng sống – đặc biệt là khả năng nhận ra gương mặt và cảm xúc của người khác.”
Tuy nhiên, một số chuyên gia độc lập lưu ý rằng các kết quả có thể chịu ảnh hưởng bởi quá trình huấn luyện thị giác chuyên sâu mà bệnh nhân trải qua, cũng như bởi tâm lý hứng khởi khi được cấy thiết bị mới. Các thử nghiệm đối chứng ngẫu nhiên trong tương lai được cho là cần thiết để xác nhận mức độ hiệu quả thực tế.
Tất cả bệnh nhân trong nghiên cứu hiện chỉ nhìn thấy ở dạng đen trắng, nên mục tiêu kế tiếp là phát triển phần mềm giúp xử lý các cấp độ xám để cải thiện khả năng nhận diện khuôn mặt. Giáo sư Daniel Palanker, chuyên khoa nhãn và kỹ sư điện tử tại Đại học Stanford, cho biết ông đang nghiên cứu tăng độ phân giải của thiết bị; các thử nghiệm ban đầu trên chuột cho kết quả khả quan.
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), nguy cơ mắc bệnh AMD tăng cao theo tuổi: chỉ 2% người ở độ tuổi 40–44 bị ảnh hưởng, nhưng tới 42% người ở cuối tuổi 80 và 60% người gần 100 tuổi mắc bệnh.
Nếu các thử nghiệm tiếp theo thành công, thiết bị này có thể mở ra hy vọng cho hàng triệu người trên khắp thế giới đang dần đánh mất ánh sáng cuối đời.
Cung Đô sưu tầm
Nguồn: Theo Sara Hashemi, Smithsonian Magazine, ngày 20 tháng 10 năm 2025
Gửi ý kiến của bạn
