Sổ Tay Thượng Đỉnh 6
Nguyễn Xuân Nghĩa
...2 nước thực sự thắng lớn là Thổ Nhĩ Kỳ và Liên bang Nga...
NATO Đá Ra Biên
Thượng đỉnh NATO đã hoàn tất sau hai ngày họp tại Strasbourg của Pháp và Baden-Baden của Đức, dưới sự đồng chủ tọa của hai vị nguyên thủ Pháp và Đức - một biểu hiệu của tinh thần thống nhất. Qua hai ngày mùng năm và mùng sáu sẽ là thượng đỉnh giữa cả khối Âu Châu với Hoa Kỳ tại Praha của Cộng hoà Tiệp.
Nhân đây, xin được nhắc lại rằng xưa kia có một quốc gia tên là Tiệp Khắc - Czechoslovakia - hiện hữu từ 1918 đến 1993. Mùng một tháng Giêng năm 1993, người dân xứ này đồng ý chia đôi - một cách hòa bình không máu lệ như Liên bang Nam Tư - thành Cộng hoà Tiệp (Czech Republic) và Cộng hoà Slovakia (mà ta có thể tạm dịch là Cộng hoà Khắc, dù chưa quen và nghe hơi chõi tai).
Giờ này mà vẫn nói đến nước Tiệp Khắc trong Thượng đỉnh Âu-Mỹ là... quên bóc lịch.
Khi xứ này thoát khỏi ách Xô viết với cuộc Cách mạng nhung vào tháng 11 năm 1989, kịch tác gia và nhà đấu tranh cho dân chủ Václav Havel ở trong tù ra đã lên làm Tổng thống đầu tiên của Tiệp Khắc, vài năm sau, ông là Tổng thống của Cộng hoà Tiệp. Khi ấy, Václav Klaus là Thủ tướng. Nay ông Klaus là Tổng thống và Mirek Topolanek là Thủ tướng. Hôm 24 tháng trước, Nội các Topolanek (thân Tây phương) bị bất tín nhiệm - bị đổ - một phần cũng vì chuyện quá tin vào sự bảo vệ của Hoa Kỳ và NATO.
Nhưng vì Cộng hoà Tiệp đang là Chủ tịch luân phiên trong sáu tháng đầu năm của Liên hiệp Âu Châu - và trong tư cách đó, đăng cai tổ chức thượng đỉnh của các nước Âu Châu với Hoa Kỳ - nên Tổng thống Vaclav Klaus quyết định là ông Topolanek vẫn xử lý thường vụ vai trò Thủ tướng, cho tới cuối tháng Sáu là khi vai trò Chủ tịch Liên Âu kết thúc. Sau đó mới tổ chức bầu cử để lập chính phủ mới.
Bây giờ, ta trở về chuyện NATO.
***
Hay chuyện thành tích Obamê...
Truyền thông Hoa Kỳ nức nở ca ngợi thành quả của Tổng thống Barack Obama trong hai ngày thượng đỉnh NATO, mùng ba và mùng bốn. Cụ thể là các thành viên Âu Châu trong NATO đáp ứng lời kêu gọi tăng quân của ông, cho nên lực lượng liên quân NATO sẽ có thêm 5.000 quân của Âu Châu, bên cạnh 21 ngàn lính Mỹ sẽ được đưa thêm vào chiến trường A Phú Hãn.
Nghĩa là phong thái nhũn nhặn của Obama coi bộ có sức thuyết phục cao hơn nét hung hăng cao bồi của Bush. Sự thật lại không vậy và đây là lý do vì sao ta phải tự giải ảo: việc Âu Châu cam kết tăng viện cho chiến trường A Phú Hãn có giá trị tượng trưng - và cực kỳ ngắn hạn!
Nhật báo Times của Luân Đôn viết ra sự thật mà truyền thông Mỹ không nói tới: "Obama không thuyết phục được NATO cho A Phú Hãn". Thực tế là Hoa Kỳ vẫn lãnh trọng trách nặng nhất và các đơn vị tác chiến Mỹ vẫn đứng trên tuyến đầu.
Xin có một chút kế toán: hiện nay, liên quân quốc tế tại A Phú Hãn có chừng 70.000 lính, 38 ngàn là các đơn vị Mỹ, phần còn lại là, từ cao xuống thấp, của Anh (8.300), Đức (3.640), Canada (2.830), Pháp (2.780), Ý (2.350), v.v... tới Đan Mạch (700), Thổ Nhĩ Kỳ (600). Sau cùng là 4.000 quân của tất cả các xứ khác ở ngoài NATO, kể cả Nhật, Đại Hàn, Trung Quốc, v.v... Các đơn vị Mỹ và Anh trấn đóng ở những nơi nóng nhất, và thực sự là đơn vị tác chiến với những rủi ro cao nhất. Các xứ kia nhàn hạ hơn nhiều.
Tổng thống Obama đã quyết định tăng phái 17.000 rồi 4.000 quân trước khi phó hội để yêu cầu NATO góp phần xương máu.
Thượng đỉnh NATO đưa tới kết quả huy hoàng là các nước Âu Châu sẽ vì nể lời ông mà đưa vào 3.000 quân trong ngắn hạn, tới ngày 20 tháng Tám, là khi A Phú Hãn có bầu cử Tổng thống. Ngoài ra, chừng 2.000 quân nữa có thể được đưa vào huấn luyện các đơn vị A Phú Hãn trong khuôn khổ của kế hoạch có tên rất kiều diễm là ANA (Afghanistan National Army, Quân đội Quốc gia A Phú Hãn). Không chỉ đôn quân, NATO còn chi tiền - 100 triệu đô la - cho quỹ tín thác ANA (ANA Trust Fund) để chu toàn việc huấn luyện đó.
Nôm na là Âu Châu đưa quân vào canh gác thùng phiếu hay huấn luyện. Sau bầu cử tháng Tám, cùng lắm đến tháng 10, thì lại ra về.
Trong những ngày tới, phần đóng góp vĩ đại - hiệu ứng Obama - là "những ba ngàn quân", gồm có 900 lính Anh, 600 của Đức và 600 Tây Ban Nha, 900 lính kia là của Ba Lan, Ý. Sau đó là số quân viện lẻ tẻ của Hy Lạp, Hoà Lan và Croatia. Kế tiếp, từ 1.400 đến 2.000 quân của NATO (cho đủ số năm ngàn) sẽ đến từ khoảng 10 nước hội viên Âu Châu trong từng tốp hai ba chục người để huấn luyện các đơn vị A Phú Hãn. Quân số A Phú Hãn hiện có gần 83 ngàn lính, chỉ tiêu là phải lên tới 134.000 vào năm 2011. Với tối đa 2.000 quân (kể cả huấn luyện viên cảnh sát), làm sao NATO có thể hoàn tất chuyện ấy"
Với nhiệm vụ và hạn kỳ lại thu hẹp như vậy, làm sao liên quân NATO có thể giúp Hoa Kỳ đạt mục tiêu chiến lược là đẩy lui lực lượng Taliban và tiêu diệt Al-Qaeda" Nếu không bị mê hoặc, người Việt chúng ta có thể nghĩ tới các đơn vị Thái Phi trong chiến tranh Việt Nam.
Nhưng thôi, có còn hơn không! Nhờ đó, Obama có thể về nhà ca khúc khải hoàn!
***
Chuyện ly kỳ khác trong Thượng đỉnh NATO là vai trò của Thổ Nhĩ Kỳ (Turkey).
Thủ tướng Thổ Recep Tayyip Erdogan bất thần dùng quyền phủ quyết của mọi hội viên NATO để bác đề nghị của các thành viên Âu Châu về người sẽ làm Tổng thư ký Minh ước quân sự này, Thủ tướng Đan Mạch Anders Fogh Rasmussen. Lý do là năm 2006, ông Rasmussen đã không xin lỗi khối Hồi giáo khi một số báo chí Đan Mạch đăng hình hý hoạ có nội dung châm biếm đạo Hồi. Trong vai trò của một Lỗ Túc, Obama phải dung hoà dị biệt Âu-Thổ của việc bổ nhiệm (xin xem lại Sổ Tay Thượng Đỉnh kỳ 5, ngày Chủ Nhật mùng năm: "Barack Obama Đi Chăn Mèo").
Kết quả của việc chăn mèo là ông Rasmussen vẫn là Tổng thư ký NATO, nhưng 1) sẽ có một phụ tá là người Thổ, và 2) Thổ Nhĩ Kỳ sẽ có một sĩ quan cao cấp trong bộ tư lệnh NATO, nên 3) từ nay sẽ hiện diện trong cả hai cơ chế chính trị lẫn quân sự của minh ước và quan trọng nhất, 4) các nước trong Liên hiệp Âu Châu sẽ xét lại hồ sơ xin gia nhập Liên Âu của Thổ Nhĩ Kỳ.
Đổi lại, Thổ Nhĩ Kỳ sẽ có bài diễn văn hùng hồn tại thượng đỉnh ở Istanbul mang cái tên rất "hoành tráng" Liên minh của (các nền) Văn minh - Alliance of Civilizations. Để xoa dịu sự bất mãn của Hồi giáo về cái tội của ông Rasmussen.
Xét lại thì Thổ Nhĩ Kỳ đã muốn vào Liên Âu và tự cải tổ cho mục tiêu ấy từ cả chục năm nay mà bị các đại gia Âu Châu đẩy ra ngoài. Bây giờ, dùng NATO làm bàn đạp, Thổ Nhĩ Kỳ quay lại trong thế mạnh và đó là tài hoà giải của Obama. Nhìn một cách khác, xưa nay Minh ước NATO có hai khối bắc ngang Bắc Đại tây dương (danh xưng chính thức của liên minh) là Bắc Mỹ (Hoa Kỳ và Canada) và Âu Châu. Kể từ nay, NATO có thêm một chân vạc thứ ba, nằm tại khu vực Cận Đông theo Hồi giáo, là Thổ Nhĩ Kỳ.
Thắng lớn trong Thượng đỉnh này không phải là Hoa Kỳ mà là Thổ Nhĩ Kỳ!
Thế còn mục tiêu nguyên thủy của NATO" Hệ thống phòng thủ chống Liên Xô năm xưa, hoặc ngăn chặn Liên bang Nga thời nay" Chuyện lạc hậu!
***
Theo đúng yêu cầu của cả Đức lẫn Hoa Kỳ, NATO sẽ có giọng hòa hoãn với Liên bang Nga.
Nước Đức của Thủ tướng Angela Merkel muốn thỏa hiệp với Nga, không muốn bảo vệ Georgia, Ukraine và hoài nghi việc thiết lập hệ thống phòng thủ BMD tại Ba Lan và Cộng hoà Tiệp, vì Đức cần khí đốt của Nga. Hoa Kỳ của Tổng thống Obama cũng thế. Obama muốn hoà dịu với Nga vì cần giải quyết chuyện A Phú Hãn và nhờ Nga can gián Iran
Thành thử, trong thượng đỉnh NATO, Obama nói giọng mơ hồ về nhu cầu bành trướng NATO - chủ trương của hai vị tiền nhiệm là Clinton và Bush - đồng ý nhận thêm xứ Macedonia vào NATO (là chuyện Nga cóc cần mà Hy Lạp khó chịu vì xứ này cũng có một địa phương... trùng tên) và ủng hộ việc đối thoại giữa NATO và Liên bang Nga.
Còn chuyện Georgia bị tấn công" Hoặc tương lai NATO" Chuyện xưa hoặc chuyện xa...
Minh ước NATO sẽ nghiên cứu lại toàn bộ chiến lược và đệ nạp phúc trình sơ khởi về "Khải niệm Chiến lược" này vào hội nghị cấp Bộ trưởng tháng 12 năm nay. Nghĩa là NATO đá banh ra biên. Nhưng, nhờ Obama, NATO cũng sẽ nghiên cứu thêm trong chiến lược đó vấn đề an toàn năng lượng. Đã bảo rằng mai này, NATO sẽ còn có trách nhiệm về môi sinh toàn cầu mà!
Kết cuộc thì quốc gia nào cũng ngợi ca thành quả của Thượng đỉnh NATO. Lãnh tụ nào cũng thấy phần đóng góp của mình vào thành quả đó, nhưng có hai nước đã thực sự thắng lớn là Thổ Nhĩ Kỳ và Liên bang Nga.
Vậy mà chuyện ấy cũng lại thành xưa.
Thượng đỉnh đang xoa lưng nhau và trao bằng ban tưởng lục thì Bắc Hàn đã bắn hoả tiễn Đại pháo đồng - thành công - trước sự bàng hoàng của thế giới.
Đấy là lúc Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc sẽ gây chuyển động không khí và dậm chân tại chỗ với một hội nghị khẩn cấp - mà không kết quả. Lãnh tụ Kim Chính Nhật của Bình Nhưỡng là thiên tài về nghệ thuật khiêu khích vào đúng thời điểm, mà thi thố được tài năng đó là nhờ nghệ thuật bao che của Liên bang Nga và Trung Quốc trong Hội đồng Bảo an - như đã từng và vẫnbao che cho Iran.
Vì vậy, Bắc Hàn tiếp tục phổ biến kỹ thuật hỏa tiễn và nguyên tử cho các chế độ hung đồ khác - như Iran và Syria. Chuyện tài giảm võ khí nguyên tử Nga Mỹ hoặc lời kêu gọi của Obama về một thế giới không còn võ khí nguyên tử chỉ là tiết mục giải trí cho báo chí Mỹ - và các lãnh tụ Iran, Bắc Hàn.
Nhưng, và đây lại là một suy luận lạc quan của người viết.
Biết đâu chừng vì Bắc Hàn chơi bạo mà Hoa Kỳ có lý do chính đáng để KHÔNG từ bỏ kế hoạch BMD" Hệ thống phòng thủ chiến lược BMD, ballistic missile defense, nôm la là dùng hỏa tiễn chống phi đạn, đòi hỏi những kỹ thuật rất cao mà Liên bang Nga chưa thể có và rất ngại khi thấy Tổng thống Bush đòi thiết trí tại Ba Lan và Cộng hoà Tiệp - với lý do là để chặn hoả tiễn từ Iran.
Từ khi tranh cử, Barack Obama đã muốn ngưng khai triển kế hoạch này và sau khi đắc cử thì muốn đưa việc thiết lập hệ thống phòng thủ BMD tại Đông Âu vào nghị trình đàm phán hay mặc cả với Nga. Bắc Hàn vừa cho Tổng thống Obama một lý cớ bằng vàng để đòi tiến hành việc đó. Nếu như ông thực sự muốn bảo vệ Hoa Kỳ...
Bài diễn văn của Obama tại Prague Castle trong thượng đỉnh Âu-Mỹ hôm mùng năm bắt đầu có chiều hướng cứng rắn như vậy khi Tổng thống Mỹ tuyên bố xúc tiến hệ thống BMD tại BaLan và Tiệp.
Trong khi chờ đợi xem Obama đã thật tỉnh giấc hay chưa, ta hãy theo dõi tiếp thượng đỉnh Âu-Mỹ tại Praha và xem Thổ Nhĩ Kỳ sẽ cảm tạ Obama như thế nào tại Ankara vào mùng sáu này...
Gửi ý kiến của bạn
