Nguyễn Xuân Nghĩa & RFA
...Sức ép của đô la sẽ đánh sụt tỷ giá đồng bạc Việt Nam...
Thứ hai vừa qua, cổ phiếu Nhật sụt giá tới đáy sâu nhất từ 26 năm nay trong khi đồng Yen Nhật tiếp tục tăng giá so với đô la Mỹ. Giới quan sát kinh tế báo động rằng hiện tượng gọi là "carry trade" có thể gây khủng hoảng cho Nhật với hậu quả lây lan còn nặng hơn vụ khủng hoảng tài chính tại Hoa Kỳ. Diễn đàn Kinh tế đaà RFA sẽ tìm hiểu về hiện tượng "carry trade" ấy qua phần trao đổi do Việt Long thực hiện sau đây cùng kinh tế gia Nguyễn Xuân Nghĩa.
Hỏi: Xin kính chào ông Nguyễn Xuân Nghĩa. Kết thúc chương trình kỳ trước, phát thanh ngày 21 tháng 10, ông nói tới trường hợp Việt Nam và hiện tượng "carry trade". Sau đó, suốt tuần qua, dư luận thế giới bàng hoàng nhìn thấy một đầu máy kinh tế thế giới là Nhật Bản bị nguy cơ khủng hoảng cũng vì hiện tượng "carry trade" ấy khi cổ phiếu Nhật liên tục sụt giá. Chúng tôi xin đề nghị là kỳ này, ta cùng tìm hiểu về "carry trade" với mối quan tâm dành cho trường hợp Việt Nam.Câu hỏi đầu tiên của chúng tôi, thưa ông, "carry trade" là gì mà nguy hiểm như vậy"
- Ta gặp hiện tượng khá mới trong thị trường ngoại hối hay hối đoái giữa các nước với nhau và Việt Nam chưa có từ ngữ phiên dịch. Nói chung, "carry" là ghìm hàng - và có khi bị lỗ - để kiếm lời sau này nhờ sai biệt giá cả. Nhưng "carry trade" là thuật ngữ dùng riêng cho việc giao dịch ngoại tệ tức là thị trường hối đoái, là khai thác sai biệt phân lời của hai đồng tiền trong hai nền kinh tế để kiếm lời. Một thí dụ cụ thể mà ta có thể hiểu được là ta vay tiền đô la bên Mỹ với lãi suất thấp rồi dùng tiền đó đầu tư hoặc cho vay tại Việt Nam, là nơi có lãi suất cao hơn. Sau khi trang trải phí tổn thì mình vẫn có lời. Các thị trường Hong Kong hay Đài Loan dùng thuật ngữ mà ta có thể phiên âm ra Hán-Việt thành "dung tư sáo lợi giao dịch" hoặc "hoá vật vận thâu nghiệp vụ" mà tôi thiển nghĩ rằng chẳng dễ hiểu hơn! Cho nên xin cứ đành dùng chữ "carry trade" như Pháp cũng dùng chung trong khi chờ đợi tìm ra một chữ gọn và dễ hiểu hơn.
- Hiện tượng này tương đối mới vì chỉ trở nên thịnh hành khi có chế độ tự do giao hoán, tự do mua bán ngoại tệ với nhau, và càng thịnh hành khi kinh tế các nước tăng trưởng mạnh nên nhu cầu tư bản khiến tiền chạy từ nơi này qua nơi khác theo kỳ vọng sinh lời của người có tiền tiết kiệm, của nhà đầu tư. Khi kinh tế suy trầm thì tình hình đảo ngược, người ta phải rút vốn về trả nợ và gây chấn động lớn trong luồng giao dịch của thế giới, là chuyện đang xảy ra cho Nhật Bản.
Hỏi: Nếu hiểu như vậy thì có thể là nhiều quốc gia theo kinh tế thị trường đều có loại nghiệp vụ ấy, cớ sao chỉ riêng Nhật Bản mới gây chấn động cho thế giới về nạn "carry trade" này"
- Chúng ta không quên hai hiện tượng đặc thù của Nhật. Xứ này đã bị bể bóng cổ phiếu từ 1990 khiến chỉ số Nikkei sụt phân nửa trong có vài năm rồi kinh tế suy trầm năm lần trong 18 năm, nay đang trôi vào đợt suy trầm thứ sáu. Vì vụ khủng hoảng kéo dài đó, và để kích cầu, Nhật áp dụng chính sách gọi là "lãi suất số không", tức là lãi suất rất thấp - thực tế là 0,50% trong nhiều năm qua sau khi đã duy trì ở mức 1%. Lãi suất rất thấp ấy khiến người có tiền tiết kiệm và giới đầu tư, kể cả doanh nghiệp và ngân hàng Nhật mới lấy tiền Yen của mình hoặc đi vay tiền Yen mua ngoại tệ khác để đầu tư vào xứ khác có lợi hơn.
Hỏi: Đó là hiện tượng đặc thù thứ nhất khiến tiền Nhật chảy ra ngoài dưới dạng ngoại tệ khác. Bây giờ, thưa ông, vì sao lại gây ra khủng hoảng làm thế giới sợ hãi"
- Vì hiện tượng thứ hai là sự đan kết về đầu tư giữa ngân hàng và doanh nghiệp Nhật với nhau. Cụ thể là tập đoàn kỹ nghệ cũng làm chủ ngân hàng hay ngân hàng cũng đầu tư thẳng vào vốn của cơ sở công nghiệp. Khi ngân hàng hoạn nạn vì khủng hoảng tài chính thì doanh nghiệp bị họa lây, hoặc khi kinh tế suy trầm làm công nghiệp sa sút thì ngân hàng bị suy xụp. Bây giờ, mọi sự bùng nổ vì các nước tiếp nhận đầu tư tài chính kiểu carry trade của Nhật bị rúng động, giới tiết kiệm và đầu tư Nhật phải bán ngoại tệ mua lại tiền Yen để rút vốn chạy về.
- Hậu quả là thứ nhất, ngoại tệ xứ khác bị sụt giá, thứ hai, đồng Yen lên giá và thứ ba các doanh nghiệp và ngân hàng Nhật kéo nhau đổ giàn và đấy là lý do chính khiến chỉ số Nikkei tuột dốc. Nhưng, điều đáng sợ hơn thế là ngoại tệ nhiều xứ khác bị mất giá đột ngột vì Nhật buông bỏ khối carry trade và vì đồng Yen càng lên giá, hàng xuất khẩu của Nhật càng đắt trong khi các thị trường mua hàng lại thu hẹp vì suy trầm nên Nhật càng dễ bị khủng hoảng. Biến động hối đoái khiến Nhật Bản đã kêu gọi nhóm G-7 tại hội nghị vào hai ngày 25-26 cùng tìm cách giải quyết.
Hỏi: Khối lượng tư bản Nhật chảy qua chảy lại như vậy là bao nhiêu tỷ bạc mà gây chấn động nặng nề như thế"
- Ban đầu, người ta mới chỉ nói đến hơn một ngàn tỷ đô la của Nhật đang rút khỏi thị trường Mỹ chạy về Nhật làm đồng Yen Nhật tăng giá mạnh so với đô la Mỹ, mạnh nhất kể từ 13 năm nay. Nhưng, thật ra, vì sức tiết kiệm rất cao và phân lời rất thấp tại Nhật, khối lượng carry trade có thể lên tới gần sáu ngàn tỷ đô la, trải rộng tại nhiều xứ khác trên thế giới, kể cả Brazil tại Nam Mỹ hay Australia tại Á Châu. Đòn phản hồi của carry trade của Nhật khiến cổ phiếu thế giới suy xụp, đồng bạc của các xứ nhận tiền đầu tư hay đầu cơ theo kiểu carry trade bị mất giá vào đúng thời điểm đang có nạn ách tắc tín dụng vì khủng hoảng tài chính nên sẽ gây họa cho cả thế giới. Nói tóm lại, sáu ngàn tỷ Mỹ kim đang tháo chạy lung tung làm cổ phiếu và hối suất đồng bạc của nhiều nước bị đảo chiều và gây phản ứng bầy đàn là hốt hoảng rút chạy.
Hỏi: Bây giờ, trước khi chuyển qua phần tìm hiểu về hậu quả của carry trade đối với Việt Nam, xin đề nghị ông tổng hợp lại một vấn đề quá phức tạp và bất ngờ như vậy vì tuần qua chẳng còn ai nói tới tín dụng gia cư hay khủng hoảng ngân hàng Mỹ nữa mà hốt hoảng về đồng Yen Nhật.
- Khi sinh hoạt kinh tế thịnh đạt thì ai cũng thấy có lợi nhờ carry trade, giới đầu tư Nhật có lời trên các thị trường có phân lời cao hơn, đồng Yen xuống giá giúp Nhật Bản xuất khẩu mạnh hơn. Nhưng, khi kinh tế sa sút, là tình trạng ngày nay với hơn hai chục quốc gia sẽ bị suy trầm, thậm chí khủng hoảng nặng, dòng tiền đảo ngược với lưu lượng rất lớn sẽ đánh sụt tỷ giá đồng bạc của nhiều xứ khác vào đúng lúc đang cạn kiệt thanh khoản và sẽ đánh sụp xuất khẩu của Nhật khiến doanh nghiệp và ngân hàng Nhật càng thêm điêu đứng. Nhật Bản là xứ đầu tư ra ngoài rất nhiều như vậy nhưng cũng mắc nợ rất cao, tới 185% tổng sản lượng GDP của họ, nên rất khó ứng phó.
Hỏi: Xin hỏi gặng là Nhật Bản và các nước có thể ứng phó thế nào với một nguy cơ trầm trọng như vậy"
- Tất nhiên, Nhật Bản cố bán đồng Yen và mua vào Mỹ kim hay nhiều ngoại tệ khác để tiền Nhật khỏi tăng giá, là chuyện họ đang làm mà chưa chắc đã công hiệu vì đòn bẩy quá ngắn so với tảng đá quá lớn là khối carry trade trị giá hơn sáu ngàn tỷ đô la. Các nước khó góp phần giảm bớt gánh nặng cho Nhật vì không còn nhiều phương tiện và đang bị khủng hoảng tài chính. Nhật có thể sẽ hạ lãi suất nữa nhưng với lãi suất có 0,50% thì sau khi cắt 25 điểm là họ hết đất lùi. Ngân hàng Trung ương Nhật có thể nâng lãi suất trả cho số dự trữ pháp định của các ngân hàng, tức là gián tiếp hạ lãi suất thật, nhưng có đủ công hiệu không thì ta chưa rõ. Vì vậy, tôi thiển nghĩ là tình hình rất nguy ngập mà không chỉ do khủng hoảng từ Mỹ lan ra, chưa kể là nạn cạn kiệt tín dụng do khủng hoảng từ Mỹ nay đang dần dần thoái lui, kể từ tuần này trở đi.
- Giải pháp sau cùng, dù hết sức bất thường mà vẫn khả thể trong hoàn cảnh nguy ngập hiện nay là Nhật phải tạm thiết lập chế độ kiểm soát ngoại hối, nôm na là đắp đê ngăn nước hầu tư bản khỏi chảy. Đây là kịch bản đáng e ngại nhất cho toàn thế giới!
Hỏi: Đã như thế, vừa rồi, ông còn nói đến cả hai chục quốc gia sẽ bị nguy cơ khủng hoảng trong thởi gian tới, đó là các nước nào, liệu trong đó có Việt Nam không"
- Giới kinh tế đang theo sát tình hình các nước sau đây: ba nước Cộng hoà Baltic (Estonia, Latvia, Lithuania), ba xứ Bắc Âu (Iceland, Ireland và Thụy Điển), bốn xứ Đông Âu là Bulgaria, Hungary, Ukraine, Serbia, có thể cả Romania; hai xứ Nam Âu (Hy Lạp, Ý Đại Lợi). Tại Nam Mỹ, có ba nước Argentina, Brazil, Mexico. Tại Nam Á có Pakistan. Hai nước Đông Bắc Á bị rung rinh là Nhật Bản và Nam Hàn thì sẽ gây hậu quả xuống toàn vùng Đông Nam Á trong đó tất nhiên là có Việt Nam với dự trữ ngoại tệ rất mỏng và lạm phát dù sao vẫn còn cao. Các nước đang phát triển đều khó tránh họa, còn hồi phục ra sao thì mỗi xứ lại mỗi khác.
- Ngoài ra, còn có Liên bang Nga đã mất hai phần ba trị giá cổ phiếu trong có năm tháng và hơn ngàn tỷ đô la thu vét được từ tám năm nay nhờ dầu thô lên giá nay chỉ còn phân nửa. Phải kể thêm Trung Quốc, chậm rãi mà mãnh liệt hơn khi bị khủng hoảng vì thị trường gia cư bắt đầu xụp đổ. Đây là chưa kể tới Iran và Venezuela vốn có tiền nhờ dầu thô lên giá nay cũng sẽ lao đao vì dầu sụt giá 60% trong có mấy tháng. Sự suy xụp của Nhật vào lúc này là tai họa vô lường!
Hỏi: Bây giờ ta mới trở lại Việt Nam, vụ carry trade và khủng hoảng lan rộng sẽ ảnh hưởng ra sao tới kinh tế xứ này"
- Về bối cảnh chung, Việt Nam vẫn bị lạm phát, dù có giảm thì vẫn còn nặng, bị nhập siêu nặng khi thị trường xuất khẩu sa sút dần, có cơ chế quản lý vĩ mô lỏng lẻo, hệ thống ngân hàng non yếu với quyền lợi chằng chịt của doanh nghiệp nhà nước. Vì vậy, hoàn cảnh xứ này quả là bất trắc. Khi Nhật đảo ngược nghiệp vụ carry trade và tháo vốn bỏ chạy, ta cũng suy ra hiện tượng tương tự tại Việt Nam. Đó là lý do vì sao các cơ sở ngoại quốc rồi cả cơ sở Việt Nam thiết lập ở bên ngoài đang và sẽ mua đô la rất mạnh, sau đó là dân chúng.
- Sức ép của đô la sẽ đánh sụt tỷ giá đồng bạc Việt Nam. Với dự trữ ngoại tệ có chừng 26-27 tỷ, khả năng ứng phó của Việt Nam quả là rất yếu nên khủng hoảng ngoại hối vẫn có thể xảy ra. Chuyện ấy mà bùng nổ, nếu không phá giá đồng bạc, có khi Việt Nam phải áp dụng chế độ kiểm soát ngoại hối, nôm na là cấm chuyển ngân. Biện pháp ấy nhất thời đẩy lui khủng hoảng mà lại khiến suy xụp kinh tế kéo dài lâu hơn, là kịch bản cũng vô cùng tệ hại!
Gửi ý kiến của bạn
