...Cộng Hòa dĩ nhiên đang lo xót vó vì viễn tượng bà Hillary tranh cử tổng thống...
Đúng theo truyền thống chính trị Mỹ, sau khi tái đắc cử, TT Obama đang thay đổi một số lớn nhân viên nội các. Khi trước, sau khi tái đắc cử, TT Bush yêu cầu toàn thể nội các từ chức để ông có thể bổ nhiệm lại từng người cho từng vị trí. Năm nay TT Obama không làm như vậy, mà giữ nguyên nội các, chỉ thay đổi những người nào tự ý xin từ chức. Chỉ là khác nhau trên hình thức tượng trưng, trên thực tế, hầu hết các nhân vật then chốt đều từ chức, và mọi người đều đã biết những người đi và ở lại từ trước đó lâu rồi.
Chúng ta không có nhu cầu tìm hiểu chi tiết của từng người, mà chỉ cần biết một số thay đổi quan trọng nhất.
BỘ NGOẠI GIAO
Đây dĩ nhiên là tin nổi bật nhất. Bà Ngoại Trưởng Hillary Clinton từ chức và TT Obama bổ nhiệm thượng nghị sĩ John Kerry thay thế.
Bà Hillary, sau bốn năm làm ngoại trưởng thay thế bà Condoleezza Rice của TT Bush, từ chức, chính thức là vì lý do gia đình, muốn trở về nếp sống gia đình sau mấy chục năm lặn lội trong chính trường, làm đệ nhất phu nhân tiểu bang Arkansas, rồi đệ nhất phu nhân Hoa Kỳ, rồi thượng nghị sĩ New York, và ngoại trưởng.
Dĩ nhiên, rất nhiều chuyên gia không tin lý do “gia đình” này là thật, mà cho rằng bà Hillary từ chức để chuẩn bị cho cuộc tranh cử tổng thống năm 2016, bất kể những cải chính liên tục của bà. Thật hay giả cho đến giờ này, chỉ có bà Hillary biết thôi. Đảng Cộng Hòa dĩ nhiên đang lo xót vó vì viễn tượng bà Hillary tranh cử tổng thống là một thứ ác mộng cho đảng này.
Đảng Dân Chủ đi vào lịch sử như đảng đưa ra tổng thống da đen đầu tiên, thế nào cũng muốn đi vào lịch sử một lần nữa như là đảng đưa ra một tổng thống nữ nhi đầu tiên. Mà xét cho cùng, bà Hillary là một chính khách nặng ký, nhiều kinh nghiệm và uy tín hơn ông Obama năm 2008 nhiều. Cũng nặng ký hơn bất cứ ông bà chính khách nào hiện nay của đảng Cộng Hòa và đảng Dân Chủ luôn.
TNS John Kerry, nếu xét thuần túy về kinh nghiệm, thì có lẽ ít người bằng. Hơn ba chục năm làm thượng nghị sĩ hàng đầu của Thượng Viện, từng làm ứng viên tổng thống, chỉ thua đương kim TT Bush khít nút. Biết đâu nếu bộ mặt của ông Kerry ít có vẻ như “đưa đám ma” hơn thì ông đã thắng được Bush rồi. Ông cũng đã được các đồng nghiệp trong Thượng Viện, Dân Chủ cũng như Cộng Hòa, nể trọng vì kinh nghiệm, khả năng và uy tín. Đồng thời, trong ba chục năm qua đã đi chu du khắp thế giới, thiết lập quan hệ cá nhân với rất nhiều vị lãnh đạo chính trị trên thế giới.
Trên quan điểm chính trị, ông chia sẻ lập trường cấp tiến nặng của TT Obama và cấp lãnh đạo đảng Dân Chủ trong các vấn đề xã hội, nhưng cũng từng cùng quan điểm tương đối bảo thủ với những thượng nghị sĩ Cộng Hoà trong các vấn đề quốc phòng và an ninh.
Việc bổ nhiệm TNS Kerry đã được Thượng Viện thông qua dễ dàng, chỉ có ba phiếu chống.
Riêng đối với cộng đồng tỵ nạn Việt, ông Kerry là một người gây ra nhiều tranh luận. Vì là người của đảng Dân Chủ, nên ông được nhiều người tỵ nạn ủng hộ trong kỳ bầu cử năm 2004, trong lập luận có tính mỵ dân “đảng Dân Chủ là đảng của dân nghèo”. Nhưng nhiều người tỵ nạn khác vẫn không quên ông Kerry là người từng gắn liền với cuộc chiến tại Việt Nam, trong những vai trò không thân thiện lắm.
Ông Kerry tham gia cuộc chiến trong một thời gian ngắn, vài tháng, trở về Mỹ, trở nên một trong những người lãnh đạo nhóm Cựu Chiến Binh Chống Chiến Tranh Việt Nam – Veterans Against the Vietnam War-. Ông ra trước quốc hội điều trần về cuộc chiến, và lớn tiếng tố giác cuộc chiến vừa không chính danh, vừa vô nhân đạo. Ông cho rằng không chính danh vì hầu hết dân Việt ủng hộ Hồ Chí Minh và đảng CSVN, trong khi lại là cuộc chiến vô nhân vì lính Mỹ và lính VNCH chỉ biết hãm hiếp phụ nữ, tra tấn tù nhân, và ăn cắp gà vịt. Ông liên tục đi biểu tình chống chiến tranh và hoan hô Mặt Trận Giải Phóng, đã từng liệng bỏ các huân chương đã nhận được.
Trong những ngày cuối cùng của cuộc chiến, ông bỏ phiếu chống việc giải ngân khẩn cấp 700 triệu viện trợ quân sự còn lại để cứu Miền Nam theo yêu cầu của TT Thiệu và TT Ford. Ông cũng biểu quyết chống việc dùng số tiền đó để tài trợ việc nhận dân tỵ nạn vào Mỹ. Ông tuyên bố sẵn sàng chu cấp vô hạn định để mang tất cả những người Mỹ ra khỏi Miền Nam, nhưng sẽ không chi một xu cho việc cứu dân tỵ nạn. Ông cũng biểu quyết bác bỏ dự luật đặc biệt đón nhận dân tỵ nạn vào Mỹ.
Đối với chính quyền CSVN hiện nay thì thái độ của chính quyền Obama là cuộc chiến đã là chuyện lịch sử, không có ý nghiã gì nữa. Vấn đề bây giờ là các quan hệ chiến lược trong bàn cờ Đông Nam Á, và các quan hệ thương mại, kinh tế. Dưới khiá cạnh này, CSVN đang là một đối tác quan trọng của Mỹ. Dù sao, Việt Nam cũng vẫn là một nước với gần một trăm triệu dân tức là một thị trường rất lớn, sát nách anh khổng lồ Trung Cộng, với một lực lượng quân sự hàng đầu ở Á Châu. Chỉ còn một cái gai là vấn đề nhân quyền mà cả hai phiá đều cố giảm thiểu tầm quan trọng trong khi các tổ chức đấu tranh cho nhân quyền lại cố gióng chuông trước dư luận thế giới.
Ngoại trưởng Kerry sẽ tiếp tục đường lối này, và không ai nghĩ sẽ có thay đổi quan trọng nào trong quan hệ Mỹ-Việt trong vài năm tới.
BỘ QUỐC PHÒNG
Đương kim bộ trưởng Leon Panetta từ chức và TT Obama bổ nhiệm cựu thượng nghị sĩ Cộng Hoà của Nebraska, ông Chuck Hagel thay thế. Nhưng việc bổ nhiệm, cho đến khi bài viết này lên báo, vẫn chưa được Thượng Viện phê duyệt.
Đảng Dân Chủ, từ trước đến giờ vẫn mang tiếng là đảng rất yếu trong các vấn đề an ninh và quốc phòng. Luôn luôn chủ hòa, ve vãn đối phương, muốn cắt chi phí quốc phòng, để dồn tiền vào các nhu cầu quốc nội.
TT Obama ý thức được yếu điểm đó, nên đã cố lưu giữ bộ trưởng quốc phòng Robert Gates của TT Bush. Ông này được lưu nhiệm ba năm rồi từ chức, thay thế bởi ông Leon Panetta. Ông này trước đó đã làm Giám Đốc CIA trong ba năm. Ông trước đây đã từng tham gia nội các của TT Clinton trong nhiều chức vụ quan trọng, nhưng cũng được biết đến như một người tương đối bảo thủ và diều hâu trong các vấn đề an ninh quốc phòng.
Bây giờ, sau khi ông Panetta từ chức, TT Obama đã bổ nhiệm một cựu thượng nghị sĩ Cộng Hòa lên thay thế.
Ông Chuck Hagel là một cựu quân nhân, tham chiến tại Việt Nam trong hai năm 1967-68, lên đến trung sĩ, coi một tiểu đội. Ông bắt đầu tham gia chính trị khi đi vận động cho cuộc tranh cử tổng thống của Thống Đốc Cali, Ronald Reagan, nhưng mau mắn bỏ cuộc, đi làm kinh doanh. Đến năm 1996, ông đắc cử thượng nghị sĩ liên bang, đại diện cho Nebraska, tái đắc cử năm 2002, nhưng không ra tranh cử lại cuối năm 2008.
Trong những năm tại Thượng Viện, ông Hagel có quan điểm bảo thủ rõ ràng trên các vấn đề xã hội, kinh tế cũng như quân sự. Về kinh tế, ông ủng hộ luật giảm thuế của TT Bush. Về quốc phòng, ông bỏ phiếu cho luật Patriot Act chống khủng bố, cũng như ủng hộ Mỹ tham chiến tại Afghanistan và Iraq.
Nhưng quan điểm chính trị của ông thay đổi từ năm 2006, khi ông bắt đầu công khai chỉ trích chính sách của TT Bush trong hai cuộc chiến tại Trung Đông. Ông chủ trương rút quân càng sớm càng tốt. Ông công khai chê TT Bush là tổng thống bết bát nhất trong nửa thế kỷ qua. Năm 2008, khi ông chiến hữu, đồng chí và đồng nghiệp John McCain ra tranh cử tổng thống đối đầu với ông Obama, ông Hagel từ chối không hậu thuẫn ông McCain, cũng tránh công khai hậu thuẫn Obama, nhưng lại cùng ứng viên Obama đi viếng thăm mặt trận và các quân nhân Mỹ đang tham chiến. Sau khi ông Obama đắc cử tổng thống, ông Hagel nhận làm Chủ Tịch Hội Đồng Cố Vấn Tình Báo (Intelligence Advisory Board) cho TT Obama.
Việc TT Obama bổ nhiệm ông Hagel làm bộ trưởng Quốc Phòng không xuôi xẻ như trường hợp ông Kerry với bộ Ngoại Giao. Ông Hagel bị các đồng nghiệp bảo thủ Cộng Hòa chỉ trích đã có thái độ ít thân thiện nhất đối với Do Thái, chống các biện pháp chế tài đối với Iran và tổ chức khủng bố Hamas. Trong cuộc chất vấn trước Thượng Viện, ông Hagel đã ăn nói lúng túng, trả lời không thông trước các câu hỏi của các thượng nghị sĩ, bị chê là thiếu khả năng, không đủ khả năng quản trị một cơ sở lớn và quan trọng như bộ Quốc Phòng, là cơ quan “quản trị” tất cả quân lực Mỹ. Chính quyền Obama đề cao quá trình “quân nhân” của ông Hagel, nhưng nhiều nhà báo chống đối khều chân, cho rằng ông Hagel chỉ là trung sĩ tiểu đội trưởng có hai năm, bây giờ nhẩy lên chỉ huy tất cả hàng tướng lãnh Mỹ.
Trên nguyên tắc, ông Hagel bị chê nhiều chuyện, nhất là thái độ yếu ớt trong việc bênh vực Do Thái và chống Iran, nhưng việc ông là thượng nghị sĩ xé rào, sỉ vả TT Bush thậm tệ nhất cũng như chuyện không hậu thuẫn cho ông McCain đã là những yếu tố quan trọng đối với khối bảo thủ Cộng Hòa. TNS McCain cũng từng chỉ trích TT Bush trong vấn đề chiến tranh Trung Đông, nhưng không dùng thậm từ và chống đối mạnh như ông Hagel.
Nhưng quan trọng hơn cả là khối bảo thủ lo sợ ông Hagel quá thiên về phe TT Obama, sẽ sẵn sàng chấp nhận những cắt giảm ngân sách quốc phòng quá lớn mà phe cấp tiến đòi hỏi trong những năm tới để giảm thâm thủng ngân sách.
Dù sao thì người ta cũng nghĩ ông Hagel sẽ được Thượng Viện thông qua, nhờ sự hậu thuẫn của đa số thượng nghị sĩ Dân Chủ.
Việc bổ nhiệm ông Hagel sẽ có lợi điểm khá đặc biệt. Từ xưa đến nay, hai bộ quốc phòng và ngoại giao thường là kình địch, vừa tranh giành ngân sách với nhau, vừa chống nhau về phương thức trực diện các biến cố trên thế giới, với phe ngoại giao chủ trương ôn hoà trong khi phe quốc phòng chủ trương hiếu chiến hơn. Hình ảnh tiêu biểu nhất là “cuộc chiến” giữa bộ trưởng Ngoại Giao, tướng Colin Powell, và bộ trưởng Quốc Phòng, ông Don Rumsfield, dưới thời TT Bush. Bây giờ với quá trình cùng là cựu quân nhân, cùng là thượng nghị sĩ nhiều năm, và cùng là bạn thân thiết từ lâu, người ta hy vọng hai ông Kerry và Hagel sẽ không đánh nhau như mấy ông bà tiền nhiệm.
Trong vấn đề Việt Nam, ông Hagel chỉ tham chiến một cách ngắn ngủi trong một trách nhiệm khiêm tốn nên không để lại dấu ấn gì đặc biệt. Khi ông vào Thượng Viện thì cuộc chiến đã chấm dứt từ lâu rồi. Quan điểm hiện nay của ông về vấn đề Việt Nam hoàn toàn phủ hợp với quan điểm của chính quyền Obama.
GIÁM ĐỐC CIA
Sau khi tướng David Petraus từ chức vì lem nhem tình ái, TT Obama nay đã bổ nhiệm ông John Brennan thay thế. Ông Brennan hiện làm Phụ Tá Cố Vấn An Ninh, đặc trách chống khủng bố.
Ông Brennan là một chuyên viên đã làm việc hơn 25 năm với CIA. Ông được tiếng là chủ trương cứng rắn với khủng bố. Ông được TT Bush bổ nhiệm là Giám Đốc Trung Tâm Chống Khủng Bố đầu tiên, thành lập sau vụ 9/11. Năm 2009, tân TT Obama muốn bổ nhiệm ông làm Giám Đốc CIA, nhưng phe cấp tiến cực đoan chống vì ông là viên chức CIA cao cấp từ thời TT Bush, khi phương thức trấn nước –waterboarding- được áp dụng, mặc dù ông là người chống phương pháp này.
Bây giờ, TT Obama lại đề cử ông lại, và gặp sự chống đối mạnh của phe cấp tiến, các thượng nghị sĩ Dân Chủ, và nhất là tổ chức cấp tiến cực đoan ACLU (American Civil Liberty Union).
Vấn đề tra tấn tù khủng bố lần này không được nêu ra lại, nhưng khối cấp tiến đặt vấn đề việc TT Obama sử dụng máy bay không người lái –drone- để truy kích và giết khủng bố, kể cả khủng bố có quốc tịch Mỹ, mà không cần chứng minh là có tội. Trong khi khối bảo thủ muốn nhân cơ hội chất vấn về vai trò của CIA trong vụ tòa lãnh sự Benghazi bị khủng bố tấn công.
Việc sử dụng máy bay không người lái đã gia tăng gấp mấy chục lần so với thời TT Bush, đưa đến kết quả là hơn ba ngàn khủng bố đã bị giết tại Pakistan, Yemen và Somalia trong mấy năm qua. Gần như tất cả những người bị giết đều được loan báo là khủng bố nặng ký, có trách nhiệm lớn, nhưng Chính quyền Obama rất ít khi đưa bằng chứng gì về chuyện “nặng ký” này. Phe Hồi giáo chống Mỹ đã liên tục tố giác phần lớn những người chết đều là thường dân vô tội, trong đó có cả đàn bà và trẻ em. Đây là loại máy bay được đặt tại các căn cứ bí mật tại Ả Rập Saudi, nhưng điều khiển bằng các chuyên viên từ các căn cứ bí mật khác trên lãnh thổ Mỹ, cách nơi tấn công cả mấy ngàn dặm.
Việc sử dụng máy bay không người lái có lợi rõ ràng là không chết lính Mỹ, không rớt máy bay Mỹ, ít tốn tiền, và nhất là tránh được những vấn đề pháp lý rắc rối mà TT Bush đã gặp phải khi ông bắt, nhốt, hỏi cung, và mang các tên khủng bố này ra tòa. Phương thức của TT Bush bị phe cấp tiến và cả thế giới lên án là “mọi rợ” –barbaric-, tàn ác, vô nhân đạo, vi phạm nhân quyền, ... Bây giờ TT Obama dùng cách giản tiện và mau lẹ: cho máy bay không người lái giết chết luôn, khỏi mất công dính dáng vào những vấn đề pháp lý lẩm cẩm.
Trên căn bản, kẻ viết này ủng hộ mọi phương thức phòng ngừa khủng bố tấn công, từ cách bắt giam, hỏi cung bằng các biện pháp mạnh, cho đến tấn công bằng máy bay không người lái. Nhưng điều đáng bàn ở đây là tính “phe đảng” và không công bằng của truyền thông cấp tiến trong vấn đề này. Khi TT Bush bắt nhốt và dùng biện pháp hỏi cung mạnh như trấn nước trong vòng vài chục giây đồng hồ thì truyền thông nhao nhao sỉ vả TT Bush vô nhân đạo. Khi TT Obama tránh các rắc rối pháp lý và quyết định bắn chết quách đi, khỏi bắt nhốt hỏi cung lôi thôi thì truyền thông im lặng. Theo cách truyền thông xử xự, bắn chết từ cách xa mấy ngàn dặm, khỏi cần xác định có phải là khủng bố hay không, lại là nhân đạo, chấp nhận được, hơn là bắt nhốt, hỏi cung và đưa ra toà. Một cách lập luận mà kẻ viết này không hiểu được.
Trở lại vấn đề bổ nhiệm ông Brennan, lựa một viên chức cao cấp với hơn một phần tư thế kỷ kinh nghiệm là điều khó hợp tình hợp lý hơn, nhưng phe bồ câu cấp tiến đã nhất định chống. Nhưng cũng đã có người đặt vấn đề có phải đây là “phe ta” chống TT Obama thật sự không? Hay chỉ là làm áp lực giúp tổng thống dùng làm đòn bẫy để phe bảo thủ chấp nhận người họ chống? Chấp nhận Brennan đổi lấy Hagel? Chính trị Mỹ nếu không là bàn phé thì cũng là thị trường tha hồ trả giá, đổi chác. (10-2-13)
Vũ Linh
Quý độc giả có thể liên lạc với tác giả để góp ý qua email: [email protected]. Bài của tác giả được đăng trên Việt Báo mỗi thứ Ba.
Send comment
