Hôm nay,  

Trang Sử Việt: Nguyễn Tri Phương

13/05/201600:01:00(Xem: 7499)
(Lời tâm tình: Bài viết về “Sử Việt” chỉ khái quát, không đi sâu từng chi tiết của mỗi nhân vật. Cuối mỗi bài viết, phần “Thiết nghĩ” nếu có chỉ là góp ý của tác giả, không ngoài mục đích làm sáng tỏ thêm về nội dung đã biên soạn. Trang Sử Việt luôn mong mỏi nhúm nhen tình tự dân tộc, niềm yêu thương quê hương và giữ gìn Việt ngữ cùng văn hóa Việt. Trang Sử Việt đăng trên Vietbao Online thứ Ba và thứ Sáu hằng tuần).
________________ 
NGUYỄN TRI PHƯƠNG
(1800 - 1873)
.
Nguyễn Tri Phương, nguyên tên là Nguyễn Văn Chương, tự Hàm Trinh, hiệu Đồng Xuyên, quê huyện Phong Điền, Thừa Thiên; gia đình nghèo, làm nông và thợ mộc, ông không xuất thân từ khoa bảng mà từ ý chí trung dũng lập thân. 
.
     Năm 1823, vua Minh Mạng phong ông hàm Điển bộ (Bí thư Nội điện). Năm 1831, thăng Hồng lô tự khanh. Năm 1832, cử ông vào phái bộ sang nước Tàu lo về thương mại.
Năm 1835, vua Minh Mệnh cử ông vào miền Nam, lo khai hoang lập ấp cho dân, đến đời vua Thiệu Trị cử ông làm Tổng đốc An Hà (An Giang, Hà Tiên). Nơi đây, ông đã đánh dẹp giặc cướp nhiều lần để giữ yên ổn cho dân chúng. 
.
Năm 1840, ông làm Tuần phủ Nam Nghĩa lo phòng ngự Đà Nẵng. Sau đấy, bổ ông làm Tổng đốc Long Tường (Vĩnh Long, Định Tường). Năm 1845, ông với Doãn Uẩn đánh bại quân Xiêm, bình định Cao Miên. Năm 1847, ông được triệu về kinh, thăng hàm Chánh hiệp biện Đại học sĩ, sau khi vua Thiệu Trị mất, ông làm Phụ chính đại thần theo di chiếu. 
Năm 1848, vua Tự Đức phong ông chức Tráng liệt bá. Năm 1950, vua thấy ông có mưu và dũng nên phê tên ông là Nguyễn Tri Phương (lấy từ chữ: Dõng thả Tri Phương). 
.
Năm 1853, ông được thăng Điện hàm Đông các Đại học sĩ. Đến khi làm Kinh lược sứ Nam Kỳ, ông khai khẩn đất hoang lập nhiều đồn điền. 
     Năm 1858, quân Pháp uy hiếp Đà Nẵng, ông làm Quân thứ Tổng thống đại thần chỉ huy quân ta chống Pháp. 
    Năm 1859, Pháp tấn công Gia Định, quân ta bị bại, Hộ đốc thành Gia Định là Võ Gia Ninh tử tiết. Đến năm 1860, ông giữ chức Gia Định quân thứ, ông huy động trên 15.000 quân, không tập trung quân ở một nơi mà chia thành 3 đạo: Đạo chính đóng tại Gia Định; đạo quân thứ 2 đóng ở phủ hạt Tân An; đạo quân thứ 3 đóng ở tỉnh hạt Biên Hòa. Ông ra lệnh phòng thủ các đường sông, vừa đánh vừa giữ và đắp thêm đồn lũy. Trang bị cho mỗi đội 15 đến 20 súng cối đủ cỡ. 
    Ông cho củng cố xây dựng đại đồn Chí Hòa (về sau gọi là đồn Kỳ Hòa) để chống quân Pháp. 
.
     Ngày 23-2-1861, quân Pháp do Đề đốc Charner chỉ huy khoảng 5.000 quân và chiến thuyền tấn công đồn Chí Hoà, giao tranh ác liệt suốt 2 ngày đêm. Giặc bị thiệt hại: 16 người chết, tướng De Vassoigne, đại tá Crouzatbị, đại tá Tây Ban Nha là Palanca và 299 người bị thương, Trung tá Testard tử thương... Bên ta cũng bị tổn thất nặng nề, trên 1.000 người tử trận và bị thương, trong đấy có Tham tán Phạm Thế Hiển, em ông là Lang trung Nguyễn Duy, Tán tương Tôn Thất Trĩ đều tử trận, còn Tổng thống quân vụ Nguyễn Tri Phương thì bị thương nặng. Ông bị cách chức xuống làm Tham tri, năm sau được phong Binh bộ Thượng thư, sung Đổng nhung quân vụ Biên Hòa, tập hợp lực lượng để chống quân Pháp.
.
Hòa ước Nhâm Tuất (1862), Pháp chiếm 3 tỉnh miền Đông Nam Kỳ. Sau đấy, triều đình cử ông ra Bắc làm Tổng thống Hải An quân vụ, chức Võ Hiển Đại học sĩ, tước Tráng Liệt Bá. 
.
    Năm 1870, ông giúp Hoàng Kế Viêm thu phục quân Cờ Đen, dẹp Cờ Vàng, Cờ Trắng. 
    Thành Hà Nội xây cất thêm từ thời Gia Long, ông cho tu sửa lại kiên cố, thành có 5 cửa, xung quanh là hào nước rộng, mỗi cửa có cầu để ra vào. 
    Năm 1873, đại úy Pháp là Francis Garnier đem quân ra Hà Nội, lấy cớ giúp thương nghị giữa lái buôn Jean Dupuis và quan của triều đình tại Bắc Hà bất hòa. Nhưng đêm 19, rạng ngày 20-11-1873, Garnier bất ngờ cho quân Pháp tấn công thành Hà Nội, chiếm được vòng phòng thủ phía ngoài thành. Pháo của Pháp từ chiến thuyền bắn vào thành. Cùng lúc đó, hỏa lực quân Pháp bắn vỡ cửa nam, sau một giờ giao tranh, Pháp đã treo cờ tam tài lên vọng lâu thành Hà Nội. 
.
     Hơn 2000 quân ta bị giặc bắt. Con của ông là phò mã Nguyễn Lâm bị tử trận. Ông bị thương và bị bắt, Pháp dụ hàng và băng bó vết thương, ông không cho và khẳng khái nói: “Bây giờ nếu ta chỉ gắng lây lất để sống, sao bằng ung dung chết vì nghĩa”. 
    Ông tuyệt thực và mất ngày 20-12-1873 (ngày 1 tháng 11 Âm lịch), hưởng thọ 73 tuổi. Nghe tin ông tử tiết, ai ai cũng tiếc thương. Thi hài ông và Nguyễn Lâm được an táng tử tế. Vua Tự Đức cho lập đền thờ ông tại quê nhà.
.
 *- Thiết nghĩ: Tổng đốc Nguyễn Tri Phương qua đời sau khi tuyệt thực, để lại niềm tiếc thương vô hạn cho quân, dân cả nước. Niềm tiếc thương ấy sẽ nung nấu lòng nhiệt huyết và ý chí quật cường cho toàn dân Việt, nung nấu tâm tư diệt giặc gìn giữ quê hương. 
    Một sự hối tiếc, vào năm 1862, triều đình Huế ký hòa ước Nhâm Tuất, Pháp chiếm 3 tỉnh miền Đông Nam Kỳ. Sau đấy triều đình đã ra lệnh bãi binh, lại còn giúp thực dân truy lùng các Thủ lãnh và Nghĩa quân kháng chiến. Sự phũ phàng này, có thể nói rằng: “Pháp tấn công mà ta cầu hòa, tất nhiên đất nước phải bị nguy khốn!”. 
.
     Cuộc chiến chống Pháp của toàn dân ta liên tục và quyết liệt nhưng đều bị thất bại, là do đâu?! Có thể do triều đình Huế lẽ ra là một Bộ chỉ huy kháng chiến tối cao, nhưng đáng tiếc, một số vua triều Nguyễn lại đặt ngôi báu lên hàng đầu, lại “sợ thù trong hơn sợ giặc ngoài”. Nên dù các anh hùng: Hoàng Hoa Thám, Lê Thành Phương, Trương Định... sắt son kháng chiến, các vị võ quan: Nguyễn Tri Phương, Hoàng Diệu... can trường chống Pháp, đều bị thất bại là điều khó tránh!. Ngoài ra, đầu năm 1861, quân Pháp đang giằng co bên nước Tàu, chúng bị quân dân Tàu chống trả quyết liệt. Lúc đấy tại Gia Định, quân Pháp chỉ có khoảng 800 người. Thế mà nhà Nguyễn lại rụt rè, cầu hòa là sao?! 
     Nhìn chung, nhà Nguyễn đã không kết hợp được tiềm lực, khả năng, trí tuệ của dân tộc. Riêng ông Nguyễn Tri Phương đáng được kính nể, ông Nguyễn Thiện Thuật có 2 câu thơ điếu ông, thật đúng hoàn cảnh tử tiết bi hùng của ông:
 .
        “Bách chiến gian nan năng bất tử
Nhất hòa cô tức tiện quyên sinh”
(Trăm trận gian nan, còn chẳng chết 
Một hòa tức tối, mới hy sinh) 
 .
Cảm mộ: Nguyễn Tri  Phương
 .
Nguyễn Tri Phương, chí khí hào hùng!
Đánh đuổi ngoại xâm, quyết vẫy vùng 
Mong mỏi lo dân, mong mỏi nghĩa
Miệt mài giữ nước, miệt mài trung!
Kỳ Hoà chống Pháp, tròn son sắt
Hà Nội thủ thành, trọn thủy chung!
Thất trận nhịn ăn, lòng khẳng khái
Thực dân xâm lược, khó khăn dung?!
.
Nguyễn Lộc Yên 

.
.

In Trang
Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
1234567Trang sauTrang cuối

Ở đời dường như chúng ta hay nghe nói người đi buôn chiến tranh, tức là những người trục lợi chiến tranh như buôn bán vũ khí, xâm chiếm đất đai, lãnh thổ của nước khác, thỏa mãn tham vọng bá quyền cá nhân, v.v… Nhưng lại không mấy khi chúng ta nghe nói có người đi buôn hòa bình. Vậy mà ở thời đại này lại có người đi buôn hòa bình. Thế mới lạ chứ! Các bạn đừng tưởng tôi nói chuyện vui đùa cuối năm. Không đâu! Đó là chuyện thật, người thật đấy. Nếu các bạn không tin thì hãy nghe tôi kể hết câu chuyện dưới đây rồi phán xét cũng không muộn. Vậy thì trước hết hãy nói cho rõ ý nghĩa của việc đi buôn hòa bình là thế nào để các bạn khỏi phải thắc mắc rồi sau đó sẽ kể chi tiết câu chuyện. Đi buôn thì ai cũng biết rồi. Đó là đem bán món hàng này để mua món hàng khác, hoặc đi mua món hàng này để bán lại cho ai đó hầu kiếm lời. Như vậy, đi buôn thì phải có lời...

Hồi đầu năm nay, một người bạn quen gọi đến, chỉ sau một tháng quốc gia chuyển giao quyền lực. Giọng chị mệt mỏi, pha chút bất cần, “Giờ sao? Đi đâu bây giờ nữa?” Chị không hỏi về kế hoạch chuyến đi du lịch, cũng không phải địa chỉ một quán ăn ngon nào đó. Câu hỏi của chị đúng ra là, “Giờ đi tỵ nạn ở đâu nữa?” “Nữa!” Cái chữ “nữa” kéo dài, rồi buông thỏng. Chữ “nữa” của chị dài như nửa thế kỷ từ ngày làm người tỵ nạn. Vài tháng trước, cuộc điện thoại gọi đến người bạn từng bị giam giữ trong nhà tù California vì một sai phạm thời trẻ, chỉ để biết chắc họ bình an. “Mỗi sáng tôi chạy bộ cũng mang theo giấy quốc tịch, giấy chứng minh tôi sinh ở Mỹ,” câu trả lời trấn an người thăm hỏi.

Chỉ trong vài ngày cuối tuần qua, bạo lực như nổi cơn lốc. Sinh viên bị bắn trong lớp ở Đại học Brown. Người Do Thái gục ngã trên bãi biển Bondi, Úc châu, ngay ngày đầu lễ Hanukkah. Một đạo diễn tài danh cùng vợ bị sát hại — nghi do chính con trai. Quá nhiều thảm kịch trong một thời khắc ngắn, quá nhiều bóng tối dồn dập khiến người ta lạc mất hướng nhìn. Nhưng giữa lúc chưa thể giải được gốc rễ, ta vẫn còn một điều có thể làm: học cho được cách ứng xử và phản ứng, sao cho không tiếp tay cho lửa hận thù. Giữ đầu óc tỉnh táo giữa khủng hoảng giúp ta nhìn vào ngọn cháy thật, thay vì mải dập tàn lửa do người khác thổi lên.

Trong những thời khắc nguy kịch nhất, thảm họa nhất, tổng thống Hoa Kỳ là người duy nhất có tiếng nói quyền lực với toàn dân để đưa họ vượt qua nghịch cảnh. Tổng thống sẽ trấn an dân bằng luật pháp, bằng ý chí kiên cường, bằng bản lĩnh lãnh đạo, bao dung nhưng dứt khoát. Thậm chí, có khi phải bằng mệnh lệnh sắc bén để khống chế những tư tưởng bốc đồng sẽ gây hỗn loạn. Mấy trăm năm lập quốc của Mỹ đã chứng minh rất nhiều lần như thế.

(Sydney – 14 tháng 12, 2025) - Hàng trăm người có mặt tại bãi biển Bondi, Sydney, để dự lễ Hanukkah đã chứng kiến một trong những vụ khủng bố đẫm máu nhất kể từ sau thảm sát Port Arthur năm 1996. Vào lúc 6 giờ 45 chiều Chủ Nhật, hai tay súng mặc đồ đen xuất hiện trên cây cầu bộ hành nối Campbell Parade với Bondi Pavilion, bắt đầu nổ súng xuống đám đông đang dự lễ. Hai kẻ này dùng súng trường, bắn liên tục trong khoảng 10 phút, khiến hàng trăm người hoảng loạn bỏ chạy, nhiều người ngã gục ngay trên bãi cát và công viên ven biển. Ít nhất 12 người thiệt mạng, trong đó có 9 nạn nhân thường dân, 1 cảnh sát và 2 tay súng (một bị bắn chết tại chỗ, một bị bắt nhưng sau đó tử vong do vết thương). Ngoài ra, có ít nhất 38 người bị thương, trong đó có 2 cảnh sát và nhiều nạn nhân ở tình trạng nguy kịch.

Năm 2024, con người trung bình dành hai giờ rưỡi mỗi ngày trên mạng xã hội. Nhân lên, đó là hơn một tháng mỗi năm nhìn vào màn hình, lướt ‘feed’ (dòng tin), đợi ‘notification’ (báo tin), đếm ‘like’ (lược thích). Bạn dành nhiều thới giờ cho Facebook, Instagram, TikTok. Và câu hỏi không phải "có nhiều không?", mà là "chúng ta nhận được gì?" Câu trả lời, theo một nhóm triết gia, nhà tâm lý học, nhà xã hội học đương đại, không phải kết nối, không phải hạnh phúc, không phải sự thật. Mà là cô đơn có tổ chức, lo âu có hệ thống, và sự thật bị thao túng. Mạng xã hội—đặc biệt Facebook, nền tảng với ba tỷ người dùng, lớn hơn bất kỳ quốc gia nào trên hành tinh—không phải công cụ trung lập. Nó là kiến trúc quyền lực đang định hình lại não bộ, xã hội, và chính trị theo cách mà chúng ta chưa kịp nhận ra. Và đây là điều đáng sợ nhất: chúng ta không bị ép. Chúng ta tự nguyện. Chúng ta mở Facebook vì muốn "kết nối." Nhưng sau ba mươi phút lướt, chúng ta cảm thấy trống rỗng hơn. Chúng ta vào để "cập nhật

Trong sân khấu chính trị đồ sộ từ cổ chí kim của nước Mỹ, hiếm có nhân vật nào diễn xuất giỏi như Donald J. Trump. Những cuộc vận động tranh cử từ hơn mười năm trước của Trump vốn đã tràn ngập những lời hứa, giáo huấn, sự tức giận vì “nước Mỹ quá tệ hại”, những lời phỉ báng đối thủ. Tất cả hòa hợp thành những bản giao hưởng ký tên DJT. Mỗi lần Trump bước lên sân khấu, điệu nhảy YCMA vô tư, không theo chuẩn mực, thay cho tiếng kèn hiệu triệu “hoàng đế giá lâm.”

Năm 2025 được xem là giai đoạn khó khăn cho ngành khoa học khi ngân sách nghiên cứu bị thu hẹp và nhiều nhóm chuyên môn phải giải thể. Tuy vậy, những thành tựu y học nổi bật lại chứng minh rằng sức sáng tạo của con người chưa bao giờ dừng lại. Hàng loạt phát hiện mới đã mở rộng hiểu biết của chúng ta về sức khỏe, đồng thời thay đổi cách chăm sóc bệnh nhân hiện nay. Dưới đây là chín trong số những khám phá ấn tượng nhất trong năm 2025.

Năm 2025 khởi đầu bằng nỗi lo dấy lên từ các sàn tài chính quốc tế. Tháng Tư, Tổng thống Donald Trump khơi lại cuộc chiến thương mại, khiến nhiều người e sợ suy thái toàn cầu. Thế nhưng, sau mười hai tháng, kinh tế thế giới vẫn đứng vững: tổng sản lượng tăng khoảng 3%, bằng năm trước; thất nghiệp thấp và chứng khoán nhiều nơi tiếp tục lên giá. Chỉ riêng lạm phát vẫn còn là bóng mây bao phủ, vì phần lớn các nước trong khối công nghiệp OECD chưa đưa được vật giá về mức ổn định như mong muốn.

Sự phát triển nhanh chóng của Artificial Intelligence/ AI và robot đặt ra nhiều thách thức về đạo đức xã hội và cá nhân, đặc biệt là trong việc thu thập dữ liệu cá nhân làm ảnh hưởng đến các quyết định quan trọng như tuyển dụng, trị liệu và xét xử. Mặc dù AI có thể mô phỏng cảm xúc, nhưng không có ý thức thực sự, dẫn đến nguy cơ làm cho con người phụ thuộc vào AI và robot và suy giảm kỹ năng giao tiếp xã hội...
1234567Trang sauTrang cuối
VB Podcast



Kính chào quý vị,

Tôi là Derek Trần, dân biểu đại diện Địa Hạt 45, và thật là một vinh dự lớn lao khi được đứng nơi đây hôm nay, giữa những tiếng nói, những câu chuyện, và những tâm hồn đã góp phần tạo nên diện mạo văn học của cộng đồng người Mỹ gốc Việt trong suốt một phần tư thế kỷ qua.
Hai mươi lăm năm! Một cột mốc bạc! Một cột mốc không chỉ đánh dấu thời gian trôi qua, mà còn ghi nhận sức bền bỉ của một giấc mơ. Hôm nay, chúng ta kỷ niệm 25 năm Giải Viết Về Nước Mỹ của nhật báo Việt Báo.

Khi những người sáng lập giải thưởng này lần đầu tiên ngồi lại bàn thảo, họ đã hiểu một điều rất căn bản rằng: Kinh nghiệm tỵ nạn, hành trình nhập cư, những phức tạp, gian nan, và sự thành công mỹ mãn trong hành trình trở thành người Mỹ gốc Việt – tất cả cần được ghi lại. Một hành trình ý nghĩa không những cần nhân chứng, mà cần cả những người viết để ghi nhận và bảo tồn. Họ không chỉ tạo ra một cuộc thi; họ đã và đang xây dựng một kho lưu trữ. Họ thắp lên một ngọn hải đăng cho thế hệ sau để chuyển hóa tổn thương thành chứng tích, sự im lặng thành lời ca, và cuộc sống lưu vong thành sự hội nhập.

Trong những ngày đầu ấy, văn học Hoa Kỳ thường chưa phản ánh đầy đủ sự phong phú và đa dạng về kinh nghiệm của chúng ta. Giải thưởng Viết Về Nước Mỹ thực sự đã lấp đầy khoảng trống đó bằng sự ghi nhận và khích lệ vô số tác giả, những người đã cầm bút và cùng viết nên một thông điệp mạnh mẽ: “Chúng ta đang hiện diện nơi đây. Trải nghiệm của chúng ta là quan trọng. Và nước Mỹ của chúng ta là thế đó.”


Suốt 25 năm qua, giải thưởng này không chỉ vinh danh tài năng mà dựng nên một cộng đồng và tạo thành một truyền thống.
Những cây bút được tôn vinh hôm nay không chỉ mô tả nước Mỹ; họ định nghĩa nó. Họ mở rộng giới hạn của nước Mỹ, làm phong phú văn hóa của nước Mỹ, và khắc sâu tâm hồn của nước Mỹ. Qua đôi mắt họ, chúng ta nhìn thấy một nước Mỹ tinh tế hơn, nhân ái hơn, và sau cùng, chân thật hơn.

Xin được nhắn gửi đến các tác giả góp mặt từ bao thế hệ để chia sẻ tấm chân tình trên các bài viết, chúng tôi trân trọng cảm ơn sự can đảm của quý vị. Can đảm không chỉ là vượt qua biến cố của lịch sử; can đảm còn là việc ngồi trước trang giấy trắng, đối diện với chính mình, lục lọi ký ức đau thương sâu đậm, và gửi tặng trải nghiệm đó đến tha nhân. Quý vị là những người gìn giữ ký ức tập thể và là những người dẫn đường cho tương lai văn hóa Việt tại Hoa Kỳ.

Với Việt Báo: Xin trân trọng cảm ơn tầm nhìn, tâm huyết, và sự duy trì bền bỉ giải thưởng này suốt một phần tư thế kỷ.
Khi hướng đến 25 năm tới, chúng ta hãy tiếp tục khích lệ thế hệ kế tiếp—những blogger, thi sĩ, tiểu thuyết gia, nhà phê bình, nhà văn trẻ—để họ tìm thấy tiếng nói của chính mình và kể lại sự thật của họ, dù đó là thử thách hay niềm vui. Bởi văn chương không phải là một thứ xa xỉ; đó là sự cần thiết. Đó là cách chúng ta chữa lành, cách chúng ta ghi nhớ, và là cách chúng ta tìm thấy nơi chốn của mình một cách trọn vẹn.

Xin cảm ơn quý vị.

NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.