Việt Minh trong chiến dịch năm 1945 cướp các kho bạc và đã thu được bao nhiêu tài sản" Và trong chiến dịch Tuần Lễ Vàng phát động để thu gom tài sản cả nước, Việt Minh đã thu được bao nhiêu kí lô vàng" Những bí mật lịch sử này lần đầu được tiết lộ ra trong giờ phát thanh hôm Thứ Bảy của Đài Á Châu Tự Do, sau khi biên tập viên Hai Trang của đài này đi Paris phỏng vấn và lục tìm các hồ sơ lịch sử tại nơi này. Việt Báo trân trọng cảm ơn nhã ý của tác giả, và đăng nguyên văn dưới đây là tường trình của ông Hai Trang.
Trong tiến trình của Mặt trận Việt Minh sách động quần chúng cướp chính quyền mùa thu năm 1945, có bốn loại mục tiêu khác nhau được nhắm tới. Trước hết, ở phía Bắc, sau một trận đói kinh hoàng, quần chúng nhân dân chỉ nhắm chiếm các kho lúa gạo. Trong khi đó các Ban Chủ Nhiệm Việt Minh chỉ nhắm chiếm ghế chủ tịch tỉnh và huyện, còn các cán bộ quân sự và thanh niên chỉ thích chiếm các kho súng đạn. Nhưng các cán bộ của đảng cộng sản lại đặc biệt chú ý tới việc đánh cướp ngân hàng và các kho bạc. Việc đánh cướp Ngân hàng Đông Dương ở Hà Nội và các chi nhánh Ngân hàng tại các thành phố lớn sau ngày 19 tháng 8 đều không thực hiện được, bởi vì mặc dầu Nhật đã đầu hàng nhưng vẫn cho quân đội canh giữ các ngân hàng này hết sức nghiệm mật, đợi bàn giao cho Đồng Minh. Chỉ riêng có các ngân khố - thường quen gọi là kho bạc - ở trung ương cũng như ở các tỉnh, là quân đội Nhật không bảo vệ. Lý do là hệ thống kho bạc thuộc Phủ toàn quyền của Pháp cũ. Chính vì vậy mà toàn thể các kho bạc ở trung ương và các tỉnh đều đã bị cướp một cách rất dễ dàng. Vậy tổng số tiền Việt Minh cướp được ở các kho bạc lên đến bao nhiêu"
Căn cứ vào các bản Báo Công của các ban bí thư tỉnh ủy trên cả nước, riêng về các vụ cướp kho bạc, thì Viện Sử Học ở Hà Nội đã ghi nhận được những số tiền sau đây. Cướp Ngân Khố Trung ương ở Hà Nội, lấy được hơn 1 triệu đồng. Cướp Kho Bạc tỉnh Phú Thọ lấy được 800,000 đồng. Cướp Quỹ Nông Phố Tín Dụng tỉnh Hải Dương, lấy được 4 triệu đồng, có lập biên bản bàn giao theo lời yêu cầu của viên Thủ quỹ Nông Tín là ông Đinh Khắc Giao. Cướp kho bạc tỉnh Thanh Hóa, lấy được 1 triệu 700 ngàn đồng, cũng có biên bản. Cướp kho bạc tỉnh Bà Rịa, lấy được 800 ngàn đồng. Cướp kho bạc tỉnh Trà Vinh, lấy được 700 ngàn đồng. Các vụ cướp kho bạc các tỉnh và thành phố khác đều không có báo cáo về số tiền đã lấy được.
Ngày 2 tháng 9 năm 1945, ngay sau khi Chủ Tịch Lâm thời Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên Ngôn Độc Lập, thì Bộ Trưởng Nội Vụ là Võ Nguyên Giáp đọc bản Báo cáo tình hình. Trong phần nói về tài chính, bộ trưởng Võ Nguyên Giáp báo cáo rằng tình hình rất đáng lo. Ngân quỹ quốc gia chỉ vỏn vẹn hơn một triệu đồng, mà quá nửa lại là tiền rách. Bởi vậy, ngay ngày hôm sau, ngày 3 tháng Chín 1945, chính phủ ký sắc lệnh lập Quỹ Độc Lập. Nhiều thứ quỹ khác, như Quỹ Nam Bộ, Quỹ Bình Dân Học Vụ, Quỹ Giải Phóng Quân cũng được liên tiếp lập ra đặng gom tiền của dân.
Được sửa soạn kỹ lưỡng nhất để thực hiện rầm rộ từ Bắc chí Nam là Tuần Lễ Vàng. Trong khi đó các tin tức chính xác về rất nhiều cuộc xử tử những người bị tố cáo là chống lại cách mạng, gọi là Việt gian, được truyền đi rất rộng rãi ở các thành phố và thị xã. Giới trung lưu thành thị và hào phú ở các địa phương bắt đầu kinh hoảng vì nạn khủng bố đỏ, khi được nghe chính người trong họ hàng báo tin rằng ông Bá, ông Chánh này, cụ Hàn, ông Nghị, quan Phủ kia đã bị tòa án cách mạng đem ra xử tử. Người ta càng lo sợ hơn nữa khi được biết rằng có những nhà tu hành đạo cao đức trọng như vị Sư Cụ Chùa làng Bật ở phủ Ưng Hòa, tỉnh Hà Đông đã bị Việt Minh đem ra bắn trước sân đình để làm lễ tế cờ ngày 19 tháng 8. Đến lúc ấy các gia đình có ít nhiều của chìm của nổi gồm thương gia và viên chức mới bắt đầu nghi ngờ rằng tin đồn Việt Minh chính là cộng sản trá hình theo chủ nghĩa tam vô, có lẽ là đúng thật. Trước tâm lý quần chúng đó, các loa phóng thanh và rất nhiều loa cầm tay long trọng thông báo suốt ngày đêm rằng: Tuần Lễ Vàng được khai mạc ngày 19 tháng Chín cùng một lúc trên cả nước.
Các đội viên nam và nữ trong Đội Thanh Niên Cứu quốc vừa mới tổ chức đã được huấn luyện cấp tốc để chia nhau đi nhận công tác. Đó là việc lập ra các toán Thiếu Niên Cứu Quốc và Nhi Đồng Cứu Quốc, tập cho các em đánh trống ếch, và xếp thành đội ngũ. Trong khi các anh các chị thanh niên tập đi đều bước, miệng hô: một/hai/ một, các toán thiếu nhi khua trống ếch vang lừng trước các sân chùa, trường học, thì cán bộ Mặt Trận ở khu phố đi vận động từng nhà. Nhưng giới quan trường cũng như khoa bảng hán học hay là tây học thì hầu hết cho đứng ngoài cuộc. Đối tượng trước tiên là giới tiểu thương và viên chức, sau đó đến một phần giới trung lưu lớp trên. Riêng các gia đình buôn bán lớn ở khu trung tâm thương mại thì được chiếu cố kỹ lưỡng hơn và long trọng hơn. Đại diện của Ủy Ban Mặt Trận đến mời các nhà buôn lớn tham gia Tuần Lễ Vàng thường có giới thiệu trước và có người đi theo cũng là nhà buôn, mới được quảng cáo là đã ủng hộ Việt Minh từ thời bí mật.
Trong số các nhà buôn được coi là có công lớn trong Tuần Lễ Vàng ở thủ đô Hà Nội, trước hết phải kể là ông Trịnh Văn Bính ở phố Hàng Ngang và gia đình, rồi mới đến ông Đỗ Đình Thiện, rồi bà Hồng Khê ở phố Huế, ngay trước của Chợ Hôm. Gia đình ông Trịnh Văn Bính giầu có đã mấy đời, các kho đầy ắp hàng hóa của ông từ năm 1940 càng tăng thêm giá trị gấp bội sau khi Đông Dương bị Đồng Minh cấm vận vì sự có mặt của quân đội Nhật. Uy tín rất lớn của ông Trịnh Văn Bính đối với Việt Minh là điều có thật. Người ta được biết đích xác rằng khi Việt Minh làm chủ tình thế ở thủ đô, ông Hồ Chí Minh bí mật dời khỏi chiến khu, về Hà Nội ngày 21 tháng Tám thì đến thẳng nhà ông Bính, ở lại đó cả tuần cho được an toàn. Còn có tin nói rằng kế hoạch huy động tiền vốn của dân đã được khởi thảo ngay trên bàn ăn 24 chỗ ngồi kiểu nửa Tây nửa Tàu, ở lầu 1 nhà ông Bính từ bốn, năm ngày trước khi chính phủ lâm thời ra mắt ngày 29 tháng 8.
Các nhà viết sử của Hà Nội nói rằng dân thủ đô vào hội lớn suốt một tuần kể từ 19 tháng 9. Điều này đúng, suốt một tuần, từ sáng đến tối, các đội thiếu nhi khua trống ếch dẫn đầu các xe đi khắp phố phường nhận đủ thứ tài vật của dân đóng góp. Những xe này có kết hoa và chăng dây cờ năm nước đồng minh là Anh, Mỹ, Pháp, Trung Hoa và Liên Xô. Theo tin tức các nơi báo về thì tại các thành phố và thị xã khác, không khí cũng náo nhiệt nhưng không được tưng bừng như ở thủ đô. Điều đáng chú ý là càng xa về phía Nam thì không khí càng có phần nặng nề hơn, mà nặng nề nhất là ở tỉnh Quảng Ngãi. Tuần Lễ Vàng tiến hành ở Quảng Ngãi trong sát khí đằng đằng. Những người cộng sản cầm quyền sau ngày 23 tháng 8 không chỉ giết một mình nhà cách mạng nổi tiếng là Tạ Thu Thâu mà trước sau còn giết hại tập thể khoảng 5 ngàn tín đồ theo đạo Cao Đài trong tỉnh này mà pháp trường là sân vận động tại thị xã. Theo các tài liệu lịch sử được Hà Nội công bố sau này thì kết quả của Tuần Lễ Vàng là như sau đây, trích dẫn các số liệu của Viện Sử Học Hà Nội năm 1960.
Kết quả trong 6 ngày đầu Tuần Lễ Vàng ở Hà Nội đã thu được trên 2,300 lạng vàng, chưa kể các của cải khác. Hà Đông thu được 399 lạng. Bình Định thu được 400 lạng. Đà Lạt 103 lạng. Bắc Ninh 282 lạng. Thái Bình 370 lạng. Quảng Ngãi 44 kilô chỉ kể nguyên vàng. Theo ước lượng của Bộ Tài Chính, trong phong trào Quỹ Độc Lập - Tuần Lễ Vàng, chính phủ đã thu được khoảng 370 kilô vàng và 20 triệu tiền Đông Dương.
Trong tiến trình của Mặt trận Việt Minh sách động quần chúng cướp chính quyền mùa thu năm 1945, có bốn loại mục tiêu khác nhau được nhắm tới. Trước hết, ở phía Bắc, sau một trận đói kinh hoàng, quần chúng nhân dân chỉ nhắm chiếm các kho lúa gạo. Trong khi đó các Ban Chủ Nhiệm Việt Minh chỉ nhắm chiếm ghế chủ tịch tỉnh và huyện, còn các cán bộ quân sự và thanh niên chỉ thích chiếm các kho súng đạn. Nhưng các cán bộ của đảng cộng sản lại đặc biệt chú ý tới việc đánh cướp ngân hàng và các kho bạc. Việc đánh cướp Ngân hàng Đông Dương ở Hà Nội và các chi nhánh Ngân hàng tại các thành phố lớn sau ngày 19 tháng 8 đều không thực hiện được, bởi vì mặc dầu Nhật đã đầu hàng nhưng vẫn cho quân đội canh giữ các ngân hàng này hết sức nghiệm mật, đợi bàn giao cho Đồng Minh. Chỉ riêng có các ngân khố - thường quen gọi là kho bạc - ở trung ương cũng như ở các tỉnh, là quân đội Nhật không bảo vệ. Lý do là hệ thống kho bạc thuộc Phủ toàn quyền của Pháp cũ. Chính vì vậy mà toàn thể các kho bạc ở trung ương và các tỉnh đều đã bị cướp một cách rất dễ dàng. Vậy tổng số tiền Việt Minh cướp được ở các kho bạc lên đến bao nhiêu"
Căn cứ vào các bản Báo Công của các ban bí thư tỉnh ủy trên cả nước, riêng về các vụ cướp kho bạc, thì Viện Sử Học ở Hà Nội đã ghi nhận được những số tiền sau đây. Cướp Ngân Khố Trung ương ở Hà Nội, lấy được hơn 1 triệu đồng. Cướp Kho Bạc tỉnh Phú Thọ lấy được 800,000 đồng. Cướp Quỹ Nông Phố Tín Dụng tỉnh Hải Dương, lấy được 4 triệu đồng, có lập biên bản bàn giao theo lời yêu cầu của viên Thủ quỹ Nông Tín là ông Đinh Khắc Giao. Cướp kho bạc tỉnh Thanh Hóa, lấy được 1 triệu 700 ngàn đồng, cũng có biên bản. Cướp kho bạc tỉnh Bà Rịa, lấy được 800 ngàn đồng. Cướp kho bạc tỉnh Trà Vinh, lấy được 700 ngàn đồng. Các vụ cướp kho bạc các tỉnh và thành phố khác đều không có báo cáo về số tiền đã lấy được.
Ngày 2 tháng 9 năm 1945, ngay sau khi Chủ Tịch Lâm thời Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên Ngôn Độc Lập, thì Bộ Trưởng Nội Vụ là Võ Nguyên Giáp đọc bản Báo cáo tình hình. Trong phần nói về tài chính, bộ trưởng Võ Nguyên Giáp báo cáo rằng tình hình rất đáng lo. Ngân quỹ quốc gia chỉ vỏn vẹn hơn một triệu đồng, mà quá nửa lại là tiền rách. Bởi vậy, ngay ngày hôm sau, ngày 3 tháng Chín 1945, chính phủ ký sắc lệnh lập Quỹ Độc Lập. Nhiều thứ quỹ khác, như Quỹ Nam Bộ, Quỹ Bình Dân Học Vụ, Quỹ Giải Phóng Quân cũng được liên tiếp lập ra đặng gom tiền của dân.
Được sửa soạn kỹ lưỡng nhất để thực hiện rầm rộ từ Bắc chí Nam là Tuần Lễ Vàng. Trong khi đó các tin tức chính xác về rất nhiều cuộc xử tử những người bị tố cáo là chống lại cách mạng, gọi là Việt gian, được truyền đi rất rộng rãi ở các thành phố và thị xã. Giới trung lưu thành thị và hào phú ở các địa phương bắt đầu kinh hoảng vì nạn khủng bố đỏ, khi được nghe chính người trong họ hàng báo tin rằng ông Bá, ông Chánh này, cụ Hàn, ông Nghị, quan Phủ kia đã bị tòa án cách mạng đem ra xử tử. Người ta càng lo sợ hơn nữa khi được biết rằng có những nhà tu hành đạo cao đức trọng như vị Sư Cụ Chùa làng Bật ở phủ Ưng Hòa, tỉnh Hà Đông đã bị Việt Minh đem ra bắn trước sân đình để làm lễ tế cờ ngày 19 tháng 8. Đến lúc ấy các gia đình có ít nhiều của chìm của nổi gồm thương gia và viên chức mới bắt đầu nghi ngờ rằng tin đồn Việt Minh chính là cộng sản trá hình theo chủ nghĩa tam vô, có lẽ là đúng thật. Trước tâm lý quần chúng đó, các loa phóng thanh và rất nhiều loa cầm tay long trọng thông báo suốt ngày đêm rằng: Tuần Lễ Vàng được khai mạc ngày 19 tháng Chín cùng một lúc trên cả nước.
Các đội viên nam và nữ trong Đội Thanh Niên Cứu quốc vừa mới tổ chức đã được huấn luyện cấp tốc để chia nhau đi nhận công tác. Đó là việc lập ra các toán Thiếu Niên Cứu Quốc và Nhi Đồng Cứu Quốc, tập cho các em đánh trống ếch, và xếp thành đội ngũ. Trong khi các anh các chị thanh niên tập đi đều bước, miệng hô: một/hai/ một, các toán thiếu nhi khua trống ếch vang lừng trước các sân chùa, trường học, thì cán bộ Mặt Trận ở khu phố đi vận động từng nhà. Nhưng giới quan trường cũng như khoa bảng hán học hay là tây học thì hầu hết cho đứng ngoài cuộc. Đối tượng trước tiên là giới tiểu thương và viên chức, sau đó đến một phần giới trung lưu lớp trên. Riêng các gia đình buôn bán lớn ở khu trung tâm thương mại thì được chiếu cố kỹ lưỡng hơn và long trọng hơn. Đại diện của Ủy Ban Mặt Trận đến mời các nhà buôn lớn tham gia Tuần Lễ Vàng thường có giới thiệu trước và có người đi theo cũng là nhà buôn, mới được quảng cáo là đã ủng hộ Việt Minh từ thời bí mật.
Trong số các nhà buôn được coi là có công lớn trong Tuần Lễ Vàng ở thủ đô Hà Nội, trước hết phải kể là ông Trịnh Văn Bính ở phố Hàng Ngang và gia đình, rồi mới đến ông Đỗ Đình Thiện, rồi bà Hồng Khê ở phố Huế, ngay trước của Chợ Hôm. Gia đình ông Trịnh Văn Bính giầu có đã mấy đời, các kho đầy ắp hàng hóa của ông từ năm 1940 càng tăng thêm giá trị gấp bội sau khi Đông Dương bị Đồng Minh cấm vận vì sự có mặt của quân đội Nhật. Uy tín rất lớn của ông Trịnh Văn Bính đối với Việt Minh là điều có thật. Người ta được biết đích xác rằng khi Việt Minh làm chủ tình thế ở thủ đô, ông Hồ Chí Minh bí mật dời khỏi chiến khu, về Hà Nội ngày 21 tháng Tám thì đến thẳng nhà ông Bính, ở lại đó cả tuần cho được an toàn. Còn có tin nói rằng kế hoạch huy động tiền vốn của dân đã được khởi thảo ngay trên bàn ăn 24 chỗ ngồi kiểu nửa Tây nửa Tàu, ở lầu 1 nhà ông Bính từ bốn, năm ngày trước khi chính phủ lâm thời ra mắt ngày 29 tháng 8.
Các nhà viết sử của Hà Nội nói rằng dân thủ đô vào hội lớn suốt một tuần kể từ 19 tháng 9. Điều này đúng, suốt một tuần, từ sáng đến tối, các đội thiếu nhi khua trống ếch dẫn đầu các xe đi khắp phố phường nhận đủ thứ tài vật của dân đóng góp. Những xe này có kết hoa và chăng dây cờ năm nước đồng minh là Anh, Mỹ, Pháp, Trung Hoa và Liên Xô. Theo tin tức các nơi báo về thì tại các thành phố và thị xã khác, không khí cũng náo nhiệt nhưng không được tưng bừng như ở thủ đô. Điều đáng chú ý là càng xa về phía Nam thì không khí càng có phần nặng nề hơn, mà nặng nề nhất là ở tỉnh Quảng Ngãi. Tuần Lễ Vàng tiến hành ở Quảng Ngãi trong sát khí đằng đằng. Những người cộng sản cầm quyền sau ngày 23 tháng 8 không chỉ giết một mình nhà cách mạng nổi tiếng là Tạ Thu Thâu mà trước sau còn giết hại tập thể khoảng 5 ngàn tín đồ theo đạo Cao Đài trong tỉnh này mà pháp trường là sân vận động tại thị xã. Theo các tài liệu lịch sử được Hà Nội công bố sau này thì kết quả của Tuần Lễ Vàng là như sau đây, trích dẫn các số liệu của Viện Sử Học Hà Nội năm 1960.
Kết quả trong 6 ngày đầu Tuần Lễ Vàng ở Hà Nội đã thu được trên 2,300 lạng vàng, chưa kể các của cải khác. Hà Đông thu được 399 lạng. Bình Định thu được 400 lạng. Đà Lạt 103 lạng. Bắc Ninh 282 lạng. Thái Bình 370 lạng. Quảng Ngãi 44 kilô chỉ kể nguyên vàng. Theo ước lượng của Bộ Tài Chính, trong phong trào Quỹ Độc Lập - Tuần Lễ Vàng, chính phủ đã thu được khoảng 370 kilô vàng và 20 triệu tiền Đông Dương.
Send comment
