Hôm nay,  

Đọc Ngô Thì Nhậm: Thần Thông và Tu Tâm

26/06/202509:16:00(Xem: 1980)
blank 

Đọc Ngô Thì Nhậm: Thần Thông và Tu Tâm
 

Nguyên Giác
 

Bài viết này sẽ phân tích lời dạy của sách Trúc Lâm Tông Chỉ Nguyên Thanh về ý chỉ Thiền Tông: Lấy tu tâm làm chính, không bận tâm và không để mất thì giờ với chuyện thần thông. Sách Trúc Lâm Tông Chỉ Nguyên Thanh là một tác phẩm về Thiền Tông Việt Nam xuất bản lần đầu vào năm 1796. Tác phẩm này được in trong Ngô Thì Nhậm Toàn Tập - Tập V, ấn hành năm 2006 tại Hà Nội, do nhiều tác giả trong Viện Nghiên Cứu Hán Nôm biên dịch.

Những lời dạy trong sách này mang phong cách Thiền Tông Việt Nam, vì ngài Ngô Thì Nhậm (1746-1803) khi rời quan trường đã xuất gia, trở thành vị sư có tên là Hải Lượng Thiền Sư, và được nhiều vị sư tôn vinh là vị Tổ Thứ Tư của Dòng Thiền Trúc Lâm. Tất cả các vị sư khác trong sách đều nói trong tông phong này.  Nơi đây, chúng ta trích các đoạn đầu trang 373, nguyên văn như sau:

 blank

“(Hải Lượng Đại thiền sư)

Hải Lượng Đại thiền sư nói rằng:

- Nước Nam cao tăng rất nhiều, danh Nho cũng rất nhiều. Nhưng các cao tăng thường thích làm những việc quái dị, bí hiểm, như bọn Không Lộ, Đại Điên, Đạo Hạnh, Vạn Hạnh, pháp thuật rất cao, nay còn truyền lại những việc như vết sét đánh ở cây gạo, dấu chân in ở đỉnh hang Sài Sơn, đều do các sư tự làm ra. Việc đó giống hệt với việc tượng đá Liễu Thăng dựng ngược ở Quỷ Môn Quan (*) là do Tiền triểu muốn dựng tượng vũ công mà làm ra.

Cái vạc Phổ Minh, cái tháp Báo Thiên, tượng Phật Quỳnh Lâm, cái chuông Phả Lại (**), đều là như thế cả. Những việc như thế, các bậc chân tu không làm. Chân tu như Trúc Lâm Tam tổ chưa hề làm điều gì quái gở truyền lại đời sau. Cho nên tu pháp không bằng tu đạo, tu thân không bằng tu tâm. Tu đạo tu tâm, nhà Nho gọi là "Tàng tu" (Tu giấu kín).” (hết trích)
 

Hai chỗ ghi chú nơi Quỷ Môn Quan và chuông Phả Lại là:

(*). Tương truyền ở Quỷ Môn Quan (Lạng Sơn) có tượng đá hình Liễu Thăng bị chém dựng ngược.

(**). Vạc Phổ Minh, tháp Báo Thiên, tượng Phật Quỳnh Lâm, chuông Phả Lại: Gọi là An Nam tứ khí, nghĩa là "Bốn vật báu của nước Nam."
 

Bốn vị sư Không Lộ, Đại Điên, Đạo Hạnh, Vạn Hạnh đều là những vị sư có thần thông, làm nhiều điều khác thường, trái nghịch với các định luật vật lý mà chúng ta học trong sách khoa học và trong lẽ thường của nhân gian. Thực tế, chúng ta nhìn từ Nam ra Bắc, gần như nơi nào cũng nghe chuyện kỳ bí. Thậm chí, bạn có thể thấy các đền Tứ Phủ, các chuyện hầu đồng cầm kiếm xiên lình, đâm dao xuyên da thịt mà không chảy máu, hay chuyện bước đi trên than hồng mà không phỏng chân. Hay những trường hợp mượn chuyện kỳ bí để dạy đạo lý nhân quả, như các chuyện du ký địa ngục. Nghĩa là, với nhiều người, tôn giáo phải là thần thông, là chuyện khác đời thường.
 

Thực tế không phải như vậy. Các nhà sư trong sách Trúc Lâm Tông Chỉ Nguyên Thanh đã bác bỏ, nói rằng tu theo pháp luyện thần thông là sai lầm, là chưa hiểu đạo Phật.
 

Chúng ta thử suy nghĩ, nếu bạn có thần thông. Thí dụ, bạn đi xuyên qua tường nhà người khác, hay bạn bay lên mây. Bạn có thể dễ dàng khởi tâm, hoặc người khác nhìn thấy cũng sẽ dễ dàng khởi tâm, rằng có một tự ngã nào biết thần thông, siêu đẳng hơn những tự ngã khác. Không phải ai cũng chệch hướng tự cao hay thần thánh hóa người khác như thế, nhưng hiểm nguy đó là có. Tương tự, giả sử rằng bạn có tha tâm thông, bạn biết những người chung quanh suy nghĩ những gì. Than ôi, cuộc đời đâu còn vui nữa, bởi vì bạn sẽ đọc ra những rừng tham sân si trong tâm của người đối diện.
 

Trong Kinh DN 11, Đức Phật nói với cư sĩ trẻ tuổi Kevaddha:

"Kevaddha, Ta không dạy cho các Tỷ-kheo pháp này: “Này các Tỷ-kheo các Ngươi hãy thị hiện thượng nhân pháp, thần thông biến hóa cho các cư sĩ áo trắng”...

... Này Kevaddha, có ba pháp thần thông này Ta đã tự mình giác ngộ và tuyên thuyết. Thế nào là ba? Tức là biến hóa thần thông, tha tâm thần thông, giáo hóa thần thông....

... - Này Kevaddha chính vì ta thấy sự nguy hiểm trong sự biến hóa thần thông mà ta nhàm chán, hổ thẹn, ghê sợ biến hóa thần thông....

...  Này Kevaddha chính Ta thấy sự nguy hiểm trong sự tha tâm thần thông mà Ta nhàm chán, hổ thẹn, ghê sợ tha tâm thần thông. Này Kevaddha, thế nào là giáo hóa thần thông? Ở đời có Tỷ-kheo giáo hóa như sau: “Hãy suy tư như thế này, chớ có suy tư như thế kia; hãy tác ý như thế này, chớ có tác ý như thế kia; hãy trừ bỏ điều này, hãy chứng đạt và an trú điều kia”. Này Kevaddha, như vậy gọi là giáo hóa thần thông.” (hết trích)
 

Như thế, Đức Phật chỉ khuyến tấn giáo hóa thần thông. Nếu bạn khuyên được người khác làm theo lời Phật dạy, đó là giáo hóa thần thông. Tuyệt vời vô cùng, vì lời khuyên đó sẽ giúp người khác tu giải thoát.
 

Tương tự, trong Kinh DA 24, Đức Phật dạy, theo bản dịch của Thầy Tuệ Sỹ:
 

“Phật nói với Kiên Cố: “Ta không bao giờ dạy các Tỳ-kheo hiện thần túc, pháp thượng nhân, cho Bà-la-môn, Trưởng giả, Cư sĩ. Ta chỉ dạy các đệ tử ở nơi thanh vắng nhàn tĩnh mà trầm tư về đạo. Nếu có công đức, nên dấu kín. Nếu có sai lầm, nên tự mình bày tỏ.”..." (hết trích)
 

Thần thông trong Thiền Tông là gì? Đó là sống đời hàng ngày, chẻ củi, gánh nước mà thuận theo tự tánh, không còn dấy lên chút tâm tham sân si nào nữa. Một điển hình là Cư Sĩ Bàng Long Uẩn (740-808), một cư sĩ Thiền tông, ngộ đạo nổi tiếng trong Phật giáo thời nhà Đường, đời thứ ba sau Lục Tổ Huệ Năng.
 

Thầy Thanh Từ ghi lại trong sách Trung Hoa Chư Thiền Đức Hành Trạng, tập 1, trích:

"Đời Đường niên hiệu Trinh Nguyên năm đầu (785 TL), ông đến yết kiến Hòa thượng Thạch Đầu, hỏi:

- Chẳng cùng muôn pháp làm bạn là người gì?

Thạch Đầu lấy tay bụm miệng ông. Ông bỗng nhiên tỉnh ngộ....

... Một hôm Thạch Đầu hỏi:

- Từ ngày thấy Lão tăng đến nay, hằng ngày ông làm việc gì?

Ông thưa:

- Nếu hỏi việc làm hằng ngày tức không có chỗ mở miệng.

Ông liền trình một bài kệ:

Hằng ngày không việc khác,

Chỉ tôi tự biết hay.

Vật vật chẳng bỏ lấy,

Chỗ chỗ nào trái bày.

Đỏ tía gì làm hiệu,

Núi gò bặt trần ai.

Thần thông cùng diệu dụng,

Gánh nước bửa củi tài." (ngưng trích)

 

Trước tiên, chúng ta lặp lại câu hỏi của ngài Thạch Đầu: Chẳng cùng muôn pháp làm bạn là người gì? Than ôi, câu này hay vô cùng. Vậy thì, “muôn pháp” là gì?
 

Kinh SN 35.23, còn gọi là Kinh Tất Cả, bản dịch Thầy Minh Châu như sau:
 

“Này các Tỷ-kheo, Ta sẽ thuyết về tất cả. Hãy lắng nghe. Và này các Tỷ-kheo, thế nào là tất cả? Mắt và các sắc; tai và các tiếng; mũi và các hương; lưỡi và các vị; thân và các xúc; ý và các pháp. Như vậy, này các Tỷ-kheo, gọi là tất cả.

Này các Tỷ-kheo, ai nói như sau: “Sau khi từ bỏ tất cả này, ta sẽ tuyên bố (một) tất cả khác”, thời lời nói người ấy chỉ là khoa ngôn. Và bị hỏi, người ấy không thể chứng minh gì. Và hơn nữa, người ấy có thể rơi vào ách nạn. Vì sao? Này các Tỷ-kheo, như vậy ra ngoài giới vức (avisaya) của người ấy!” (hết trích)
 

Khi người tu không còn làm bạn với, không còn lân la với, không còn dính chút gì với mắt và cái được thấy, tai và cái được nghe, mũi và cái được ngửi, lưỡi và cái được nếm, thân và cái được chạm xúc, ý và cái được suy nghĩ tư lường... thì đã tự bước ra khỏi ba cõi sáu đường rồi. Đó là giải thoát. 
 

Đó cũng là ý nghĩa của Bát Nhã Tâm Kinh khi người tu thấy tất cả các pháp đều không có tự tánh. Bát Nhã Tâm Kinh viết về chẳng cùng muôn pháp làm bạn là, trích:
 

"Nầy Xá Lợi Tử, sắc chẳng khác gì không, không chẳng khác gì sắc, sắc chính là không, không chính là sắc, thọ tưởng hành thức cũng đều như thế.

Nầy Xá Lợi Tử, tướng không của các pháp ấy chẳng sinh chẳng diệt, chẳng nhơ chẳng sạch, chẳng thêm chẳng bớt." (ngưng trích)
 

Như thế, đối với tất cả các pháp, ngài Bàng Uẩn không buông bỏ, mà cũng không nắm giữ hay dính vào. Và như thế, chẻ củi, gánh nước đều là thần thông.

Đó cũng là tông chỉ của Trúc Lâm Tông Chỉ Nguyên Thanh vậy.
 

THAM KHẢO:

. Kinh DN 11, Đức Phật không dạy thần thông. Bản dịch Thầy Minh Châu:

https://suttacentral.net/dn11/vi/minh_chau

. Kinh DA 24: Phật nói, chỉ dạy trầm tư về đạo. Bản dịch Thầy Tuệ Sỹ:

https://suttacentral.net/da24/vi/tue_sy

. Cư sĩ Bàng Long Uẩn. Bản dịch Thầy Thanh Từ:

http://thuongchieu.net/index.php/phapthoai/suphu/4782-banguan

. Kinh SN 35.23. Kinh tất cả. Bản dịch Thầy Minh Châu:

https://suttacentral.net/sn35.23/vi/minh_chau

 

 

 



Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Trang sau
Trang trước

02/11/202512:27:00
Nói gì thì nói, màu da vẫn là loại “giấy tờ” đầu tiên mà nhân loại cấp cho nhau. Nó quyết định bạn được vào đâu, bị nhìn thế nào, bị xét đoán ra sao. Wole Soyinka từng nói: “Da tôi đen, nhưng trí óc tôi không có màu.” Thế mà biên giới thế giới lại chỉ hiểu được màu trắng. Có người bảo: “Đó là lỗi hệ thống.” Nhưng hệ thống nào lại sợ một ông già bảy mươi mấy tuổi với cây bút và mái tóc bạc như sợi chỉ khói?

25/10/202504:41:00
Chùa Hương Sen tại Miền Nam Cali do Ni sư Trụ trì Thích Nữ Giới Hương cùng quý sư cô sẽ tổ chức từ thiện cho dân làng nghèo, vô gia cư, trẻ em mồ côi và người khuyết tật ở Tanzania, Congo, Uganda… vào tháng 11 và 12 năm 2025.

20/10/202501:01:00
Khi hàng triệu người tham gia với cùng mục đích, cuộc tuần hành cho thấy nhiều người dân đã có cùng một mối quan tâm và bất mãn trước hiện trạng xã hội và họ không đơn độc trong tiếng nói phản kháng của mình. Đó là quyền hiến định được hiến pháp Hoa kỳ bảo vệ, là thông điệp của người dân gởi đến chính phủ và những nhà lập pháp, buộc họ thay đổi chương trình nghị sự phù hợp với ý kiến người dân hơn.

18/10/202523:55:00
Tổng Chưởng Lý Arizona Kris Mayes của Arizona đã đe dọa Chủ Tịch Hạ Viện Mike Johnson của Đảng Cộng Hòa sẽ phải chịu hành động pháp lý nghiêm khắc nếu ông không tuyên thệ nhậm chức cho một đảng viên Dân Chủ mới đắc cử trong một cuộc bầu cử đặc biệt là bà Adelita Grijalva. Johnson từ chối cho phép một ứng cử viên Dân Chủ này tuyên thệ nhậm chức vì ông ta không muốn công bố đầy đủ hồ sơ Epstein để bảo vệ Donald Trump. Với sự thắng cử của bà Grijalva, Hạ Viện có đủ phiếu để buộc Johnson phải công khai hóa hồ sơ Eipstein. Trong chiến dịch tranh cử, Grijalva đã hứa sẽ ký vào một bản kiến nghị lưỡng đảng nhằm thúc đẩy một cuộc bỏ phiếu tại Hạ Viện để công bố hồ sơ Epstein. Bản kiến nghị của bà sẽ đánh dấu chữ ký thứ 218 mang tính quyết định để kích hoạt cuộc bỏ phiếu đó — một nỗ lực do Dân Biểu Thomas Massie (Đảng Cộng Hòa - Kentucky) và Ro Khanna (Đảng Dân Chủ - California) dẫn đầu.

17/10/202500:00:00
Từ cuối Tháng 8/2025 đến nay, những người Cộng Sản tung cuốn phim Mưa Đỏ về cuộc chiến tại Quảng Trị, 1972. Với mục đích tuyên truyền, phim có nhiều phân cảnh và nhiều sự việc nhằm bôi nhọ QLVNCH, đặc biệt là TQLC (trong cảnh đốt tù binh). Có nhiều điều hư cấu mà chúng ta không xem phim nên không nắm vững. Tuy nhiên, chính một "cựu chiến binh Thành Cổ" của Bắc Việt là ông Trịnh Hòa Bình (đi lính năm 17 tuổi, được gửi vào Cổ Thành năm 1972, giải ngũ và theo học y khoa, tốt nghiệp Bác Sĩ và nay đã về hưu) nêu ra trong môt buổi phỏng vấn trên Tạp Chí “Một Thế Giới” rằng,"nhiều điểm hư cấu để bôi nhọ người lính VNCH, (và) cục diện của cuộc chiến.”

16/10/202521:15:00
Hôm nay, giữa những chiếc bàn trống nơi hành lang Lầu Năm Góc, tôi bỗng hiểu sâu hơn thế nào là làm báo. Làm báo không phải chỉ là cái nghề, mà là một lựa chọn, lựa chọn đứng về phía sự thật, ngay cả khi điều đó đồng nghĩa với việc rời bỏ vùng an toàn. Tôi thoáng ước mình được sánh bước cùng những đồng nghiệp đã lặng lẽ ra đi hôm nay, mang theo lòng kiêu hãnh và nỗi cô đơn của người giữ ngọn lửa. Bởi chính trong khoảnh khắc ấy, họ đã nói thay cho tất cả chúng ta, rằng báo chí không sinh ra để cúi đầu, mà để soi rọi.

16/10/202511:58:00
Tổng thống Donald Trump lại đem một đạo luật xưa cũ ra dọa sử dụng — Luật Chống Nổi Loạn (Insurrection Act) — để tự cho phép mình điều quân dẹp loạn trong nước. Nhưng theo giới chuyên gia luật, nước Mỹ bây giờ chưa “loạn” đến mức ấy. Trong những tuần gần đây, Trump gặp phải sự chống đối mạnh từ các thống đốc và thị trưởng trên khắp nước. Từ Chicago đến Los Angeles, nhiều nơi đã kiện để ngăn chính quyền liên bang đưa Vệ Binh Quốc Gia tới. Các tòa án cũng đã hai lần chặn kế hoạch của ông ở Portland.

10/10/202500:00:00
Những hình ảnh lan truyền từ các cơ quan truyền thông lớn cho thấy khoảng 800 vị tướng ngồi thẳng hàng, trang nghiêm dưới ánh đèn trắng lạnh của hội trường căn cứ quân sự ở Quantico. Quân phục của họ sáng bóng. Trên ngực áo dày đặt những huân chương quân sự. Họ là những người từng chỉ huy lữ đoàn ở Iraq, bay qua bầu trời Afghanistan, hay dẫn dắt các nhiệm vụ gìn giữ hòa bình ở những châu lục xa xôi. Họ ngồi ngay ngắn. Dáng ngồi tuân thủ kỷ cương quân đội tuyệt đối. Gương mặt trầm tĩnh. Bầu không khí mang theo trọng lượng của lịch sử. Khán phòng trong căn cứ quân sự nặng trĩu sự im lặng. Họ đến để lắng nghe, không phải để nói.

04/10/202519:45:00
Bác Sĩ Jeanne Marrazzo không cô đơn trong cuộc thanh trừng này. Bà là “tội phạm” thứ tư trong bộ tứ bị sa thải, đã phơi bày những khối u nhọt của chính quyền. Mỗi giám đốc bị sa thải thể hiện các khía cạnh của đạo đức khoa học giờ bị coi là tội phạm: công bằng, phúc lợi trẻ em, đổi mới điều dưỡng và sự nghiêm ngặt bệnh truyền nhiễm.

03/10/202500:00:00
Hãy thử hình dung một cảnh tượng thế này: giữa không khí u buồn, trang nghiêm trong lễ tang một chính trị gia nổi tiếng, một nhóm người lại tỏ ra hả hê và giương cao những biểu ngữ như “Chúa ghét nước Mỹ,” “Hoa Kỳ sẽ diệt vong,” “Đừng cầu nguyện cho Hoa Kỳ,” hay “Tạ ơn Chúa về ngày 11/9.” Dù vị chính trị gia đó thuộc phe nào, thì có lẽ phần lớn người dân Hoa Kỳ đều sẽ thấy phẫn nộ. Vậy điều gì lại dung thứ cho các hành động chướng tai gai mắt như thế? Câu trả lời gói gọn trong mấy chữ: Tu Chính Án Thứ Nhất (First Amendment).
Trang sau
Trang trước
“Đây là quan điểm của người viết, không nhất thiết là quan điểm của Việt Báo.”
VB Podcast



Kính chào quý vị,

Tôi là Derek Trần, dân biểu đại diện Địa Hạt 45, và thật là một vinh dự lớn lao khi được đứng nơi đây hôm nay, giữa những tiếng nói, những câu chuyện, và những tâm hồn đã góp phần tạo nên diện mạo văn học của cộng đồng người Mỹ gốc Việt trong suốt một phần tư thế kỷ qua.
Hai mươi lăm năm! Một cột mốc bạc! Một cột mốc không chỉ đánh dấu thời gian trôi qua, mà còn ghi nhận sức bền bỉ của một giấc mơ. Hôm nay, chúng ta kỷ niệm 25 năm Giải Viết Về Nước Mỹ của nhật báo Việt Báo.

Khi những người sáng lập giải thưởng này lần đầu tiên ngồi lại bàn thảo, họ đã hiểu một điều rất căn bản rằng: Kinh nghiệm tỵ nạn, hành trình nhập cư, những phức tạp, gian nan, và sự thành công mỹ mãn trong hành trình trở thành người Mỹ gốc Việt – tất cả cần được ghi lại. Một hành trình ý nghĩa không những cần nhân chứng, mà cần cả những người viết để ghi nhận và bảo tồn. Họ không chỉ tạo ra một cuộc thi; họ đã và đang xây dựng một kho lưu trữ. Họ thắp lên một ngọn hải đăng cho thế hệ sau để chuyển hóa tổn thương thành chứng tích, sự im lặng thành lời ca, và cuộc sống lưu vong thành sự hội nhập.

Trong những ngày đầu ấy, văn học Hoa Kỳ thường chưa phản ánh đầy đủ sự phong phú và đa dạng về kinh nghiệm của chúng ta. Giải thưởng Viết Về Nước Mỹ thực sự đã lấp đầy khoảng trống đó bằng sự ghi nhận và khích lệ vô số tác giả, những người đã cầm bút và cùng viết nên một thông điệp mạnh mẽ: “Chúng ta đang hiện diện nơi đây. Trải nghiệm của chúng ta là quan trọng. Và nước Mỹ của chúng ta là thế đó.”


Suốt 25 năm qua, giải thưởng này không chỉ vinh danh tài năng mà dựng nên một cộng đồng và tạo thành một truyền thống.
Những cây bút được tôn vinh hôm nay không chỉ mô tả nước Mỹ; họ định nghĩa nó. Họ mở rộng giới hạn của nước Mỹ, làm phong phú văn hóa của nước Mỹ, và khắc sâu tâm hồn của nước Mỹ. Qua đôi mắt họ, chúng ta nhìn thấy một nước Mỹ tinh tế hơn, nhân ái hơn, và sau cùng, chân thật hơn.

Xin được nhắn gửi đến các tác giả góp mặt từ bao thế hệ để chia sẻ tấm chân tình trên các bài viết, chúng tôi trân trọng cảm ơn sự can đảm của quý vị. Can đảm không chỉ là vượt qua biến cố của lịch sử; can đảm còn là việc ngồi trước trang giấy trắng, đối diện với chính mình, lục lọi ký ức đau thương sâu đậm, và gửi tặng trải nghiệm đó đến tha nhân. Quý vị là những người gìn giữ ký ức tập thể và là những người dẫn đường cho tương lai văn hóa Việt tại Hoa Kỳ.

Với Việt Báo: Xin trân trọng cảm ơn tầm nhìn, tâm huyết, và sự duy trì bền bỉ giải thưởng này suốt một phần tư thế kỷ.
Khi hướng đến 25 năm tới, chúng ta hãy tiếp tục khích lệ thế hệ kế tiếp—những blogger, thi sĩ, tiểu thuyết gia, nhà phê bình, nhà văn trẻ—để họ tìm thấy tiếng nói của chính mình và kể lại sự thật của họ, dù đó là thử thách hay niềm vui. Bởi văn chương không phải là một thứ xa xỉ; đó là sự cần thiết. Đó là cách chúng ta chữa lành, cách chúng ta ghi nhớ, và là cách chúng ta tìm thấy nơi chốn của mình một cách trọn vẹn.

Xin cảm ơn quý vị.

NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.