(Bài nói chuyện của bà Nguyễn Huỳnh Mai, trong buổi lễ giỗ của Đức Bà Lê Thị Nhậm, thân mẫu của Đức Thầy, được tổ chức vào Chủ Nhật 25-5-2025 tại Hội Quán PGHH/miền nam California)
*
Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật
Nam Mô A Di ĐÀ Phật
Kính thưa quý đồng đạo, hôm nay nhân dịp lễ giỗ của Đức Bà, thân mẫu của Đức Huỳnh Giáo Chủ, chúng tôi xin trình bày về công đức của Đức Bà, một người mà toàn thể tín đồ chúng ta rất mực kính yêu.
Đức Bà sương phụ Huỳnh Công Bộ, nhũ danh Lê Thị Nhậm, đản sanh năm 1884 tại xã Long Kiến, tỉnh An Giang và mãn phần vào ngày 2 tháng 6 năm 1967, hưởng thọ 83 tuổi.
Đức Bà đã sống một cuộc đời gương mẫu hiền đức, và cũng do phước lớn duyên lành mà Đức Bà đã được chọn làm cơ hóa hiện cho sắc thân một vị Phật sống: Đức Huỳnh Giáo Chủ, để cho đời hạ ngươn có đấng đại giác khai sáng mối đạo Phật Giáo Hòa Hảo, hướng dẫn chúng sanh vào con đường tu hành chơn chánh. Đức Huỳnh Giáo Chủ đã đào tạo hơn hai triệu tín đồ PGHH thành những con người biết trung hiếu và thương yêu đồng bào, nhân loại, biết yêu quý tổ quốc non sông.
Suốt trong những giai đoạn thăng trầm của Phật Giáo Hòa Hảo trong dòng lịch sử dân tộc ở những giai đoạn khó khăn nhất, Đức Bà đã cùng với tín đồ chịu tất cả những gian lao nguy hiểm.
Sau khi Đức Huỳnh Giáo Chủ thọ nạn tại Đốc Vàng năm 1947 và từ khi Đức Ông viên tịch ngày 6 tháng 3 âm lịch năm Tân Sửu 1961, Đức Bà đã mang trên đôi vai tất cả gánh nặng của mối Đạo, hết lòng hướng dẫn và bảo bọc trên hai triệu tín đồ.
Chính dưới sự hướng dẫn sáng suốt của Đức Bà, vào cuối năm 1963, Giáo Hội Phật Giáo Hòa Hảo đã tái lập các cơ cấu trị sự ở 11 tỉnh tại Miền Tây Nam Việt. Từ đó, Đức Bà nhận nhiệm vụ Hội Trưởng danh dự tối cao của Trung Ương Giáo Hội Phật Giáo Hòa Hảo.
Chính Đức Bà đã dùng uy tín tuyệt đối và trí huệ minh mẫn để điều giải nhiều việc khó khăn trong nội bộ, quyết định những biện pháp thích ứng đúng lúc, đúng chỗ, nhứt là trong nhiều trường hợp khó khăn của Đạo.
Một điều khiến chúng tôi, hậu sinh đang sống năm 2025 phải khâm phục vì , vào năm 1963, tức 62 năm về trước, Đức Bà, một sương phụ ở tận ngôi làng nhỏ bé đã đảm đương việc tổ chức và điều hành Ban Phụng Tự Tổ Đình, nơi Đức Thầy Đản Sinh. Từ ngày Đức Thầy lập đạo năm 1939, Tổ Đình Phật Giáo Hòa Hảo là một cái nôi tâm linh, là nơi nương tựa, nuôi dưỡng tinh thần giữ đạo chờ Thầy đối với toàn thể tín đồ Phật Giáo Hòa Hảo .
ĐỨC BÀ THÀNH LẬP BAN PHỤNG TỰ TỔ ĐÌNH
Kính thư quý đồng đạo,
Nhân dịp ngày lễ giỗ Đức Bà năm nay, trong không khí thiêng liêng, uống nước nhớ nguồn, chúng tôi xin trân trọng nhắc lại sự đảm đang của Đức Bà trong việc bảo tồn tính cách thiêng liêng của ngôi Tổ Đình Phật Giáo Hòa Hảo.
Vào ngày 13 tháng 6 năm 1962, Đức Bà đã chủ tọa một phiên họp sơ bộ tại Sài Gòn để thành lập Ban Phụng Tự Tổ Đình Đức Huỳnh Giáo Chủ Phật Giáo Hòa Hảo, được gọi tắc là Ban Phụng Tự Tổ Đình.
Theo bản Nội Quy Ban Phụng Tự Tổ Đình Phật Giáo Hòa Hảo có hiệu lực do Đức Bà Ký vào ngày 3 tháng 7 năm 1962 thì Ban Phụng Tự này có nhiệm vụ như sau:
Thứ nhất, lo lắng cho nhu cầu của Tổ Đình và các cơ quan của Đức Ông để lại như : Cứu Tế Viện, Thư Viện, Hành Hương Lữ Viện, Đài Chiến Sĩ Hòa Hảo, v.v...
Thứ nhì lo việc tái thiết và khai thác nhà máy xay lúa Hiệp Hòa tại làng Hòa Hảo và sự hoạt động của bắc Năng Gù, chiếc bắc đưa tín đồ từ huyện Châu Phú, An Giang sang sông qua Thánh Địa Hòa Hảo.
Nhiệm vụ thứ ba là quản lý và khai thác các bất động sản và động sản do anh em tín đồ hiến cho Thánh Địa.
Thành phần Ban Phụng Tự Tổ Đình gồm có 10 người trong Ban Thường Vụ gồm: Trưởng Ban và Phó Ban , Thư Ký và Phó Thư Ký, Thủ Bổn và Phó Thủ Bổn , 3 Kiểm Soát và 1 Cố Vấn. Nhiệm kỳ của tổ chức này là 2 năm.
Ban Phụng Tự Tổ Đình gồm có 19 nhân viên, trong đó có nhiều thân tộc của Tổ Đình và rất nhiều tín đồ, cao đồ có uy tín đối với toàn thể tín đồ, như ông Huỳnh văn Quốc, Huỳnh Hữu Thiện, Nguyễn Duy Hinh, Trương Văn Hoành. Ngoài ra Ban này có thành phần cố vấn rất hùng hậu đại diện các nơi như Mỹ Tho, Rạch Giá, Long Xuyên, Kiến Phong, Vĩnh Long, Cần Thơ, Sóc Trăng, Sa Đéc, và tại Bạc Liêu do bà Triệu thị Vạng tức bà Ký Giỏi, một đại đệ tử của Đức Thầy.
BAN PHỤNG TỰ TỔ ĐÌNH SAU 1975
Được biết sau 27 năm ngưng hoạt động kể từ năm 1975, Ban Phụng Tự Tổ Đình Phật Giáo Hòa Hảo được tái thành lập năm 2002 với chỉ có 5 thành viên do bà Bùi Thị Bê làm trưởng ban, ông Bùi Văn Đương, Phó Ban kiêm Thơ Ký, cùng 3 ủy viên là Ông Bùi Văn Độ, Bùi Văn Vẹn và ông Phạm Minh Chúc. Ban Phụng Tự không có thủ bổn báo cáo thâu xuất hàng tháng tiền hay vật thực do đồng đạo cúng dường theo đúng như nội quy nghiêm nhặt trước 1975 do Đức Bà đề ra.
Theo bản Nội Quy Ban Phụng Tự Tổ Đình có hiệu lực ngày 24 tháng 5, 2002, do bà Trưởng Ban Bùi thị Bê ký thì sự thành lập này thể hiện “ theo tôn ý của Đức Bà năm 1962”.
Theo Bản Nội Quy ngắn có 3 chương và 7 điều này, thì Ban Phụng Tự có trách nhiệm thực hiện việc đoàn kết thống nhất gia tộc và nội bộ Ban Phụng Tự, giữ gìn tài sản của Tổ Đình theo đúng tính chất nơi thờ tự của gia tộc và là nơi tín đồ cùng khách thập phương đến chiêm ngưỡng, tham quan, lễ bái cho trang nghiêm, trật tự và an toàn.
Về nguyên tắc hoạt động, thời gian hoạt động là 2 năm. Khi bầu cử thì các thành viên có quyền tái ứng cử. Khi có thành viên khiếm khuyết thì chậm nhất là 30 ngày để bầu chọn bổ sung. Mỗi cuối tháng phải họp để báo cáo, và cuối năm phải tổng kết với thành phần mở rộng thêm một số người trong thân tộc Tổ Đình.
Về vấn đề kỷ luật thì bất cứ thành viên nào trong Ban có hành vi làm tổn hại thanh danh Tổ Đình, uy tín của Ban Phụng tự, sẽ phải chịu tập thể phê bình, cảnh cáo hoặc bãi nhiệm.
Điều đặc biệt mà toàn thể tín đồ hiện rất quan tâm là trong 5 thành viên của Ban Phụng Tự từ năm 2002, thì có 3 người đã qua đời từ lâu là các ông Bùi Văn Độ, Bùi Văn Vẹn và Phạm Minh Chúc. Ngoài ra Ban Phụng Tự Tổ Đình tái thành lập năm 2002 đến nay là 23 năm chưa được bầu cử trở lại mặc dù chỉ còn lại 2 thành viên.
Qua phản ánh của nhiều tín đồ trong những ngày lễ và qua những video trên mạng thì Tổ Đình không còn không khí trang nghiêm đạo vị như xưa lúc còn Đức Ông, Đức Bà, hay sau này là cô Năm Huỳnh Thị Kim Biên, em Đức Thầy, vì cảnh tượng nhiều sạp bán hàng gây ồn ào mất trật tự và thẳm mỹ nơi quan khách và đồng đạo đi vào Tổ Đình. Nhất là việc có nhiều nhà cửa tự ý xây cất hỗn tạp chiếm đất phía sau hậu viên của Tổ Đình dùng làm nơi buôn bán sanh lợi.
Phản ánh nguyện vọng của nhiều đồng đạo nơi quê nhà, chúng tôi ước mong sẽ có một Ban Phụng Tự Tổ Đình được bổ túc và thành lập theo đúng di nguyện của Đức Bà để Ngôi Tổ Đình Phật Giáo Hòa Hảo vẫn luôn là nơi linh thiêng, trang nghiêm, có kỷ luật, vẫn luôn luôn là nơi nương tựa tâm linh của tín đồ trong khi Đức Thầy Vắng Mặt.
Trước khi dứt lời chúng tôi xin kính chúc quý đồng đạo tham dự một buổi lễ Giỗ Đức Bà ấm áp tình đồng đạo, và cũng xin thành thật cám ơn quý đồng đạo đã quan tâm lắng nghe.
Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật,
Nam Mô A Di ĐÀ Phật.