Hôm nay,  

Thế Hệ Trẻ Đang Đối Mặt Với Cuộc Khủng Hoảng Sức Khỏe Chưa Từng Có

13/06/202500:00:00(Xem: 73)

khung hoang suc khoe
Thế hệ trẻ ngày nay là nạn nhân đầu tiên của một thế giới vừa ấm lên, vừa hỗn loạn và đầy những bất an tinh thần. Sức khỏe giới trẻ không chỉ là vấn đề cá nhân mà là dấu hiệu của một thế giới đang mất cân bằng. Nếu không kịp thời điều chỉnh, hậu quả sẽ ảnh hưởng sâu rộng đến toàn xã hội. (Nguồn: pixabay.com)

Tuổi vị thành niên vốn đã là giai đoạn không dễ dàng, nhưng thanh thiếu niên ngày nay lại đang gặp phải những rắc rối về sức khỏe mà chưa thế hệ nào từng trải qua.
 
Theo một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Y khoa The Lancet, hơn một tỷ người trong độ tuổi từ 10 đến 24 (tương đương ít nhất một nửa tổng số thanh thiếu niên trên toàn thế giới) có nguy cơ gặp hậu quả sức khỏe nghiêm trọng vào năm 2030. Béo phì tăng nhanh, các vấn đề về tâm thần ngày càng trầm trọng, công nghệ kỹ thuật số xâm nhập sâu vào đời sống, biến đổi khí hậu – tất cả đang cùng tạo thành một cuộc khủng hoảng sức khỏe đối với giới trẻ.
 
Giáo sư Sarah Baird, chuyên gia về y tế toàn cầu và kinh tế học tại Đại học George Washington, đồng thời là đồng chủ tịch Lancet Commission, chia sẻ: “Ngay cả tôi cũng sững sờ khi nhìn vào những con số và các dự báo. Chúng ta đã rơi vào tình trạng khủng hoảng sức khỏe ở giới trẻ, và tình hình này chắc chắn sẽ càng trầm trọng hơn trong tương lai.
 
Lancet Commission là những nhóm nghiên cứu độc lập được thành lập bởi tạp chí The Lancet, để nghiên cứu sâu vào các vấn đề sức khỏe cụ thể và đưa ra khuyến nghị chính sách phù hợp. Bản phúc trình mới được biên soạn bởi 44 chuyên gia, trong đó có 10 người thuộc Youth Commissioners. Họ đã phân tích khoảng 550 bài nghiên cứu được bình duyệt từ năm 2021 đến nay. Đây là phần tiếp theo của bản phúc trình đầu tiên về cuộc sống vui khỏe của lứa tuổi vị thành niên hồi năm 2016.
 
Thực tế cuộc sống của thanh thiếu niên ngày nay khác biệt một trời một vực so với cách đây một thập niên,” Baird cho biết. “Giữa hàng loạt áp lực cạnh tranh về ngân sách, sự quan tâm và ưu tiên chính sách, nhóm tuổi này một lần nữa bị gạt sang một bên. Đã đến lúc chúng ta cần nhắc nhở xã hội về tầm quan trọng của người trẻ, và rằng việc phớt lờ họ trong giai đoạn đầy biến động này có thể dẫn đến những hậu quả khó lường.
 
Dù bản phúc trình cũng ghi nhận một số tín hiệu tích cực (như tỷ lệ hút thuốc và uống rượu đang giảm, cơ hội học hành được cải thiện rõ, đặc biệt là đối với nữ sinh), nhưng nhìn chung, tình trạng sức khỏe của giới trẻ đang đứng trước “ngưỡng nguy hiểm” trong một thế giới đầy bất định và thay đổi nhanh chóng. Sau đây là những vấn đề cấp bách nhất.
 
Biến đổi khí hậu và những hậu quả khó lường
 
Thế hệ trẻ ngày nay sẽ là những người đầu tiên trong lịch sử nhân loại phải sống trọn cả cuộc đời với biến đổi khí hậu. Theo dự báo, đến năm 2100, khoảng 1.8 tỷ thanh thiếu niên trên khắp thế giới sẽ phải sống trong môi trường có nhiệt độ trung bình cao hơn khoảng 2.8°C (khoảng 5°F) so với trước thời kỳ công nghiệp hóa.
 
Sự thay đổi này sẽ kéo theo hàng loạt hậu quả nghiêm trọng như: thời tiết khắc nghiệt hơn, thiếu hụt lương thực, suy giảm đa dạng sinh học, xã hội bất ổn hơn, và gia tăng các bệnh liên quan đến nắng nóng.
 
Baird cho biết: “Tôi nghĩ chúng ta chưa thực sự hiểu được việc sống trong một thế giới nóng hơn sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng như thế nào đến sức khỏe và hạnh phúc của đời người. Giới trẻ còn một chặng đường dài phía trước, và nếu chúng ta không nghiêm túc đầu tư cho tương lai ngay bây giờ, họ sẽ là những người mất mát nhiều nhất. Điều đáng buồn là quyền quyết định lại không nằm trong tay họ.
 
Thế hệ kỹ thuật số: lợi và hại
 
Theo phúc trình, thanh thiếu niên hiện nay là “thế hệ đầu tiên trên toàn thế giới lớn lên trong kỷ nguyên kỹ thuật số.” Khác với các thế hệ trước, họ tiếp xúc với công nghệ từ thuở nhỏ và sử dụng các thiết bị và Internet hàng ngày, tự nhiên và thành thạo.
 
Trên toàn thế giới, 79% người từ 15 đến 24 tuổi có thể sử dụng Internet, và ở các quốc gia có thu nhập cao, tỷ lệ này lên tới 95%.
 
Công nghệ kỹ thuật số là một cánh cửa lớn mở ra cơ hội phát triển. Tuy nhiên, đi cùng với đó là nguy cơ “lạc lối trong mê trận thông tin sai lạc,” bị bắt nạt trên mạng, hay phải tiếp xúc với các nội dung gây phiền hà, khó chịu. Ngoài ra, việc dùng thiết bị quá nhiều cũng khiến các bạn trẻ ít giao tiếp ngoài đời hơn và ít vận động hơn, ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất lẫn tinh thần.
 
Phúc trình đặc biệt lưu ý rằng các tác động của công nghệ sẽ càng trở nên phức tạp hơn khi trí tuệ nhân tạo (AI) phát triển. Đây là một vấn đề phức tạp và không thể có một giải pháp duy nhất phù hợp cho tất cả. Do đó, phúc trình đề ra nhiều cách khác nhau để ứng phó ở mọi cấp độ: từ cá nhân, gia đình, nhà trường cho đến chính sách.
 
Baird giải thích: “Có rất nhiều ý kiến gay gắt xoay quanh mạng xã hội và việc sử dụng công nghệ. Nhưng tôi nghĩ vấn đề này cần được nhìn nhận một cách sâu sắc và linh hoạt hơn. Gia đình, nhà trường và bản thân giới trẻ đều cần phải cùng tham gia. Chúng ta cần sự góp sức của những người có hiểu biết cùng với sự thay đổi chính sách kịp thời để giới trẻ không bị ảnh hưởng tiêu cực.
 
Béo phì gia tăng ở mọi nơi
 
Tình trạng thừa cân và béo phì ở thanh thiếu niên đang lan rộng nhanh chóng trên toàn thế giới. Từ năm 1990 đến nay, tỷ lệ béo phì ở thanh thiếu niên đã tăng gấp tám lần ở một số khu vực tại Phi Châu và Á Châu. Phúc trình dự báo đến năm 2030, khoảng 464 triệu thanh thiếu niên trên toàn cầu sẽ bị thừa cân hoặc béo phì, tăng 143 triệu người so với năm 2015. Điều này sẽ khiến nguy cơ mắc bệnh tiểu đường type 2 và các bệnh tim mạch ngày càng tăng cao.
 
Tại sao lại như vậy? Vì các loại đồ ăn nhanh không tốt cho sức khỏe lại rẻ hơn và dễ mua hơn thực phẩm lành mạnh, bổ dưỡng. Những loại đồ uống nhiều đường như nước ngọt, nước tăng lực là nguyên nhân hàng đầu khiến thanh thiếu niên ngày càng khó kiểm soát cân nặng. Mức tiêu thụ các sản phẩm này đã tăng mạnh ở hầu hết các khu vực, trừ các nước giàu và một số vùng thuộc Châu Mỹ Latin và Caribê. Hiện tại, hơn phân nửa giới trẻ trên thế giới uống ít nhất một loại đồ uống có đường mỗi ngày.
 
Ngoài ra, các bạn trẻ cũng ngày càng ít vận động vì dán mắt vào màn hình cả ngày, chưa kể thời tiết xấu và ô nhiễm không khí khiến họ khó ra ngoài tập thể dục hay chơi thể thao.
 
Để giải quyết vấn đề này, phúc trình khuyến nghị áp dụng các chính sách đánh thuế đối với sản phẩm có hàm lượng đường cao và tăng cường đầu tư cho hoạt động thể chất trong giới trẻ, đặc biệt ở những khu vực còn thiếu điều kiện.
 
Khủng hoảng sức khỏe tâm thần
 
Một trong những dự báo nghiệt ngã nhất trong phúc trình là: đến năm 2030, nhân loại sẽ mất tổng cộng 42 triệu năm sống vui khỏe do các bệnh tâm thần hoặc tự tử – tăng 2 triệu năm so với năm 2015.
 
Trong tất cả các nguyên nhân tác động đến sức khỏe giới trẻ trên toàn thế giới, thì vấn đề tâm thần đang là nguyên nhân hàng đầu.
 
Những dữ liệu này cho thấy rõ mức độ nghiêm trọng của cuộc khủng hoảng tinh thần đang âm ỉ lan rộng trong thanh thiếu niên. Đây là hậu quả của nhiều yếu tố, như công nghệ kỹ thuật số, khí hậu, và các cú sốc gần đây như đại dịch COVID-19.
 
Baird nói: “Hãy thử nghĩ đến những xáo trộn to lớn xảy ra đúng lúc các em đang trong giai đoạn định hình bản thân. Học hành bị gián đoạn, các mối quan hệ xã hội bị cắt đứt, lại thêm hàng loạt biến động kinh tế. Có thể nói, nhiều em đang trưởng thành giữa một thế giới không được an toàn và chất chứa nhiều lo âu.
 
Theo phúc trình, cần tăng cường các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần cho thanh thiếu niên, đồng thời khuyến khích cộng đồng cùng chung tay tháo gỡ những bất ổn đang đè nặng lên đời sống tinh thần của các em.
 
Còn có thể cứu vãn?
 
Aoife Doyle, giảng sư dịch tễ học chuyên về sức khỏe thanh thiếu niên tại London School of Hygiene and Tropical Medicine, cho rằng sức khỏe và đời sống tinh thần của giới trẻ hiện đang ở lằn ranh rất mong manh.
 
Bà cho biết: “Phúc trình của Lancet cung cấp những dữ liệu rõ ràng cho thấy, thứ nhất, mức đầu tư dành cho sức khỏe thanh thiếu niên hiện nay vẫn còn quá thấp; thứ hai, các khoản đầu tư hiện tại không phù hợp với thực tế gánh nặng bệnh tật ở nhóm tuổi này. Đây là lời cảnh tỉnh để các chính phủ và các nhà tài trợ triển khai hành động cụ thể nhằm hiện thực hóa bảo hiểm y tế toàn dân, đồng thời mở rộng hệ thống chăm sóc sức khỏe đầy đủ và thích hợp cho thanh thiếu niên.
 
Cũng cần lưu ý rằng những khuynh hướng đáng lo ngại nêu trên không xảy ra một cách riêng rẽ. Ngược lại, chúng có liên quan chặt chẽ và tác động lẫn nhau. Chẳng hạn, tình trạng béo phì và các vấn đề về sức khỏe tâm thần ở thanh thiếu niên chịu ảnh hưởng sâu sắc từ công nghệ kỹ thuật số và áp lực do biến đổi khí hậu gây ra.
 
Dù vậy, điều đáng mừng là giới trẻ ngày nay vẫn cho thấy họ có bản lĩnh và sẵn sàng đối mặt với những thách thức của thời đại. Baird kết luận: “Giới trẻ vẫn rất lạc quan và tràn đầy hy vọng. Nhiều em không chỉ tin tưởng vào tương lai phía trước mà còn mong muốn tự tay xây dựng một thế giới tươi sáng hơn.

Nguyên Hòa biên dịch
Nguồn: “This generation is facing a host of completely unique health threats” được đăng trên trang Nationalgeographic.com.

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Ngày nay, ung thư đại tràng (hay còn gọi là ung thư ruột già) không còn là căn bệnh của tuổi già nữa. Cứ 5 người được chẩn đoán thì có 1 người chưa đến 54 tuổi, đánh dấu mức tăng 11% trong nhóm tuổi này trong vòng hai thập niên qua. Tại sao căn bệnh này lại bùng phát sớm như vậy? Câu hỏi này đã làm đau đầu không ít bác sĩ và khoa học gia. Sau nhiều năm miệt mài tìm kiếm, giới chuyên gia từ lâu đã nghi ngờ colibactin, một loại độc chất do vi khuẩn E. coli và một số vi khuẩn khác sản sinh, có thể phá hủy DNA. Mới đây, một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature đã xác định mối liên quan rõ ràng giữa việc tiếp xúc với colibactin từ thuở nhỏ và nguy cơ mắc ung thư đại tràng ở những bệnh nhân dưới 40 tuổi.
Các chuyên gia y tế công cộng đã cảnh báo từ lâu rằng virus COVID-19 vẫn chưa biến mất. Giờ đây, SARS-CoV-2 lại tiếp tục biến đổi thành một biến thể mới có tên NB.1.8.1, hiện đang bùng phát các ca lây nhiễm tại Trung Quốc. Một số trường hợp cũng vừa xuất hiện ở Hoa Kỳ, theo thông báo từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC). Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng đã đưa biến thể này vào danh sách “biến thể đang được theo dõi”.
Năm 2024, Nhà xuất bản Đại học Oxford đã chính thức công bố “brain rot” (xin tạm dịch là “mục não,” hoặc hiểu nôm na là tình trạng đầu óc mụ mị, trí tuệ suy giảm) là “Từ của Năm” (Word of the Year). Thuật ngữ này có lẽ không quá quen thuộc với những ai ít tiếp xúc với văn hóa mạng Internet (thí dụ: với nhiều người, Ohio chỉ đơn thuần là một tiểu bang miền Trung Tây, và “mewwing” là tiếng kêu của mèo). Tuy nhiên, đối với thế hệ Z (Gen Z) và Alpha (Gen Alpha) – những người đã tiếp nhận và phổ biến “kho từ vựng” đặc trưng của ngôn ngữ kỹ thuật số thời hiện đại – “mục não” lại là một cụm từ quen thuộc, thậm chí gắn liền với đời sống mạng hàng ngày. Và dù có thể chưa biết tới từ này, nhưng rất có thể quý vị đã từng cảm nhận được những ảnh hưởng mà nó mô tả.
Bệnh tiểu đường là một căn bệnh mãn tính nguy hiểm, có thể làm tăng nguy cơ bị mù lòa, suy thận, các bệnh tim mạch và nhiều biến chứng khác. Tuy nhiên, ngày càng có nhiều nghiên cứu cho thấy rằng bệnh tiểu đường không phải là một căn bệnh mà chúng ta phải cam chịu suốt đời. Hiện tại, có khoảng 1/10 dân số Hoa Kỳ và hơn 830 triệu người trên toàn thế giới đang sống chung với bệnh tiểu đường, trong đó 91% mắc tiểu đường loại 2, một dạng bệnh thường phát triển khi trưởng thành, không giống như tiểu đường loại 1 (xuất hiện từ nhỏ do hệ miễn dịch tấn công các tế bào sản xuất insulin).
Chụp X quang bằng máy vi tính (CT scan) là một công nghệ thiết yếu trong nền y học hiện đại. Được sử dụng tại hầu hết các bệnh viện và phòng khám trên khắp Hoa Kỳ, phương pháp này cho phép bác sĩ quan sát bên trong cơ thể một cách nhanh chóng và chi tiết – giúp chẩn đoán nhiều loại bịnh, từ ung thư, tai biến đến các chấn thương cơ quan nội tạng. Tuy nhiên, một nghiên cứu mới cảnh báo rằng việc ngày càng lệ thuộc vào công nghệ này có thể âm thầm kèm theo hậu quả khôn lường.
Situs inversus (phủ tạng ngược chỗ) là một căn bệnh di truyền hiếm gặp, trong đó các cơ quan trong lồng ngực và ổ bụng nằm ở vị trí ngược bên. Thay vì gan nằm ở bên phải và lá lách ở bên trái như thông thường, thì ở người bị phủ tạng ngược chỗ các cơ quan này sẽ “đổi chỗ” với nhau.
Từ lâu, các bậc cha mẹ đã biết rằng ăn quá nhiều đồ ngọt có thể gây hại cho sức khỏe của con trẻ. Và ngày càng có nhiều nghiên cứu cho thấy tác động của đường sâu rộng và nghiêm trọng hơn nhiều so với những gì chúng ta từng nghĩ. Một nghiên cứu được công bố gần đây trên tạp chí Science chỉ ra rằng tác động tiêu cực của đường không chỉ dừng lại ở thời thơ ấu mà còn kéo dài đến cả khi trưởng thành. Những người tiêu thụ nhiều đường bổ sung từ nhỏ có nguy cơ mắc bệnh cao huyết áp và tiểu đường type 2 cao hơn khi lớn lên.
Số ca mắc bệnh sởi đang tăng vọt tại nhiều nơi trên thế giới, bao gồm Hoa Kỳ, Canada, Mexico, các nước Nam Mỹ và một phần Âu Châu. Trong năm 2025, số ca bệnh tại Bắc và Nam Mỹ cao gấp 11 lần so với cùng kỳ năm ngoái. Ở Âu Châu, tình hình cũng rất đáng lo ngại khi tỷ lệ mắc sởi đã chạm mức cao nhất trong suốt 25 năm qua.
Ung thư tuyến tụy là một trong những dạng ung thư nguy hiểm nhất hiện nay, do thường được phát hiện muộn và ít đáp ứng với các phương pháp điều trị thông thường. Tuy nhiên, một phát hiện mới từ các nhà nghiên cứu Thụy Điển có thể mở ra hướng đi đầy hứa hẹn trong cuộc chiến chống lại căn bệnh này.
Mỗi khi giao mùa, “cúm” lại trở thành một chủ đề quen thuộc. Nhưng liệu chúng ta đã thực sự hiểu rõ về căn bệnh phổ biến này, cũng như những biến thể nguy hiểm như cúm gia cầm? Bài viết này sẽ cung cấp một cái nhìn toàn diện, từ những kiến thức cơ bản đến những thông tin chuyên sâu, giúp quý độc giả phân biệt, phòng ngừa và nhận biết các dấu hiệu cảnh báo quan trọng.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.