...giải pháp từ chính dân Mỹ: tiết kiệm dầu xăng tối đa, bớt xài máy lạnh, bớt mua SUV...
Mùa hè đã tới. Dĩ nhiên là bước vào mùa nóng, là lúc mà máy lạnh trong nhà phải chạy ào ào. Đây cũng là mùa du lịch của cả thế giới. Nói cách khác, đó là mùa xài dầu xăng mệt nghỉ. Tuy giá dầu xăng mấy tháng qua cứ bốc như diều, nhưng mặc kệ, máy lạnh vẫn phải mở, xe vẫn phải chạy, phi cơ vẫn phải bay.
Thứ sáu tuần trước, giá một thùng dầu thô trên thị trường quốc tế vọt lên mức kỷ lục 139 đô. Cách đây một năm, một thùng dầu thô khoảng 65 đô, như vậy bây giờ đã tăng gần 115%. Giá xăng tăng từ khoảng 2,5 đô lên trung bình 4 đô một ga-lông, tuy chưa tới 115%, nhưng cũng là tăng 80%. Trong khi mức lương trung bình chỉ tăng 10% cho mấy ông bà nhân viên nào được coi là xuất xắc nhất, hay hên nhất.
Giá xăng tăng chẳng những ảnh hưởng trực tiếp đến cái túi tiền của chúng ta mỗi tuần khi đổ xăng mà quan trọng hơn nữa, còn tăng giá tất cả mọi thứ chúng ta cần mua như thực phẩm, quần áo, vật liệu… Tất cả những thứ đó đều phải được sản xuất bằng năng lượng nào đó, dầu máy hay điện, và được chuyên chở bằng phi cơ, tàu bè, xe lửa, và xe tải. Tất cả đều cần dầu xăng mới chạy được.
Nếu muốn tự an ủi, thì chúng ta có thể nghĩ đến mấy ông Ăng-Lê hiện nay đang phải trả 9,8 đô cho một ga-lông xăng, trong khi mấy ông Phi Châu - nghèo hơn chúng ta rất nhiều - cũng đang phải trả hơn 8 đô một ga-lông. Có điều hơi khác là mấy vị đó đều đi xe Âu Châu hay xe Nhật, xe Đại Hàn nhỏ xíu, chứ không đi SUV khổng lồ như dân Mỹ.
Giá xăng đang là đề tài của mọi câu chuyện. Người thì tiêu cực, đổ lỗi, chỉ trích, sỉ vả. Kẻ thì tích cực hơn, góp ý về giải pháp cần thiết. Người khác thì chỉ muốn giải thích để làm sáng tỏ vấn đề. Và dĩ nhiên cũng có người lợi dụng biến vấn đề thành đề tài chính trị để lấy phiếu, lấy điểm. Trong không khí tranh cử sôi bỏng hiện nay, không thể nào tránh chuyện mấy chính trị gia khai thác vấn đề.
Trong tuần qua, phe Dân Chủ đưa ra một dự luật nhằm đánh thuế đặc biệt trên số tiền lời của các đại gia dầu xăng Mỹ, nhưng thất bại. Phe Dân Chủ, ứng viên tổng thống Barack Obama, và các tổ chức cấp tiến thiên tả như MoveOn lớn tiếng tố cáo cuộc tăng giá xăng hiện nay là lỗi của các tổ hợp dầu hỏa. Họ tố cáo các viên chức cao cấp của các đại gia này đã bỏ túi hơn 150 tỷ đô tiền lời trong khi chúng ta, người tiêu thụ, cong lưng trả tiền xăng. Và đòi hỏi Nhà Nước gia tăng thuế để tịch thu bớt số tiền lời khổng lồ này. Những lời tố cáo và kêu gọi này có tính cách mỵ dân, lợi dụng sự thiếu hiểu biết của quần chúng và tính giựt gân của con số 150 tỷ này.
Đúng là các đại gia này đã đạt được mức lời ghê gớm đó thật. Nhưng phe cấp tiến “quên” nhắc đến vài chuyện rất quan trọng.
Trước hết, con số tiền lời 150 tỷ này là con số lời thuần, tức là lời sau khi đã trừ hết lương của các nhân viên, kể cả mấy ông xếp lớn nhất, tức là trong số tiền lời này, không có đồng nào trực tiếp vô túi của mấy ông chủ tịch, tổng giám đốc nữa. Họ đã khôn ngoan lấy trước rồi.
Thứ hai, một phần lớn số tiền lời này được tái đầu tư, tức là bỏ vào lại công ty, lấy tiền đó chi cho các công tác nghiên cứu nguồn nhiên liệu mới, chi phí tìm kiếm các mỏ dầu mới để khai thác, và mua máy móc mới, có thể giúp giảm giá dầu trong tương lai.
Thứ ba, phần tiền lời còn lại thì được chia cho các cổ đông, tức là những người mua cổ phần của các đại gia dầu hỏa. Có thể đó chính là quý vị nếu quý vị là người sở hữu cò con những cổ phần này. Nhưng phần lớn cổ đông lớn là các công ty bảo hiểm, công ty đầu tư, và nhất là các công ty quản lý tiền hưu trí của chúng ta (pension plans, 401K,…). Nếu không có số tiền lời này thì sợ khi chúng ta đến tuổi lãnh tiền hưu, sẽ chẳng còn lãnh được bao nhiêu. Và lúc đó thì chúng ta sẽ biết “khiếu kiện” ai"
Người ta ước lượng gần 60% dân Mỹ sở hữu cổ phần công ty, trực tiếp hay gián tiếp. Cắt bớt số lời ấy có nghĩa là cắt bớt tiền lời của số 60% người này, trong đó có chúng ta, chứ không phải là cắt bớt tiền của mấy ông tổng giám đốc các hãng dầu.
Thứ tư, số tiền lời đó nghe thì toát mồ hôi, nhưng nếu tính theo tỷ lệ lợi tức thu được thì chỉ là 4%. Trong chúng ta, rất nhiều người làm bi-di-nét nhỏ, như có tiệm chạp phô, tiệm phở, tiệm bán băng nhạc, v.v… Phần lớn chúng ta cần ít ra là 10% lời thuần mới sống được, chứ 4% thì không khá. Các đại gia Mỹ như Microsoft hay Apple có mức lời khoảng 15% là ít. Nhìn dưới khía cạnh này thì doanh lợi 4% của các công ty dầu lửa không có gì khủng khiếp hay xuất sắc cả. Tiếp tục lời ít như vậy thì sẽ có ngày không ai mua cổ phiếu của mấy công ty này nữa, họ sẽ không còn gây vốn phát triển được và cuối cùng phải đóng cửa tiệm. Lúc đó sẽ chỉ còn các hãng xăng Iran, Venezuela và Ả Rập, có nghĩa là Mỹ sẽ lại càng lệ thuộc vào dầu ngoại quốc hơn nữa.
Thứ năm, trong khi giá dầu thô tăng lên hơn 100% trong năm qua, thì giá xăng chỉ mới tăng 80%, chứng tỏ các công ty dầu hỏa đã một phần nào chịu thiệt hại vì sự tăng giá của xăng trên thị trường.
Thứ sáu, đúng theo truyền thống cấp tiến thiên tả, tăng thuế luôn luôn là giải pháp cho mọi vấn đề. Nhưng thực tế không phải như vậy. Một câu hỏi giản dị: nếu như Nhà Nước quyết định thu một đô thuế thêm trên mỗi tô phở tại các tiệm phở của dân tỵ nạn, quý vị nghĩ xem giá một tô phở sẽ hạ hay sẽ tăng"
Như kẻ viết bài này đã từng bàn góp, mấy đại gia dầu không ngu dại ngồi nhìn Nhà Nước tăng thuế mà cắn răng chịu. Họ ngu dốt như vậy thì làm sao trở thành đại gia được"
Nhà Nước muốn đánh thuế thêm bao nhiêu cũng được, vì họ sẽ bắt người tiêu thụ chúng ta trả thôi, qua cách tăng giá ở mấy cây xăng. Bên Anh hiện nay, đang có phong trào đòi Nhà Nước giảm thuế để xăng rẻ đi. MoveOn, Obama và đảng Dân Chủ đề nghị tăng thuế, có lẽ vì thấy xăng bên Mỹ vẫn còn rẻ quá.
Mà đúng vậy.
Trả lời một câu hỏi của báo chí, ông Obama nói thẳng ông không chấp nhận giá xăng tăng vọt bất thình lình, nhưng đồng ý để giá xăng “điều chỉnh từng bước” (gradual adjustments), tức là cứ tiếp tục tăng. Như vậy thì tới đâu là chấp nhận được: mỗi ngày điều chỉnh thêm vài chục xu, đều đặn" Đến chừng nào"
Nói những điều này lên không phải để bênh vực các đại gia dầu hoả. Dù sao thì mấy ông chủ tịch, tổng giám đốc các công ty này đều lãnh lương cả trăm triệu đô một năm, chẳng có gì đáng để bênh vực hay thương xót. Nhưng muốn tìm giải pháp thì phải nhận định đúng vấn đề.
Bác sĩ muốn chữa bệnh thì phải hiểu rõ bệnh nhân bị bệnh gì. Bệnh nhân bị đau bao tử, đến khám bác sĩ mà gặp bác sĩ nói rằng ông hay bà cần giải phẩu thẩm mỹ cho đẹp ra thì sẽ chẳng bao giờ hết đau bao tử.
Trong cả trăm, cả ngàn bài viết trên báo chí, cũng như hàng trăm cuốn sách viết một cách nghiêm túc về vấn đề dầu xăng, chẳng thấy tác giả nào chỉ trích số tiền lời của các công ty dầu hỏa: 150 tỷ đô so với cuộc khủng hoảng năng lượng trên thế giới thì chẳng nghĩa lý gì. Chỉ có mấy tổ chức như MoveOn, hay các chính trị gia “cấp tiến” là có lập trường hời hợt mỵ dân này.
Đối với một vấn đề sinh tử như giá dầu xăng mà tung ra những khẩu hiệu hay giải pháp mỵ dân rỗng tếch, lợi dụng sự thiếu hiểu biết của người dân bình thường để đầu độc họ thì chẳng những không giải quyết được gì mà lại làm vấn đề trầm trọng hơn thôi.
Thật ra, đây là một bài toán cực kỳ rắc rối phức tạp, không thể nào có một lời giải thích giản dị duy nhất, hay một phương thuốc mầu nhiệm duy nhất và cấp kỳ.
Nhìn vào vấn đề dầu xăng, ai cũng thấy nguyên nhân của cuộc khủng hoảng hiện nay là do một lý do ngắn hạn: đầu cơ, và hai yếu tố căn bản: sự mất giá của đồng đô-la (chỉ tệ giao dịch quốc tế), và chênh lệch cung cầu.
Nếu dầu thô trên thế giới được mua bán bằng đồng Euro của Âu Châu chẳng hạn, có lẽ giá xăng dù có tăng cũng không bao nhiêu. Cách đây chừng năm năm, một Euro đổi được khoảng 70 cents Mỹ, trong khi bây giờ thì một Euro ăn 1,6 đô. Tức là đồng đô-la đã mất trên dưới gần 50% giá trị trong năm năm.
Giá trị đồng đô-la phần lớn do thị trường quốc tế ấn định dựa trên sự tính toán của giới tài chánh hay tài phiệt quốc tế. Họ nhìn vào số hàng hóa ra vào nước Mỹ, những khó khăn kinh tế của Mỹ hiện nay, viễn tượng suy trầm hay suy thoái của Mỹ…, rồi lấy quyết định mua hay bán tiền đô. Chính quyền Bush, hay chính quyền Obama hay McCain trong tương lai cũng chẳng làm được gì nhiều vì nước Mỹ không theo chế độ kinh tế chỉ đạo, không ra luật định giá trị đồng đô được. Đồng đô mất giá một phần nữa cũng vì vài nước xuất cảng dầu với số lượng lớn như Iran và Venezuela quyết định bán một số lượng dầu lớn bằng ngoại tệ khác như Euro hay Yen, chứ không nhận tiền đô vì muốn phá kinh tế Mỹ.
Khía cạnh thứ hai của vấn đề là chênh lệch cung cầu. Chỉ cần nhìn vào vài con số dưới đây thì chúng ta cũng mường tượng được tình trạng hiện tại.
Năm 1996, Trung Quốc mua của Ả Rập Saudi 1 triệu thùng dầu thô, và từ Nga 2 triệu thùng. Qua năm 2006, Ả Rập Saudi bán cho Trung Quốc 175 triệu thùng, và Nga bán 120 triệu thùng. Tổng số thùng dầu thô Trung Quốc nhập cảng năm 1996 là 165 triệu thùng, qua năm 2006 vọt lên 1,1 tỷ thùng, tăng gần gấp 7 lần.
Đó chỉ mới là con số của Tàu, chưa kể Ấn Độ, các nước rồng cọp Á Châu khác, Âu Châu, và… Mỹ với hàng chục triệu chiếc SUV được bán ra trong mười năm qua.
Với mức gia tăng nhanh chóng như vậy, nhiều nhà nghiên cứu đã nhận định mức cung cấp dầu thô trên thế giới đang ở mức tột đỉnh, và có thể đến năm 2012, tức là dưới năm năm nữa, mức sản xuất dầu sẽ bắt đầu tuột dốc vì các mỏ dầu đang khai thác sẽ cạn dần.
Nhìn vào hai dữ kiện trên, nhiều hãng xăng đã lo ngại và dĩ nhiên, tìm cách thủ cẳng bằng đầu cơ. Chúng ta không nói tới vài người mua vài chục ga-lông cất trong nhà xe, mà nói đến các công ty dầu xăng lớn của thế giới mua hàng triệu thùng để tích trữ, phòng xa ngày một thùng sẽ vọt lên 150 đô. Tình trạng đầu cơ là lý do chính tạo nên sự tăng giá mạnh bạo trong mấy tuần gần đây.
Nhưng tình trạng chênh lệch cung cầu là nguy cơ lâu dài thực sự, chứ không là chuyện tranh luận chính trị. Và vì vậy, giải pháp cũng phải là những giải pháp thực tế thực sự, chứ không thể là những khẩu hiệu hay biện pháp vá víu chính trị.
Giải pháp thường được bàn luận nhiều nhất là tìm nguồn năng lượng mới như gió, nước, mặt trời, than, điện, và mía hay bắp chế biến. Nhưng thực tế cho thấy tất cả chỉ là muối bỏ biển so với nhu cầu khổng lồ của thế giới tân tiến ngày nay. Đó là chưa kể đến những hiệu ứng phụ rất tác hại như vụ giá thực phẩm gia tăng vì quá nhiều bắp đã được dùng để chế biến xăng ethanol. Có thể một ngày nào đó, các khoa học gia sẽ tìm được nguồn nhiên liệu mới. Như thế kỷ mười sáu Hòa Lan phát minh được việc dùng nước và hơi nước làm nguồn năng lực. Qua thế kỷ mười tám, Anh Quốc phát minh ra việc sử dụng than đá. Rồi qua thế kỷ mười chín, người ta bắt đầu biết sử dụng dầu lửa. Nhưng ngày mà chúng ta phát minh ra được nguồn năng lượng mới có thể thay thế dầu cũng còn khá xa.
Giải pháp nữa được bàn nhiều là gia tăng khai thác các mỏ dầu hiện hữu bằng cách đầu tư vào các máy móc tân tiến hiện đại có thể khai thác dầu nhiều hơn, nhanh hơn, và rẻ hơn. Giải pháp này nghe thì dễ, nhưng khó thuyết phục được các nước đang sản xuất dầu. Dù sao đó cũng là những kho tàng quốc gia mà họ có trách nhiệm bảo quản một cách thận trọng, chứ không thể phung phí theo nhu cầu cẩu thả vô hạn của các nước khác. Nhất là trong khi chính Mỹ, là nước tiêu thụ lớn nhất thế giới, lại giới hạn tối đa việc khai thác các mỏ dầu của Mỹ, nhân danh nguyên tắc “bảo vệ môi sinh”.
Theo những tài liệu mới nhất, Mỹ hiện có những mỏ dầu chưa được khai thác tại Alaska, các tiểu bang miền tây, và ngoài khơi California, có thể cung cấp hơn 100 tỷ thùng dầu thô, đủ để cung cấp xăng cho 60 triệu chiếc xe, và dầu sưởi nóng cho 25 triệu căn nhà trong hơn một nửa thế kỷ nữa. Ngoài ra, tại các tiểu bang Colorado, Utah và Wyoming, người ta ước lượng có thể có tới hai ngàn tỷ thùng dầu thô có thể lấy được từ các mỏ dầu đá (oil shale). Chỉ nguyên các mỏ dầu đá vùng núi Appalachians cũng đã lớn gấp ba lần các mỏ dầu hiện hữu của Ả Rập Saudi.
Nhưng tất cả những mỏ này đã bị phe Dân Chủ trong quốc hội Mỹ ra luật cấm khai thác để bảo vệ môi sinh. Chẳng có bao nhiêu người hiểu “bảo vệ môi sinh” nghĩa là gì, nhưng không ai không hiểu giá xăng tăng nghĩa là gì.
Chính quyền Bush không phải là không chú ý đến chuyện dầu xăng. Ngay từ khi mới nhậm chức cách đây hơn bẩy năm, Bush và Cheney, những “chuyên gia” về dầu hỏa có nhiều quyền lợi trong các đại gia dầu xăng, đều đã nhìn thấy rõ tương lai đen tối của dầu xăng. Phó tổng thống Cheney đã tổ chức nhiều cuộc tham khảo ý kiến với các nhà lãnh đạo các đại gia dầu xăng để tính toán một chiến lược năng lượng tổng quát dài hạn cho Mỹ.
Có lẽ cuộc chiến Iraq cũng chỉ là vì dầu xăng. Vũ khí giết người tập thể chỉ là cái cớ.
Chúng ta có thể suy đoán nếu Mỹ đánh Iraq, loại được Saddam, biến Iraq thành một thứ “đồng minh”, ký kết với tân chính phủ Iraq những hiệp ước cung cấp dầu thô ưu tiên với giá đặc miễn cho Mỹ, cạnh tranh với khối độc quyền dầu OPEC để giảm bớt thế lực của khối này, thì chắc chắn là giá dầu trên thế giới, hay ít nhất trong nước Mỹ, đã không tăng vọt như đang thấy.
Điều ông Bush lúc đó không nhìn thấy là Iraq là một khúc xương khó nuốt hơn đã tính toán, cho đến nay vẫn chưa giúp ông Bush thực hiện được những tính toán chiến lược của ông.
Nghe qua thì tính toán của TT Bush có vẻ ma giáo. Có nhiều người trong phe phản chiến đã bỉu môi khinh rẻ và tố cáo Bush đánh Iraq chỉ vì dầu hỏa. Chúng ta, người dân tầm thường đứng ngoài có thể phán đoán cách này cách nọ, đồng ý hay không đồng ý, nhưng tìm cách bảo đảm cho nước Mỹ luôn luôn có đầy đủ dầu xăng với giá rẻ chẳng phải là trách nhiệm của tổng thống Mỹ sao" Nếu không thì tại sao bây giờ giá xăng tăng, mọi người lại xúm lại chửi Bush"
Ít ra, giải pháp này cũng thực tế hơn giải pháp tăng thuế, hay quyết định của mấy vị dân biểu Dân Chủ mới đây đòi thưa khối OPEC ra tòa ! Chẳng biết đây là chuyện đùa hay chuyện thật. Chỉ biết chắc chắn chẳng có ông vua hay bà tổng thống xứ dầu hỏa nào sẽ qua Mỹ, ra hầu tòa và lãnh án vài năm tù vì đã bán dầu quá đắt cho Mỹ.
Nói tóm lại, khủng hoảng dầu xăng hiện nay không có giải pháp ngắn hạn nào hết. Dù là nguồn năng lượng mới hay khai thác mỏ mới thì cũng phải tính năm mười năm nữa mới có.
Giải pháp ngắn hạn tốt nhất vẫn là giải pháp từ chính người dân Mỹ: tiết kiệm dầu xăng tối đa, bớt xài máy lạnh máy nóng, bớt mua mấy cái SUV khổng lồ. Không làm được những việc này thì ông tổng thống nào cũng bó tay thôi. Và mấy đại gia dầu hỏa vẫn tiếp tục vơ vét tiền lời cho dù MoveOn có gào thét cách mấy cũng vậy thôi (15-6-08).
Gửi ý kiến của bạn
