Đi Bầu Sớm: Một Tinh Thần Dân Chủ Cao Độ
Minh Thu (VNN)
Có thể nói một trong những đặc tính biểu lộ tinh thần dân chủ thực sự và cao độ tại Hoa Kỳ là việc chính quyền tại nhiều tiểu bang đã tìm đủ mọi cách để cho người dân có thể được đi bầu dễ dàng hầu nói lên sự lựa chọn của họ.
Một chính phủ dân chủ thực sự là do dân, vì dân và của dân, và do đó không có lý do gì để ngăn cản hoặc giảm bớt sự tham dự của người dân trong thùng phiếu. Chỉ có những thể chế độc tài (của một lãnh tụ, một đảng, hay một nhóm, một tập đoàn) mới không mong muốn đa số người dân trong nước đến thùng phiếu vì họ muốn lưu giữ tình trạng thiểu số cầm quyền của họ. Đó là tình trạng xảy ra tại nhiều nước độc tài (cộng sản hay không cộng sản) vẫn còn hiện hữu tại nhiều nơi.
Khách quan mà nói, ngay tại Hoa Kỳ của khoảng nửa thế kỷ về trước, tại nhiều tiểu bang ở miền nam, việc mở rộng thùng phiếu cho mọi người dân được quyền đến tham dự cũng bị giới hạn rất nhiều. Lý do đơn giản là đa số các chính quyền tại những nơi này, từ cấp tiểu bang cho đến thành phố, đều nằm vào tay của giới da trắng và họ càng không muốn nhiều thành phần dân số da đen đi bầu vì có thể bỏ phiếu chống lại họ. Do bởi yếu tố lịch sử từ ngày mới lập quốc, các tiểu bang ở miền nam cũng là nơi có đông số người da đen làm nô lệ. Và trong cuộc nội chiến Nam-Bắc phân tranh, phe miền nam là phe chống lại việc giải phóng nô lệ cho dân da đen.
Mặc dù đạo luật huỷ bỏ chế độ nô lệ đã được ban hành từ cả trăm năm trước dưới thời Tổng Thống Abraham Lincoln, nhưng đến cuối thập niên 1950, tình trạng kỳ thị dân da đen vẫn còn lan tràn rộng rãi tại những tiểu bang ở miền nam. Và từ đó mới dẫn đến những biến cố quan trọng làm thay đổi lịch sử và bộ mặt nước Mỹ. Đầu tiên là phán quyết Brown versus Board of Education vào năm 1954 của Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ đồng thanh quyết định rằng việc ngăn chia các học sinh riêng rẽ (school segregation) tuỳ theo màu da -- các em da đen chỉ được học tại những trường giành cho da đen, không được đến những trường khác của dân da trắng -- là một việc làm không công bằng và vi hiến. Kế đến là việc bà Rosa Parks vào năm 1955 đã từ chối không tuân lời của tài xế xe buýt là phải nhường ghế ngồi của mình cho một hành khách da trắng và do đó đã bị cảnh sát bắt giữ. (Vào thời đó dân da đen lên xe buýt là phải ra đứng phía sau và không được bén mãng ở phần đầu giành riêng cho dân da trắng). Biến cố này dẫn đến cuộc biểu tình tẩy chay xe buýt, khai mào cho phong trào tranh đấu nhân quyền. Sau đó là việc chính quyền liên bang dưới thời TT Eisenhower, vào năm 1957, đã ra lệnh cho lính bộ binh Hoa Kỳ hộ tống 9 em học sinh da đen đến học tại một trường trung học ở Little Rock, Arkansas vì thống đốc tiểu bang này, ông Orval Faubus, đã đưa vệ binh quốc gia ngăn cấm không cho các em đến học.
Nhưng phải đợi đến năm 1964 khi đạo luật Nhân Quyền (Civil Rights Act) được thông qua thì sự kỳ thị trong xã hội (tại học đường, các nơi công cộng hay chỗ làm việc) mới bị cẩm hẳn một cách công khai và rõ ràng. Và qua đến năm sau, đạo luật về quyền đi bầu (Voting Rights Act) được ban hành dưới thời TT Johnson để mở rộng quyền đầu phiếu của người da đen bằng cách buộc các tiểu bang phải huỷ bỏ tất cả những hình thức có thể gây khó khăn cho người dân muốn đi bầu. Trước đó, tại nhiều nơi ở miền nam vẫn còn có tục lệ đòi hỏi gắt gao người dân phải hiểu biết về Anh-ngữ và lịch sử để có thể được ghi danh thẻ cử tri, một việc làm cố tình giới hạn dân da đen đi bầu vì phần đông thuộc thành phần nghèo và ít học. Từ khi đạo luật Voting Rights Acts được ban hành thì mới nảy ra những điều lệ khá dễ dàng giành cho người dân muốn đi bầu, kể cả việc chính phủ bỏ tiền ra để hướng dẫn và khuyến khích người dân nên thừa hưởng cái quyền lợi của mình. Một trong những điều lệ tạo sự dễ dàng đó là việc chính phủ quyết định cho người dân được quyền đi bầu sớm (early voting) thay vì phải chờ đợi đến đúng ngày bầu cử thường diễn ra vào ngày thứ Ba đầu tiên của tháng 11.
Lý do đơn giản là nếu dồn hết cả trăm triệu người trên toàn quốc cùng đi bầu trong một ngày, một tục lệ vẫn còn được áp dụng tại hầu hết các nước khác trên thế giới, thế nào cũng có một số người sẽ bị vắng mặt vì nhiều lý do khác nhau: hoặc đau ốm, hoặc phải đi làm xa, hoặc không được nghỉ làm để đến thùng phiếu v.v... Trong tinh thần đó, cuộc bầu cử coi như không phản ảnh đầy đủ tiếng nói của mọi người dân muốn góp tiếng. Vì lẽ đó nên chính phủ tại nhiều tiểu bang đã quyết định mở cuộc bầu cử sớm trước vài tuần để cho cử tri có rộng rãi thời giờ, cũng như có thể chọn bất cứ địa điểm nào để đến bỏ phiếu.
Do đó, người Việt chúng ta ngày nay có được hưởng những quyền lợi đầy đủ về chuyện bầu cử tự do, dễ dàng và thường ca ngợi tích cực về thành tích này của Hoa Kỳ thì cũng nên lắng lòng để nhìn lại và cảm ơn sự hy sinh và tranh đấu của biết bao thế hệ dân da đen (cho dù có ghét hay khó ưa đến mấy cái ông ứng cử viên Barack Hussein Obama hiện nay) trong suốt chiều dài lịch sử của nước này. Và nhờ vậy thì những thế hệ di dân gốc thiểu số đi sau như chúng ta ngày nay mới được hưởng rất nhiều quyền lợi hậu hĩ mà không phải tốn nhiều xương máu và công sức để tranh đấu.
Thoạt đầu, việc bỏ phiếu khiếm diện (absentee voting), như tên gọi, là một hình thức đặt ra để giúp cho những ai không thể có mặt tham dự trong ngày bầu cử, như trường hợp đau ốm, đi làm việc nơi xa, hoặc đang hành quân hay công tác xa cho những ai ở trong quân đội. Tuy nhiên, càng về sau này thì nhiều tiểu bang đã mở rộng việc đi bầu sớm cho tất cả mọi người mà không cần có lý do chính đáng để biện minh. Riêng tại tiểu bang Oregon thì mọi người đều bỏ phiếu qua đường bưu điện.
Trong năm 2008, đã có 30 tiểu bang chấp nhận cho cử tri được quyền đi bầu sớm, hoặc đến thùng phiếu hoặc gửi qua đường bưu điện. Thời gian đi bầu sớm cũng được nới rộng cho thoải mái và dễ dàng, như tại Ohio, cử tri đã được quyền đi bầu từ ngày 30/9. Tại tiểu bang Florida, vì số người đi bầu sớm quá đông so với lúc trước nên phải đứng xếp hàng dài, thống đốc Charlie Crist đã ký sắc lệnh kéo dài thời gian đi bầu trong ngày. Cũng tại tiểu bang Ohio, chính quyền địa phương còn giành dễ dãi trong tuần lễ đầu, mà nhiều người gọi là "Tuần lễ Vàng", cho phép cử tri được quyền ghi danh và bỏ phiếu cùng một lúc luôn cho tiện việc sổ sách. Đảng Cộng Hoà tại Ohio đã nộp đơn kiện ở toà liên bang để ngăn chặn điều lệ này nhưng gặp thất bại. Lý do dễ hiểu là sự dễ dãi này sẽ giúp rất nhiều cho những cô cậu sinh viên, học sinh, những người lần đầu tiên đi bầu, những người bình dân, là thành phần dễ gặp trở ngại khi đi bầu vì phải học thi, hay không muốn bỏ làm để đi bầu v.v. Lịch sử cũng cho thấy là thành phần này lại thường bỏ phiếu cho bên đảng Dân Chủ nhiều hơn.
Theo ông Paul Gronke, chuyên gia làm việc tại Viện Thông Tin Đi Bầu Sớm, thì quyết định dễ dãi này sẽ khiến cho tỉ lệ cử tri đi bầu sớm năm nay sẽ gia tăng mạnh mẽ. Trong năm 2000, chỉ có khoảng 14% tổng số cử tri chịu đi bầu sớm. Đến năm 2004, con số đó tăng lên đến 22%. Nhiều phần là tỉ lệ này có thể lên cao đến 33% trong năm nay, theo như nhận định của ông Michael McDonald, một chuyên gia nghiên cứu về chính trị học tại trường Đại học George Mason.
Đa số các chuyên gia và những người am tường thời cuộc đều cho rằng việc đi bầu sớm dễ dãi khiến nhiều người có thể tham dự sẽ làm thay đổi phần nào phương cách vận động tranh cử và cách thức chiêu dụ cử tri chịu khó đến phòng phiếu. Một ứng cử viên có thể có sự ủng hộ cao hơn đối thủ qua các cuộc thăm dò dân ý nhưng chưa chắc giành được thắng lợi nếu như không lôi kéo được đa số cử tri ủng hộ mình đến thùng phiếu bằng phe đối phương. Đây cũng là châm ngôn thuộc nằm lòng của ông Karl Rove để hướng dẫn TT Bush trong các chính sách điều hành đất nước. Sau kết quả bầu cử năm 2000 cho thấy ông Bush không được đa số phiếu phổ thông của dân chúng trên toàn quốc, nhiều người đã lên tiếng khuyên ông Bush nên từ bỏ con đường đảng phái cực đoan (khi tranh cử) để quay sang chiều hướng ôn hoà và hợp tác lưỡng đảng (khi điều hành đất nước) và nhờ vậy mới mong tăng thêm số phiếu ủng hộ của khối cử tri trung dung hầu có thêm xác suất tái đắc cử vào kỳ tới.
Nhưng ông Rove đã lý luận ngược lại. Ông cho rằng việc lấy cảm tình (và lá phiếu trong tương lai) của thành phần cử tri trung dung không có gì làm chắc chắn. Nhưng họ biết chắc rằng nếu như TT Bush thông qua những đạo luật hay sắc lệnh có lợi cho phe bảo thủ thì sẽ khiến cho cử tri bên đảng Cộng Hoà sẽ vui thích hơn, và do đó sẽ hăng hái và siêng năng hơn để đi bầu vào kỳ tới, cho dù các đạo luật hay sắc lệnh này có thể khiến cho cử tri phe Dân Chủ bực tức hơn. Theo lập luận của ông Rove, cho dù số người ghét ông Bush có lên cao đến mấy đi chăng nữa, miễn là số người ủng hộ ông vẫn tăng theo, và đến ngày đi bỏ phiếu, phe nào vận động được cử tri ủng hộ đến đông đảo hơn tại thùng phiếu thì sẽ đắc cử. Và kết quả đã chứng minh điều này đúng tại tiểu bang Ohio, cũng như tại nhiều nơi khác. Cử tri trung kiên bên đảng Cộng Hoà gồm nhiều thành phần cao niên, và đã không ngần ngại đứng xếp hàng dài để đợi đến phiên mình. Nhưng những thành phần trẻ, và giới nghèo, bình dân, rất dễ nản chí và bỏ cuộc khi thấy rằng phải xếp hàng chờ đợi vài tiếng đồng hồ để bước vào thùng phiếu, và do đó đã bỏ cuộc về sớm.
Cũng theo sự nhận định của nhiều chuyên gia thì việc cử tri ồ ạt đi bỏ phiếu sớm có thể là một dấu hiệu lạc quan cho phe Dân Chủ và liên danh Obama-Biden kỳ này. Tại nhiều tiểu bang ngang ngửa và quan trọng, người ta ghi nhận số cử tri phe Dân Chủ đã đi bỏ phiếu sớm đông hơn phe Cộng Hoà. Đó là các tiểu bang Iowa, North Carolina, Florida, New Mexico và Nevada, dựa theo thống kê thu lượm được từ các văn phòng kiểm phiếu như trong bài tường trình của phóng viên Stephen Ohlemacher của hãng thông tấn AP đề ngày 29/10/2008. Đây là 6 tiểu bang mà TT Bush đã chiến thắng trong năm 2004, và theo sự phân tích của mọi người thì ông McCain cần phải tiếp tục thắng tại tất cả nơi này thì mới hy vọng bước vào Toà Bạch Ốc.
Dĩ nhiên không ai có thể biết được cử tri bỏ phiếu cho ai khi bước vào phòng kín. Hơn nữa, cử tri ghi tên theo một đảng cũng có quyền, và đã làm như vậy trong quá khứ, để bỏ phiếu cho ứng viên của đảng đối lập. Và kết quả của những lá phiếu này chỉ được kiểm kê vào ngày 4 tháng 11 sắp tới. Tuy vậy, có nhiều dấu hiệu cho thấy là tỉ lệ những người đi bầu sớm sẽ giành nhiều ưu thế hơn cho ông Obama, nhất là sự tham dự đông đảo của cử tri da đen. Tại tiểu bang North Carolina, dân da đen chỉ chiếm 21% dân số. Vào năm 2004, tỉ lệ dân da đen đi bầu chiếm 19%. Nhưng trong năm nay, số cử tri da đen đi bầu sớm đã tăng lên đến 31%. Đó cũng là trường hợp tại một tiểu bang miền nam khác là Georgia. Dân da đen chiếm khoảng 30% dân số cả tiểu bang. Vào năm 2004, tỉ lệ đi bầu chỉ có 25%. Nhưng trong năm nay, số người đi bầu sớm đã tăng lên mức 36%.
Thật ra thì con số cử tri da đen đi bỏ phiếu đông đảo trong năm 2008 đã xảy ra từ mùa bầu cử sơ bộ trong cuộc chạy đua giữa bà Hillary Clinton và ông Obama. Vào lúc đó, gần như đại đa số (đến 90%) ồ ạt bỏ phiếu cho ông Obama, giúp ông giành được một số phiếu đại biểu cần thiết và quan trọng để cầm cự ngang ngửa với đối thủ Clinton. Nhiều người cho rằng khi mùa bầu cử tiến đến ngày 4 tháng 11, có thể nhiều người này, cộng với thành phần trẻ vốn vẫn không thường xuyên đi bầu, sẽ không còn đi bầu hăng hái như trong kỳ sơ bộ. Nhưng việc đa số các bảng thăm dò dân ý gần đây đều cho thấy là tỉ lệ ủng hộ của ông Obama vẫn còn cao hơn ông McCain đã khiến cho cử tri phe Dân Chủ cũng như dân da đen càng nức lòng thêm, và tin tưởng rằng thời cơ đã đến để họ bầu cho một sự thay đổi mới. Phải chăng sự khích lệ này giải thích việc cử tri phe Dân Chủ đã tham dự bỏ phiếu sớm đông đảo hơn phe Cộng Hoà, một điều đúng ra phải ngược lại vì thông thường cử tri bên Cộng Hoà rất siêng năng đi bầu.
Minh Thu
Gửi ý kiến của bạn
