Hôm nay,  

Tình Nghĩa Cha Con

21/04/201200:00:00(Xem: 15798)
Chúng ta đang sống trong một quốc gia, quyền tự do, dân chủ, và quyền sống bình đẳng của con người, được chính quyền của 50 tiểu bang thuộc Hiệp Chủnh Quốc Hoa Kỳ tôn trọng, thi hành và bảo vệ triệt để bởi Hiến Pháp Hoa Kỳ. Tuy nhiên, đôi khi vấn đề quyền tự do và quyền sống bình đẳng này, đã tạo ra sự xung khắc giữa vợ chồng với nhau hay giữa con cái với Cha Mẹ, chỉ vì nền văn hóa giáo dục và tập tục của xứ này hoàn toàn khác biệt với nền văn hóa giáo dục và tập quán của chúng ta ở quê nhà. Ở đây chúng tôi chỉ xin được nêu lên vấn đề giáo dục con cái theo truyền thống "Tiên Học Lễ, Hậu Học Văn" của người Việt Nam chúng ta xưa kia, như con cái phải tuyệt đối vâng lời Cha Mẹ dạy bảo, Cha Mẹ đặt con ngồi đâu thì con phải ngồi đấy, có còn thích hợp để áp dụng đối với con cái của chúng ta đang sinh trưởng ở trên đất Hoa Kỳ này nữa không?

Trước năm 1975 dưới thời Quốc Gia Đệ Nhất và Đệ Nhị Việt Nam Cộng Hòa hay trong suốt thời gian trước khi chế độ xã hội chủ nghĩa cộng sản Việt Nam vô thần ra đời, tất cả chúng ta từ lúc còn nhỏ tuổi sống trong gia đình cho đến tuổi cắp sách đến trường học, đều được giảng dạy môn Công Dân Giáo Dục, nên hầu hết tất cả chúng ta dù ở lứa tuổi nào cũng đều thuộc lòng câu:"Công Cha Như Núi Thái Sơn, Nghĩa Mẹ Như Nước Trong Nguồn Chảy Ra, Một Lòng Thờ Mẹ Kính Cha, Cho Tròn Chữ Hiếu Mới Là Đạo Con".

Câu châm ngôn đầy ý nghĩa sâu sắc cao đẹp trên đây, bây giờ đã bị lãng quên vào quá khứ, vì trên thực tế không còn thích hợp đối với nền giáo dục con cái ở Hoa Kỳ nữa và những bậc phụ huynh học sinh người Việt Nam chúng ta cần áp dụng câu "Nhập Gia Tùy Tục" vào đời sống hàng ngày, nên thay đổi cách đối xử và dạy dỗ con cái dưới tuổi vị thành niên, còn đang sống chung trong cùng một mái nhà với Cha Mẹ, để thích hợp với truyền thống giáo dục trẻ em, đang được thầy giáo, cô giáo dậy bảo hàng ngày ở trường học; hơn nữa là để giúp cho phụ huynh tránh khỏi bị phiền lụy đến một Đạo Luật Hoa Kỳ Bảo Vệ Trẻ Em, mà vô tình phụ huynh học sinh chúng ta có thể vi phạm luật này, bị truy tố ra Tòa và có thể bị lãnh án tù ở qua những câu chuyện xẩy ra, tại những thành phố có đông người Việt cư ngụ như sau:

Ông bà Phan có 2 người con gái, cô chị 15 tuổi và cô em 13 tuổi. Khi biết được cô chị có bạn trai và hay lén lút bỏ trốn nhà vào hai ngày cuối tuần, để đi chơi với bạn trai về nhà khuya. Mỗi lần ông biết trước được như vậy, là ông quyết tâm thức khuya, ngồi chờ đợi con về tới nhà, thay vì ông nên bình tĩnh, dùng những lời ngọt ngào khuyên bảo con gái không nên đi chơi khuya với bạn trai như thế, thì ông lại tức giận, chửi mắng con thậm tệ và dùng những lời đe dọa con, là ông sẽ từ bỏ không công nhận nó là con ông nữa và nếu nó còn tái phạm, ông sẽ đuổi nó ra khỏi nhà. Sở dĩ ông đe dọa nó như thế, chỉ vì lúc nào ông cũng lo sợ con gái ông lỡ dại dột mang bầu với người bạn trai của nó. Rồi một hôm ông còn đang làm việc ở sở, bà Phan gọi điện thoại báo cho ông biết, có 2 người đàn bà của Bộ Xã Hội đến nhà, trình thẻ hành sự cho bà xem và nói cho bà biết là họ thừa lênh cấp trên, đến dẫn đưa 2 cô con gái của bà đến tạm trú một thời gian tại nhà người em gái của chồng bà và chỉ có bà mới có quyền đến thăm con lúc nào cũng được, nhưng chồng bà không được quyền đến thăm chúng, mà chỉ được phép gọi điện thoại hỏi thăm chúng.

tinh_nghia_cha_con_medium

PT. Nguyễn Mạnh San ngỏ lời chào mừng từ giã các vị Quan Tòa, các Quan Khách Đặc Biệt, các Luật Sư cộng tác và các Nhân Viên trong Ban Tham Mưu vào ngày 27-02-2012, để về hưu sau hơn 32 năm liên tục phục vụ trong Ngành Tư Pháp, tại Tòa Án Liên Bang Hoa Kỳ, Oklahoma City với chức vụ Phụ Tá Trưởng Phòng Tố Tụng, đặc trách Luật Sư Đoàn Liên Bang và Nhập Tịch.
Vừa nghe xong tin này, tức tốc ông bỏ sở trở về nhà, thì 2 đứa con gái ông đã rời khỏi nhà mất rồi và ông liền gọi điện thoại cho cô em gái ông, thì được xác nhận là chúng nó hiện đang có mặt tại đây.

Rồi chỉ 2 tiếng đồng hồ sau, có 2 người cảnh sát đến gõ cửa vào nhà ông, trình cho ông xem trát Tòa, đến bắt ông về tội mò mẫm tình dục trẻ em (Child Molestation), liền sau đó ông bị còng hai tay và ông được dẫn lên xe cảnh sát để đưa về trại tạm giam.

Vào tới trong trại tạm giam (Jail), một giới chức ở đây cho ông biết đứa con gái lớn 16 tuổi của ông đã tố cáo ông có hành động mò mẫm tình dục nó, vừa nghe tới đây làm tim ông như muốn ngừng đập. Ông bị giam giữ gần 4 tiềng đồng hồ trong trại tạm giam, chờ đợi vợ ông hoàn tất các thủ tục đóng tiền thế chân thì ông mới được trả tự do trở về nhà, chờ ngày trình diện Tòa xét xử.

Trường hợp của ông Phan trên đây, nếu nội vụ này xẩy ra ở tiểu bang Oklahoma, chiếu theo Bộ Luật Canh Cải mang số 12 của tiểu bang Oklahoma, điều 2414, quy định về tội phạm mò mẫm tình dục con nít (Child Molestation Offense) và nếu bị cáo (Defendant) với những bằng chứng phạm tội, có thể bị giam giữ trong tù từ 3 năm cho đến không quá 20 năm; ngoại trừ trường hợp nạn nhân dưới 12 tuổi nếu có bằng chứng hiển nhiên, thì bị cáo sẽ lãnh án tù từ 25 năm trở lên. Nhưng có một điều nên nhớ rằng, tất cả những hình phạt này chỉ áp dụng đối với bị cáo nào, ít nhất phải lớn hơn nạn nhân 3 tuổi. Trái lại nếu bị cáo nào dùng vũ lực uy hiếp hay có lời nói hăm dọa nạn nhân, thì bất kể bị cáo già hay trẻ, sẽ không được miễn trừ những hình phạt nêu trên. Nếu bị cáo phạm tội lần thứ hai sẽ không được hưởng quy chế cắt giảm thời gian ở tù vì có hạnh kiểm tốt, không được hưởng án treo, hay không được hưởng thời gian tạm đình hoãn thi hành bản án. Nếu bị cáo phạm tội lần thứ ba sẽ bị lãnh án chung thân với điều kiện sẽ được hưởng thời gian tại ngoại, nếu có hạnh kiểm tốt trong thời gian ở tù (Life Term with Parole) hoặc lãnh án chung thân suốt đời ở trong tù cho đến khi chết (Life Term Without Parole).

Sau hơn 32 năm liên tục phục vụ trong Ngành Tư Pháp Liên Bang Hoa Kỳ và song song trong cùng thời gian này, suốt 18 năm liên tục trong nhiệm vụ là một Tuyên Úy Trại Tù, từ cấp tiểu bang lên đến cấp liên bang, tôi đã được chứng kiến tận mắt và cố vấn tinh thần cho nhiều tù nhân, không phân biệt chủng tộc, phạm tội mò mẫm tình dục trẻ em, mà trong loại tội phạm này, có một số tội nhân là người Việt xẩy ra như sau:

Vụ thứ nhất: Bị cáo phạm tội mò mẫm tình dục con nít, nhưng nạn nhân không phải là con mình, mà là bạn của con gái mình, cùng học chung trường tiểu học và cùng học chung lớp với con gái mình. Vụ án này bị cáo lãnh 10 năm tù treo, phải đi tham dự khóa học tâm lý đặc biệt, kéo dài trong nhiều tháng và không được cư ngụ ở gần những nơi có trường mẫu giáo, trường tiểu học, những trung tâm trông giữ trẻ em ban ngày hay những tư gia hoặc chung cư có con nít cư ngụ, mà phải cư ngụ tại những khu vực do Giám Sát Viên (Probation Officer) chỉ định.

Vụ thứ hai: Phạm tội hiếp dâm con gái ruột của mình đã trên tuổi vị thành niên. Vụ án này có vài điều bí ẩn mà cá nhân tôi không thể hiểu nổi, vì tôi không có điều kiện pháp lý để trực tiếp phỏng vấn nạn nhân, trong khi mỗi lần tôi đến thăm viếng phạm nhân trong tù, thì đương sự chỉ khóc lóc, rồi im lặng nghe tôi an ủi, chứ không trả lời chi tiết rõ ràng những điều mà tôi muốn biết sự thật của nội vụ.

Vụ thứ ba: Phạm nhân này có vợ 5 con còn nhỏ tuổi và người vợ ở nhà nhận trông (baby sit) thêm đứa bé gái 3 tuổi rưỡi cho người bạn thân của mình yêu cầu. Một hôm chị phải đi ra ngoài có chút việc cần khẩn cấp, nhờ chồng ở nhà trông dùm vài tiếng thay cho chị. Trong lúc chị chưa quay trở về nhà, thì em bé gái này đòi đi vệ sinh, anh chờ em bé này đi vệ sinh xong, anh liền rửa ráy cho em. Cách ít ngày sau có chuyện xích mích cãi lộn lớn giữa chồng chị với Cha của em bé nên chị từ chối, không chịu nhận trông em bé nữa. Người Cha của em bé liền nhờ luật sư truy tố chồng chị về tội mò mẫm em bé gái con anh ta, với giấy bác sĩ chứng nhận em bé bị rách màng trinh. Vụ tranh tụng kéo dài gần 4 năm mới kết thúc và chồng chị bị kết án 10 năm tù, nhưng chỉ phải ở trong tù có 7 năm, 3 năm còn lại được tại ngoại vì hạnh kiểm tốt. Người vợ cho chúng tôi biết chồng chị là cựu tu sĩ từ hồi anh còn ở Việt Nam, anh là người chồng đạo đức, chung thủy và là một người Cha gương mẫu, đi làm về nhà chỉ biết dành hết thì giờ lo săn sóc cho 5 đứa con. Các người cùng làm việc chung với anh ở sở làm, cũng cho chúng tôi biết anh là người làm việc rất siêng năng, rất tốt với bạn bè.

Vụ thứ tư: Như chúng tôi vừa kể rõ hết chi tiết trong phần đầu trên đây của bài viết này. Nói tóm lại, tội phạm mò mẫm tình dục con nít rất ít khi thấy xẩy ra trong cộng đồng người Việt chúng ta tại Hoa Kỳ nói riêng. Trong câu chuyện này, theo như lời bà vợ của ông Phan cho chúng tôi biết, ông là một người chồng rất tốt, tính tình nghiêm nghị, đứng đắn và là một người Cha gương mẫu, nhưng đôi khi ông có thái độ hay lời nói hơi quá nghiêm khắc đối với con cái, trong những lúc như vậy, bà cũng không dám can thiệp vào cách thức dậy dỗ con cái của chồng bà vì biết ông rất nóng tính. Do đó, theo bà suy đoán, đứa con gái lớn nó tức giận vì Cha nó ngăn cấm, không cho nó được đi chơi khuya với bạn trai cuối tuần, nên nó trở thành thù ghét Cha nó, để bịa đặt chuyện bậy bạ, đem tố cáo với ông thầy dạy học nó ở trường, để ông thày nó báo cho cảnh sát biết đến nhà bắt giam Cha nó.

Trong khi chờ đợi ngày hầu Tòa, Luật sư của chồng bà cũng cho bà biết trước, là ông không cảm thấy lạc quan cho lắm trong nhiệm vụ bào chữa tội trạng cho chồng bà, để xin Tòa hãy đặc biệt cứu xét đến phong tục, tập quán, và lề lối giáo dục con cái khắt khe của người Việt Nam ở quê nhà nói riêng, và xin Tòa thương xét, ban đặc ân cho ông Phan được lãnh án tù treo. Nhưng có thể Tòa sẽ không cứu xét lý do nêu lên này, vì Tòa cho rằng chồng bà và cả gia đình bà đã sinh sống ở đây đã trên 7 năm qua, thì bị cáo đã có khá đủ thời gian, để thích nghi với đời sống mới và hiểu rõ luật pháp cũng như nền văn hóa giáo dục trẻ em tại Hoa Kỳ như thế nào rồi. Luật sư còn cho bà biết thêm, mặc dù bà sẵn sàng là một nhân chứng duy nhất, sống chung một nhà với bị cáo cùng với 2 con, để xác nhận trước Tòa về những hành vi đạo đức của bị cáo, nhưng vì sự liên hệ mật thiết của bà là vợ của bị cáo, do đó những lời minh chứng của bà sẽ không có giá trị về mặt pháp lý để bào chữa cho bị cáo, vì bị coi là nhằm mục đích bênh vực cho chồng mình, nên khó có thể giúp cho bị cáo được nhẹ tội.

Cách đây khoảng 1 năm, cũng có một vụ xẩy ra giữa tình Cha con với nhau, tương tự như câu chuyện trên đây. Nguyên do là cô con gái ông đang học lớp 12, chỉ còn vài tháng nữa là sẽ ra trường. Khổ một nỗi là con gái ông có bạn trai (boy friend) cùng học chung lớp, lại là người Mỹ da mầu, nên ông cấm chỉ không được đi chơi với nó, không được mang nó về nhà giới thiệu với bất cứ ai và cứ mỗi lần ông nghi ngờ con gái ông đi chơi với bạn trai, là ông cáu giận, chửi bới con, ông ầm cửa ầm nhà, có khi vang qua cửa sổ sang tới nhà bên cạnh cũng nghe thấy tiếng ông chửi mắng con, nhưng những người ở nhà kế bên đều là người Mỹ, nên họ chẳng hiểu ông nói gì.

Trong khi đó, cứ vào 2 ngày cuối tuần, Thứ Bẩy và Chủ Nhật, ông thường mời mấy người bạn thân của ông, đến nhà ông đánh chắn suốt ngày, cho tới đêm khuya, một hai giờ sáng mới tan hàng và cứ mỗi ván bài ai thắng, đều bỏ riêng vài đồng, để chung góp lại cho bà xã của ông có tiền, đi chợ mua đồ ăn về nhà nấu cơm cho mọi người cùng ăn. Rồi một hôm, gần đêm khuya, bất thình lình có tiềng gõ cửa, bà xã của ông nhanh chân ra mở cửa, chưa kịp hỏi câu nào, thì 4 người mặc y phục cảnh sát bước nhanh chân tới chỗ bàn các ông đang đánh chắn, trên bàn có nhiều tiền mặt hiện hữu, chủ nhà chưa kịp cất giấu đi, một người cảnh sát vội vàng tich thu tất cả số tiền trên bàn để làm tang chứng, còn 3 người cảnh sát kia lần lượt còng hai tay từng người một, rồi dẫn tất cả những người đánh bạc lên 3 xe cảnh sát đang đậu ở ngoài đường trước cửa nhà ông và bà xã của ông cũng bị còng hai tay đưa lên xe, tất cả đươc đưa về trại tạm giam. Tại đây một giới chức chính quyền cho biết, ông chủ nhà bị cáo buộc 3 tội danh (3 counts): 1. Tội tổ chức cờ bạc bất hợp pháp tại tư gia. 2. Tội cung cấp phương tiện cơ sở cho người đến chơi cờ bạc bất hơp pháp. 3. Tội đánh bạc bất hợp pháp. Riêng bà xã của ông chủ nhà chỉ bị cáo buộc 2 tội đồng lõa với chồng về tội danh số 1 và tội danh số 2, còn lại những người khác thì chỉ bị cáo buộc tội danh số 3 mà thôi. Qua một đêm tạm nghỉ mát (nơi đây có máy lạnh) trong trại tạm giam, sáng hôm sau tất cả mọi người được thả về nhà, chờ ngày trình diện Tòa, sau khi mọi người đã đóng đủ số tiền thế chân (Bail Bond).

Ít lâu sau, con gái ông thấy Mẹ buồn bã, làm nó cảm thấy hối hận trong lương tâm và thú tội với Mẹ là chính nó gọi điện thoại, tố giác với cảnh sát là Cha nó tổ chức đánh bạc ở nhà cuối tuần trong nhiều năm qua, vì nó tức giận Cha nó thường xuyên chửi mắng nó thậm tệ, đe dọa đuổi nó ra khỏi nhà, ngăn cấm nó không được đi chơi với bạn trai của nó. Lẽ dĩ nhiên, nghe con gái thú tội với bà xong, bà giữ kín chuyện này, không dám nói cho chồng biết sự thật, tốt hơn hết cứ để cho ông nghĩ sao thì nghĩ, vì ông là người rất nóng tính, lại thuộc lớp người bảo thủ, chỉ muốn duy trì hoàn toàn theo lối giáo dục con cái xưa kia ở Việt Nam trước năm 1975, khi còn thời chính phủ VNCH và trong thâm tâm bà cũng rất đồng ý với ông về lối giáo dục con cái xưa kia, rất hữu ích cho đời sống tốt đẹp tự lập của con cái trong tương lai, khi chúng đến tuổi trưởng thành, phải tự mưu sinh ngoài xã hội, nếu còn ở Việt Nam. Nhưng ngày nay đang sống trên đất khách quê người, bà thấy rằng lối giáo dục con cái xưa kia ở quê nhà, hoàn toàn không còn thích hợp đối với những điều mà con cái đang được thầy giáo cô giáo dạy bảo hàng ngày ở trường học. Chính vì thế mà chồng bà đã làm cho con gái mình tức giận Cha nó, để kêu cảnh sát đến nhà bắt giam Cha nó và Cha nó được tạm thời tại ngoại để chờ ngày ra hầu Tòa.

Những câu chuyện được kể lại trên đây, không ngoài mục đích duy nhất, là xin ghi chép lại những sự việc, thường xẩy ra trong cộng đồng người Việt chúng ta nói riêng, có liên hệ trực tiếp đến một số điều luật pháp thực dụng Hoa Kỳ, để chúng ta cùng nhau tìm hiểu và học hỏi thêm về mặt pháp lý, nhất là lưu ý đến luật pháp bảo vệ trẻ em ở xứ này, để chúng ta có thể phòng ngừa và có thể tránh được những sự phiền lụy đến pháp luật, tương tự như những câu chuyện vừa được kể trên, có thể xẩy đến cho chúng ta trong tương lai, không biết trước được, chứ chúng tôi không hề có ý định phê phán những hành động nào đúng hay sai của những nhân vật trong câu chuyện hoặc không hề có ý định bênh vực bất cứ một nhân vật nào trong những câu chuyện trên đây.

PT. Nguyễn Mạnh San
Cựu Phụ Tá Trưởng Phòng Tố Tụng
Tòa Án Liên Bang Hoa Kỳ
Oklahoma City, Oklahoma


Ý kiến bạn đọc
21/04/201214:41:08
Khách
Bài này rất hay,mong mọi người nên đọc.Tôi đến mỹ từ 1985 ,dĩ nhiên biết thân phận mình là mũi tẹt da vàng ,nên chẳng bao giờ giám to tiếng với con cái mỗi khi bị nó lớn tiếng với mình ! Buồn lắm thì than với vợ rồi thấy tủi thân mà chảy nước mắt! Tôi quan niệm ,mình tạo ra các con thì chính mình phải có bổn phận nuôi nấng và dạy giỗ chúng sao nên người ,chứ không mong chúng hồi đáp .Nay thì cũng được an ủi vì các con tôi đều tốt nghiệp đại học và có công ăn việc làm . Đối lại với tôi ,mồ côi mẹ từ 6 tuổi và ở với cha có 7 năm với 3 bà dì ghẻ phải vào trường thiếu sinh quân tới khi bố mất lúc ông 92 tuổi tận bên pháp mà tôi chưa có được một ngày phụng dưỡng cho cha già !
Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Ở đời dường như chúng ta hay nghe nói người đi buôn chiến tranh, tức là những người trục lợi chiến tranh như buôn bán vũ khí, xâm chiếm đất đai, lãnh thổ của nước khác, thỏa mãn tham vọng bá quyền cá nhân, v.v… Nhưng lại không mấy khi chúng ta nghe nói có người đi buôn hòa bình. Vậy mà ở thời đại này lại có người đi buôn hòa bình. Thế mới lạ chứ! Các bạn đừng tưởng tôi nói chuyện vui đùa cuối năm. Không đâu! Đó là chuyện thật, người thật đấy. Nếu các bạn không tin thì hãy nghe tôi kể hết câu chuyện dưới đây rồi phán xét cũng không muộn. Vậy thì trước hết hãy nói cho rõ ý nghĩa của việc đi buôn hòa bình là thế nào để các bạn khỏi phải thắc mắc rồi sau đó sẽ kể chi tiết câu chuyện. Đi buôn thì ai cũng biết rồi. Đó là đem bán món hàng này để mua món hàng khác, hoặc đi mua món hàng này để bán lại cho ai đó hầu kiếm lời. Như vậy, đi buôn thì phải có lời...
Hồi đầu năm nay, một người bạn quen gọi đến, chỉ sau một tháng quốc gia chuyển giao quyền lực. Giọng chị mệt mỏi, pha chút bất cần, “Giờ sao? Đi đâu bây giờ nữa?” Chị không hỏi về kế hoạch chuyến đi du lịch, cũng không phải địa chỉ một quán ăn ngon nào đó. Câu hỏi của chị đúng ra là, “Giờ đi tỵ nạn ở đâu nữa?” “Nữa!” Cái chữ “nữa” kéo dài, rồi buông thỏng. Chữ “nữa” của chị dài như nửa thế kỷ từ ngày làm người tỵ nạn. Vài tháng trước, cuộc điện thoại gọi đến người bạn từng bị giam giữ trong nhà tù California vì một sai phạm thời trẻ, chỉ để biết chắc họ bình an. “Mỗi sáng tôi chạy bộ cũng mang theo giấy quốc tịch, giấy chứng minh tôi sinh ở Mỹ,” câu trả lời trấn an người thăm hỏi.
Chỉ trong vài ngày cuối tuần qua, bạo lực như nổi cơn lốc. Sinh viên bị bắn trong lớp ở Đại học Brown. Người Do Thái gục ngã trên bãi biển Bondi, Úc châu, ngay ngày đầu lễ Hanukkah. Một đạo diễn tài danh cùng vợ bị sát hại — nghi do chính con trai. Quá nhiều thảm kịch trong một thời khắc ngắn, quá nhiều bóng tối dồn dập khiến người ta lạc mất hướng nhìn. Nhưng giữa lúc chưa thể giải được gốc rễ, ta vẫn còn một điều có thể làm: học cho được cách ứng xử và phản ứng, sao cho không tiếp tay cho lửa hận thù. Giữ đầu óc tỉnh táo giữa khủng hoảng giúp ta nhìn vào ngọn cháy thật, thay vì mải dập tàn lửa do người khác thổi lên.
Trong những thời khắc nguy kịch nhất, thảm họa nhất, tổng thống Hoa Kỳ là người duy nhất có tiếng nói quyền lực với toàn dân để đưa họ vượt qua nghịch cảnh. Tổng thống sẽ trấn an dân bằng luật pháp, bằng ý chí kiên cường, bằng bản lĩnh lãnh đạo, bao dung nhưng dứt khoát. Thậm chí, có khi phải bằng mệnh lệnh sắc bén để khống chế những tư tưởng bốc đồng sẽ gây hỗn loạn. Mấy trăm năm lập quốc của Mỹ đã chứng minh rất nhiều lần như thế.
(Sydney – 14 tháng 12, 2025) - Hàng trăm người có mặt tại bãi biển Bondi, Sydney, để dự lễ Hanukkah đã chứng kiến một trong những vụ khủng bố đẫm máu nhất kể từ sau thảm sát Port Arthur năm 1996. Vào lúc 6 giờ 45 chiều Chủ Nhật, hai tay súng mặc đồ đen xuất hiện trên cây cầu bộ hành nối Campbell Parade với Bondi Pavilion, bắt đầu nổ súng xuống đám đông đang dự lễ. Hai kẻ này dùng súng trường, bắn liên tục trong khoảng 10 phút, khiến hàng trăm người hoảng loạn bỏ chạy, nhiều người ngã gục ngay trên bãi cát và công viên ven biển. Ít nhất 12 người thiệt mạng, trong đó có 9 nạn nhân thường dân, 1 cảnh sát và 2 tay súng (một bị bắn chết tại chỗ, một bị bắt nhưng sau đó tử vong do vết thương). Ngoài ra, có ít nhất 38 người bị thương, trong đó có 2 cảnh sát và nhiều nạn nhân ở tình trạng nguy kịch.
Năm 2024, con người trung bình dành hai giờ rưỡi mỗi ngày trên mạng xã hội. Nhân lên, đó là hơn một tháng mỗi năm nhìn vào màn hình, lướt ‘feed’ (dòng tin), đợi ‘notification’ (báo tin), đếm ‘like’ (lược thích). Bạn dành nhiều thới giờ cho Facebook, Instagram, TikTok. Và câu hỏi không phải "có nhiều không?", mà là "chúng ta nhận được gì?" Câu trả lời, theo một nhóm triết gia, nhà tâm lý học, nhà xã hội học đương đại, không phải kết nối, không phải hạnh phúc, không phải sự thật. Mà là cô đơn có tổ chức, lo âu có hệ thống, và sự thật bị thao túng. Mạng xã hội—đặc biệt Facebook, nền tảng với ba tỷ người dùng, lớn hơn bất kỳ quốc gia nào trên hành tinh—không phải công cụ trung lập. Nó là kiến trúc quyền lực đang định hình lại não bộ, xã hội, và chính trị theo cách mà chúng ta chưa kịp nhận ra. Và đây là điều đáng sợ nhất: chúng ta không bị ép. Chúng ta tự nguyện. Chúng ta mở Facebook vì muốn "kết nối." Nhưng sau ba mươi phút lướt, chúng ta cảm thấy trống rỗng hơn. Chúng ta vào để "cập nhật
Trong sân khấu chính trị đồ sộ từ cổ chí kim của nước Mỹ, hiếm có nhân vật nào diễn xuất giỏi như Donald J. Trump. Những cuộc vận động tranh cử từ hơn mười năm trước của Trump vốn đã tràn ngập những lời hứa, giáo huấn, sự tức giận vì “nước Mỹ quá tệ hại”, những lời phỉ báng đối thủ. Tất cả hòa hợp thành những bản giao hưởng ký tên DJT. Mỗi lần Trump bước lên sân khấu, điệu nhảy YCMA vô tư, không theo chuẩn mực, thay cho tiếng kèn hiệu triệu “hoàng đế giá lâm.”
Năm 2025 được xem là giai đoạn khó khăn cho ngành khoa học khi ngân sách nghiên cứu bị thu hẹp và nhiều nhóm chuyên môn phải giải thể. Tuy vậy, những thành tựu y học nổi bật lại chứng minh rằng sức sáng tạo của con người chưa bao giờ dừng lại. Hàng loạt phát hiện mới đã mở rộng hiểu biết của chúng ta về sức khỏe, đồng thời thay đổi cách chăm sóc bệnh nhân hiện nay. Dưới đây là chín trong số những khám phá ấn tượng nhất trong năm 2025.
Năm 2025 khởi đầu bằng nỗi lo dấy lên từ các sàn tài chính quốc tế. Tháng Tư, Tổng thống Donald Trump khơi lại cuộc chiến thương mại, khiến nhiều người e sợ suy thái toàn cầu. Thế nhưng, sau mười hai tháng, kinh tế thế giới vẫn đứng vững: tổng sản lượng tăng khoảng 3%, bằng năm trước; thất nghiệp thấp và chứng khoán nhiều nơi tiếp tục lên giá. Chỉ riêng lạm phát vẫn còn là bóng mây bao phủ, vì phần lớn các nước trong khối công nghiệp OECD chưa đưa được vật giá về mức ổn định như mong muốn.
Sự phát triển nhanh chóng của Artificial Intelligence/ AI và robot đặt ra nhiều thách thức về đạo đức xã hội và cá nhân, đặc biệt là trong việc thu thập dữ liệu cá nhân làm ảnh hưởng đến các quyết định quan trọng như tuyển dụng, trị liệu và xét xử. Mặc dù AI có thể mô phỏng cảm xúc, nhưng không có ý thức thực sự, dẫn đến nguy cơ làm cho con người phụ thuộc vào AI và robot và suy giảm kỹ năng giao tiếp xã hội...


Kính chào quý vị,

Tôi là Derek Trần, dân biểu đại diện Địa Hạt 45, và thật là một vinh dự lớn lao khi được đứng nơi đây hôm nay, giữa những tiếng nói, những câu chuyện, và những tâm hồn đã góp phần tạo nên diện mạo văn học của cộng đồng người Mỹ gốc Việt trong suốt một phần tư thế kỷ qua.
Hai mươi lăm năm! Một cột mốc bạc! Một cột mốc không chỉ đánh dấu thời gian trôi qua, mà còn ghi nhận sức bền bỉ của một giấc mơ. Hôm nay, chúng ta kỷ niệm 25 năm Giải Viết Về Nước Mỹ của nhật báo Việt Báo.

Khi những người sáng lập giải thưởng này lần đầu tiên ngồi lại bàn thảo, họ đã hiểu một điều rất căn bản rằng: Kinh nghiệm tỵ nạn, hành trình nhập cư, những phức tạp, gian nan, và sự thành công mỹ mãn trong hành trình trở thành người Mỹ gốc Việt – tất cả cần được ghi lại. Một hành trình ý nghĩa không những cần nhân chứng, mà cần cả những người viết để ghi nhận và bảo tồn. Họ không chỉ tạo ra một cuộc thi; họ đã và đang xây dựng một kho lưu trữ. Họ thắp lên một ngọn hải đăng cho thế hệ sau để chuyển hóa tổn thương thành chứng tích, sự im lặng thành lời ca, và cuộc sống lưu vong thành sự hội nhập.

Trong những ngày đầu ấy, văn học Hoa Kỳ thường chưa phản ánh đầy đủ sự phong phú và đa dạng về kinh nghiệm của chúng ta. Giải thưởng Viết Về Nước Mỹ thực sự đã lấp đầy khoảng trống đó bằng sự ghi nhận và khích lệ vô số tác giả, những người đã cầm bút và cùng viết nên một thông điệp mạnh mẽ: “Chúng ta đang hiện diện nơi đây. Trải nghiệm của chúng ta là quan trọng. Và nước Mỹ của chúng ta là thế đó.”


Suốt 25 năm qua, giải thưởng này không chỉ vinh danh tài năng mà dựng nên một cộng đồng và tạo thành một truyền thống.
Những cây bút được tôn vinh hôm nay không chỉ mô tả nước Mỹ; họ định nghĩa nó. Họ mở rộng giới hạn của nước Mỹ, làm phong phú văn hóa của nước Mỹ, và khắc sâu tâm hồn của nước Mỹ. Qua đôi mắt họ, chúng ta nhìn thấy một nước Mỹ tinh tế hơn, nhân ái hơn, và sau cùng, chân thật hơn.

Xin được nhắn gửi đến các tác giả góp mặt từ bao thế hệ để chia sẻ tấm chân tình trên các bài viết, chúng tôi trân trọng cảm ơn sự can đảm của quý vị. Can đảm không chỉ là vượt qua biến cố của lịch sử; can đảm còn là việc ngồi trước trang giấy trắng, đối diện với chính mình, lục lọi ký ức đau thương sâu đậm, và gửi tặng trải nghiệm đó đến tha nhân. Quý vị là những người gìn giữ ký ức tập thể và là những người dẫn đường cho tương lai văn hóa Việt tại Hoa Kỳ.

Với Việt Báo: Xin trân trọng cảm ơn tầm nhìn, tâm huyết, và sự duy trì bền bỉ giải thưởng này suốt một phần tư thế kỷ.
Khi hướng đến 25 năm tới, chúng ta hãy tiếp tục khích lệ thế hệ kế tiếp—những blogger, thi sĩ, tiểu thuyết gia, nhà phê bình, nhà văn trẻ—để họ tìm thấy tiếng nói của chính mình và kể lại sự thật của họ, dù đó là thử thách hay niềm vui. Bởi văn chương không phải là một thứ xa xỉ; đó là sự cần thiết. Đó là cách chúng ta chữa lành, cách chúng ta ghi nhớ, và là cách chúng ta tìm thấy nơi chốn của mình một cách trọn vẹn.

Xin cảm ơn quý vị.

NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.