Hôm nay,  

Nhân Ngày 4/7: Nói Chuyện Cờ

07/07/201500:00:00(Xem: 8345)

...Cờ Mỹ mà họ còn đốt được thì cờ vàng của ta có nghĩa lý gì?

Cả nước Mỹ đang sôi sục vì câu chuyện lá cờ biểu tượng của Nam Quân thời nội chiến Mỹ, với phe cấp tiến bất thình lình nhẩy dựng lên chống đối và đòi triệt tiêu lá cờ này. Câu chuyện không giản dị vì thật ra mang ý nghĩa và mục tiêu đi xa hơn lá cờ nhiều. Ta hãy thử nhìn lại vấn đề.

Cách đây đúng 150 năm, tức là vào năm 1865, cuộc chiến huynh đệ tương tàn đẫm máu duy nhất trong lịch sử Mỹ chấm dứt với phe bắc quân đánh bại phe nam quân.

Cuộc chiến bắt đầu tháng Giêng năm 1861, khi một liên minh của 7 tiểu bang miền nam nước Mỹ tự ý tách ra khỏi Liên Bang Hiệp Chủng Quốc, khi đó có tổng cộng 34 tiểu bang. Liên minh nam quân sau đó có thêm vài tiểu bang tham gia, nâng con số lên tới 13 tiểu bang, chính thức lấy tên là Confederated States of America, khác với cả nước Mỹ có tên là United States of America.

Lý do nếu phân tích cặn kẽ, có rất nhiều, nhưng đại để, lý do chính là vấn đề nô lệ da đen. TT Abraham Lincoln của đảng Cộng Hoà đắc cử tổng thống và nhậm chức đầu năm 1861. Ông đẩy mạnh việc hủy bỏ chế độ nô lệ do tổng thống tiền nhiệm James Buchanan khởi xướng.

Đối với các tiểu bang miền nam theo phe Dân Chủ, nô lệ là chuyện sinh tử, một phần là có vấn đề kỳ thị, coi dân da đen như công dân hạng ba hay tư, không thể ngang hàng với dân da trắng, nhưng phần quan trọng và ý nghĩa hơn là lý do kinh tế. Miền nam là miền của các đại đồn điền trồng bông gòn, cần rất nhiều lao động. Dân da đen là nguồn nhân lực chính, và trong tư thế nô lệ, không tốn kém lắm. Chỉ cần nuôi ăn ở tối thiểu cho khỏi chết để có thể làm việc, tiền lương hầu như không có. Tha hồ khai thác như khai thác bò ngựa thôi.

Bây giờ mà hủy chế độ nô lệ, các chủ đồn điền sẽ phải trả lương đầy đủ, phải lo những chuyện khác như nhà cửa, ốm đau bệnh hoạn, thất nghiệp,... rất tốn kém. Do đó, họ chống TT Lincoln kịch liệt đến độ chấp nhận chiến tranh dù biết rất ít hy vọng thắng.

Cuộc chiến kéo dài bốn năm với hơn 600.000 người chết, đa số là nam quân.

TT Lincoln chiến thắng trọn vẹn, tướng tư lệnh nam quân ký hiệp định đầu hàng vô điều kiện.

Cách TT Lincoln giải quyết tình trạng hậu chiến đã đi vào lịch sử như gương sáng tất cả các phe thắng trận cần làm theo. Nói theo ngôn ngữ “hiện đại”, TT Lincoln ban bố chính sách “hòa hợp hòa giải”, tuyệt đối không trả thù hay trừng phạt ai hết. Nam quân được giải giới mà không ai bị đi tù đầy hay “học tập cải tạo” gì hết.

Cờ xí nam quân không được nhìn nhận nữa, nhưng ai muốn giữ, muốn treo, không thành vấn đề. Cái cờ mà ta thấy ngày nay, biểu tượng cho nam quân, được duy trì.

Thật ra đó không phải là “quốc kỳ” của Liên Bang nam quân. Quốc kỳ này thay đổi hai ba lần để rồi biến mất từ lâu lắm rồi. Những lá cờ còn lại là những lá cờ của 13 tiểu bang, vẫn được duy trì. Còn cái cờ đỏ với dấu thập chéo màu xanh dương trên có hàng loạt ngôi sao trắng, đó là quân kỳ của tướng tư lệnh nam quân, Robert E. Lee khi ông làm tư lệnh quân Bắc Virginia. Vì một lý do nào đó chẳng ai rõ, lá quân kỳ đó sau này trở thành biểu tượng của nam quân, của “bên thua cuộc”.

TT Lincoln không bắt bất cứ ai phải hủy bất cứ lá cờ nào. Ai muốn giữ hay treo vì kỷ niệm, vì tưởng nhớ đến những quân nhân đã hy sinh vì lá cờ, hay muốn treo cho vui nhà vui cửa, đều không thành vấn đề, miễn sao cờ đó không được coi là quốc kỳ của cả nước là được. Một số tiểu bang miền nam treo cờ của tướng Lee tại thủ phủ tiểu bang, dưới lá cờ Mỹ, chẳng ai để ý, chẳng ai khiếu nại, vì chẳng hại ai.

Tình trạng này kéo dài suốt 150 năm qua. Bây giờ bất thình lình nổi lên phong trào, phần lớn do truyền thông cấp tiến dòng chính phát động, đòi hủy bỏ lá cờ đó, cấm treo tại bất cứ chỗ nào trên đất Mỹ. Cấm luôn tất cả mọi thứ kỷ niệm, sách báo, bất cứ thứ gì có lá cờ đó hay bất cứ cái gì có thể là biểu tượng của nam quân thời đó, phải bị triệt tiêu trọn vẹn.

Dân tỵ nạn ta, nếu bị kẹt lại sau năm 75, đã nếm mùi này rồi. Đó là chính sách triệt tiêu tất cả mọi vết tích của chế độ VNCH của CSVN.

Viết đến đây, kẻ viết này phải dừng tay, suy nghĩ lại cho kỹ: chúng ta đang ở Mỹ, thành đồng của tự do, của tự do ngôn luận, tự do tư tưởng? Hay đang ở trong cái xứ CHXHCNVN vậy? Mai này biết đâu Nhà Nước Obama sẽ tổ chức một buổi lễ... đốt sách, đốt cờ, đốt tất cả những dấu tích của nam quân? Chắc trước khi làm vậy TT Obama cũng nên coi lại sách vở xem CSVN làm như thế nào? Hay tốt hơn nữa, đi kiếm sách Tàu để xem Tần Thủy Hoàng làm cách nào?

Câu chuyện đã trở nên cực kỳ vô lý. “Phải đạo chính trị” tại Mỹ đã đi đến mức quá đáng. Nước Mỹ đã biến thành một nước độc tài ngang hàng với CHXHCNVN rồi sao?

Người ta vẫn thường nghĩ tư tưởng cấp tiến là tư tưởng phóng khoáng, cởi mở, đối nghịch với mọi tư tưởng độc tôn độc ý. Nhưng thực tế cho thấy khuynh hướng cấp tiến dưới thời TT Obama càng ngày càng trở nên khắt khe. Tất cả những tư tưởng, hành động không đúng theo “lề phải”, không “hợp thời hợp thế”, không “phải đạo chính trị” là bị trù ẻo nặng. Truyền thông dòng chính bây giờ đóng vai “cảnh sát tư tưởng”. Luôn luôn tung hô quan điểm cấp tiến. Anh nào chẳng may làm chuyện gì không “phải đạo chính trị” sẽ bị truyền thông phanh thây ngay.

Một ông chủ đội bóng rổ lên cơn ghen, chỉ nói riêng cho bà đào nhí một câu đụng chạm đến một anh cầu thủ da đen, bị thu thanh lén rồi tung ra báo chí là ông này tán gia bại sản, bị đủ thứ trừng phạt, bị ép phải bán đội bóng ngay. Tội nghiệp ông già bị ép phải bán đội bóng mà chỉ thu được có một tỷ bạc!

Ngày xưa, đại văn hào Pháp, Voltaire đã tóm tắt chính sách tự do ngôn luận một cách ngắn gọn, nhưng không thể nào rõ ràng hơn. Đại khái, ông nói ông có thể không đồng ý với một ý nghĩ nào đó, nhưng ông sẽ tranh đấu đến chết để cho người ta nói lên ý nghĩ đó.

Ngày nay, tư tưởng đó ở cái xứ thành đồng của tự do này chỉ còn giá trị... một nửa. Có nghĩa là anh có quyền muốn nói gì thì nói, nhưng với điều kiện là những điều anh nói phải là... “phải đạo chính trị”, hợp với tư tưởng chỉ đạo của đảng cầm quyền là đảng tự xưng là “Dân Chủ”. Nếu chẳng may anh nói không đúng chiều hướng chỉ đạo của đảng, anh có thể sẽ bị... chu di tam tộc. Con cháu anh không chết cũng không ngóc lên nổi.

Truyền thông dòng chính tố giác lá cờ cần phải bị cấm vì nó là biểu tượng cho kỳ thị màu da, tạo chia rẽ, hận thù trong quần chúng. Có phải vậy không? Lá cờ đó đã tồn tại từ 150 năm có sao đâu? Lá cờ đó đâu có ngăn cản mục sư Martin Luther King thành công tranh đấu cho công bằng của dân da đen. Đâu có ngăn cản TT Johnson ban hành những luật lệ hoàn toàn giải phóng dân da đen, cho họ bình quyền chính trị. Đâu có ngăn cản được một chính khách da đen đắc cử tổng thống tới hai lần đâu. Tại sao bây giờ bất thình lình lại nói lá cờ đó tạo chia rẽ? Cái “xứ” miền Nam của Mỹ đã không còn từ một thế kỷ rưỡi rồi, sao bây giờ lại sợ nó?

Có người cho rằng lá cờ đó biểu tượng cho một chính sách sai lầm, một chế độ có tội với nhân loại vì chấp nhận nô lệ, do đó, cần phải hủy dẹp để chứng minh chúng ta dứt khoát không chấp nhận cái chế độ xấu xa đó nữa.

Như vậy thì những lá cờ búa liềm của CS, của Xít-Ta-Lin và Mao với mấy chục triệu người bị chết có nên triệt tiêu, cấm lưu hành ở Mỹ không? Các sách báo CS, kể cả các sách triết của Karl Marx, Engels, có nên tịch thu rồi đốt hết không? Trên báo Mỹ đã có cuộc tranh luận này, và mấy anh cấp tiến đã trả lời “chủ nghĩa CS chưa làm gì hại đến nước Mỹ, nên cờ CS không sao”.

Thế cái cờ đỏ sao vàng đã khiến cho hơn 58.000 thanh niên Mỹ chết, có nên cấm treo tại Mỹ không? Các tổng thống Mỹ đi thăm viếng VN, từ Clinton tới Bush và sau này Obama, khi đến Bắc Bộ Phủ có thể chấp nhận đứng chụp hình dưới tượng của Hồ Chí Minh không?

Tại vì có một anh nhóc bị bệnh tâm thần đã vác súng đi bắn chết 7-8 người da đen trong một nhà thờ, mà lại treo cái cờ đó trong phòng ngủ hay chụp hình đang tung cái cờ đó thì tự nhiên cái cờ đó thành biểu tượng của kỳ thị, của tội lỗi, cần phải triệt tiêu sao? Thế nếu như anh khùng đó treo cờ Mỹ thì sao? Hủy tất cả cờ Mỹ và tất cả các biểu tượng của Mỹ luôn, kể cả con đại bàng chẳng hạn? Hay Hiến Pháp luôn?

Thật ra, không cần phải chờ tới lúc đó. Ngay bây giờ đã xuất hiện vài phong trào đòi hủy bỏ cờ Mỹ rồi. Lãnh tụ tổ chức Hồi Giáo cuồng tín Nation of Islam, Louis Farrakhan đã chính thức lên tiếng đòi hủy bỏ lá cờ Mỹ hiện hữu vì chính lá cờ đó mới là biểu tượng cho chế độ kỳ thị da đen trong nước cả trăm năm nay, không phải lá cờ của nam quân đã hết ý nghĩa từ sau nội chiến rồi.

Ngay sau đó, vài nhóm khuynh tả cực đoan cũng mau mắn lên tiếng đòi hủy bỏ lá cờ Mỹ vì đây là lá cờ biểu tượng cho... đế quốc Mỹ đã bóc lột cả thế giới từ mấy chục năm nay. Lá cờ mới họ muốn là gì? Đó là lá cờ sáu màu của khối đồng tính! Tượng trưng cho nhân bản, văn minh và tiến bộ! Quái lạ thay, ý kiến này đã được cả ngàn anh Mỹ ký giấy yểm trợ.

Một nhóm khác kêu gọi biến ngày lễ Độc Lập 4/7 thành ngày lễ... đốt cờ Mỹ! Chưa nghe tổ chức nào kêu gọi đốt thẻ foodstamp EBT!

Chưa hết. Một nhóm sinh viên cấp tiến cực đoan tại Đại Học Texas, ký một thỉnh nguyện thư yêu cầu đập phá hết tượng của TT George Washington trên toàn quốc vì ông này thuộc loại kỳ thị da đen, đã từng sở hữu vài nô lệ da đen. Ký giả Ashleigh Banfield hô hào trên đài CNN (CNN: có nên ngạc nhiên không?!) đòi đập phá hết các tượng của TT Thomas Jefferson, cha đẻ của Tuyên Ngôn Độc lập của Mỹ, cũng vì ông này sở hữu nô lệ da đen. Một đề nghị được ngay cả báo Los Angeles Times gián tiếp cổ võ khi so sánh ông Jefferson với tướng nam quân Robert E. Lee. Thị trưởng Memphis, A.C. Warton, đòi khai quật mộ một ông tướng của nam quân, được xây trong một công viên của thành phố, phá mộ, lấy xương cốt đi đốt. Chuyện gì đang xẩy ra ở Mỹ vậy??? ISIS đã chiếm xứ Mỹ rồi sao? TT Obama nghĩ sao? Sao chưa thấy tổng thống lên tiếng trước những biến chuyển này? Im lặng là đồng tình?

Bỏ qua cái chuyện điên khùng của mấy anh no lưng ấm cật nên dở chứng, ta trở lại câu chuyện của lá cờ nam quân. Một thế kỷ rưỡi trước đây, ngay sau khi chiến thắng, TT Lincoln đã đủ nhân bản để chấp nhận được lá cờ đó, tại sao bây giờ cả 150 năm sau, lá cờ đó lại trở thành nguy hiểm cần phải hủy bỏ như vậy?

Mà nếu như hủy diệt lá cờ đó đi, thì có gì bảo đảm sẽ tạo nên “hoà hợp hòa giải” giữa trắng đen thật sự, tất cả mọi người sẽ vui vẻ ôm nhau, bất kể trắng đen? Hay là ngược lại, việc hủy diệt lá cờ sẽ kích động khối da trắng kỳ thị trở nên kỳ thị nặng hơn nữa? Vài ngày sau khi phong trào cấm lá cờ này bộc phát, thì ta đọc báo thấy số lượng bán cờ này đã vọt lên gần gấp đôi, tăng 99%!

Ngày trước, dân Mỹ đổ xô đi bầu ông chính khách da đen, người đã hứa hẹn tạo đại đoàn kết dân tộc, không còn Mỹ trắng Mỹ đen, Mỹ xanh Mỹ đỏ gì nữa. Để rồi ta thấy hậu quả ngược lại, bầu một ông da màu làm tổng thống đã khơi dậy những mâu thuẫn trắng đen mạnh hơn xa dưới thời ông Mỹ trắng bảo thủ Bush. Những biểu tình, đốt nhà phá tiệm của dân da đen đã hết từ thời TT Carter, bây giờ lại tái diễn. Chưa bao giờ dân da đen bị cảnh sát bắn chết nhiều như bây giờ. Chưa bao giờ cảnh sát da trắng bị dân da đen bắn chết nhiều như bây giờ.

Nhìn vào thực trạng hiện nay, có phải việc bầu ông Obama làm tổng thống mới đúng là nguyên nhân khiến chia rẽ màu da trầm trọng hơn không? Như vậy, muốn tránh chia rẽ, giải pháp đúng nhất có phải là yêu cầu ông tổng thống tạo phân hoá đó nên từ chức không? Ăn thua gì đến lá cờ?

Thật ra, việc cái anh nhóc khùng đó phô trương cờ nam quân chỉ là cái cớ để biện minh cho một chuyện lớn hơn: đó là triệt tiêu mọi dấu vết của khuynh hướng bảo thủ, để áp đặt một xã hội cấp tiến cực đoan mới. Những chuyện như hôn nhân đồng tính cũng chỉ là một bước tiến trên một con đường dài, có điểm tới rất rõ rệt.

Như TT Obama đã khẳng định, ông muốn để lại dấu ấn vĩ đại, trở thành người đã khai tử quan điểm bảo thủ và đưa lên đỉnh Rushmore những tư tưởng cấp tiến nhất, làm mọi cách để tư tưởng cấp tiến đó trở thành một thứ tư tưởng chỉ đạo cả nước trong thiên niên kỷ tới.

Điều đáng nói là trong câu chuyện lá cờ, một số mấy ông kinh doanh đại gia như Walmart, eBay, Sears, Amazon và Apple, đã mau mắn qùy mọp xuống, vội vã thu hồi ngay chẳng những mấy lá cờ nam quân, mà luôn cả tất cả những sách báo, kỷ niệm, quần áo,... tất cả những gì liên quan đến nam quân của 150 năm trước. Hồ Ly Vọng vội vã đánh tiếng có thể sẽ hủy cái phim “Cuốn Theo Chiều Gió” -Gone With The Wind-, một kiệt tác bất tử, chỉ vì trong phim đó có thấy hình cờ nam quân. Dĩ nhiên, ai cũng hiểu họ chẳng cần biết cấp tiến hay bảo thủ gì, chỉ là “thính mũi” ngửi thấy trào lưu tiến bộ mà nếu không theo kịp sẽ mất doanh thu thôi.

Một vài ông bà chính khách cũng run bắn lên, vội vã tuyên bố và hành động cho phải đạo chính trị ngay lập tức, đòi huỷ bỏ lá cờ đó.

Chính trị Mỹ trong vài năm gần đây, có một cách luận công định tội mới. Hễ xấu là tại Bush vì là gia tài của Bush, mà tốt là công của Obama vì xẩy ra khi Obama đang lái tầu. Không hiểu chuyện nước Mỹ phát khùng xẩy ra dưới triều đại Obama là tội của Bush hay công của Obama?

xxx

Đối với dân tỵ nạn chúng ta, thật sự ra, cái lá cờ này chẳng ăn nhậu gì đến chúng ta hết. Từ mấy chục năm tỵ nạn đến nay, chúng ta chẳng ai biết cái cờ này là cờ gì, như thế nào, mang ý nghĩa gì, chẳng ai thắc mắc. Do đó cũng chẳng cần phải bàn tới lui. Nhưng việc chúng ta bàn ở đây thật sự không phải chuyện cái cờ. Mà là vấn đề cơ bản, vấn đề tự do ngôn luận, tự do tư tưởng.

Rồi nghĩ cho cùng có thể sẽ liên quan tới lá cờ vàng của chúng ta không chừng. Lỡ như có một anh nào đó bị bệnh tâm thần, hay quá khích cực đoan, vác súng đi bắn thiên hạ, trong nhà lại có treo cái cờ vàng thì sao? Giả dụ như chuyện ám sát Phùng Quang Thanh tại Pháp có thật, và rồi có một vài anh tỵ nạn lấy đó làm gương, đi ám sát một anh VC nào ở Mỹ thì sao? Chính quyền CSVN sẽ lợi dụng cơ hội yêu sách đòi Nhà Nước Obama triệt tiêu cái cờ vàng thì sao? Cấm các báo Việt ngữ không được đăng bài bất lợi cho chính quyền CSVN thì sao? Hay nếu mấy anh cấp tiến muốn xoá bỏ hết dấu vết của “một cuộc chiến sai lầm của đế quốc”, muốn cấm treo cờ vàng, hủy luôn các tượng đài vinh danh quân lực VNCH hay tưởng nhớ người tỵ nạn thì sao?

Cái lá cờ vàng chỉ là biểu tượng của một chế độ đã không còn nữa, cản trở con đường “hòa hợp hòa giải” của chính phủ VN, nên thể theo lời yêu cầu của chính phủ nước CHXHCNVN mà Hoa Kỳ đã công nhận và thiết lập bang giao, quý vị bị cấm không được treo, hay lưu giữ cái cờ vàng đó nữa. Quý vị đã từ bỏ quốc tịch VN và đã mang quốc tịch Mỹ rồi, do đó quý vị chẳng có lý do gì thắc mắc chuyện VN, cờ vàng hay cờ đỏ gì hết. Đó sẽ là lời biện minh của khối cấp tiến.

Nếu chuyện này xẩy ra, quý vị độc giả nghĩ sao? Làm gì? Cờ Mỹ mà họ còn đốt được thì cờ vàng của ta có nghĩa lý gì?

Nước Mỹ đang lên cơn khùng. Hai ứng viên tổng thống điên khùng nhất là Bernie Sanders và Donald Trump. Cả hai đều đang đứng thứ nhì trong hai đảng! Đúng là hết ý! (05-07-15)

Vũ Linh

Quý độc giả có thể liên lạc với tác giả để góp ý qua email: [email protected]. Bài của tác giả được đăng trên Việt Báo mỗi thứ Ba.

Ý kiến bạn đọc
11/07/201521:53:39
Khách
Bác Linh ơi tại dân mẽo thích những cái điên khùng...như bầu cử chẳng hạn chỉ thích nghe nói có chịu suy nghĩ đâu ..ngay cả ông chủ nhà trắng hiện tại còn ở được 8 năm thì những thằng khùng làm sao mà không nhiều được....nói thì nhiều làm thì chẳng bao nhiêu...nhìn cái mõm là biết rồi.các cụ ngày xưa đã dạy những kẻ bi bô thường là những tên bố láo....
08/07/201504:17:36
Khách
Trump se la mot tong thong vi nguoi My va nuoc My. Ong at ghet trung cong va bat hop phap.
Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Ở đời dường như chúng ta hay nghe nói người đi buôn chiến tranh, tức là những người trục lợi chiến tranh như buôn bán vũ khí, xâm chiếm đất đai, lãnh thổ của nước khác, thỏa mãn tham vọng bá quyền cá nhân, v.v… Nhưng lại không mấy khi chúng ta nghe nói có người đi buôn hòa bình. Vậy mà ở thời đại này lại có người đi buôn hòa bình. Thế mới lạ chứ! Các bạn đừng tưởng tôi nói chuyện vui đùa cuối năm. Không đâu! Đó là chuyện thật, người thật đấy. Nếu các bạn không tin thì hãy nghe tôi kể hết câu chuyện dưới đây rồi phán xét cũng không muộn. Vậy thì trước hết hãy nói cho rõ ý nghĩa của việc đi buôn hòa bình là thế nào để các bạn khỏi phải thắc mắc rồi sau đó sẽ kể chi tiết câu chuyện. Đi buôn thì ai cũng biết rồi. Đó là đem bán món hàng này để mua món hàng khác, hoặc đi mua món hàng này để bán lại cho ai đó hầu kiếm lời. Như vậy, đi buôn thì phải có lời...
Hồi đầu năm nay, một người bạn quen gọi đến, chỉ sau một tháng quốc gia chuyển giao quyền lực. Giọng chị mệt mỏi, pha chút bất cần, “Giờ sao? Đi đâu bây giờ nữa?” Chị không hỏi về kế hoạch chuyến đi du lịch, cũng không phải địa chỉ một quán ăn ngon nào đó. Câu hỏi của chị đúng ra là, “Giờ đi tỵ nạn ở đâu nữa?” “Nữa!” Cái chữ “nữa” kéo dài, rồi buông thỏng. Chữ “nữa” của chị dài như nửa thế kỷ từ ngày làm người tỵ nạn. Vài tháng trước, cuộc điện thoại gọi đến người bạn từng bị giam giữ trong nhà tù California vì một sai phạm thời trẻ, chỉ để biết chắc họ bình an. “Mỗi sáng tôi chạy bộ cũng mang theo giấy quốc tịch, giấy chứng minh tôi sinh ở Mỹ,” câu trả lời trấn an người thăm hỏi.
Chỉ trong vài ngày cuối tuần qua, bạo lực như nổi cơn lốc. Sinh viên bị bắn trong lớp ở Đại học Brown. Người Do Thái gục ngã trên bãi biển Bondi, Úc châu, ngay ngày đầu lễ Hanukkah. Một đạo diễn tài danh cùng vợ bị sát hại — nghi do chính con trai. Quá nhiều thảm kịch trong một thời khắc ngắn, quá nhiều bóng tối dồn dập khiến người ta lạc mất hướng nhìn. Nhưng giữa lúc chưa thể giải được gốc rễ, ta vẫn còn một điều có thể làm: học cho được cách ứng xử và phản ứng, sao cho không tiếp tay cho lửa hận thù. Giữ đầu óc tỉnh táo giữa khủng hoảng giúp ta nhìn vào ngọn cháy thật, thay vì mải dập tàn lửa do người khác thổi lên.
Trong những thời khắc nguy kịch nhất, thảm họa nhất, tổng thống Hoa Kỳ là người duy nhất có tiếng nói quyền lực với toàn dân để đưa họ vượt qua nghịch cảnh. Tổng thống sẽ trấn an dân bằng luật pháp, bằng ý chí kiên cường, bằng bản lĩnh lãnh đạo, bao dung nhưng dứt khoát. Thậm chí, có khi phải bằng mệnh lệnh sắc bén để khống chế những tư tưởng bốc đồng sẽ gây hỗn loạn. Mấy trăm năm lập quốc của Mỹ đã chứng minh rất nhiều lần như thế.
(Sydney – 14 tháng 12, 2025) - Hàng trăm người có mặt tại bãi biển Bondi, Sydney, để dự lễ Hanukkah đã chứng kiến một trong những vụ khủng bố đẫm máu nhất kể từ sau thảm sát Port Arthur năm 1996. Vào lúc 6 giờ 45 chiều Chủ Nhật, hai tay súng mặc đồ đen xuất hiện trên cây cầu bộ hành nối Campbell Parade với Bondi Pavilion, bắt đầu nổ súng xuống đám đông đang dự lễ. Hai kẻ này dùng súng trường, bắn liên tục trong khoảng 10 phút, khiến hàng trăm người hoảng loạn bỏ chạy, nhiều người ngã gục ngay trên bãi cát và công viên ven biển. Ít nhất 12 người thiệt mạng, trong đó có 9 nạn nhân thường dân, 1 cảnh sát và 2 tay súng (một bị bắn chết tại chỗ, một bị bắt nhưng sau đó tử vong do vết thương). Ngoài ra, có ít nhất 38 người bị thương, trong đó có 2 cảnh sát và nhiều nạn nhân ở tình trạng nguy kịch.
Năm 2024, con người trung bình dành hai giờ rưỡi mỗi ngày trên mạng xã hội. Nhân lên, đó là hơn một tháng mỗi năm nhìn vào màn hình, lướt ‘feed’ (dòng tin), đợi ‘notification’ (báo tin), đếm ‘like’ (lược thích). Bạn dành nhiều thới giờ cho Facebook, Instagram, TikTok. Và câu hỏi không phải "có nhiều không?", mà là "chúng ta nhận được gì?" Câu trả lời, theo một nhóm triết gia, nhà tâm lý học, nhà xã hội học đương đại, không phải kết nối, không phải hạnh phúc, không phải sự thật. Mà là cô đơn có tổ chức, lo âu có hệ thống, và sự thật bị thao túng. Mạng xã hội—đặc biệt Facebook, nền tảng với ba tỷ người dùng, lớn hơn bất kỳ quốc gia nào trên hành tinh—không phải công cụ trung lập. Nó là kiến trúc quyền lực đang định hình lại não bộ, xã hội, và chính trị theo cách mà chúng ta chưa kịp nhận ra. Và đây là điều đáng sợ nhất: chúng ta không bị ép. Chúng ta tự nguyện. Chúng ta mở Facebook vì muốn "kết nối." Nhưng sau ba mươi phút lướt, chúng ta cảm thấy trống rỗng hơn. Chúng ta vào để "cập nhật
Trong sân khấu chính trị đồ sộ từ cổ chí kim của nước Mỹ, hiếm có nhân vật nào diễn xuất giỏi như Donald J. Trump. Những cuộc vận động tranh cử từ hơn mười năm trước của Trump vốn đã tràn ngập những lời hứa, giáo huấn, sự tức giận vì “nước Mỹ quá tệ hại”, những lời phỉ báng đối thủ. Tất cả hòa hợp thành những bản giao hưởng ký tên DJT. Mỗi lần Trump bước lên sân khấu, điệu nhảy YCMA vô tư, không theo chuẩn mực, thay cho tiếng kèn hiệu triệu “hoàng đế giá lâm.”
Năm 2025 được xem là giai đoạn khó khăn cho ngành khoa học khi ngân sách nghiên cứu bị thu hẹp và nhiều nhóm chuyên môn phải giải thể. Tuy vậy, những thành tựu y học nổi bật lại chứng minh rằng sức sáng tạo của con người chưa bao giờ dừng lại. Hàng loạt phát hiện mới đã mở rộng hiểu biết của chúng ta về sức khỏe, đồng thời thay đổi cách chăm sóc bệnh nhân hiện nay. Dưới đây là chín trong số những khám phá ấn tượng nhất trong năm 2025.
Năm 2025 khởi đầu bằng nỗi lo dấy lên từ các sàn tài chính quốc tế. Tháng Tư, Tổng thống Donald Trump khơi lại cuộc chiến thương mại, khiến nhiều người e sợ suy thái toàn cầu. Thế nhưng, sau mười hai tháng, kinh tế thế giới vẫn đứng vững: tổng sản lượng tăng khoảng 3%, bằng năm trước; thất nghiệp thấp và chứng khoán nhiều nơi tiếp tục lên giá. Chỉ riêng lạm phát vẫn còn là bóng mây bao phủ, vì phần lớn các nước trong khối công nghiệp OECD chưa đưa được vật giá về mức ổn định như mong muốn.
Sự phát triển nhanh chóng của Artificial Intelligence/ AI và robot đặt ra nhiều thách thức về đạo đức xã hội và cá nhân, đặc biệt là trong việc thu thập dữ liệu cá nhân làm ảnh hưởng đến các quyết định quan trọng như tuyển dụng, trị liệu và xét xử. Mặc dù AI có thể mô phỏng cảm xúc, nhưng không có ý thức thực sự, dẫn đến nguy cơ làm cho con người phụ thuộc vào AI và robot và suy giảm kỹ năng giao tiếp xã hội...



Kính chào quý vị,

Tôi là Derek Trần, dân biểu đại diện Địa Hạt 45, và thật là một vinh dự lớn lao khi được đứng nơi đây hôm nay, giữa những tiếng nói, những câu chuyện, và những tâm hồn đã góp phần tạo nên diện mạo văn học của cộng đồng người Mỹ gốc Việt trong suốt một phần tư thế kỷ qua.
Hai mươi lăm năm! Một cột mốc bạc! Một cột mốc không chỉ đánh dấu thời gian trôi qua, mà còn ghi nhận sức bền bỉ của một giấc mơ. Hôm nay, chúng ta kỷ niệm 25 năm Giải Viết Về Nước Mỹ của nhật báo Việt Báo.

Khi những người sáng lập giải thưởng này lần đầu tiên ngồi lại bàn thảo, họ đã hiểu một điều rất căn bản rằng: Kinh nghiệm tỵ nạn, hành trình nhập cư, những phức tạp, gian nan, và sự thành công mỹ mãn trong hành trình trở thành người Mỹ gốc Việt – tất cả cần được ghi lại. Một hành trình ý nghĩa không những cần nhân chứng, mà cần cả những người viết để ghi nhận và bảo tồn. Họ không chỉ tạo ra một cuộc thi; họ đã và đang xây dựng một kho lưu trữ. Họ thắp lên một ngọn hải đăng cho thế hệ sau để chuyển hóa tổn thương thành chứng tích, sự im lặng thành lời ca, và cuộc sống lưu vong thành sự hội nhập.

Trong những ngày đầu ấy, văn học Hoa Kỳ thường chưa phản ánh đầy đủ sự phong phú và đa dạng về kinh nghiệm của chúng ta. Giải thưởng Viết Về Nước Mỹ thực sự đã lấp đầy khoảng trống đó bằng sự ghi nhận và khích lệ vô số tác giả, những người đã cầm bút và cùng viết nên một thông điệp mạnh mẽ: “Chúng ta đang hiện diện nơi đây. Trải nghiệm của chúng ta là quan trọng. Và nước Mỹ của chúng ta là thế đó.”


Suốt 25 năm qua, giải thưởng này không chỉ vinh danh tài năng mà dựng nên một cộng đồng và tạo thành một truyền thống.
Những cây bút được tôn vinh hôm nay không chỉ mô tả nước Mỹ; họ định nghĩa nó. Họ mở rộng giới hạn của nước Mỹ, làm phong phú văn hóa của nước Mỹ, và khắc sâu tâm hồn của nước Mỹ. Qua đôi mắt họ, chúng ta nhìn thấy một nước Mỹ tinh tế hơn, nhân ái hơn, và sau cùng, chân thật hơn.

Xin được nhắn gửi đến các tác giả góp mặt từ bao thế hệ để chia sẻ tấm chân tình trên các bài viết, chúng tôi trân trọng cảm ơn sự can đảm của quý vị. Can đảm không chỉ là vượt qua biến cố của lịch sử; can đảm còn là việc ngồi trước trang giấy trắng, đối diện với chính mình, lục lọi ký ức đau thương sâu đậm, và gửi tặng trải nghiệm đó đến tha nhân. Quý vị là những người gìn giữ ký ức tập thể và là những người dẫn đường cho tương lai văn hóa Việt tại Hoa Kỳ.

Với Việt Báo: Xin trân trọng cảm ơn tầm nhìn, tâm huyết, và sự duy trì bền bỉ giải thưởng này suốt một phần tư thế kỷ.
Khi hướng đến 25 năm tới, chúng ta hãy tiếp tục khích lệ thế hệ kế tiếp—những blogger, thi sĩ, tiểu thuyết gia, nhà phê bình, nhà văn trẻ—để họ tìm thấy tiếng nói của chính mình và kể lại sự thật của họ, dù đó là thử thách hay niềm vui. Bởi văn chương không phải là một thứ xa xỉ; đó là sự cần thiết. Đó là cách chúng ta chữa lành, cách chúng ta ghi nhớ, và là cách chúng ta tìm thấy nơi chốn của mình một cách trọn vẹn.

Xin cảm ơn quý vị.

NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.