Nhật Ký Biển Đông: Chính Sách Ngoại Giao Nguy Hiểm Của Phi

Hợp ngày 3/9/2016: “Thủ Tướng Ấn Độ Modi đã ghé thăm Việt Nam nhân dịp ông đến Trung -Quốc tham dự Hội Nghị Thượng Đỉnh G20 tại Hàng Châu. Trong cuộc hội kiến với Ô. Nguyễn Xuân Phúc, Ô. Modi nói rằng, Việt Nam là trụ cột quan trọng trong Hành Động Hướng Đông của Ấn Độ đồng thời loan báo cấp thêm 500 triệu đô-la tín dụng cho Việt Nam để tăng cường hợp tác quốc phòng. Hai bên cũng đã ký 12 hiệp định và các bản ghi nhớ, đồng thời cam kết đưa kim ngạch thương mại song phương lên 15 tỷ đô-la năm 2020. Nhân dịp này Ô. Modi cũng đã ghé thăm Chùa Quán Sứ mặc dù ông là một tín đồ Ấn Độ Giáo (Hindu). Tại đây ông nói rằng, “Thế giới cần phải đi trên con đường hoà bình, đem lại hạnh phúc và thịnh vượng, trong khi chiến tranh chỉ mang đến sự vĩ đại/phát triển tạm thời.” Hiện nay Ấn Độ đang tranh giành ảnh hưởng lãnh đạo Phật Giáo thế giới với Trung Quốc, nhất là Ấn Độ trở thành nơi che chở cho cộng đồng Tây Tạng lưu vong. Về cuộc viếng thăm này, VOA News 2/9/2016 đã trích dẫn lời bình luận của Giáo Sư Sukh Doe Muni của Institute for Denfence Studies tại Tân Delhi như sau, “Sự viếng thăm của vị lãnh đạo Ấn Độ là chỉ dấu mạnh mẽ cho thấy Ấn Độ muốn biểu lộ sự thân thiện, tình bạn, đoàn kết với Việt Nam, đặc biệt giữa lúc Việt Nam đang phải đối đầu với nhiều áp lực trong vùng từ phía Trung Quốc.” (Professor Sukh Doe Muni, fellow at the Institute for Defense Studies and Analyses in New Delhi, says the Indian leader's arrival Friday comes as "the question of South China Sea has come up in a big way." "Narendra Modi's visit actually is the strong indication of India showing its friendship, camaraderie, solidarity with Vietnam, particularly at the time when Vietnam is facing lots of pressure in the region from China.)
 

-VOA News ngày 3/9/2016: Trước Thượng Đình G-20 tại Hàng Châu, Tổng Thống Obama trong một cuộc phỏng vấn với CNN đã nói/ám chỉ Trung Quốc rằng, “Liệu bạn sẽ ký một thỏa hiệp yêu cầu tòa trọng tài quốc tế giải quyết những tranh chấp ở Biển Đông, thực tế là bạn đã “to” hơn Việt Nam và Phi Luật Tân hoặc các quốc gia khác….không có lý do gì bạn cứ đi chỗ này chỗ kia, phô trương sức mạnh. Bạn phải tuân thủ luật pháp quốc tế.” RFI đã trích dẫn bản tin của Reuters như sau, “Cuộc hội đàm giữa phái đoàn Trung Quốc và Hoa Kỳ kéo dài tới bốn giờ. Sau cuộc gặp với chủ tịch Tập Cận Bình, tổng thống Barack Obama đã kêu gọi Bắc Kinh tôn trọng luật pháp quốc tế, tôn trọng “các nghĩa vụ” chiểu theo Công Ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển (UNCLOS), để giải quyết các tranh chấp ở Biển Đông. Nguyên thủ Hoa Kỳ cũng nhắc lại các cam kết của Washington đối với các đồng minh trong khu vực. Còn chủ tịch Tập Cận Bình tuyên bố Bắc Kinh tiếp tục kiên quyết bảo vệ chủ quyền và các quyền hàng hải của Trung Quốc ở biển Hoa Nam – tức Biển Đông. Lãnh đạo Trung Quốc cũng nhắc lại là sẽ giải quyết các tranh chấp một cách hòa bình thông qua đối thoại tham khảo với các bên liên quan, đồng thời kêu gọi Hoa Kỳ đóng vai trò xây dựng trong hồ sơ/vấn đề này.” Tại Thượng Đỉnh Hàng Châu đã xảy ra một số vụ lộn xộn như Ô. Obama phải xuống máy bay bằng cầu thang thoát hiểm nên không có thảm đỏ, các phóng viên Mỹ bị ngăn chặn không được vượt qua hàng rào an ninh, Bà Susan Rice- Cố Vấn An Ninh Quốc Gia can thiệp, cãi vã với nhân viên an ninh Trung Quốc. Rồi lại vấn đề bao nhiêu nhân viên tháp tùng được vào tham dự cuộc họp Obama-Tập Cận Bình.
 

Chính ra các viên chức Hoa Kỳ không nên cãi vã. Họ là chủ, mình là khách. Nếu có gì không vừa ý thì ghi nhận và sau này phản đối hoặc trình bày bằng đường lối ngoại giao hoặc “trả đũa” tức ông đón tôi thế nào, tôi sẽ đón ông thế ấy. Xem lại đoạn phim ngắn (mà tiếng Việt lai Mỹ gọi là clip), trong đó một bà trong phái đoàn của Ô. Obama cãi nhau với một viên chức Trung Quốc, thật không đẹp tí nào, để đến nỗi họ nói, “Đất nước này là của chúng tôi. Phi trường này là của chúng tôi.”
  

Theo tôi nghĩ, vấn đề lớn như Biển Đông không thể giải quyết trong cuộc họp bên lề G20. Muốn giải quyết chắc chắn phải có “mật đàm” theo kiểu Kissinger/Nixon ngày xưa. Hiện nay Trung Quốc là quốc gia duy nhất trên hành tinh này, “nể Mỹ nhưng không sợ Mỹ”. Còn Mỹ thì “không nể Trung Quốc nhưng lại sợ Trung Quốc”: Sợ đụng tới thì khủng hoảng kinh tế. Còn nếu chiến tranh thì sợ hai bên đều hủy diệt.

-Reuters ngày 4/9/2016: “Phi Luật Tân bày tỏ lo lắng và yêu cầu Tòa Đại sứ Trung Quốc tại Phi Luật Tân giải thích về sự có mặt của một số lượng lớn tàu thuyền của Trung Quốc tại gần Bãi Cạn Scarborough- khu vực tranh chấp giữa hai nước tại Biển Đông.”

-AP ngày 4/9/2016: Trước thềm Thượng Đỉnh ASEAN Vạn Tượng, Tổng Thống Phi Luật Tân Duterte, trước khi đáp máy bay đi Lào, đã cảnh cáo, “Tổng Thống Obama đừng có hạch hỏi tôi về việc giết người ngoài khuôn khổ luật pháp hoặc về “đồ chó đẻ” tôi sẽ chửi thể cho mà coi. Tôi không phải bù nhìn của Mỹ. Rằng Mỹ không chịu xin lỗi về những gì đã làm trong thời kỳ đô hộ Phi Luật Tân.” Đã có trên 2000 người bị sát hại do có liên quan đến việc buôn bán hoặc sử dụng ma túy để từ khi Ô. Duterte loan báo cuộc chiến chống lại ma túy tại đất nước ông vào 30/6/2016.”
  

Chúng ta chờ xem ông tổng thống “Trương Phi” này xử sự thế nào trước một diễn đàn quốc tế lớn như Thượng Đỉnh ASEAN. Tin giờ chót cho biết Hoa Kỳ đã hủy bỏ cuộc gặp gỡ giữa Ô. Obama và Ô. Duterte. Thật đáng tiếc! Chính ra Ô. Duterte không nên ăn nói thiếu đứng đắn như thế và nên lợi dụng cuộc gặp gỡ bên lề để trình bày những gì mà Phi Luật Tân muốn. Còn Ô. Obama cũng đủ khôn ngoan để không chạm tự ái ông tổng thống “Trương Phi” này. Lãnh đạo khôn ngoan là cứ gặp, còn về nhà có thi hành hay không lại là chuyện khác. Lãnh đạo có bản lãnh không sợ gặp bất cứ ai, không ngại bất cứ diễn đàn nào. Lúc nào cũng lịch sự, nhỏ nhẹ nhưng bên trong là cả “một bồ kinh luân” như Khổng Minh phó hội Giang Đông. Mình là nước nhỏ còn phải nương tựa vào ngoại bang để sống còn mà từ chối lời mời của lãnh tụ một siêu cường vốn là đồng minh của mình…thì không phải là hành động khôn ngoan. Hãy nhìn qua Cuba mà xem. Cuba chống Mỹ như thế nào cuối cùng cũng phải bình thường hóa ngoại giao để đất nước có cơ hội tiến lên. Lãnh đạo mà đặt tự ái lên trên quyền lợi của đất nước sẽ là thảm họa. Chính vì thế mà đối với những vấn đề trọng đại của đất nước- tại Hoa Kỳ phải họp bộ tham mưu, còn tại các quốc gia theo chế độ đại nghị phải họp đảng để quyết định. Chưa làm tổng thống thì muốn nói gì thì nói. Đã làm tổng thống rồi, thì hầu như các tổng thống Hoa Kỳ chỉ nói những gì, làm những gì đã được bộ tham mưu họp bàn kỹ lưỡng, giống như một kịch sĩ nói, cười, khóc than trên sân khấu…giống hệt như những gì đã được luyện tập theo kịch bản. Lãnh đạo một đất nước mà cương bậy, nói năng bừa bãi thì…”tử chết tới bị thương”. Cuối cùng, theo AP ngày 6/9/2016, Ô. Duterte đã bày tò sự hối tiếc đã tấn công cá nhân Tổng Thống Obama. “Dầu sao “Ông Trương Phi” mà biết xin lỗi cũng là điều tốt. Vì đại cuộc đoàn kết Đông Nam Á chúng ta có thể bỏ qua. Có lẽ rồi Ô. Obama cũng phải gặp Ô. Duterte mà thôi và cuối cùng đã gặp nhau chóng vánh trước dạ tiệc do Thủ Tướng Lào khoản đãi các vị nguyên thủ quốc gia. Ngoài ra, bên lề Thượng Đỉnh ASEAN, Ô. Duterte đã nhận lời mời của Ô. Nguyễn Xuân Phúc viếng thăm Việt Nam.

-Reuters ngày 5/9/2016: “Hội kiến bên lề thượng đỉnh G20, Chủ Tịch Tập Cận Bình nói với Thủ Tướng Abe rằng Nhật Bản cần hành động thận trọng vể vấn đề Biển Đông.” Đây có thể là điều nhắn nhủ của Hoa Lục rằng Nhật Bản chớ gửi chiến hạm cùng Hoa Kỳ tuần tra ở Biển Đông. Trong khi đó cũng tại Hàng Châu, Tổng Thống Putin nói rằng “Sự can thiệp của những cường quốc ngoài khu vực chỉ làm trở ngại (hamper) cho việc giải quyết những tranh chấp tại Biển Đông.” Rõ ràng lập trường của Nga là chống lại sự can dự của Mỹ vào cuộc tranh chấp lãnh thổ tại Biển Đông
  

-Tổng Hợp ngày 6/9/2016: Tổng Thống Pháp Hollande thăm Việt Nam. Trong cuộc họp báo chung, Ô. Trần Đại Quang cho biết chuyến viếng thăm của tổng thống Pháp đã khiến quan hệ Việt-Pháp chuyển qua giai đoạn mới và tạo xung lực giúp hợp tác song phương hiệu quả hơn trên các lĩnh vực như kinh tế, giáo dục. Hai lãnh đạo nhất trí cần hướng tới tầm nhìn hợp tác dài hạn, quan hệ chính trị cần thắt chặt hơn, tăng cường hợp tác quốc phòng, đối thoại, hợp tác an ninh trên biển và trên không, tiếp tục thúc đẩy giáo dục, bảo đảm thành công hợp tác giữa Việt Nam và Pháp tại Cần Thơ. Còn Theo BBC tiếng Việt, Tổng Thống Hollande loan báo rằng trong chuyến thăm lần này, nhiều hợp đồng với các công ty Việt Nam đã được ký kết như các hãng hàng không Việt Nam mua 40 máy bay của Airbus trị giá 6.5 tỷ mỹ kim. Buổi chiều cùng ngày Ô. Hollande đã đi bộ thăm phố cổ Hà Nội, tiếp xúc với một số cựu học sinh du học Pháp tại một quán cà-phê và được người dân tiếp đón niềm nở nhưng không bằng Ô. Obama. Ô. Hollande cũng cảm thấy ấm lòng khi nhìn thấy một số bảng hiệu thương mại ở khu phố mang tiếng Pháp…di sản của thời thuộc địa. Khi Mỹ vào thì Pháp ra đi nhưng để lại khá nhiều dinh thự, cầu cống mang tính lịch sử như Cầu Long Biên (Cầu Paul Doumer), Khách Sạn Metropole Hà Nội, Phủ Chủ Tịch (Phủ Toàn Quyền), Tòa Đô Chính , Dinh Gia Long, Bưu Điện Sải Gòn và nhất là Thành Phố Đà Lạt với Biệt Điện…Ông Hollande cũng khuyên sinh viên Việt Nam nên du học Pháp. Tuy nhiên học ở Pháp không dễ như người ta tưởng.

-ibtimes ngày 13/9/2016: “Trung Quốc và Việt Nam cam kết để những khác biệt về Biển Đông qua một bên hầu tăng cường liên hệ song phương. Thủ Tướng Lý Khắc Cường nói rằng hai quốc gia phải làm việc chung để duy trì hòa bình và ổn định và kiềm chế căng thẳng trong vùng. Gặp gỡ Thủ Tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc vào ngày 12/9/2016, Ô. Lý Khắc Cường xác nhận tranh chấp ở những vùng biển liên quan đến tình cảm quốc gia của Trung Quốc và Việt Nam.“
 

Tôi phải “xin lỗi” ông Lý Khắc Cường (Miền Nam gọi là “Thôi bỏ đi Tám!) Biển Đông chưa bao giờ thuộc chủ quyền của Trung Hoa. Ông dùng sức mạnh cưỡng chiếm biển đảo của người ta - Hoàng Sa 1974, Gạc Ma 1988- rồi hô hoán lên là có “tranh chấp” theo kiểu “vừa đánh trống vừa ăn cướp”.
 

Nhận Định:

Trong hai tuần qua, dồn dập những tin xấu đến với Hoa Kỳ:
 

1)Theo Reuters ngày 7/9/2016, “Bên lề Thượng Đỉnh ASEAN tại Vạn Tượng, Thái Lan cho biết họ ủng hộ nỗ lực của Trung Quốc nhằm duy trì hòa bình trên biển chỉ vài giờ sau khi Phi Luật Tân công bố hình ảnh rất nhiều tàu thuyền của Hoa Lục xuất hiện gần Bãi Cạn Scarborough. Được hỏi liệu Thái Lan có về phe với Hoa Lục, phát ngôn viên Thái Lan cho biết Thái Lan muốn thấy hòa bình được duy trì trong quyền lợi của các quốc gia.”

Đây là lời tuyên bố “giội gáo nước lạnh” vào mặt Hoa Kỳ, trong lúc Hoa Kỳ đang vận động các quốc gia Đông Nam Á đoàn kết để chống lại sự bành trướng và quân sự hóa Biển Đông của Hoa Lục. Trong Chiến Tranh Việt Nam, Thái Lan là “đệ tử” của Mỹ. U-tapao là căn cứ xuất phát B-52 oanh tạc Việt Nam và Lào. Còn Udon nằm ở đông-bắc Thái Lan, là căn cứ không quân tiền phương của Không Lực Hoa Kỳ và là bộ chỉ huy của Air America tại Á Châu để tiến hành cuộc chiến tranh bí mật tại Lào và tung biệt kích vào Bắc Việt. Thái Lan cũng đã gửi Sư Đoàn Mãng Xà Vương tham chiến bên cạnh quân đội Mỹ. Thế nhưng chỉ sau 1975 khi Mỹ “rút lui trong danh dự” khỏi Việt Nam, thì Thái Lan “trở mặt” với rất nhiều lý do: Thái Lan là láng giềng của Trung Quốc đang trở thành một siêu cường kinh tế toàn cầu và một sức mạnh quân sự đáng nể. Trung Quốc bây giờ không còn giống như thời Mao Trạch Đông chỉ co cụm trong Lục Địa mà đã vươn toàn thế giới trong lúc sức mạnh, cũng như ảnh hưởng của Hoa Kỳ mỗi lúc mỗi suy giảm. Một lý do quan trọng nữa là Hoa Kỳ đi tới đâu đều giơ “ngọn roi nhân quyền “ ra để dọa người ta cho nên người ta sợ nhưng không mặn mà và luôn luôn cảnh giác với chính sách can thiệp và lật đổ của Hoa Kỳ. Hoa Kỳ lên án cuộc đảo chính của giới quân phiệt Thái Lan năm 2014 khiến Tướng Payuth chan-Ocha tức giận và quay sang chống Mỹ - không ra mặt nhưng công khai hợp tác cũng như ủng hộ Trung Quốc.
 

Nếu dưới sự lãnh đạo của Ô. Duterte, Phi Luật Tân cũng lại “hòa hoãn” với Trung Quốc và Căm Bốt trở thành đàn em thân tín của Hoa Lục thì ASEAN chỉ còn xác không hồn. Lúc đó, Việt Nam trở thành “đồng minh” duy nhất của Mỹ tại Đông Nam Á để chống lại Trung Quốc. Bàn cờ thế giới biến chuyển quá nhanh và đầy bất ngờ. Bất ngờ là vì một quốc gia mà Mỹ muốn biến thành “Thời Kỳ Đồ Đá” nay lại là “người hợp tác toàn diện” với Mỹ. Còn Thái Lan- một “đệ tử” lâu đời của Mỹ lại quay lưng với Mỹ.
 

Do những biến động cùa tình hình thế giới, do bối cảnh địa lý chính trị, vì chiến lược an ninh và phát triển đất nước - ít ra cả trăm năm nữa, không có lý do gì để Việt Nam “chống Mỹ” hoặc “không chơi” với Mỹ. Việt Nam, do tình thế đã trở thành trọng điểm chiến lược trong chính sách “Xoay Trục” của Hoa Kỳ. Chính vì thế mà ba tổng thống Mỹ đã tới thăm Việt Nam trong khi chưa một tổng thống nào ghé thăm Thái Lan. Có thể chính vì thế mà Thái Lan ghen tức chăng? Còn Ô. Ted Osius - có lẽ là vị đại sứ Mỹ thân thiện nhất với dân Việt Nam- từ tiếp xúc với thanh nhiên, sinh viên, đạp xe đạp 1930 cây số từ Hà Nội vào Sài Gòn…cho tới việc đưa mẹ và chị đi lễ Chùa Quán Sứ trong ngày Vu Lan Báo Hiếu. Còn Ô. Đại Sứ Bunker thì trước năm 1975 được báo chí Miền Nam gọi là “Ông Già Tủ Lạnh” vì sự nghiêm nghị, lạnh lùng, không cười, không nói, không tiếp xúc với người dân hay bất cứ giới chức Việt Nam nào, ngoại trừ Tổng Thống Thiệu.
 

Thái Lan ngày nay kinh tế khá phát triển, nổi tiếng thế giới qua kỹ nghệ “du lịch mua dâm” (sex tour) và Võ Tự Do (Kick boxing) hay còn gọi là “Muay Thai”… theo chiều dài lịch sử, luôn luôn thành công trong chính sách ngoại giao “gió chiều nào theo chiều ấy” hay “sớm nắng chiều mưa”. Thế nhưng tình hình thế giới ngày nay vô cùng phức tạp, không biết rồi đây chính sách “ngoại giao cây sậy” có còn hữu hiệu không khi mà sách lược “Xoay Trục” hay “Tái Cân Bằng Lực Lượng” ở Châu Á của Mỹ bị tổn thương.
 

2) Theo Reuters ngày 12/2/2016, “Tổng Thống Phi Luật Tân Duterte kêu gọi Hoa Kỳ rút binh sĩ ra khỏi một đảo hẻo lánh nằm ở Mindanao vì sợ rằng sự hiện diện của họ có thể làm phức tạp cho cuộc chiến chống lại nhóm khủng bố Hồi Giáo nổi tiếng vì chặt đầu người Tây Phương. Ông Duterte được mọi người theo dõi tuần qua vì những lời công kích Hoa Kỳ và Tổng Thống Obama, nói rằng lực lượng đặc biệt Hoa Kỳ đang huấn luyện binh sĩ Phi Luật Tân tại đây là những mục tiêu rất tốt cho nhóm khủng bố Abu Sayyaf có liên quan đến Nhà Nước Hồi Giáo (IS). Ông Duterte nói rằng lực lượng đặc biệt này phải ra đi. Tôi không muốn rạn nứt với người Mỹ, nhưng họ phải ra đi.”
 

Đây là tin rất xấu cho Hoa Kỳ. Hầu hết các quốc gia như Iraq, A Phú Hãn, Ukraina, Yemen, South Sudan, lực lượng người Kurd, phiến quân Syria, kể cả các quốc gia trong NATO như Anh, Pháp, Ý, Đức… đều hoan nghênh lực lượng đặc biệt Hoa Kỳ đến nước họ và chiến đấu bên cạnh họ. Lý do, đây là lực lượng tinh nhuệ nhất của Hoa Kỳ, xử dụng những vũ khí vô cùng tối tân, kể cả những vũ khí bí mật và được yểm trợ bởi tất cả những phương tiện hiện đại nhất từ trên không. Thế mà “ông tổng thống Trương Phi” này lại “mời họ đi chỗ khác chơi”. Đây là dấu hiệu khởi đầu báo hiệu một giai đoạn khó khăn mới trong bang giao Mỹ-Phi. Theo VOA News ngày 13/9/2016: “Tổng Thống Phi Luật Tân Duterte hôm nay lại nói rằng chính quyền sẽ không cho phép quân chính phủ tuần tra chung với lực lượng nước ngoài tại khu vực biển đang tranh chấp, hiển nhiên xóa bỏ thỏa thuận với Hoa Kỳ của người tiền nhiệm (Tổng Thống Aquino). Ngoài ra Ô. Duterte còn nói rằng ông tính chuyện tìm kiếm vũ khi từ Nga và Trung Quốc.”
 

Theo tôi, Ô. Duterte đang theo đuổi một chính sách ngoại giao thật nguy hiểm. Rõ ràng Phi Luật Tân đang muốn hòa hoãn với Trung Quốc và tìm cách đẩy Hoa Kỳ ra khỏi Phi Luật Tân, tức bẻ gẫy sách lược “Xoay Trục” của Hoa Kỳ. Trong khi Việt Nam dù hòa hoãn với Trung Quốc nhưng lại hợp tác toàn diện với Hoa Kỳ và dùng sức mạnh của Hoa Kỳ để giữ yên Biển Đông tức không cản trở kế hoạch “Xoay Trục”. Việt Nam cũng hiểu được vị thế xung yếu của Biển Đông nên cũng đã hợp tác chiến lược với các đại cường như Nga, Nhật Bản và Ấn Độ để cân bằng ảnh hưởng quốc tế. Xin Ô. Duterte nhớ cho, Đông Nam Á và Thái Bình Dương là “sinh mệnh” của Hoa Kỳ và là nguồn sống của Nhật Bản, Nam Hàn. Không bao giờ Hoa Kỳ để vùng này lọt vào tay bất cứ kẻ nào khác. Như tôi đã nói trong bài trước, không một siêu cường nào có thể đẩy Hoa Kỳ ra khỏi vùng Đông Nam Á mà trọng điểm là Biển Đông. Nếu Phi Luật Tân đi ngược xu thế này thì Phi Luật Tân cũng “khó sống” lắm chứ không phải chơi. Câu hỏi đặt ra là: Tại sao Phi Luật Tân không thể theo đuổi sách lược vừa hòa hoãn với Trung Quốc nhưng vẫn giữ mối giao hảo với Hoa Kỳ, vẫn cần sự hiện diện của Hoa Kỳ ở mức tối thiểu để bảo đảm Hoa Lục bất ngờ trở mặt và nuốt trọn Biển Đông? Do yếu tố địa lý, Việt Nam có thể trung lập, nhưng Phi Luật Tân cũng giống như Nhật Bản không thể trung lập mà cần có sự hỗ trợ của Hoa Kỳ mới có thể giữ yên đất nước. Tôi không đồng ý việc Hoa Kỳ can thiệp quân sự vào Iraq, Syria và Lybia, nhưng tôi ủng hộ và mong muốn Hoa Kỳ can dự vào vấn đề Biển Đông bởi vì Biển Đông là vấn đề “cá lớn nuốt cá bé” và chà đạp luật pháp quốc tế. Đông Nam Á không thể tự vệ nếu không có sự hiện diện của Hoa Kỳ tại đây. Chúng ta chờ xem phản ứng từ Hoa Thịnh Đốn như thế nào.

Đào Văn Bình
(California ngày 15/9/2016)