Nói chuyện về Toán học và trường Ngô Quyền - Biên Hòa
Hữu Phúc
Nhà bác học Newton (1642 - 1726)
I/ Một kỷ niệm vui về Hội Ngộ Trùng Phùng 2006
Đúng một con giáp (2006 - 2018) bị "thất nghiệp" thì bổng nhiên một ngày vào mùa đông nhận được eMail của Bà xếp trang web Ngô Quyền - nhà thơ Tưởng Dung - "hỏi thăm":
"Để Dung hỏi anh Phúc tính dùm nha vì anh là người làm ra cái scale này đó.
Anh Phúc ơi, Trang em chị Duyên vào NQ 1 năm trước 75 tính là Khóa mấy vậy? để ghi trong hình cho NQTT?"
Số là 12 năm trước cùng với một số không nhỏ chsNQ ra "vác ngà voi" đứng tổ chức (lần đầu tiên) một đại hội thế giới nhằm kỷ niệm 50 năm thành lập trường trung học Ngô Quyền / Biên Hòa có mỹ danh "ngồ ngộ" là Hội Ngộ Trùng Phùng (HNTP).
Nhân dịp đó, người viết có "mạo hiểm" đưa ra một số đề nghị nhằm cho đại hội được thành công mỹ mãn. Trong đó có đề nghị "hệ thống hóa" lại bằng khoá học (thứ mấy) để tạo thứ tự cho các chsNQ dễ nhận biết nhau hơn. Nhưng vẫn còn nhiều "nhiêu khê" vì đa số không rõ tính toán ra sao. Cho nên lúc đó người viết có "công việc làm" rất nhiều để tìm "đáp số" khóa mấy cho các thắc mắc (tương tự như Bà xếp Tưởng Dung đã "hỏi thăm" vừa rồi).
Kỳ này gay cấn hơn vì có một thành viên trong ê kíp Truyền Thông Báo Chí chịu "hy sinh" kêu gọi quý Thày Cô & ChsNQ gửi hình (chân dung hoặc chụp chung với người bạn đời) mang đăng lên quyển sách Ngô Quyền Toàn Tập nhằm "để đời" cho mai sau còn biết đến "dung nhan" của mình.
Tìm ra hình để gửi đã khó, nhưng làm sao bức hình trở thành hoàn mỹ thì còn khó gấp "trăm lần" . Thực vậy hầu hết các bức hình chụp kiểu "chụp đại" không do dân chuyên nghiệp chụp nên để lại nhiều "dấu vết khó thương". Điển hình như: tàn nhang, mắt lớn nhỏ, cười méo, tóc tai vô trật tự .... Tất cả phải mất rất nhiều thì giờ "trang điểm" cả ngàn (1000) tấm hình lại cho "ăn ảnh". Đã vậy rất nhiều người không hài lòng với hình đã gửi và xin đổi lại. Nhiều chsNQ không biết mình học khóa mấy để được xác định rõ phía dưới tấm hình và sau đó mới bỏ vào chung bạn học cùng khóa .
Bạn hiền Anh Tuấn có cho biết:
"Rất tức cười vì có trường hợp đương sự còn nói sai khóa học của mình đến nổi 1 người bạn tức quá lôi tên 1 loạt bạn cùng lớp đề chứng minh mình không nhớ lem nhem. Thành ra chính đương sự tính sai khóa học của mình."
Chính vì vậy, sau khi tính khoá mấy cho chsNQ Bùi Thư Trang, người viết có tiết lộ trình bày "sơ sơ" phương pháp tính cho ê kíp đang lo vụ hình ảnh. Ai ngờ được họ "khuyến khích" đòi phải mang phổ biến ngay để bất cứ ai học Ngô Quyền đều có thể tính ra khóa học. Chẳng hạn:
Bạn hiền Anh Tuấn "bốc":
"Đúng là ban B , mà lại giỏi tính , có thể nào trình bày lại như 1 bài viết nói về cách tính khóa học , post lên để khỏi tính trật khóa mình"
Bà xếp Tưởng Dung "nổ":
"Anh Phúc phải viết để cho thiên hạ biết NQ mình có đầy đủ nhân tài thuộc hàng ''thập bát môn võ nghệ'' chứ"
Cô giáo Ma Thị Ngọc Huệ "khen":
"Troi oi!...khong ngo phuong trinh HNTP hay qua Troi luon...!....,boi vay moi duoc Truong chon hoc sinh gioi nhat Truong de di hoc o nuoc ngoai ...la dung roi"
Nhà văn Nguyễn Trần Diệu Hương "muốn":
"Để em viết cho. Nhưng phải đợi qua Tết . Mấy hôm nay em bận quá"
Nhưng mà phải đợi lâu thì e rằng Bà xếp Tưởng Dung cần gấp sẽ "cằn nhằn"
II/ Phương thức tính khóa học NQ: "Phương trình HNTP"
Thực ra rất dể dàng nếu nắm vững 1 điểm căn bản là trường Ngô Quyền được thành lập vào năm 1956 và khóa 1 bắt đầu từ thời điểm đó để "tính lần mò" ngược lại ra khoá của mình.
Tuy nhiên trường Ngô Quyền từng nổi tiếng về môn toán với các Thày Cô dạy giỏi. Chẳng hạn hồi còn đi học ở NQ, dạy môn toán ban B ở bậc đệ nhị cấp có quý Thầy Cô Vũ Thị Bột, Tôn Thất Để, Nguyễn Thất Hiệp, Bùi Đức Lương, Lê Văn Túy ... Nhờ đó khiến cho học trò đạt đươc nhiều thành công thi cử, nhứt là trúng tuyển vào các đại học liên hệ với toán học. Chẳng lẽ một trường trung học được từng nổi tiếng là "cái nôi đào tạo trí thức ... toán miền Đông Nam Phần" lại phải "tính lần mò" sao !
Cho nên trong dịp HNTP người viết đã dùng "vốn liếng" thời NQ đưa ra công thức hay nói đúng hơn theo toán học là "phương trình HNTP" tóm gọn rất đơn giản để giải quyết những thắc mắc về khóa học như sau :
y = x - 1956 + 1
y là khoá học NQ
x là năm học lớp đệ thất ( lớp 6 )
1956 là năm thành lập trường NQ
+ 1 để cho đúng số khoá học
Áp dụng cho các chsNQ từng quen biết về các trường hợp thường xảy ra:
a) Trường hợp 1: Đậu vào học đệ thất (lớp 6). Thí dụ:
- Bà xếp Tưởng Dung đậu & học lớp 6 vào năm 1966 . Tính ra là khóa 11 NQ
1966 - 1956 + 1 = 11
- Nhà văn Diệu Hương đậu & học lớp 6 vào năm 1970 . Tính ra là khóa 15 NQ
1970 - 1956 + 1 = 15
- Bạn hiền Anh Tuấn đậu & học lớp 6 vào năm 1962 . Tính ra là khóa 7 NQ
1962 - 1956 + 1 = 7
b) Trường hợp 2: Được chuyển vào học đệ tam (lớp 10). Thí dụ:
- ChsNQ Lữ Công Tâm chuyển từ quận Long Thành về học lớp 10 NQ năm 1965. Tính ngược lại thì anh Tâm học lớp 6 vào năm 1961. Như vậy tính ra là khóa 6 NQ
1961 - 1956 + 1 = 6
c) Trường hợp 3: Đậu tú tài 1 hạng cao được vào học đệ nhứt (lớp 12). Thí dụ:
- ChsNQ Nguyễn Thị Hiền từ trường Trần Thượng Xuyên vào học lớp 12 NQ năm 1970. Tính ngược lại thì chị Hiền học lớp 6 vào năm 1964. Như vậy tính ra là khóa 9 NQ
1964 - 1956 + 1 = 9
d) Trường hợp 4: Từ trường quận được chuyển về học đệ lục (lớp 7). Thí dụ:
- Bạn hiền Phạm Thanh Thừa từ quận Dĩ An về học lớp 7 NQ năm 1964. Tính ngược lại thì học lớp 6 vào năm 1963. Như vậy tính ra là khóa 8 NQ
1963 - 1956 + 1 = 8
III/ Mong ước "nhỏ nhoi" về Toán học của Cô Vũ Thị Bột
Một điểm rất đáng chú ý là môn toán rất hiếm có nữ giáo sư dạy bậc đệ nhị cấp. Còn bậc đại học như cả Trung Tâm Kỹ Sư Phú Thọ không thấy một bóng dáng nữ giáo sư nào dạy toán cả và ngay bên các đại học Âu Châu cũng thế.
Vậy mà năm học đệ tam (ban B), học trò chúng tôi bất ngờ được học toán bởi Cô Vũ Thị Bột. Ngay giờ dạy đầu tiên Cô đã biết "tâm lý chiến" nói cho học trò lứa tuổi 15 yên lòng là môn toán chả có gì là khó cả, vì ngay cả Cô là phái nữ còn học và dạy toán được thì huống chi là giới nam nhi. Thế là cả lớp được lời "động viên" đó coi chuyện học toán "dễ như ăn cơm sườn". Mà quả thực cuối năm đó chả có học sinh nào có điểm toán dưới trung bình và bị ở lại lớp cả.
Cô Bột có mong ước cũng "khá lạ" là các học trò biết xử dụng đặc tính của toán học vào giúp trong nghề nghiệp tương lai. Nhứt là sau này ra trường NQ đi nữa vẫn còn nhớ căn bản toán, giống như học sinh ngữ Pháp Văn còn nhớ căn bản chia động từ avoir từ thời quá khứ đến thời tương lai. Bây giờ chắc chắn khó có học trò nào của Cô chia được động từ avoir như thời còn đi học NQ (nếu không ở vùng nói tiếng Pháp). Nhưng căn bản toán học thì chắc hầu hết còn nhớ để còn dùng "kiếm cơm" và kèm dạy con cái cho học giỏi nữa chứ . Chẳng hạn phương trình HNPT nêu trên thì chắc chắn 99 % các học trò của Cô đều còn nhớ là phương trình / hàm số bậc nhứt với đường thẳng biểu diễn góc 45 độ và biến số x phải bằng hoặc lớn hơn 1956 để có đáp số y (khóa học) bằng hoặc lớn hơn 1.
IV/ Vai trò quan trọng của Toán học & Nhà bác học Newton
Nhưng mãi đến năm đệ nhứt (lớp 12) học trò chúng tôi mới rõ tầm quan trọng của toán học nhờ Thày Lưu Ngọc Bích dạy môn Triết chỉ dẫn cho biết thêm. Trước hết, Thày Bích "cả quyết" cho rằng ai giỏi môn Toán thì đều dễ dàng học được môn Triết. Cả lớp "khoái" quá bởi vì đa số tự hào giỏi toán nên mới đậu được tú tài 1 và dám tiếp tục học đệ nhứt ban Toán. Thành ra những gì e ngại về môn học quá mới mẽ đượm màu cao siêu của môn Triết đều "tan như mây khói". Thày Bích rất đam mê dạy môn Triết và đã chứng minh có sự liên hệ chặt chẽ giữa Triết học và Toán học . Thực vậy hầu hết các "sư tổ" Toán học xưa kia cũng là những triết gia nổi tiếng. Điển hình như: Pythagoras, Archimedes, Euklid …
1) Về phía văn minh Tây Phương đánh giá Triết học cao nhứt cho nên đã gọi Ph.D. (Doctor of Philosophy = Tiến sĩ Triết học) là văn bằng Tiến sĩ cho các ngành nói chung. Thành ra có nhiều tranh cãi về Triết học và Toán học xem cái nào ra đời trước . Chuyện này khiến liên tưởng tới: con gà và trứng gà cái nào có trước.
2) Về phía người viết có ý nghĩ khác cho rằng nhân loại bắt đầu muốn sinh tồn vươn lên thì phải "tính toán" và sau khi sống "mạnh giỏi" rồi mới rảnh rang nghĩ đến Triết lý. Ông bà mình cũng đưa ra quan niệm rõ rệt với 2 câu: "Có thực mới vực được Đạo" và "Phú quý sinh lễ nghĩa" . Như vậy trong đầu óc loài người đã bắt đầu hướng về Toán học đầu tiên, chớ không phải hướng về Triết học. Có thể khẳng định Toán học phát sinh ra Triết học vì vậy Toán học đóng vai trò then chốt cho tiến trình văn minh của nhân loại, như ngày nay thế giới chung quanh chúng ta rất cần Toán học trên mọi lãnh vực.
Để cho các học trò của mình thấy rõ sự giới hạn về trí tuệ con người, Thày Bích có dẫn chứng đến câu nói bất hủ của nhà bác học Newton (1642 - 1726) - một thiên tài số 1 đa năng về khoa học & toán học & triết học đã tìm ra trọng lực sức hút địa cầu - từng phát biểu: "Cái gì ta biết chỉ là hạt cát trên sa mạc, cái ta chưa biết to lớn bằng cả đại dương bao la"
Dĩ nhiên Thày Bích cũng không quên kể câu chuyện mùa hè đẹp trời trái táo rụng vào đầu của nhà bác học này đang ngồi dưới gốc cây đã khiến chỉ trong một "sắc na" nghĩ ra ngay bí ẩn về sức hút của địa cầu. Thực ra theo thiển ý của người viết thì có lẽ đây chỉ là một huyền thoại vì có mâu thuẩn về thời điểm & thời tiết cũng như lấy trái táo tượng trưng cho sự hiểu biết như trong Kinh Thánh đề cập tới và chính vì vậy sau này công ty Apple cũng lấy trái táo làm bảng hiệu.
Nhưng chắc Thày Bích không để ý đến một câu than thở của nhà bác học Newton : "Tôi có thể tính ra đường bay của các tinh tú trong vũ trụ chính xác tới từng giây từng tấc, nhưng mà không thể tính ra nổi khi nào thị trường chứng khoán bị "sụp đỗ" hoặc "đẩy vọt" lên cao"
Nguyên nhân có câu than thở này là vì nhà bác học suýt sạp nghiệp vì "tai nạn đầu tư " vào thị trường chứng khoán bất ngờ bị sụp đỗ.
Đây có lẽ là một "bí ẩn" lịch sử, vì so sánh lại sẽ thấy các tay tổ tài phiệt của Wall Street không hề bị thua như đa số dân chúng, mà trái lại qua các vụ khủng hoảng chứng khoán họ càng ngày càng giầu mà chẳng cần phải xuất sắc toán học như nhà bác học Newton !.
Hữu Phúc
2/2018
Gửi ý kiến của bạn
