Hôm nay,  

Cuộc Xâm Nhập Vĩ Đại: Trung Cộng Xâm Nhập Hoa Kỳ Bằng Mạch Điện Tý Hon

10/31/201800:00:00(View: 8611)
Sơn Hà

(tháng Mười - 2018)

 
Phần lớn bài viết này căn cứ vào bài tường thuật đăng trên tuần báo Bloomberg Businessweek, số ra ngày 7 tháng Mười, 2018 vừa qua. Bài viết nhan đề: “The Big Hack: How China Used a Tiny Chip to Infiltrate U.S. Companies by Jordan Robertson and Michael Riley” (Cuộc Xâm Nhập Lớn: Làm Sao Tàu Có Thể Dùng Mạch Điện Nhỏ Xíu Để Xâm Nhập Các Công Ty của Mỹ). Ngoài ra, còn có nhiều dữ kiện trong bài này được tham khảo từ các tài liệu của Bộ Lục Quân - Ngũ Giác Đài Hoa Kỳ, công bố tổng quát hồi tháng Tám năm 2017, về việc ra lệnh cho các quân nhân các cấp và nhân viên đang tùng sự các đơn vị, rằng họ không được sử dụng drone hoặc các bộ phận phụ tùng do hãng DJI chế tạo, dù sử dụng cho quân đội hay riêng tư (subj: Discontinue Use of Dajiang Innovation (DJI) Corporation Unmanned Aircraft Systems). DJI là công ty của Trung cộng, trụ sở trung ương đặt tại thành phố Thẩm Quyến thuộc tỉnh Quảng Đông, Trung Hoa lục địa.

Drone là một sản phẩm mới tung ra thị trường trong vài năm gần đây, là một loại máy bay trực thăng loại nhỏ, không người lái. Drone được dùng như đồ chơi và cũng được dùng trong các lãnh vực nghệ thuật, thương mại, hay nghiên cứu khoa học. Drone thường có 4 động cơ chạy bằng pin, có kích thước thay đổi từ một đến năm gang tay. Drone được trang bị camera loại cao cấp để chụp hình, thu hình, thu âm thanh, và các bộ phận cảm ứng dùng để điều khiển đường bay và xác định vị trí qua hệ thống định vị của quả đất, trong lúc đang bay hay đang đứng tại chỗ.

Lệnh của Bộ Lục Quân, các quân nhân và nhân viên không được sử dụng và phải nhanh chóng gỡ bỏ tất cả các nhu liệu ứng dụng (application software) đã được ráp trong laptop, desktop computer, ipad, iphone, smartphone,… có liên quan đến sản phẩm này. Chi tiết không được công bố nhưng lại đưa lý do cấm sử dụng sản phẩm này là “gây nguy hiểm cho an ninh không gian điện não”. Lệnh này có ảnh hưởng đến các đơn vị quân đội, vệ binh quốc gia, cứu hỏa, công chánh, nông nghiệp, lâm nghiệp,… đang sử dụng drone trong các việc hàng ngày.

Trở lại đề tài của bài báo đăng trên Bloomberg Businessweek, làm sao Trung cộng có thể xâm nhập các công ty của Mỹ? Các công ty Mỹ đó làm cái gì? Có ảnh hưởng gì đến quân đội, guồng máy của chính phủ, hệ thống điều hành quốc gia, hay đời sống của thường dân Hoa Kỳ?

 
Cấy Sinh Tử Phù

Câu chuyện bắt đầu từ công ty Amazon. Công ty Amazon là công ty được nhiều người biết đến như một cửa hàng bán rất nhiều sản phẩm và dịch vụ trên mạng. Khách hàng ghi danh ở cửa hàng của Amazon, chọn sản phẩm và thanh toán tiền bằng thẻ tín dụng. Sản phẩm sau đó được gửi đến tận nhà. Vào năm 2015, trong khi chuẩn bị cho kế hoạch trình chiếu video Thế Vận Hội. Kế hoạch này có tên là Amazon Prime Video, trở thành một dịch vụ bán các phim điện ảnh tải qua mạng, gửi đến tận máy truyền hình của mỗi gia đình. Amazon cần phải có kỹ thuật ép nhỏ để có thể truyền tải video đến các máy điện toán lớn hay nhỏ, kể luôn máy nằm trong lòng bàn tay như điện thoại di động.

Amazon mướn một công ty mới thành lập có tên là Elemental Technologies, văn phòng đặt tại Portland, tiểu bang Oregon, Hoa Kỳ; chuyên lo việc ép nhỏ và truyền tải video. Phương pháp của Elemental sau đó cũng được sử dụng trong việc liên lạc với Trạm Không Gian Quốc Tế (International Space Station); xử lý và lưu trữ các video tài liệu của Cơ Quan Tình Báo Trung Ương (CIA). Tiếp theo sau đó, Amazon cho ra đời dịch vụ mới mang tên Amazon Web Services (AWS), chuyên cung cấp các dịch vụ về Web và lưu trữ các dữ kiện trên mạng với mức độ an ninh rất cao. Phương pháp của Elemental cũng được sử dụng trong AWS.

Vì tính cách an ninh cao, và cũng là lúc Amazon muốn mua công ty Elemental, nên AWS yên lặng thẩm định công ty Elemental kỹ hơn. Máy móc mà Elemental đang sử dụng được chế tạo bởi một công ty ở San Jose có tên là Super Micro Computer Inc., thường được gọi là Supermicro. Supermicro là một công ty chuyên cung cấp cho toàn thế giới mạch điện chính (motherboard) dùng để chế tạo máy chủ (server). Các server này được dùng để cung cấp các dịch vụ về Web và chứa dữ kiện (data) từ lớn tới nhỏ và điều hợp các trạm trên cùng một mạng lưới.

Amazon nghi ngờ công ty Supermicro nên yêu cầu đóng thùng vài servers gửi đến một công ty ở Oronto, Canada, chuyên môn thử nghiệm khả năng an ninh của máy móc.  Các chuyên viên thử nghiệm khám phá một mạch điện rất nhỏ, nhỏ như hột gạo, được dấu trong motherboard của server. Xem lại thì mạch điện tí hon ấy không có trong bảng họa đồ nguyên thủy của sản phẩm. Theo dõi suốt ba năm qua, các nhà điều tra tin rằng, một khi motherboard được ráp trong một server, thì mạch điện đó có khả năng mở một cánh cửa vô hình, cho phép kẻ gian xâm nhập và thay đổi các hoạt động của máy, hoặc sai khiến máy chủ làm theo ý mình.

Các nhà điều tra khám phá rằng, có rất nhiều công ty ở Hoa Kỳ đã đặt mua motherboard ở Supermicro, mà nó lại được chế tạo tại Trung quốc. Ở đó, công ty Trung cộng gắn thêm vào mạch chính một mạch điện rất nhỏ để làm gián điệp từ bên trong. Một loại Sinh Tử Phù.

Sinh Tử Phù là lá bùa sinh tử trong truyện kiếm hiệp Trung Hoa của Kim Dung. Chủ tướng cấy Sinh Tử Phù vào thân thể các thuộc cấp khó trị để dễ bề kiểm soát và sai khiến. Tuy là sản phẩm tưởng tượng nhưng áp dụng trong trường hợp này có thể giúp cho độc giả hiểu được phần nào ý nghĩa của mạch điện tử tý hon đang được nói đến trong bài này.

 
Ai Cấy Sinh Tử Phù?

Elemental không chỉ cung cấp server cho Amazon mà còn cung cấp cho Bộ Quốc Phòng, cơ quan CIA và cả các chiến hạm của Hải Quân Hoa Kỳ. Elemental là một trong hàng trăm khách hàng của Supermicro. Còn biết bao nhiêu công ty mua motherboard của Supermicro để ráp server. Có nghĩa là loại Sinh Tử Phù này đã được cấy bên trong không biết bao nhiêu servers trong các công ty và cơ quan chính phủ của Hoa Kỳ. Các nhà chuyên môn cho rằng, dùng software (vi khuẩn, vi trùng,… ) để tấn công như đã từng thấy trước đây không nguy hiểm bằng cuộc tấn công bằng hardware như loại Sinh Tử Phù đang trình bày trong bài này. Bất cứ cơ quan tình báo nào cũng mơ ước cấy được Sinh Tử Phù như thế này. Phải tốn nhiều triệu Đô La và trong nhiều năm mới đạt được. Trung cộng đã làm được việc ấy.

Các chuyên gia về an ninh trên không gian điện não từng có kinh nghiệm qua các cuộc thử nghiệm trước đây, tin rằng công ty nào mua motherboard do Trung cộng chế tạo, có xác xuất rất cao đã có một Sinh Tử Phù được cấy vào rồi. Motherboard ấy lại được ráp thành server, thì server ấy đã có một cánh cửa vô hình đủ để kẻ gian ra vào và tung hoành ngay trong server đang chứa nhiều dữ kiện quan trọng.

Theo tài liệu của tình báo viên Edward Snowden cho biết có hai phương pháp tuyệt hảo để xâm nhập vào không gian điện não mà các cơ quan tình báo mong đạt được. Một, gài một bộ phận vào trong máy, để rồi trên đường chuyển giao đến người mua thì bộ phận được cài sẽ tự biến dạng và ẩn mình kín hơn cho đến khi được sai khiến hành động. Hai, gieo một Sinh Tử Phù vào mạch chính ngay từ lúc ban đầu, trước khi mạch này được dùng để chế tạo thành máy chủ. Trung cộng đã và đang thực hiện phương pháp số hai.

Trên địa cầu, có một quốc gia có khả năng ăn cắp, gian lận, xâm nhập,… thuộc loại thượng đẳng: là Trung cộng. Là quốc gia đã chế tạo ra khoảng 75% số điện thoại thông minh trên hành tinh này. Và, khoảng 90% máy điện toán trên thế giới là do Trung cộng chế tạo.

Để cấy Sinh Tử Phù vào mạch chính rồi sau này nó hành động theo ý muốn của chủ nhân, thủ phạm phải hiểu tường tận các hoạt động của mạch chính. Vì ham rẻ, các công ty Mỹ thuê Trung cộng chế tạo các mạch điện tử. Công ty Trung cộng đòi phải cung cấp họa đồ thiết kế đầy đủ chi tiết. Từ đó, Trung cộng thủ đắc đầy đủ các chi tiết bên trong các sản phẩm sẽ chế tạo cho Mỹ. Mạch chính sẽ có Sinh Tử Phù, được khéo léo ngụy trang trước khi được gởi về cố quốc Hoa Kỳ hay các quốc gia Tây Phương.

Joe Grand, một chuyên gia trong công tác xâm nhập không gian điện não nói rằng, Sinh Tử Phù này “…không nằm trên màn ảnh radar, và nó sẽ biến ảo như phép mầu”.

Trong các mạch chính có gắn thêm mạch điện tý hon ấy, gọi theo ngôn ngữ truyện võ hiệp Trung Hoa, là Sinh Tử Phù mà các nhân viên tình báo Hoa Kỳ đã khám phá nó được chế tạo tại một cơ sở sản xuất của Quân Đội Nhân Dân Trung cộng. Tài liệu điều tra đã tìm thấy trong các máy móc của gần 30 công ty ở Mỹ, trong đó có nhà băng lớn, và một số các cơ quan của chính phủ, đã có Sinh Tử Phù.

Công ty Apple là khách hàng quan trọng của Supermicro, đã dự trù đặt mua 30,000 máy chủ trong vòng hai năm, chuẩn bị cho kế hoạch mở một dịch vụ lưu trữ dữ kiện trên mạng lưới toàn cầu. Ba nhân viên cao cấp của Apple tiết lộ rằng, vào năm 2015 công ty Apple đã khám phá trong mạch chính đã mua của Supermicro có một mạch điện tử tý hon đáng nghi ngờ. Qua năm sau, Apple nại một lý do khác để cắt đứt liên lạc với Supermicro.

Đến khi tuần báo Bloomberg thực hiện cuộc điều tra về mạch điện gián điệp, tìm đến thì Apple lại tránh né, không tiết lộ điều gì đã khám phá từ năm 2015. Cả Supermicro cũng không tích cực cung cấp các dữ kiện đã có. Phát ngôn viên Pery Hayes của Supermicro chối rằng, Supermicro không biết và không nghe có một cuộc điều tra về vấn đề này. Khi được hỏi về việc xâm nhập sản phẩm và máy móc của hãng Supermicro thì nhà cầm quyền Trung cộng trả lời bâng quơ, “vấn đề an ninh mạng là vấn đề chung của thế giới và khi bị tấn công thì Trung quốc cũng là nạn nhân”.


Về phía FBI và Cơ Quan An Ninh Quốc Gia Hoa Kỳ thì lấy lý do bí mật nên không cung cấp thêm tài liệu về đề tài này.

Công ty Amazon nhiệt tình hợp tác với chính phủ Hoa Kỳ trong khi công ty Apple chỉ nhìn nhận mình là nạn nhân. Có tất cả 17 nhà chuyên môn có liên quan đến cuộc điều tra này đã thừa nhận các mạch chính và các bộ phận phụ do Supermicro chế tạo đã bị Trung cộng thao túng. Tuy vậy, các nguồn tin đều được giữ kín vì tính cách nhạy cảm của vấn đề và nhiều vụ bị xem là bí mật. Chuyên gia chính phủ Hoa Kỳ nói rằng Trung cộng nhắm vào công tác đường dài, âm mưu đánh cắp tài liệu tối mật của ngành thương mại và tài liệu an ninh quốc phòng của chính phủ Hoa Kỳ. Chưa có kết quả điều tra nào cho thấy dữ kiện đời tư của thường dân bị đánh cắp.

 
Về Elemental

Vào năm 2006, ba kỹ sư ở Oregon có sáng kiến ép nhỏ video và chuyển tải video trên mạng, đáp ứng nhu cầu truyền hình cung cấp cho các máy điện toán cỡ nhỏ như tablet hay điện thoại thông minh. Elemental sử dụng các kỹ thuật cao trong các máy video game cộng với khả năng tinh sảo thảo chương của mình, ba kỹ sư này thành lập công ty Elemental Technologies. Elemental có đủ điều kiện để cung ứng một kỹ thuật mà nhiều người đang chờ đợi. Đó là dịch vụ chuyên cung cấp video qua mạng, bao gồm truyền tải, lưu trữ, nối kết trực tiếp truyền hình trên toàn thế giới.

Một máy chủ của Elemental có giá thành lên tới 100 ngàn Đô la. Một trong những khách hàng đầu tiên của Elemental là giáo hội Mormon. Dịch vụ là trực tiếp truyền hình các bài giảng trên toàn thế giới. Sau đó, Elemental cung cấp dịch vụ video cho CIA, và các công việc liên quan đến an ninh quốc gia. Nhiều tài liệu cho biết servers của Elemental được dùng tại Bộ Quốc Phòng và nhiều cơ quan tình báo, kể cả các bộ phận điều khiển máy bay không người lái, hệ thống camera theo dõi trên chiến hạm Hải Quân, trong các văn phòng của thượng viện và hạ viện Hoa Kỳ, các hệ thống trực tiếp truyền hình của Cơ Quan Không Gian NASA.

 
Về Supermicro

Trong giới sản xuất máy móc điện toán, ai cũng biết Elemental mua phụ tùng do Supermicro chế tạo để ráp thành server. Super Micro Computer, Inc. thường được gọi là Supermicro được thành lập bởi một người Tàu Đài Loan, tốt nghiệp kỹ sư tại Texas và di chuyển về California cùng với vợ lập nên công ty Supermicro, tại San Jose, California, vào năm 1997. Ban đầu, các mạch điện tử chế tạo tại Đài Loan, sau đó thì được sản xuất tại Trung cộng.

Supermicro chế biến motherboard và server theo đơn đặt hàng cho hàng ngàn công ty tại Mỹ cũng như trên toàn thế giới. Các công ty liên quan tới mạng internet đều có sử dụng sản phẩm của Supermicro từ lãnh vực kỹ nghệ sản xuất cho đến quốc phòng. Mặc dù Supermicro thường xuyên tuyên bố sản phẩm của Supermicro được chế tạo tại Mỹ, Đài Loan, Tân Tây Lan, nhưng thực sự thì motherboard và các bộ phận chính yếu thì do Trung cộng chế tạo.

Tài liệu của Bloomberg công bố một số dữ kiện đáng chú ý được tiết lộ bởi nhân viên từng làm việc ở Supermicro. Hầu hết nhân viên của Supermicro là người Tàu hiện đang làm việc tại cơ sở sản xuất ở San Jose. Ngôn ngữ được dùng tại công ty là tiếng Quan Thoại (còn gọi là tiếng Phổ Thông), loại ngôn ngữ đang được sử dụng rộng lớn tại Trung quốc và Đài Loan. Rất ít nhân viên nói tiếng Anh. Trên các bảng trắng trong phòng họp, các giấy tờ văn kiện đều viết bằng chữ Hán, với lý do để nhân viên hiểu rõ đường lối và việc làm của công ty. Tính đến năm 2015, Supermicro có khoảng 900 mối hợp đồng trên 100 quốc gia, khiến cho Supermicro trở nên một mục tiêu khó bị tấn công. Đánh vào Supermicro cũng giống như đánh Windows của Microsoft, khác nào tấn công cả thế giới.

 
Sinh Tử Phù Ẩn Mình Ở Đâu, Làm Được Gì?

Trước khi có bài phân tích đăng trên Tuần Báo Bloomberg Businessweek, các nguồn tin tình báo Hoa Kỳ đã khám phá Trung cộng chế tạo con bọ gián điệp và cấy vào các sản phẩm bán sang Hoa Kỳ. Tin cho biết hàng năm, Trung cộng đổ vào Hoa Kỳ hàng triệu motherboard. Hồi năm 2014, một nhân viên tình báo với đầy đủ bằng chứng trong tay, đã báo cáo cho Tòa Bạch Ốc rằng Quân Đội Trung cộng đã sẵn sàng cài mạch điện tử tý hon vào trong motherboard của Supermicro để nhập cảng vào Hoa Kỳ. Lúc ấy, Supermicro đã là một công ty lớn chuyên cung cấp motherboard cho nhiều công ty chế tạo servers. FBI hành động rất giới hạn trong công tác điều tra. Phản ứng của Tòa Bạch Ốc cũng không tích cực. Đến khi Amazon báo động thì FBI mới tích cực hơn trong hành động.

Theo bản báo cáo của cuộc thử nghiệm thì mạch điện tý hon đã cấy vào server của Elemental được ngụy trang khéo léo, có mầu xám trắng trông giống như một phần tử thường thấy trên một motherboard. Vật này không dễ gì khám phá nếu không có đồ nghề đặc biệt. Đã vậy, mạch tý hon này có hình dạng, màu sắc, kích thước thay đổi tùy theo mỗi kiểu mẫu khác nhau của motherboard, càng làm cho việc điều tra khó khăn hơn.

 
Motherboard có mạch điện tý hon được cài ở mũi tên màu đỏ...
 

Theo các nhà chuyên môn thì Sinh Tử Phù có thể mở một cánh cửa vô hình cho đồng bọn xâm nhập và hành động. Chỉ cần một tích tắt, thủ phạm sửa đổi một chút trong hệ điều hành, biến đổi tiến trình xử lý và cài vào hệ điều hành vài lệnh sai khiến bộ não trung ương làm theo ý của thủ phạm. Hậu quả sẽ khó lường theo châm ngôn “sai một ly đi một dặm”. Sinh Tử Phù thường thì rất nhỏ nhưng làm được hai việc rất lớn. Đó là sai khiến máy chủ liên lạc với các máy khác ở đâu đó trên internet, và ra lệnh  máy chủ chấp nhận cho nhập vào các mã mới. Các mã này cho phép địch thủ sai khiến và đọc được tất cả các dữ kiện tối mật được lưu trữ trong máy chủ hay các máy khác trong cùng một lưới, kể cả những máy đã tắt.

Hãy tưởng tượng, một server bị cấy Sinh Tử Phù sẽ ra lệnh server không kiểm tra mật mã cho một người nào đó, và trao cho người đó quyền hạn cao nhất. Người đó ra vào như chỗ không người và đọc tất cả các hồ sơ tối mật. Nhà sáng lập công ty Hardware Security Resources LLC, chuyên huấn luyện kỹ thuật xâm nhập, ông Joe FitzPatrick nói rằng, Sinh Tử Phù ấy “muốn mở của nào cũng được”.

Nhân viên tình báo Hoa Kỳ từng bắt được sự xâm nhập của Tàu, nhưng chưa bao giờ gặp trường hợp nguy hiểm như lần này. Đường dây sản xuất và tiếp liệu đã bị xâm nhập, mà giới tiêu thụ chưa biết gì. Vấn đề khó nhất cho các nhà điều tra là làm thế nào kẻ gian đã xâm nhập sâu vào trong tiến trình sản xuất của Supermicro, và nó đang nhắm tới mục tiêu nào?

Tài liệu mới đây của DigiTimes vào năm 2016, một tờ báo chuyên tìm hiểu các đường dây sản xuất và tiếp liệu, Supermicro có ba nhà máy chính sản xuất motherboard. Hai cái ở Đài Loan, một cái ở Thượng Hải, Trung quốc. Nhiều khi sản xuất không kịp, Supermicro lại mướn công ty ngoài để kịp đáp ứng nhu cầu. Qua các cuộc nghe lén điện thoại hay các phương tiện liên lạc khác, tình báo Mỹ tìm thấy có bốn cơ sở khác, đã từ lâu, chế tạo motherboard cho Supermicro. Điều tra cho thấy, có lần có người giả dạng đại diện công ty Supermicro hay đại diện chính quyền yêu cầu nhà máy thay đổi một chút trong bảng thiết kế, có khi hối lộ, có khi đe dọa, để cài Sinh Tử Phù vào motherboard.

Motherboard được ráp trong máy móc gì? -Máy điện toán cá nhân, máy chủ, máy vừa vừa, máy nhỏ, máy trung ương, máy kiểm phiếu bầu cử, lò viba, máy FAX, máy in, máy điện thoại để bàn, điện thoại thông minh, kho dữ kiện, mạch điện điều khiển xe hơi, xe lửa, tàu biển, tàu sông, máy bay không người lái, máy bay có người lái, trạm kiểm soát không lưu, hải cảng, hải quan,… Hầu như nơi nào có mạch điện tử thì nơi đó có motherboard. Motherboard mua của Trung cộng thì có xác xuất cao bị cấy Sinh Tử Phù.

 
Sinh Tử Phù Còn Hoạt Động Hay Đã Ngủ Yên

Vào năm 2015, sau khi công ty Apple khám phá trong motherboard mua từ Supermicro có một mạch điện tý hon đáng nghi ngờ. Ngay lập tức, Apple đã lặng lẽ cho thay thế tất cả các máy chủ đã mua của Supermicro, hoặc có motherboard của Supermicro. Cho dù về sau, các nhà điều tra đến dọ hỏi, Apple chỉ tỏ ra không biết gì.

Cũng năm 2015, Amazon khi tính mua lại công ty Elemental và khám phá Sinh Tử Phù trong motherboard, đã báo cáo cho cơ quan tình báo Hoa Kỳ; đồng thời cũng thay thế tất cả các server có motherboard đã mua của Supermicro.

Năm ngoái, Bộ Lục Quân Hoa Kỳ ra lệnh cấm sử dụng drone DJI của Trung cộng vì lý do an ninh. Phải chăng motherboard của drone cũng có Sinh Tử Phù quỷ quái ấy? Phản ứng của tình báo là… lặng lẽ hành động.

Đối với Sinh Tử Phù thời xưa chỉ có chủ nhân của nó mới có thể sai khiến hay có thuốc đặc biệt để hóa giải. Sinh Tử Phù ngày nay có thể trở thành điệp viên hai mang. Sinh Tử Phù ở đâu đó có thể vẫn miệt mài gửi về những tín hiệu nhưng Bắc Kinh có dám đáp trả không? Sinh Tử Phù mở cửa sau cho đồng bọn nhưng đồng bọn có dám vào không? Rất nhiều Sinh Tử Phù được cấy ở nhiều nơi nhưng có bao nhiêu còn sử dụng được, có bao nhiêu đã theo chàng sang sông? Vẫn chưa có giải đáp đầy đủ.

Đối với chính phủ và quân đội Hoa Kỳ, vấn đề xem như đã giải quyết xong, trong im lặng. Còn lại là quần chúng Hoa Kỳ và con dân các nước tự do. Ai còn mua hàng Made In China của Trung cộng thì sẽ phải chấp nhận trong sản phẩm có Sinh Tử Phù. Nó vẫn còn khả năng làm hại người mua nó, bất cứ lúc nào và nhiều cách khác nhau.

Sơn Hà (Oct.2018)

Send comment
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu.Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Your Name
Your email address
)
Ở đời dường như chúng ta hay nghe nói người đi buôn chiến tranh, tức là những người trục lợi chiến tranh như buôn bán vũ khí, xâm chiếm đất đai, lãnh thổ của nước khác, thỏa mãn tham vọng bá quyền cá nhân, v.v… Nhưng lại không mấy khi chúng ta nghe nói có người đi buôn hòa bình. Vậy mà ở thời đại này lại có người đi buôn hòa bình. Thế mới lạ chứ! Các bạn đừng tưởng tôi nói chuyện vui đùa cuối năm. Không đâu! Đó là chuyện thật, người thật đấy. Nếu các bạn không tin thì hãy nghe tôi kể hết câu chuyện dưới đây rồi phán xét cũng không muộn. Vậy thì trước hết hãy nói cho rõ ý nghĩa của việc đi buôn hòa bình là thế nào để các bạn khỏi phải thắc mắc rồi sau đó sẽ kể chi tiết câu chuyện. Đi buôn thì ai cũng biết rồi. Đó là đem bán món hàng này để mua món hàng khác, hoặc đi mua món hàng này để bán lại cho ai đó hầu kiếm lời. Như vậy, đi buôn thì phải có lời...
Hồi đầu năm nay, một người bạn quen gọi đến, chỉ sau một tháng quốc gia chuyển giao quyền lực. Giọng chị mệt mỏi, pha chút bất cần, “Giờ sao? Đi đâu bây giờ nữa?” Chị không hỏi về kế hoạch chuyến đi du lịch, cũng không phải địa chỉ một quán ăn ngon nào đó. Câu hỏi của chị đúng ra là, “Giờ đi tỵ nạn ở đâu nữa?” “Nữa!” Cái chữ “nữa” kéo dài, rồi buông thỏng. Chữ “nữa” của chị dài như nửa thế kỷ từ ngày làm người tỵ nạn. Vài tháng trước, cuộc điện thoại gọi đến người bạn từng bị giam giữ trong nhà tù California vì một sai phạm thời trẻ, chỉ để biết chắc họ bình an. “Mỗi sáng tôi chạy bộ cũng mang theo giấy quốc tịch, giấy chứng minh tôi sinh ở Mỹ,” câu trả lời trấn an người thăm hỏi.
Chỉ trong vài ngày cuối tuần qua, bạo lực như nổi cơn lốc. Sinh viên bị bắn trong lớp ở Đại học Brown. Người Do Thái gục ngã trên bãi biển Bondi, Úc châu, ngay ngày đầu lễ Hanukkah. Một đạo diễn tài danh cùng vợ bị sát hại — nghi do chính con trai. Quá nhiều thảm kịch trong một thời khắc ngắn, quá nhiều bóng tối dồn dập khiến người ta lạc mất hướng nhìn. Nhưng giữa lúc chưa thể giải được gốc rễ, ta vẫn còn một điều có thể làm: học cho được cách ứng xử và phản ứng, sao cho không tiếp tay cho lửa hận thù. Giữ đầu óc tỉnh táo giữa khủng hoảng giúp ta nhìn vào ngọn cháy thật, thay vì mải dập tàn lửa do người khác thổi lên.
Trong những thời khắc nguy kịch nhất, thảm họa nhất, tổng thống Hoa Kỳ là người duy nhất có tiếng nói quyền lực với toàn dân để đưa họ vượt qua nghịch cảnh. Tổng thống sẽ trấn an dân bằng luật pháp, bằng ý chí kiên cường, bằng bản lĩnh lãnh đạo, bao dung nhưng dứt khoát. Thậm chí, có khi phải bằng mệnh lệnh sắc bén để khống chế những tư tưởng bốc đồng sẽ gây hỗn loạn. Mấy trăm năm lập quốc của Mỹ đã chứng minh rất nhiều lần như thế.
(Sydney – 14 tháng 12, 2025) - Hàng trăm người có mặt tại bãi biển Bondi, Sydney, để dự lễ Hanukkah đã chứng kiến một trong những vụ khủng bố đẫm máu nhất kể từ sau thảm sát Port Arthur năm 1996. Vào lúc 6 giờ 45 chiều Chủ Nhật, hai tay súng mặc đồ đen xuất hiện trên cây cầu bộ hành nối Campbell Parade với Bondi Pavilion, bắt đầu nổ súng xuống đám đông đang dự lễ. Hai kẻ này dùng súng trường, bắn liên tục trong khoảng 10 phút, khiến hàng trăm người hoảng loạn bỏ chạy, nhiều người ngã gục ngay trên bãi cát và công viên ven biển. Ít nhất 12 người thiệt mạng, trong đó có 9 nạn nhân thường dân, 1 cảnh sát và 2 tay súng (một bị bắn chết tại chỗ, một bị bắt nhưng sau đó tử vong do vết thương). Ngoài ra, có ít nhất 38 người bị thương, trong đó có 2 cảnh sát và nhiều nạn nhân ở tình trạng nguy kịch.
Năm 2024, con người trung bình dành hai giờ rưỡi mỗi ngày trên mạng xã hội. Nhân lên, đó là hơn một tháng mỗi năm nhìn vào màn hình, lướt ‘feed’ (dòng tin), đợi ‘notification’ (báo tin), đếm ‘like’ (lược thích). Bạn dành nhiều thới giờ cho Facebook, Instagram, TikTok. Và câu hỏi không phải "có nhiều không?", mà là "chúng ta nhận được gì?" Câu trả lời, theo một nhóm triết gia, nhà tâm lý học, nhà xã hội học đương đại, không phải kết nối, không phải hạnh phúc, không phải sự thật. Mà là cô đơn có tổ chức, lo âu có hệ thống, và sự thật bị thao túng. Mạng xã hội—đặc biệt Facebook, nền tảng với ba tỷ người dùng, lớn hơn bất kỳ quốc gia nào trên hành tinh—không phải công cụ trung lập. Nó là kiến trúc quyền lực đang định hình lại não bộ, xã hội, và chính trị theo cách mà chúng ta chưa kịp nhận ra. Và đây là điều đáng sợ nhất: chúng ta không bị ép. Chúng ta tự nguyện. Chúng ta mở Facebook vì muốn "kết nối." Nhưng sau ba mươi phút lướt, chúng ta cảm thấy trống rỗng hơn. Chúng ta vào để "cập nhật
Trong sân khấu chính trị đồ sộ từ cổ chí kim của nước Mỹ, hiếm có nhân vật nào diễn xuất giỏi như Donald J. Trump. Những cuộc vận động tranh cử từ hơn mười năm trước của Trump vốn đã tràn ngập những lời hứa, giáo huấn, sự tức giận vì “nước Mỹ quá tệ hại”, những lời phỉ báng đối thủ. Tất cả hòa hợp thành những bản giao hưởng ký tên DJT. Mỗi lần Trump bước lên sân khấu, điệu nhảy YCMA vô tư, không theo chuẩn mực, thay cho tiếng kèn hiệu triệu “hoàng đế giá lâm.”
Năm 2025 được xem là giai đoạn khó khăn cho ngành khoa học khi ngân sách nghiên cứu bị thu hẹp và nhiều nhóm chuyên môn phải giải thể. Tuy vậy, những thành tựu y học nổi bật lại chứng minh rằng sức sáng tạo của con người chưa bao giờ dừng lại. Hàng loạt phát hiện mới đã mở rộng hiểu biết của chúng ta về sức khỏe, đồng thời thay đổi cách chăm sóc bệnh nhân hiện nay. Dưới đây là chín trong số những khám phá ấn tượng nhất trong năm 2025.
Năm 2025 khởi đầu bằng nỗi lo dấy lên từ các sàn tài chính quốc tế. Tháng Tư, Tổng thống Donald Trump khơi lại cuộc chiến thương mại, khiến nhiều người e sợ suy thái toàn cầu. Thế nhưng, sau mười hai tháng, kinh tế thế giới vẫn đứng vững: tổng sản lượng tăng khoảng 3%, bằng năm trước; thất nghiệp thấp và chứng khoán nhiều nơi tiếp tục lên giá. Chỉ riêng lạm phát vẫn còn là bóng mây bao phủ, vì phần lớn các nước trong khối công nghiệp OECD chưa đưa được vật giá về mức ổn định như mong muốn.
Sự phát triển nhanh chóng của Artificial Intelligence/ AI và robot đặt ra nhiều thách thức về đạo đức xã hội và cá nhân, đặc biệt là trong việc thu thập dữ liệu cá nhân làm ảnh hưởng đến các quyết định quan trọng như tuyển dụng, trị liệu và xét xử. Mặc dù AI có thể mô phỏng cảm xúc, nhưng không có ý thức thực sự, dẫn đến nguy cơ làm cho con người phụ thuộc vào AI và robot và suy giảm kỹ năng giao tiếp xã hội...


Kính chào quý vị,

Tôi là Derek Trần, dân biểu đại diện Địa Hạt 45, và thật là một vinh dự lớn lao khi được đứng nơi đây hôm nay, giữa những tiếng nói, những câu chuyện, và những tâm hồn đã góp phần tạo nên diện mạo văn học của cộng đồng người Mỹ gốc Việt trong suốt một phần tư thế kỷ qua.
Hai mươi lăm năm! Một cột mốc bạc! Một cột mốc không chỉ đánh dấu thời gian trôi qua, mà còn ghi nhận sức bền bỉ của một giấc mơ. Hôm nay, chúng ta kỷ niệm 25 năm Giải Viết Về Nước Mỹ của nhật báo Việt Báo.

Khi những người sáng lập giải thưởng này lần đầu tiên ngồi lại bàn thảo, họ đã hiểu một điều rất căn bản rằng: Kinh nghiệm tỵ nạn, hành trình nhập cư, những phức tạp, gian nan, và sự thành công mỹ mãn trong hành trình trở thành người Mỹ gốc Việt – tất cả cần được ghi lại. Một hành trình ý nghĩa không những cần nhân chứng, mà cần cả những người viết để ghi nhận và bảo tồn. Họ không chỉ tạo ra một cuộc thi; họ đã và đang xây dựng một kho lưu trữ. Họ thắp lên một ngọn hải đăng cho thế hệ sau để chuyển hóa tổn thương thành chứng tích, sự im lặng thành lời ca, và cuộc sống lưu vong thành sự hội nhập.

Trong những ngày đầu ấy, văn học Hoa Kỳ thường chưa phản ánh đầy đủ sự phong phú và đa dạng về kinh nghiệm của chúng ta. Giải thưởng Viết Về Nước Mỹ thực sự đã lấp đầy khoảng trống đó bằng sự ghi nhận và khích lệ vô số tác giả, những người đã cầm bút và cùng viết nên một thông điệp mạnh mẽ: “Chúng ta đang hiện diện nơi đây. Trải nghiệm của chúng ta là quan trọng. Và nước Mỹ của chúng ta là thế đó.”


Suốt 25 năm qua, giải thưởng này không chỉ vinh danh tài năng mà dựng nên một cộng đồng và tạo thành một truyền thống.
Những cây bút được tôn vinh hôm nay không chỉ mô tả nước Mỹ; họ định nghĩa nó. Họ mở rộng giới hạn của nước Mỹ, làm phong phú văn hóa của nước Mỹ, và khắc sâu tâm hồn của nước Mỹ. Qua đôi mắt họ, chúng ta nhìn thấy một nước Mỹ tinh tế hơn, nhân ái hơn, và sau cùng, chân thật hơn.

Xin được nhắn gửi đến các tác giả góp mặt từ bao thế hệ để chia sẻ tấm chân tình trên các bài viết, chúng tôi trân trọng cảm ơn sự can đảm của quý vị. Can đảm không chỉ là vượt qua biến cố của lịch sử; can đảm còn là việc ngồi trước trang giấy trắng, đối diện với chính mình, lục lọi ký ức đau thương sâu đậm, và gửi tặng trải nghiệm đó đến tha nhân. Quý vị là những người gìn giữ ký ức tập thể và là những người dẫn đường cho tương lai văn hóa Việt tại Hoa Kỳ.

Với Việt Báo: Xin trân trọng cảm ơn tầm nhìn, tâm huyết, và sự duy trì bền bỉ giải thưởng này suốt một phần tư thế kỷ.
Khi hướng đến 25 năm tới, chúng ta hãy tiếp tục khích lệ thế hệ kế tiếp—những blogger, thi sĩ, tiểu thuyết gia, nhà phê bình, nhà văn trẻ—để họ tìm thấy tiếng nói của chính mình và kể lại sự thật của họ, dù đó là thử thách hay niềm vui. Bởi văn chương không phải là một thứ xa xỉ; đó là sự cần thiết. Đó là cách chúng ta chữa lành, cách chúng ta ghi nhớ, và là cách chúng ta tìm thấy nơi chốn của mình một cách trọn vẹn.

Xin cảm ơn quý vị.

NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.