Photo Nguyễn Bá Trạc
Dấu thời gian để lại trên con đường nó đi qua là tàn phai, là những đổi thay tác động vào tâm thái vui buồn của ta, tạo nên hoài niệm, và ước mơ. Vậy cái lúc đang thở, bạn có biết thời gian đang có mặt không, và có nhìn kỹ người bạn đồng hành ấy không. Phải chăng lúc dừng lại đó là ta đang thức cùng hiện tại? Trong Kinh Người Biết Sống Một Mình, Đức Phật dạy: Đừng tìm về quá khứ/ Đừng tưởng tới tương lai/ Quá khứ đã không còn/ Tương lai thì chưa tới/ Hãy quán chiếu sự sống/ Trong giờ phút hiện tại/ Kẻ thức giả an trú/ Vững chãi và thảnh thơi.
Khoảnh khắc hiện tại, theo thiền sư Thích Nhất Hạnh, là lúc duy nhất chúng ta có thể kiểm soát, để biết rõ cái bây giờ, ở đây, cùng ý thức được mình với chung quanh một cách tỉnh thức.
Còn Nhà Thơ thì sao? Xin mời đọc thơ của Ingeborg Bachmann, Nguyễn Lương Vỵ, Nguyễn Hồi Thủ, Trịnh Y Thư, Đoàn Minh Châu, sống cùng với họ những cảm nghiệm về thời gian, nỗi hiện tiền rõ mặt phút giây qua, từng chiếc lá – dẫu sẽ rụng – nhưng vẫn từng phút xanh dưới bầu trời độ lượng, đếm hạt mưa rơi như chỉ điểm từng sát na đang trôi, nghe mỗi tiếng đập của trái tim là cú rơi khỏi thời gian, và thỏa hiệp với người bạn thời gian rằng, Thời gian là liều thuốc/ Chữa ưu phiền và chữa cả mê say… như La Fontaine khi trở về cũng bình an nói rằng, nỗi buồn bay đi trên đôi cánh của thời gian, Bạn có đồng ý với tôi, khi các nhà thơ đang viết xuống những lời thơ, có phải là lúc họ sống trọn vẹn trong hiện tại, ném mình lên từng con sóng, đi tìm sự vĩnh hằng trong từng khoảnh khắc như nhà thơ Mỹ Henry David Thoreau đã nói? – NTKM
INGEBORG BACHMANN (1926-1973)
Hãy Rụng Xuống, Hỡi Trái Tim
Hãy rụng xuống, hỡi trái tim, từ cái cây thời gian,
hãy rụng xuống, những chiếc lá, từ tán cây băng giá,
đã một lần được ôm ấp bởi dương quang,
hãy rụng xuống, như nước mắt từ đôi mi mòn mỏi.
Dẫu lọn tóc anh mỗi ngày bay trong gió
quanh vầng trán nâu thẫm của chúa tể đất đai,
dưới chiếc áo một nắm tay ấn xuống
đã lọt vào khe hở vết thương dài.
Hãy vững chãi, nếu tấm lưng mềm mại của mây
một lần nữa bên anh cúi xuống.
Hãy chấp nhận, nếu những tổ ong của rặng Hymettus
lần nữa nhấn chìm anh.
Bởi một thân cây chẳng là gì đối với người nông dân trong cơn hạn hán,
một mùa hè thời quá ít đối với dòng giống vĩ đại của ta.
Và trái tim anh sẽ minh chứng điều gì?
giữa hôm qua và ngày mai nó chao lượn,
vô thanh và lạ lẫm,
và mỗi tiếng đập,
là cú rơi khỏi thời gian.
– Pháp Hoan dịch từ tiếng Đức
(Ingeborg Bachmann là nhà thơ, nhà văn người Áo)
*
NGUYỄN LƯƠNG VỴ (1952-2021)
Nhịp thời gian
(Tặng Tô Đăng Khoa)
I.
chiều nay bước nhẹ với thời gian
ôi lãng du quay về điêu tàn
câu hát vang thầm theo cát bụi
tiếng đàn rung nhẹ với tro than
sương rơi nương bóng thềm rêu nhạt
lá rụng nghiêng vai giọt nắng tràn
chim khách là ta mà chẳng biết
biết ai ai biết khúc tiêu lan…
II.
khuya nay khắc vợi những nguồn cơn
ôi thoáng nghe dây lòng tiếc đờn
hiên xưa thoáng hiện trăng tiền kiếp
mái cũ truy tầm bóng cố nhơn
phiêu bạt trời quen chưa dứt nợ
lang thang đất lạ vẫn hàm ơn
chim khách là ta nay đã thấu
thấu ta ta thấu cái sạch trơn…
chiều nay bước nhẹ với thời gian
ôi lãng du quay về điêu tàn
câu hát vang thầm theo cát bụi
tiếng đàn rung nhẹ với tro than
sương rơi nương bóng thềm rêu nhạt
lá rụng nghiêng vai giọt nắng tràn
chim khách là ta mà chẳng biết
biết ai ai biết khúc tiêu lan…
II.
khuya nay khắc vợi những nguồn cơn
ôi thoáng nghe dây lòng tiếc đờn
hiên xưa thoáng hiện trăng tiền kiếp
mái cũ truy tầm bóng cố nhơn
phiêu bạt trời quen chưa dứt nợ
lang thang đất lạ vẫn hàm ơn
chim khách là ta nay đã thấu
thấu ta ta thấu cái sạch trơn…
III.
sáng nay thầm nhắc đóa hoàng hoa
giọt mưa đã gieo trên thềm nhà
cửa sổ khép hờ thơ trốn biệt
dương cầm im lắng nhạc về xa
một tách trà thơm ôn kỷ niệm
đôi lời độc thoại lạnh thân già
chim khách là ta đang chớp mắt
hiện tiền rõ mặt phút giây qua…
sáng nay thầm nhắc đóa hoàng hoa
giọt mưa đã gieo trên thềm nhà
cửa sổ khép hờ thơ trốn biệt
dương cầm im lắng nhạc về xa
một tách trà thơm ôn kỷ niệm
đôi lời độc thoại lạnh thân già
chim khách là ta đang chớp mắt
hiện tiền rõ mặt phút giây qua…
– Nguyễn Lương Vỵ
(Cảm xúc khi nghe lại bản nhạc “Trở Về Mái Nhà Xưa” (nguyên tác: “Torna a Surriento” – Trở về Surriento – Bài hát tiếng Napoli, phần nhạc được sáng tác vào năm 1902 bởi Ernesto De Curtis, phần ca từ của Giambattista De Curtis viết). Nhạc sỹ Phạm Duy viết lời Việt. Ba câu in nghiêng trong bài thơ là ca từ của Phạm Duy trong “Trở Về Mái Nhà Xưa.”)
*
ĐOÀN MINH CHÂU
Bài hồn nhiên tháng năm
Luẩn quẩn từ một buổi chiều
nơi ranh giới của giọt nước nào rất mỏng
cơn mưa hối hả sau ngày oi nồng
đầu hạ
cố làm dịu những cồn cào nơi ngực
về một hoang tưởng không tên
phập phồng
thở
ta bỏ đi rất nhiều tháng năm
Luẩn quẩn từ một buổi chiều
nơi ranh giới của giọt nước nào rất mỏng
cơn mưa hối hả sau ngày oi nồng
đầu hạ
cố làm dịu những cồn cào nơi ngực
về một hoang tưởng không tên
phập phồng
thở
ta bỏ đi rất nhiều tháng năm
trên đường
không nhớ nữa bao lần vội vã
buổi chiều ngồi đếm những giọt nước
rơi giữa trời
hồn nhiên tan vào đất
phút giây bỗng thành huyễn hoặc
xa như ngày đã qua
còn lại những giọt mưa tạt ngang
giấc chiêm bao
nguệch ngoạc vẽ thêm vào
phía trước
hình hài mơ hồ của ước vọng
giữ trong vòng tay chông chênh
không nhớ nữa bao lần vội vã
buổi chiều ngồi đếm những giọt nước
rơi giữa trời
hồn nhiên tan vào đất
phút giây bỗng thành huyễn hoặc
xa như ngày đã qua
còn lại những giọt mưa tạt ngang
giấc chiêm bao
nguệch ngoạc vẽ thêm vào
phía trước
hình hài mơ hồ của ước vọng
giữ trong vòng tay chông chênh
– Đoàn Minh Châu
*
TRỊNH Y THƯ
Những phiến lá từ tâm
(Trích đoạn 1)
Những phiến lá từ tâm dưới bầu trời độ lượng
rưng rưng vũng nắng – ấm mặt tường gạch nâu
hanh hao sân tu viện im nghe tiếng gót giày va khẽ
như nhịp điệu một khúc nhạc thanh xuân.
Chưa hết những điều muốn nói
nhưng ngôn từ sao thừa thãi lạ
sự lặng im của lá canh cánh một âm vang
Mùa lá nhú mầm xanh vời vợi
lập loè đầu ngọn cỏ ánh biếc xuân sơn
một chú sóc vụt hiện ra
giương đôi mắt trong veo thăm dò
khiến tôi chợt nhớ
Tôi vừa chia tay một linh hồn
tôi vừa gieo vào một đôi mắt
tôi vừa ôm ấp một mái đầu
tôi vừa giẵm nát một con sâu
tôi vừa dụi mắt giấc mơ nào
Lẽo đẽo thời gian như khúc kinh chiều thoi thóp
tất cả đi về dửng dưng chẳng có gì khác lạ
những phiến lá từ tâm
dưới bầu trời độ lượng.
– Trịnh Y Thư
(Trích tuyển thơ “Phế tích của ảo ảnh”, 2018)
*
NGUYỄN HỒI THỦ
Cánh áo rộng dài
(Trích đoạn trong bài thơ dài 122 câu)
Như mầu trắng của mây
Như mầu vàng của nắng
Như mầu xanh của cây
Như mầu tím của buổi chiều đang chín
Như nước nguồn ai đựng giữa lòng tay
Xin người uống
Thời gian là liều thuốc
Chữa ưu phiền và chữa cả mê say
…
Như muộn rồi bao chuyện quá tầm tay
Như một lần đi chẳng bao giờ về lại nữa
xin người đến gần bên cửa sổ
Nghe sóng thời gian vỗ
Nghe thời gian dấy bão tự xa khơi…
…
Ôi thời gian cứng như sắt thép
Thời gian lạnh đến ghê người
Như mầu trắng của đêm không chợp mắt
Như mầu chì nặng trĩu một lòng người
Như mầu đỏ của quả tim đau xót
Như trong ngần giọt nước mắt đang rơi
Thời gian đập mãi không thôi
Như mạch máu bên thái dương trong cơn sốt
Thời gian đánh kẻng trong sân trường
Vừa hết giờ ra chơi
Thời gian như chiếc áo tơi
Ngày mưa sùi sụt
Như chiếc quan tài gỗ tạp
Đưa người về cánh đồng xa
Như tích tắc chiếc đồng hồ cũ kỹ
Thuở mới vào đời nằm ngủ xa nhà
…
Thời gian như cánh áo rộng dài
Mẹ may trừ hao cho con đang độ lớn
… Như mộng ảo tàn phai trên nếp trán
Như nợ nần hẹn khất với tương lai
…
Thời gian bay cánh chim
Trong khoảnh khắc nắng bừng lên mơ ước
… Chúng ta đều khoác lên người
Những cánh áo thời gian đỏ xanh
Chúng ta đi những đôi hài. Vạn dặm
Chúng ta đều mơ
Những giấc mơ thời gian vô tận
…
Ở tuổi này chúng ta đều biết
Không có gì đợi chờ
Không có hầm nào trú ẩn được thời gian
Và bây giờ là phút giây chúng ta,
Cửa đóng lại/
Một mình còn ở lại/
Hai bàn tay úp mặt với thời gian…
– Nguyễn Hồi Thủ
(Trong thi phẩm Nói Chuyện Một Mình, 1987)
Gửi ý kiến của bạn
