Lựa chọn “None of These Candidates” (không chọn bất kỳ ai) trên lá phiếu ở Nevada.
(Nguồn: Chụp lại từ YouTube)
Trong suốt lịch sử Nevada, không có đảng nào chiếm ưu thế hoàn toàn ở tiểu bang này, và các cử tri của Nevada luôn giữ được thế cân bằng đáng ngạc nhiên trong khuynh hướng chính trị, không nghiêng hẳn về một đảng phái nào. Kể từ khi trở thành một tiểu bang thứ 36 của Hoa Kỳ vào năm 1864, trong phái đoàn đại biểu liên bang của Nevada, số lượng TNS và DB từ hai đảng lớn (Đảng Dân Chủ và Đảng Cộng Hòa) luôn ngang ngửa nhau: mỗi đảng đều có 14 TNS từ và 20 DB.
Ở cấp tiểu bang, trong số 31 đời thống đốc của Nevada, có 15 người thuộc Đảng Cộng Hòa và 12 người thuộc Đảng Dân Chủ. 4 người khác bao gồm 2 người từ đảng Silver (hoạt động vào đầu thế kỷ 20) và 2 người từ đảng Silver Democrat (sau này gia nhập vào chung với Đảng Dân Chủ).
Tình hình kiểm soát của lưỡng đảng trong cơ quan lập pháp của Nevada cũng rất đồng đều. Ở Thượng Viện, Đảng Cộng Hòa đã nắm quyền được 48 lần, còn Đảng Dân Chủ nắm quyền được 28 lần. Ở Hạ Viện, Đảng Dân Chủ nắm quyền được 50 lần, còn Đảng Cộng Hòa thì nắm quyền được 26 lần.
Tất cả những điều đó tạo nên một vị thế đặc biệt cho Nevada trong tình hình chính trị hiện nay: không phải là bang đỏ, chẳng phải là bang xanh; mà là một tiểu bang còn trong vòng tranh chấp, hay còn gọi là tiểu bang chiến trường, là một trong các tiểu bang quan trọng quyết định thắng thua cho cuộc bầu cử tổng thống năm 2024.
Tuy nhiên, với tư cách là một người đã sống ở Nevada lâu năm và là một học giả nghiên cứu các hệ thống chính trị, giáo sư Thom Reilly nhận thấy mức độ phân cực chính trị ở Nevada ngày càng cao, và có thể sẽ khiến tiểu bang khó giữ vững được thế cân bằng chính trị lâu dài.
Trong tình hình hiện nay, các vấn đề kinh tế, bao gồm lạm phát, giá xăng dầu và chi phí nhà ở, đang là mối quan tâm hàng đầu của cử tri Nevada. Đảng Cộng Hòa thì cho rằng nền kinh tế đang xấu đi, còn Đảng Dân Chủ khẳng định là tình hình đang cải thiện. Ngoài ra, còn có những vấn đề gây tranh cãi như quyền phá thai, yêu cầu cử tri trình giấy tờ và cho phép giáo viên đình công, dự kiến cũng sẽ làm cho tình trạng chia rẽ càng sâu sắc hơn trong các cuộc bầu cử ở địa phương và trên toàn tiểu bang.
Từ góc nhìn tổng quát
Nhìn từ góc độ rộng, có vẻ như đại diện chính trị ở Nevada giữa hai đảng lớn khá cân bằng. Tuy nhiên, nếu nhìn kỹ hơn, có thể thấy rằng trong vài thập niên qua, tình hình chính trị của Nevada đã có sự thay đổi.
Về văn hóa, Nevada nổi tiếng với tinh thần tự do, từ việc kết hôn và ly hôn dễ dàng, cờ bạc cho đến cả mại dâm đều có thể được hợp pháp. Tất cả được thể hiện qua khẩu hiệu nổi tiếng “What happens here, stays here.” (xin tạm dịch là “Những gì xảy ra tại đây, sẽ ở lại đây”).
Thực tế thì Nevada có khuynh hướng khá bảo thủ về mặt chính trị, ngay cả với các dân cử Đảng Dân Chủ. Sự mâu thuẫn giữa hình ảnh văn hóa tự do và khuynh hướng chính trị bảo thủ này đã tạo ra một môi trường chính trị mà quyền kiểm soát chuyển đổi luân phiên giữa Đảng Cộng Hòa và Đảng Dân Chủ, ở cả cấp liên bang và cấp tiểu bang.
Từ khi trở thành tiểu bang năm 1864 đến năm 1890, Nevada do Đảng Cộng Hòa nắm quyền kiểm soát. Từ 1890 đến 1908, Đảng Silver lên nắm quyền, ủng hộ việc đúc đồng bạc không giới hạn (một vấn đề kinh tế lớn vào cuối thế kỷ 19). Đến năm 1902, hầu hết các phe ủng hộ Đảng Silver ở Nevada đã chuyển sang gia nhập Đảng Dân Chủ.
Từ năm 1908 đến những năm 1930, quyền lực chính trị ở Nevada được chia đều giữa Đảng Cộng Hòa và Đảng Dân Chủ. Đảng Dân Chủ giành nhiều ghế hơn, nhưng Đảng Cộng Hòa lại thắng các cuộc bầu cử quan trọng như tổng thống và thống đốc.
Năm 1932, sau khi Tổng thống Franklin D. Roosevelt của Đảng Dân Chủ đắc cử, Đảng Dân Chủ đã thống trị nền chính trị Nevada cho đến những năm 1980, Đảng Cộng Hòa bắt đầu lấy lại được ảnh hưởng của mình. Đến cuối năm 1995, số lượng cử tri ghi danh ủng hộ Cộng Hòa đã vượt qua số cử tri ủng hộ Dân Chủ lần đầu tiên kể từ những năm 1930. Tuy nhiên, đến năm 2004, Đảng Dân Chủ đã giành lại được ưu thế nhờ các nỗ lực mạnh mẽ trong việc thúc đẩy cử tri đi bầu.
Nevada là một tiểu bang rất mạnh về công đoàn. Công đoàn Culinary Union, đại diện cho hơn 60,000 người lao động làm việc trong ngành khách sạn ở Nevada, có ảnh hưởng rất lớn. “Reid machine,” một liên minh các nhóm cấp tiến, được đặt tên theo cố lãnh đạo Thượng Viện Hoa Kỳ Harry Reid, đã bắt đầu hoạt động từ giữa những năm 1990. Culinary Union đã thúc đẩy và khuyến khích ghi danh cử tri cho các thành viên của mình, bao gồm những người lao động, thanh niên, người gốc Latinh, người gốc da đen và người châu Á.
Những nỗ lực này càng được tăng cường sau khi Đảng Dân Chủ thất bại vào năm 2002. Culinary Union và “Reid machine” đã làm việc cùng nhau để khuyến khích và tạo điều kiện cho cử tri tham gia bỏ phiếu bằng nhiều phương thức: bỏ phiếu sớm, bỏ phiếu trực tiếp vào Ngày Bầu cử, hoặc bỏ phiếu qua thư.
Kết quả là, Đảng Dân Chủ gần như luôn nắm quyền kiểm soát Hạ Viện Nevada từ năm 1997 (trừ một nhiệm kỳ hai năm vào năm 2015) và dẫn dắt Thượng Viện của tiểu bang này từ năm 2009 (cũng trừ nhiệm kỳ năm 2015 đó).
Không bỏ hết trứng vào một giỏ
Đảng Dân Chủ đã chiếm đa số trong phái đoàn đại biểu liên bang của Nevada kể từ năm 2019, giữ 3/4 ghế trong Hạ Viện Hoa Kỳ cùng với cả 2 ghế trong Thượng Viện Hoa Kỳ. Tuy nhiên, bất chấp số lượng cử tri ủng hộ Đảng Dân Chủ tăng lên và những nỗ lực của “Reid machine,” gần như tất cả các thống đốc được bầu ở Nevada từ năm 1998 cho đến nay đều thuộc Đảng Cộng Hòa. Ngoại lệ duy nhất là Steve Sisolak, một dân cử Dân chủ, đã đắc cử thống đốc Nevada vào năm 2018.
Sự khác biệt trong việc bầu các viên chức giữa các cấp liên bang và tiểu bang là do cử tri Nevada có khuynh hướng chia đều sự lựa chọn (splitting the ticket). Cử tri Nevada không bầu cho một ứng viên chỉ vì họ thuộc về một đảng phái nào đó hay vì danh tánh của ứng viên đó, mà ưu tiên cho những vấn đề cụ thể mà họ đang quan tâm và tính cách cá nhân của ứng viên.
Và để thể hiện tinh thần độc lập chính trị của Nevada, vào năm 1976, tiểu bang đã thêm lựa chọn “None of These Candidates” (Không chọn ứng viên nào) cho tất cả các cuộc bầu cử cấp tiểu bang và liên bang. Đây cũng là tiểu bang duy nhất ở Hoa Kỳ có lựa chọn này.
Cử tri Nevada thường chọn khá chính xác ứng viên giành chiến thắng trong các cuộc bầu cử tổng thống, chỉ sai hai lần kể từ năm 1912. Trên tổng số 40 cuộc bầu cử tổng thống mà Nevada đã tham gia từ năm 1864 đến năm 2020, tiểu bang này đã bỏ phiếu cho ứng viên chiến thắng trong 33 cuộc bầu cử. Và trong số 23 cuộc bầu cử tổng thống từ năm 1912, Nevada đã dành lá phiếu đại cử tri của mình cho ứng viên chiến thắng 21 lần, chỉ trừ 2 lần là vào năm 1976 và 2016.
Nhìn về cuộc bầu cử sắp tới
Ở cấp liên bang, các cuộc thăm dò hiện tại cho thấy người dân Nevada sẽ tiếp tục chia đều sự lựa chọn của mình vào tháng 11/2024 sắp tới. Donald Trump đang dẫn trước Joe Biden khoảng 5%; TNS Jacky Rosen đang dẫn trước đối thủ của mình là Sam Brown hơn 10%.
“Reid machine” vẫn còn đó, nhưng quyền lực của liên minh này đã suy yếu kể từ khi cố TNS Harry Reid qua đời vào năm 2021. Culinary Union, vốn thường ủng hộ Đảng Dân Chủ, lại đang có khúc mắc với Đảng Dân Chủ ở Nevada về một luật từ thời đại dịch COVID năm 2020, khiến công đoàn không ủng hộ một số ứng viên của Đảng Dân chủ, có thể làm giảm nỗ lực thúc đẩy cử tri đi bầu.
Ngoài ra, hiện nay số cử tri độc lập ở Nevada đã gia tăng đáng kể. Theo dữ liệu từ văn phòng Bộ trưởng Hành pháp Nevada, số cử tri không đảng phái chiếm 33.8% trong số cử tri ghi danh, nhiều hơn số cử tri ủng hộ Đảng Dân Chủ (30.3%) hoặc Đảng Cộng Hòa (28.8%).
Ngoài ra, Nevada còn có một điểm đặc biệt: là một trong những bang có tỷ lệ dân thuộc tầng lớp lao động cao nhất Hoa Kỳ. Về mặt dân số học, Nevada phản ánh khá chính xác sự đa dạng của cả quốc gia với một số lượng lớn người gốc Latinh và người gốc Á, và cả hai đảng đều đang cạnh tranh để thu hút cử tri từ các nhóm này.
Ngày càng nhiều cử tri của Nevada quyết định rời khỏi hai đảng chính và chọn làm cử tri độc lập, cùng với sự chia rẽ sâu sắc giữa hai đảng cũng như luận điệu chính trị của các bên đối chọi nhau gay gắt. Đây cũng có thể là khuynh hướng chính trị mà các bang khác đang hướng tới.
Nevada có thể vẫn là một tiểu bang trong vòng tranh chấp do sự chia rẽ chính trị, nhưng sự gia tăng của các cử tri độc lập trong tiểu bang này cũng có thể là tín hiệu cho một khuynh hướng mới của cử tri trên toàn quốc.
Nguyên Hòa biên dịch
Nguồn: “Nevada is a battleground state – and may be a bellwether of more extreme partisanship” được đăng trên trang TheConversation.com.
Gửi ý kiến của bạn
