Kết quả bầu cử sẽ định hình Tối Cao Pháp Viện như thế nào

Chính quyền Trump lần thứ hai có thể khóa chặt đa số bảo thủ trong nhiều thập kỷ

 

Trong bài phát biểu tại Texas vào ngày 29 tháng 7, Tổng thống Joe Biden đã kêu gọi cải tổ Tối Cao Pháp Viện: giới hạn nhiệm kỳ cho các thẩm phán và áp dụng một bộ quy tắc đạo đức cho TCPV, cùng với việc thiết lập một tu chính án hiến pháp hủy bỏ quyết định gần đây của tòa án về việc bảo vệ các cựu tổng thống khỏi bị truy tố hình sự. Kamala Harris, phó tổng thống và người kế nhiệm tương lai của ông, đã nhanh chóng tán thành các đề xuất. Nhưng Mike Johnson, chủ tịch Hạ viện Cộng hòa, đã tuyên bố chính xác rằng kế hoạch "chết ngay khi ra đời". Đảng Cộng hòa không muốn can thiệp gì vào một Tối Cao Pháp Viện đã giành chiến thắng cho phe bảo thủ. Và các điều kiện tiên quyết để sửa đổi hiến pháp—ở cả hai viện của Quốc hội—hoàn toàn nằm ngoài tầm với.

 

Tuy nhiên, bằng cách nêu bật "những quyết định nguy hiểm và cực đoan" xuất phát từ tòa án, ông Biden đang chuyển sự chú ý của cử tri sang một vấn đề nghiêm trọng. Các cải cách có thể không thực tế vào lúc này. Nhưng hình dạng của tòa án có thể thay đổi tùy thuộc vào người nào sẽ ngồi vào Tòa Bạch Ốc vào tháng 1.

 

Trong bốn nhiệm kỳ của mình, Franklin Roosevelt đã bổ nhiệm đủ chín thẩm phán. Dwight Eisenhower, trong hai nhiệm kỳ, đã bổ nhiệm năm thẩm phán. Nếu Donald Trump giành lại Bạch Ốc, ông có thể gia nhập nhóm tổng thống định hình di sản thành tựu của mình là bổ nhiệm đa số thẩm phán tại vị.

 

Ông Trump đã để lại dấu ấn sâu đậm tại tòa án. Mỗi người trong số ba người được ông bổ nhiệm—Neil Gorsuch, Brett Kavanaugh và Amy Coney Barrett—đều chuyển tòa án sang cánh hữu. Việc đề cử Thẩm phán Barrett kế nhiệm Ruth Bader Ginsburg đã neo giữ thế đa số sáu thẩm phán và mang lại thay đổi sâu rộng cho luật pháp Hoa Kỳ—từ việc sở hữu súng đến tự do tôn giáo cho đến quyền làm chủ cơ thể căn bản của người phụ nữ.

 

Nếu đảng Cộng hòa giành lại chức tổng thống và giành lại Thượng viện, trong nhiệm kỳ thứ hai, ông Trump có thể lấp đầy các vị trí trống không mấy khó khăn. Với quyết định gỡ bỏ quy tắc cản trở đối với những người được đề cử vào Tối Cao Pháp Viện năm 2017, sẽ chẳng có gì cản trở ông nếu có thêm một hoặc hai ghế trống.

 

Ai có thể ra đi? Hai thẩm phán lớn tuổi nhất—Samuel Alito, 74 tuổi và Clarence Thomas, 76 tuổi—chắc chắn sẽ ở lại nếu ông Trump thua vào tháng 11, để giữ cho tòa án bảo thủ. Nhưng họ có thể sẵn sàng nghỉ hưu nếu ông thắng. Họ đã thu hút sự chú ý vì nhận quà từ các tỷ phú và vì sự đồng cảm của vợ/chồng họ với phong trào chống lại kết quả bầu cử lên đến đỉnh điểm là vụ tấn công vào Điện Capitol vào ngày 6 tháng 1 năm 2021. Những người được George W. Bush và George H.W. Bush bổ nhiệm (tương ứng), không phải bộ ba thẩm phán của ông Trump, là những người MAGA nhất trong số họ. Việc bổ nhiệm thêm hai thẩm phán ở độ tuổi 40 hoặc đầu 50 sẽ giúp củng cố khuynh hướng bảo thủ của Tòa Án Tối Cao trong nhiều thập kỷ.

 

Khi tranh cử tổng thống vào năm 2016, ông Trump đã công bố danh sách những người có triển vọng được  đề cử từ Hiệp hội Liên bang, trụ sở của phong trào pháp lý bảo thủ. Tuy nhiên, ông dường như đã không còn ưa Leonard Leo, đồng chủ tịch của hiệp hội. Họ được cho là đã không quan hệ qua lại kể từ năm 2020, khi ông Trump nổi giận vì các luật sư do Leo giới thiệu (và ba người được ông bổ nhiệm vào Tòa án Tối cao) từ chối chấp nhận các tuyên bố về gian lận bầu cử của ông. Steve Vladeck của Đại học Georgetown cho rằng "một mạng lưới chặt chẽ hơn gồm những người đã ở trong quỹ đạo của Trump" sẽ được ông chú ý tới lần này, và một trong số đó là Mike Davis, luật sư hiếu chiến đã dẫn dắt đề cử Neil Gorsuch và Brett Kavanaugh cho Ủy ban Tư pháp Thượng viện.

 

Một số lựa chọn có khả năng nhất của ông Trump nằm trong Tòa phúc thẩm vòng năm, tòa án bảo thủ nhất của Hoa Kỳ. Ông Trump hướng đến các thẩm phán có trình độ luật học xuất sắc. Bằng cấp của Thẩm phán James Ho từ Stanford và Đại học Chicago—cùng với sự khoa trương về luật học của ông, được thể hiện trong các lập luận kỳ quặc của ông trong các vụ phá thai—có thể khiến ông trở thành một ứng cử viên. Alex Aronson, người sáng lập Court Accountability, một tổ chức vận động, là một trong những người coi Thẩm phán Ho là "ứng cử viên hàng đầu". Nhưng David Lat, một nhà bình luận pháp lý, lưu ý rằng Thẩm phán Ho là "cột thu lôi" có thể đẩy lùi một số người ôn hòa.

Hai thẩm phán nữa tại Tòa phúc thẩm liên bang số 5 có thể được thăng chức. Ông Aronson gọi Thẩm phán Andrew Oldham là "người kín tiếng và kín đáo hơn" Thẩm phán Ho nhưng "cũng thiên vị cùng kiểu"; ông làm thư ký cho Thẩm phán Alito và có thể là một lựa chọn hấp dẫn để kế nhiệm ông chủ cũ của mình. Ông Aronson cho biết Thẩm phán Stuart Kyle Duncan là một "kẻ ném bom MAGA" khác cần chú ý, cũng như Lawrence VanDyke, người được ông Trump đề cử vào Tòa phúc thẩm liên bang số 9.

 

Một lựa chọn không theo thông lệ có thể là Jonathan Mitchell, người đã lập luận thành công tại Tòa án Tối cao rằng ông Trump nên tiếp tục có tên trong lá phiếu sơ bộ của Colorado mặc dù Tu chính án thứ 14 cấm những kẻ nổi loạn phá lời thề trở thành tổng thống. Ông Mitchell chưa bao giờ làm thẩm phán nhưng đã thể hiện sự sáng tạo trong việc định hướng luật theo hướng bảo thủ. Ông là người soạn thảo Dự luật số 8 của Thượng viện, trên thực tế đã chấm dứt quyền phá thai ở Texas chín tháng trước khi Roe v Wade bị lật ngược. Aileen Cannon, thẩm phán tòa án trong vụ án tài liệu mật của ông Trump, đã nhận được lời khen ngợi từ cựu tổng thống khi bà bác bỏ những cáo buộc đó trong một phán quyết coi thường tiền lệ kéo dài hàng thập kỷ. Bà có thể được thăng chức nhanh chóng lên Tòa phúc thẩm liên bang khu vực 11 như một bước đệm để sẽ được Trump đưa lên một vị trí cao hơn nữa.

 

Không phải tất cả những người có khả năng lọt vào danh sách rút gọn của ông Trump đều đến từ nhóm luật gia danh tiếng. Ba người phụ nữ mà ông đưa vào tòa án liên bang sẽ là những lựa chọn gần với khuôn mẫu của những lựa chọn trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông: Neomi Rao tại Tòa phúc thẩm liên bang DC, 51 tuổi, cựu thư ký của Thẩm phán Thomas; Allison Rushing tại Tòa phúc thẩm liên bang Khu vực 4, một thư ký khác của Thẩm phán Thomas và mới 42 tuổi; và Britt Grant tại Tòa phúc thẩm liên bang Khu vực 11 (46 tuổi).

 

 

Danh sách những lựa chọn tiềm năng của bà Harris, nếu bà thắng cử, có vẻ đơn giản hơn. Leondra Kruger là thẩm phán 47 tuổi tại tòa án tối cao tiểu bang California và là một luật sư biện hộ xuất sắc tại Tòa án Tối cao trong hàng chục lần ra tòa khi bà làm việc tại Bộ Tư pháp của Barack Obama. Thẩm phán Julianna Michelle Childs của Tòa án DC, một ứng cử viên vào năm 2022 để thay thế Thẩm phán Stephen Breyer, có thể xuất hiện trở lại trong danh sách của bà Harris.

 

Một số người được Tổng thống Biden bổ nhiệm vào các tòa án cấp dưới có thể là những lựa chọn hấp dẫn. Hai cựu luật sư về quyền bỏ phiếu, Thẩm phán Dale Ho của quận phía nam New York và Myrna Pérez của Tòa án liên bang số 2, sẽ phản đối các nỗ lực cắt bỏ Đạo luật Quyền bỏ phiếu năm 1965. Thẩm phán Alison Nathan của Tòa án liên bang số 2 có thể là thẩm phán đồng tính công khai đầu tiên của Hoa Kỳ. Lucy Koh (Tòa liên bang số 9), John Lee (Tòa liên bang số 7) hoặc Sri Srinivasan (Tòa liên bang số 2) có thể là người Mỹ gốc Á đầu tiên tại tòa án. Brad Garcia của Tòa án DC Circuit, nơi sản sinh ra nhiều thẩm phán Tòa án Tối cao nhất (bao gồm bốn trong chín thẩm phán hiện tại), là người gốc La-tinh, cựu thư ký của Thẩm phán Elena Kagan và ở tuổi 38, có thể phục vụ trong nhiều thập kỷ.

 

Tuy nhiên, tất cả những triển vọng này sẽ khó thực hiện nếu đảng Dân chủ giành được Bạch Ốc nhưng lại mất Thượng viện—một kết quả có thể khóa chặt Thẩm phán Elena Kagan (64) và Sonia Sotomayor (70), những người được Barack Obama bổ nhiệm, vào ghế của họ cho đến ít nhất là năm 2029. Việc ông Trump định hình lại tòa án đã trở nên khả thi nhờ sự ngoan cố của đảng Cộng hòa vào tháng 2 năm 2016 khi, vài giờ sau khi Antonin Scalia (một thẩm phán cực kỳ bảo thủ) qua đời, Mitch Connell, lãnh đạo phe đa số, tuyên bố rằng ghế của ông sẽ vẫn bỏ trống cho đến sau cuộc bầu cử tổng thống năm đó. Không có lý do gì để nghĩ rằng đảng Cộng hòa sẽ làm khác hơn.

 

Nguyên Hòa biên dịch

 

Nguồn: How the election will shape the Supreme Court đăng trên tạp chí The Economist ngày 30/7.