Hôm nay,  

Dối Sĩ, Dối Trời Được Chăng?

20/09/202400:24:00(Xem: 2867)
GettyImages-632258922-(1)
Những người biểu tình tham gia một cuộc biểu tình phản đối lễ nhậm chức của Tổng thống Donald J. Trump vào ngày 20 tháng 1 năm 2017 tại Washington, DC. (Ảnh của Noam Galai/WireImage)
 
1. Nói dối chuyên nghiệp là một đức tính tốt hay sao mà rất nhiều người ủng hộ?

Đối với triết gia Immanuel Kant, lời nói dối là “cái ác bẩm sinh sâu xa trong bản chất con người” và cần phải tránh xa ngay cả khi đó là vấn đề sống còn1. Trong tác phẩm “Deciphering Lies”, Bettina Stangneth, 2017, viết rằng: “Trong số những lý do khiến người ta nói dối vì điều đó có thể giúp họ che giấu bản thân, ẩn náu và tránh xa những người xâm phạm vùng an toàn của họ.” Stangneth cho biết thêm, “cũng không khôn ngoan khi thả trẻ em ra thế giới mà không biết rằng người khác có thể nói dối chúng.”

The Wasghington Post, ban kiểm tra sự thật, cho biết: Trong bốn năm làm tổng thống thứ 45, từ 2017-2021, đến cuối nhiệm kỳ, Trump đã tích lũy 30.573 lời nói dối trong suốt nhiệm kỳ tổng thống - trung bình khoảng 21 lời tuyên bố sai lầm mỗi ngày2.

Từ khi thua cuộc tái ứng cử vào tay tổng thống Joe Biden cho đến giờ này, tranh cử với bà Harris, ông Trump càng gia tăng khẩu phần nói dối, phong phú đến mức độ không thể đếm cho chính xác. “Đối với Trump, sự thật thực sự là bất cứ điều gì cần thiết để giành chiến thắng trong từng khoảnh khắc, từng khoảnh khắc, từng trận chiến—như một người theo từng giai đoạn, không có bất kỳ câu chuyện dài hạn nào để hiểu được cuộc sống của mình, đấu tranh để giành chiến thắng trong từng khoảnh khắc. Trong số nhiều lý do khiến những người ủng hộ Trump bào chữa cho lời nói dối của ông là họ, giống như chính Trump, không thực sự áp đặt ông theo các tiêu chuẩn mà con người phải tuân theo. Và đó là bởi vì nhiều người ủng hộ ông, giống như chính Trump, không coi ông là một con người—ông giống như một thế lực nguyên thủy hoặc siêu anh hùng hơn một con người, nhưng cũng kém hơn một con người.”3

Đến giờ phút này, dù là người cuồng Trump, khâm phục, hay chống Trump, khinh bỉ, đều phải công nhận điều này giống nhau: Ông là một người nói dối giỏi nhất trong đám nhân loại còn đang sống. Phong cách nói dối của ông rất quả quyết về một điều gì, sau đó nói ngược lại cũng rất quả quyết, khiến người nghe bỡ ngỡ, tưởng mình nghe lầm. Nếu không có cơ quan truyền thông ghi lại, thu âm lại làm bằng chứng, không chừng người nghe tưởng mình lãng tai. Cho dù có bằng chứng, ông vẫn tiếp tục giữ vững lập trường dối.

Vanity Fair ghi nhận: “Trừ khi bạn mới được thả xuống trái đất cách đây 24 giờ, thì rõ ràng là bạn biết rằng Donald Trump nổi tiếng là người luôn nói dối về mọi thứ, và ông ta đã nói dối trong suốt cuộc đời mình. Ông ta nói dối về những điều ngớ ngẩn, như việc ông ta phát minh ra cụm từ "mồi máy bơm" và rằng ông ta được vinh danh là "Người đàn ông của năm của Michigan". Ông ta nói dối về những điều nghiêm trọng, như việc ông ta thấy "hàng nghìn" người được cho là có cảm tình với khủng bố "hoan hô" từ New Jersey khi tòa tháp Trung tâm Thương mại Thế giới sụp đổ vào ngày 11/9. Ông ta đã nói dối trước khi trở thành tổng thống (đôi khi bằng cách giả vờ là người phát ngôn của chính mình, John Barron), ông ta đã nói dối khi trở thành tổng thống (theo thống kê của The Washington Post, có tới 30.573 "lời tuyên bố sai sự thật hoặc gây hiểu lầm"), và ông ta vẫn tiếp tục nói dối kể từ khi trở thành cựu tổng thống (xem: chuyện kinh doanh về việc đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử năm 2020). Vào thời điểm này, việc ông không thể mở miệng mà không thốt ra 47 lời nói dối thực sự nên được một nhóm các nhà khoa học đa ngành nghiên cứu, những người có thể cống hiến cả cuộc đời để tìm ra vấn đề của ông.”4

Chính trị gia nói dối là việc thường tình như thi sĩ thích đọc thơ giữa đám đông, như mỹ nhân thích liếc láy những tâm hồn mày râu tim nhạy rớt. Nói dối là vũ khí của chính trị. Mưu sĩ và gian hùng là hai loại người mê nói dối như vũ nữ mê kể chuyện tình tưởng tượng của đời mình. Nhưng Trump, theo lời kể của cô cháu Dr. Mary Trump, trong Too Much and Never Enough: How My Family Created the World's Most Dangerous Man, cho biết, Trump biết nói dối từ đời thuở nào. Nghĩa là, sinh nhi chi tri, trước khi trở thành doanh nhân, trước khi đội mũ chính trị gia, ông đã là “Dối sĩ”. Và Dối sĩ đã đào tạo ra nhiều môn đồ, đông đảo. Rồi lạ lùng thay, gần một nửa cử tri ủng hộ dối sĩ. Dối ơi, dối đã thăng thiên. Lập nên đạo dối nhãn tiền Donald Trump.


2. Bệnh Dối Kinh Niên.

doi si 2
          (Ảnh: India Today.)
                                             
Gần đây, hai vụ nói dối điển hình trong cương lĩnh Trump và đảng Cộng Hòa của Trump, không phải nhóm đảng Cộng Hòa truyền thống.

Ứng cử viên phó tổng tống J.D.Vance đã lan truyền tin đồn người Haiti, những người nhập cư bất hợp pháp vào Hoa Kỳ, đang ăn thịt mèo và chó được nuôi làm thú cưng. Trump đã lặp lại tuyên bố này trong cuộc tranh luận với bà Harris. Lời nói dối đã bị phảm bác dữ dội. Không chỉ từ những người nhập cư bị xúc phạm mà ngay cả “Thống đốc Mike DeWine cho biết ông tin tưởng các quan chức thành phố Springfield khi họ nói rằng không có bằng chứng nào cho thấy người nhập cư Haiti bắt cóc và ăn thịt vật nuôi sau khi cựu Tổng thống Donald Trump lặp lại tin đồn sai sự thật về những hành vi như vậy xảy ra trong thành phố.”5 . Tuy vậy, Trump vẫn tiếp tục lặp lại lời nói dối ít nhất là ba lần, “Tuyên bố vô căn cứ này đã lan truyền trên mạng xã hội, với ứng cử viên phó tổng thống đảng Cộng hòa JD Vance quảng bá nó trên X. Bài đăng đã có hơn 11 triệu lượt xem.” 6

Và đúng như lời Khổng Tử nhắc nhở, nghe dối quen tai, tin là thật. Một phiên bản tuyên truyền ra đời. Bỏ phiếu cho Trump để bảo vệ chó mèo.

doi si 3
Khờ khạo thật. Phiên bản này vừa có tác dụng ngược lại, vừa chứng tỏ khả năng trí tuệ của nhóm cuồng Trump. Ngoài ra: “Không có vịt”. Vịt quay, vịt luộc, vịt nướng bán khắp nơi.

Một nói dối khác cũng khôi hài không kém. Tranh giành ảnh hưởng từ ngôi sao thượng thừa Taylor Swift, nhóm vận động bầu cử và nhóm cuồng Trump đã tạo ra những video giả, mục đích gây hiểu lầm cô ca sĩ có 283 triệu người hâm mộ, đã ủng hộ (endorse) Donald Trump. Để trả lời sự thật, ngay sau hôm tranh luận của Trump và Harris, Taylor Swift đã chính thức lên tiếng ủng hộ Harris với những lời lẽ phân tích thuyết phục.

Đúng rồi, các bạn đã biết tính khí của ông Trump, sau đôi ngày ngẫm nghĩ, chịu không nổi, ông đưa tin lên mạng Truth Social: “Tôi ghét Taylor Swift.” Câu nói trả đũa giống như em nhỏ khi giận dỗi hoặc của tình nhân vỡ mộng hẹn hò.

doi si 4
Jean Paul Sartre là một triết gia lớn, đã cho rằng, “Điều tồi tệ nhất khi bị nói dối là biết mình không xứng đáng với sự thật.” Nếu Sartre còn sống để nghe Trump nói, tôi nghĩ, Sartre sẽ xóa lời nói trên. Với Trump, sự thật là nói dối. Không có sự thật để xứng đáng hay không? Với Trump, dối là xứng đáng. 

Cuộc bầu cử sắp đến, ngoài những người đã biết rõ mình sẽ bầu phiếu cho ai, còn một số người khác đang bối rối, lẫn lộn, không biết chọn Trump hay Harris. Ngay cả Đức Giáo Hoàng cũng chỉ có thể nói, “Choose the lesser evil”. (Hãy chọn ứng cử viên nào ít ‘tính quỷ’ hơn). Những ai còn đang lưỡng lự, tôi xin hiến một kế, dựa theo lời của bậc đại nhân thánh thiện Pope Francis, “Hãy chọn ứng cử viên nào ít nói dối hơn.” Vì nói dối với ý định hại người là đầu dây mối nhợ dẫn đến mọi tội lỗi và tội ác.

“Mỗi lời nói dối nói ra đều mang nợ sự thật. Sớm hay muộn thì món nợ này cũng phải trả." Brad Feld nói. Và tôi tin chuyện này sẽ xảy ra. Donald Trump sẽ thua cuộc vì ông quá sức nói dối và tiếp tục nói dối.

Dối cho đến hết cuộc đời,  nằm sâu bóng tối dối Trời được chăng?
 
Ngu Yên
 
1 The Art of Lying, Theodor Schaarschmidt.
2 https://www.washingtonpost.com/politics/2021/01/24/trumps-false-or-misleading-claims-total-30573-over-four-years/
3 (Oxford Academic_ The Strange Case of Donald Trump: A Psychological Reckoning của Dan P. McAdams.)
 
5 10 WBNS, Columbus, Ohio.
6 (The New York Times, BBC News.)
  

In Trang
Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
1234567Trang sauTrang cuối

Ở đời dường như chúng ta hay nghe nói người đi buôn chiến tranh, tức là những người trục lợi chiến tranh như buôn bán vũ khí, xâm chiếm đất đai, lãnh thổ của nước khác, thỏa mãn tham vọng bá quyền cá nhân, v.v… Nhưng lại không mấy khi chúng ta nghe nói có người đi buôn hòa bình. Vậy mà ở thời đại này lại có người đi buôn hòa bình. Thế mới lạ chứ! Các bạn đừng tưởng tôi nói chuyện vui đùa cuối năm. Không đâu! Đó là chuyện thật, người thật đấy. Nếu các bạn không tin thì hãy nghe tôi kể hết câu chuyện dưới đây rồi phán xét cũng không muộn. Vậy thì trước hết hãy nói cho rõ ý nghĩa của việc đi buôn hòa bình là thế nào để các bạn khỏi phải thắc mắc rồi sau đó sẽ kể chi tiết câu chuyện. Đi buôn thì ai cũng biết rồi. Đó là đem bán món hàng này để mua món hàng khác, hoặc đi mua món hàng này để bán lại cho ai đó hầu kiếm lời. Như vậy, đi buôn thì phải có lời...

Hồi đầu năm nay, một người bạn quen gọi đến, chỉ sau một tháng quốc gia chuyển giao quyền lực. Giọng chị mệt mỏi, pha chút bất cần, “Giờ sao? Đi đâu bây giờ nữa?” Chị không hỏi về kế hoạch chuyến đi du lịch, cũng không phải địa chỉ một quán ăn ngon nào đó. Câu hỏi của chị đúng ra là, “Giờ đi tỵ nạn ở đâu nữa?” “Nữa!” Cái chữ “nữa” kéo dài, rồi buông thỏng. Chữ “nữa” của chị dài như nửa thế kỷ từ ngày làm người tỵ nạn. Vài tháng trước, cuộc điện thoại gọi đến người bạn từng bị giam giữ trong nhà tù California vì một sai phạm thời trẻ, chỉ để biết chắc họ bình an. “Mỗi sáng tôi chạy bộ cũng mang theo giấy quốc tịch, giấy chứng minh tôi sinh ở Mỹ,” câu trả lời trấn an người thăm hỏi.

Chỉ trong vài ngày cuối tuần qua, bạo lực như nổi cơn lốc. Sinh viên bị bắn trong lớp ở Đại học Brown. Người Do Thái gục ngã trên bãi biển Bondi, Úc châu, ngay ngày đầu lễ Hanukkah. Một đạo diễn tài danh cùng vợ bị sát hại — nghi do chính con trai. Quá nhiều thảm kịch trong một thời khắc ngắn, quá nhiều bóng tối dồn dập khiến người ta lạc mất hướng nhìn. Nhưng giữa lúc chưa thể giải được gốc rễ, ta vẫn còn một điều có thể làm: học cho được cách ứng xử và phản ứng, sao cho không tiếp tay cho lửa hận thù. Giữ đầu óc tỉnh táo giữa khủng hoảng giúp ta nhìn vào ngọn cháy thật, thay vì mải dập tàn lửa do người khác thổi lên.

Trong những thời khắc nguy kịch nhất, thảm họa nhất, tổng thống Hoa Kỳ là người duy nhất có tiếng nói quyền lực với toàn dân để đưa họ vượt qua nghịch cảnh. Tổng thống sẽ trấn an dân bằng luật pháp, bằng ý chí kiên cường, bằng bản lĩnh lãnh đạo, bao dung nhưng dứt khoát. Thậm chí, có khi phải bằng mệnh lệnh sắc bén để khống chế những tư tưởng bốc đồng sẽ gây hỗn loạn. Mấy trăm năm lập quốc của Mỹ đã chứng minh rất nhiều lần như thế.

(Sydney – 14 tháng 12, 2025) - Hàng trăm người có mặt tại bãi biển Bondi, Sydney, để dự lễ Hanukkah đã chứng kiến một trong những vụ khủng bố đẫm máu nhất kể từ sau thảm sát Port Arthur năm 1996. Vào lúc 6 giờ 45 chiều Chủ Nhật, hai tay súng mặc đồ đen xuất hiện trên cây cầu bộ hành nối Campbell Parade với Bondi Pavilion, bắt đầu nổ súng xuống đám đông đang dự lễ. Hai kẻ này dùng súng trường, bắn liên tục trong khoảng 10 phút, khiến hàng trăm người hoảng loạn bỏ chạy, nhiều người ngã gục ngay trên bãi cát và công viên ven biển. Ít nhất 12 người thiệt mạng, trong đó có 9 nạn nhân thường dân, 1 cảnh sát và 2 tay súng (một bị bắn chết tại chỗ, một bị bắt nhưng sau đó tử vong do vết thương). Ngoài ra, có ít nhất 38 người bị thương, trong đó có 2 cảnh sát và nhiều nạn nhân ở tình trạng nguy kịch.

Năm 2024, con người trung bình dành hai giờ rưỡi mỗi ngày trên mạng xã hội. Nhân lên, đó là hơn một tháng mỗi năm nhìn vào màn hình, lướt ‘feed’ (dòng tin), đợi ‘notification’ (báo tin), đếm ‘like’ (lược thích). Bạn dành nhiều thới giờ cho Facebook, Instagram, TikTok. Và câu hỏi không phải "có nhiều không?", mà là "chúng ta nhận được gì?" Câu trả lời, theo một nhóm triết gia, nhà tâm lý học, nhà xã hội học đương đại, không phải kết nối, không phải hạnh phúc, không phải sự thật. Mà là cô đơn có tổ chức, lo âu có hệ thống, và sự thật bị thao túng. Mạng xã hội—đặc biệt Facebook, nền tảng với ba tỷ người dùng, lớn hơn bất kỳ quốc gia nào trên hành tinh—không phải công cụ trung lập. Nó là kiến trúc quyền lực đang định hình lại não bộ, xã hội, và chính trị theo cách mà chúng ta chưa kịp nhận ra. Và đây là điều đáng sợ nhất: chúng ta không bị ép. Chúng ta tự nguyện. Chúng ta mở Facebook vì muốn "kết nối." Nhưng sau ba mươi phút lướt, chúng ta cảm thấy trống rỗng hơn. Chúng ta vào để "cập nhật

Trong sân khấu chính trị đồ sộ từ cổ chí kim của nước Mỹ, hiếm có nhân vật nào diễn xuất giỏi như Donald J. Trump. Những cuộc vận động tranh cử từ hơn mười năm trước của Trump vốn đã tràn ngập những lời hứa, giáo huấn, sự tức giận vì “nước Mỹ quá tệ hại”, những lời phỉ báng đối thủ. Tất cả hòa hợp thành những bản giao hưởng ký tên DJT. Mỗi lần Trump bước lên sân khấu, điệu nhảy YCMA vô tư, không theo chuẩn mực, thay cho tiếng kèn hiệu triệu “hoàng đế giá lâm.”

Năm 2025 được xem là giai đoạn khó khăn cho ngành khoa học khi ngân sách nghiên cứu bị thu hẹp và nhiều nhóm chuyên môn phải giải thể. Tuy vậy, những thành tựu y học nổi bật lại chứng minh rằng sức sáng tạo của con người chưa bao giờ dừng lại. Hàng loạt phát hiện mới đã mở rộng hiểu biết của chúng ta về sức khỏe, đồng thời thay đổi cách chăm sóc bệnh nhân hiện nay. Dưới đây là chín trong số những khám phá ấn tượng nhất trong năm 2025.

Năm 2025 khởi đầu bằng nỗi lo dấy lên từ các sàn tài chính quốc tế. Tháng Tư, Tổng thống Donald Trump khơi lại cuộc chiến thương mại, khiến nhiều người e sợ suy thái toàn cầu. Thế nhưng, sau mười hai tháng, kinh tế thế giới vẫn đứng vững: tổng sản lượng tăng khoảng 3%, bằng năm trước; thất nghiệp thấp và chứng khoán nhiều nơi tiếp tục lên giá. Chỉ riêng lạm phát vẫn còn là bóng mây bao phủ, vì phần lớn các nước trong khối công nghiệp OECD chưa đưa được vật giá về mức ổn định như mong muốn.

Sự phát triển nhanh chóng của Artificial Intelligence/ AI và robot đặt ra nhiều thách thức về đạo đức xã hội và cá nhân, đặc biệt là trong việc thu thập dữ liệu cá nhân làm ảnh hưởng đến các quyết định quan trọng như tuyển dụng, trị liệu và xét xử. Mặc dù AI có thể mô phỏng cảm xúc, nhưng không có ý thức thực sự, dẫn đến nguy cơ làm cho con người phụ thuộc vào AI và robot và suy giảm kỹ năng giao tiếp xã hội...
1234567Trang sauTrang cuối
VB Podcast



Kính chào quý vị,

Tôi là Derek Trần, dân biểu đại diện Địa Hạt 45, và thật là một vinh dự lớn lao khi được đứng nơi đây hôm nay, giữa những tiếng nói, những câu chuyện, và những tâm hồn đã góp phần tạo nên diện mạo văn học của cộng đồng người Mỹ gốc Việt trong suốt một phần tư thế kỷ qua.
Hai mươi lăm năm! Một cột mốc bạc! Một cột mốc không chỉ đánh dấu thời gian trôi qua, mà còn ghi nhận sức bền bỉ của một giấc mơ. Hôm nay, chúng ta kỷ niệm 25 năm Giải Viết Về Nước Mỹ của nhật báo Việt Báo.

Khi những người sáng lập giải thưởng này lần đầu tiên ngồi lại bàn thảo, họ đã hiểu một điều rất căn bản rằng: Kinh nghiệm tỵ nạn, hành trình nhập cư, những phức tạp, gian nan, và sự thành công mỹ mãn trong hành trình trở thành người Mỹ gốc Việt – tất cả cần được ghi lại. Một hành trình ý nghĩa không những cần nhân chứng, mà cần cả những người viết để ghi nhận và bảo tồn. Họ không chỉ tạo ra một cuộc thi; họ đã và đang xây dựng một kho lưu trữ. Họ thắp lên một ngọn hải đăng cho thế hệ sau để chuyển hóa tổn thương thành chứng tích, sự im lặng thành lời ca, và cuộc sống lưu vong thành sự hội nhập.

Trong những ngày đầu ấy, văn học Hoa Kỳ thường chưa phản ánh đầy đủ sự phong phú và đa dạng về kinh nghiệm của chúng ta. Giải thưởng Viết Về Nước Mỹ thực sự đã lấp đầy khoảng trống đó bằng sự ghi nhận và khích lệ vô số tác giả, những người đã cầm bút và cùng viết nên một thông điệp mạnh mẽ: “Chúng ta đang hiện diện nơi đây. Trải nghiệm của chúng ta là quan trọng. Và nước Mỹ của chúng ta là thế đó.”


Suốt 25 năm qua, giải thưởng này không chỉ vinh danh tài năng mà dựng nên một cộng đồng và tạo thành một truyền thống.
Những cây bút được tôn vinh hôm nay không chỉ mô tả nước Mỹ; họ định nghĩa nó. Họ mở rộng giới hạn của nước Mỹ, làm phong phú văn hóa của nước Mỹ, và khắc sâu tâm hồn của nước Mỹ. Qua đôi mắt họ, chúng ta nhìn thấy một nước Mỹ tinh tế hơn, nhân ái hơn, và sau cùng, chân thật hơn.

Xin được nhắn gửi đến các tác giả góp mặt từ bao thế hệ để chia sẻ tấm chân tình trên các bài viết, chúng tôi trân trọng cảm ơn sự can đảm của quý vị. Can đảm không chỉ là vượt qua biến cố của lịch sử; can đảm còn là việc ngồi trước trang giấy trắng, đối diện với chính mình, lục lọi ký ức đau thương sâu đậm, và gửi tặng trải nghiệm đó đến tha nhân. Quý vị là những người gìn giữ ký ức tập thể và là những người dẫn đường cho tương lai văn hóa Việt tại Hoa Kỳ.

Với Việt Báo: Xin trân trọng cảm ơn tầm nhìn, tâm huyết, và sự duy trì bền bỉ giải thưởng này suốt một phần tư thế kỷ.
Khi hướng đến 25 năm tới, chúng ta hãy tiếp tục khích lệ thế hệ kế tiếp—những blogger, thi sĩ, tiểu thuyết gia, nhà phê bình, nhà văn trẻ—để họ tìm thấy tiếng nói của chính mình và kể lại sự thật của họ, dù đó là thử thách hay niềm vui. Bởi văn chương không phải là một thứ xa xỉ; đó là sự cần thiết. Đó là cách chúng ta chữa lành, cách chúng ta ghi nhớ, và là cách chúng ta tìm thấy nơi chốn của mình một cách trọn vẹn.

Xin cảm ơn quý vị.

NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.