Nông dân trên toàn quốc Hoa Kỳ cho biết họ có thể sẽ phải đối mặt với tình trạng phá sản một lần nữa trừ khi có một khoản tiền cứu trợ lớn do người nộp thuế tài trợ để bù đắp cho những tổn thất do chính sách thuế quan hỗn loạn và các đợt cắt giảm chi tiêu mạnh trong lãnh vực nông nghiệp của Donald Trump gây ra.
Những kinh tế gia cảnh báo rộng rãi rằng thuế quan có thể ảnh hưởng nặng nề đến người tiêu dùng Mỹ, đặc biệt nếu các công ty tăng giá để bù đắp cho thực tế là họ phải trả nhiều tiền hơn để nhập khẩu hàng hóa cần thiết. Nhưng hệ quả đối với nông dân sẽ đặc biệt nghiêm trọng. Trung Quốc, quốc gia đã bị đánh thuế 20% kể từ khi ông Trump nhậm chức nhiệm kỳ 2, đã trả đũa bằng cách đánh thuế vào thịt gà, lúa mì, bắp và bông. Liên Hiệp Châu Âu đã lập một danh sách lớn các sản phẩm nông nghiệp và tiêu dùng để áp thuế trả đũa nếu ông Trump thực hiện lời đe dọa áp thuế cao đối với khối đó.
Thuế quan mở rộng của ông Trump có thể tàn phá toàn bộ ngành nông nghiệp Hoa Kỳ, bao gồm khối cử tri quan trọng mà Tổng Thống Trump đã cố gắng bảo vệ trong cuộc chiến thương mại năm 2018 với Trung Quốc.
Các cố vấn của Tổng Thống Trump đã ám chỉ trong những ngày gần đây rằng ông có thể thi hành chiến lược đã sử dụng trong nhiệm kỳ đầu tiên, khi ông trợ cấp hàng tỷ đô la cho những người nông dân Hoa Kỳ bị thiệt hại vì Trung Quốc giới hạn nhập cảng nông sản của Hoa Kỳ trong bối cảnh chiến tranh thương mại giữa hai quốc gia.
Theo ước tính của Bộ Canh Nông Hoa Kỳ (USDA), hành động trả đũa chiến dịch áp thuế quan của ông Trump trong nhiệm kỳ 1, bắt đầu từ năm 2018, đã làm việc xuất khẩu nông sản của Hoa Kỳ thiệt hại $27 tỉ trong giai đoạn đó. Phần lớn khoản lỗ này là hậu quả của cuộc chiến thương mại với Trung Quốc.
Theo Patty Edelburg, Phó Chủ Tịch của Hiệp Hội Nông Dân Toàn Quốc (National Farmers Association) có trụ sở đặt tại Washington, đại diện 200,000 nông trại, nhiều nông trại đã phải phá sản và số nông trại rao bán tăng gấp đôi trong nhiệm kỳ 1 của Tổng Thống Trump. Theo báo cáo của Ngân Hàng Dự Trữ Liên Bang tại Minneapolis, Minnesota, số nông trại phá sản tại sáu tiểu bang ở miền Trung Tây tăng 30% trong năm 2018. First Midwest Bank ở Chicago cho biết trường hợp trả nợ không đúng hạn tăng 287% cũng trong năm 2018.
Theo báo cáo của U.S. International Trade Commission, đậu nành của Hoa Kỳ xuất cảng sang Trung Quốc vào năm 2018 giảm 75%. Trị giá nông sản nói chung của Hoa Kỳ bán cho Trung Quốc đã giảm mạnh từ $24 tỷ vào năm 2014 xuống dưới $10 tỷ vào năm 2019.
Chính quyền Trump đã phải tài trợ miễn hoàn lại $23 tỷ cho nông dân sau khi Trung Quốc áp thuế trả đũa cao đối với đậu nành, ngô, lúa mì và các mặt hàng nhập khẩu khác của Mỹ bắt đầu từ năm 2018. Số tiền đó đến từ quỹ Commodity Credit Corporation tại Bộ Canh Nông Hoa Kỳ, một phần trong số đó có thể được sử dụng để ứng phó với các trường hợp khẩn cấp, bao gồm cả tranh chấp thương mại.
Giá phải trả lần này sẽ cao hơn vì Trump đã áp thuế quan trên nhiều quốc gia, bao gồm cả các đồng minh của Mỹ như Châu Âu, Canada, Mexico và Nhật Bản. Sự trả đũa tập thể của những nước này có thể gây ra tác hại sâu sắc hơn, lâu dài hơn cho các doanh nghiệp Mỹ.
Chính quyền Trump chủ đích dùng thuế quan, do người tiêu thụ Hoa Kỳ chi trả, để mang tiền về bù đắp cho ngân sách liên bang thiếu hụt vì chính sách giảm $4,500 tỉ cho các đại gia và đại công ty. Gói cứu trợ mới cho nông dân ước tính trên $30 tỉ do người dân đóng thuế gánh chịu làm tăng thiếu hụt ngân sách.
Nông dân Hoa Kỳ không những bị ảnh hưởng nặng nề vì chính sách thuế quan của Tổng Thống Trump mà họ còn chịu nhiều thiệt hại vì chương trình cắt giảm chi tiêu vô tội vạ của chính quyền.
Trump quyết định đóng cửa các chương trình thực phẩm địa phương, cung cấp cho nông dân thị trường trong nước ổn định, như các khu vực trường công và ngân hàng thực phẩm, giúp các trang trại có khả năng phục hồi tốt hơn trước những cú sốc kinh tế toàn cầu. U.S. Agency for International Development (USAID), đơn vị mua khoảng $2 tỷ mỗi năm các sản phẩm nông nghiệp, đặc biệt là lúa mì, lúa miến và đậu lăng cho các chương trình viện trợ nhân đạo, đã bị giải thể.
Việc mất mát các chương trình liên bang rất khó để đối phó. Trong khi đó, Trump khuyến cáo nông dân Hoa Kỳ mở rộng thị trường quốc nội. Các thông báo về thuế quan của Trump bắt đầu khi hầu hết nông dân đã trồng vụ mùa xuân – hoặc ít nhất là đã chuẩn bị đất và mua các đầu vào như hạt giống và thuốc trừ sâu, khiến việc chuyển sang các loại cây trồng có khả năng tìm được thị trường trong nước trở nên bất khả thi.
Trong nhiều thập niên, nông dân Hoa Kỳ đã được khuyến khích mạnh mẽ thông qua Đạo Luật Nông Trại (Farm Bill) để trồng các loại cây trồng hàng hóa phục vụ xuất khẩu như lúa mì, bắp, đậu nành, lúa miến (sorghum), gạo và bông, thay vì sản xuất để tiêu dùng trong nước.
Thêm vào đó là tình trạng sa thải hàng loạt trong Bộ Canh Nông. Hơn 10% nhân viên USDA đã được báo cáo là đã đồng ý tự nguyện nghỉ việc, và dự kiến sẽ có thêm nhiều người nữa trong những tuần tới, không kể khoảng ngàn nhân viên thử việc đã bị sa thải vào tháng trước.
Vào thứ Hai, 7/4/2025, năm ngày sau khi Trump tuyên bố “Ngày Giải Phóng” với những khoản thuế quan lớn, giá bông, đậu nành và ngô đang giảm mạnh. Giá bông $0.649/pound dưới mức hòa vốn. Một số nông dân Hoa Kỳ sẽ không trồng bông trong năm nay.
Theo Investigate Midwest, gần 80% (433 / 444) những quận nông nghiệp trong nước Mỹ (433 trong số 444 quận) bỏ phiếu cho Trump vào năm 2024. Hầu hết nông dân trên khắp cả nước vẫn tiếp tục ủng hộ Tổng Thống Trump. Tuy nhiên, họ hy vọng tránh được hậu quả của tranh chấp thuế quan của chính quyền Trump và đảm bảo được sự hỗ trợ từ chính quyền liên bang.
Trong lần áp thuế quan của nhiệm kỳ 1, Tổng Thống Trump kêu gọi nông dân kiên nhẫn, hi sinh, yêu nước. Lần này ông kêu gọi mọi công dân Hoa Kỳ hãy chịu đựng nỗi đau ngắn hạn để được hưởng lợi ích trong dài hạn.
Nguyễn Quốc Khải
THAM KHẢO
(1) Ivanne Trippenbach, “US farmers are deeply concerned by the impact of Trump's trade war.” Le Monde, April 17, 2025.
(2) Stuart Anderson, “Trump Tariff Aid To Farmers May Again Exceed U.S. Nuclear Weapons Cost.” Forbes, March 9, 2025.
(3) Gustaf Kilander, “Trump already weighing a multi-billion-dollar tariff bailout for US farmers.” The Independent, April 2, 2025.
Send comment
