VN chưa thỏa thuận xong vụ Trump áp thuế: sợ gián đoạn kinh tế vì hàng Mỹ vào VN với 0% thuế suất; còn thảo luận với thuế suất 20% và 40%; phức tạp về năng lực xác minh nguồn gốc sản phẩm
Bài viết sau đây dịch từ bài "Research insights: bilateral gaps emerge as Vietnam treads carefully after Trump tariff order" trên ấn bản Thứ Hai, ngày 1 tháng 9 năm 2025 trên báo DIGITIMES Asia của hai nhà phân tích Yen Chou (từ Đài Bắc) và Elaine Chen.
Vào ngày 31 tháng 7 năm 2025, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đã ký một sắc lệnh hành pháp áp đặt mức thuế mới - từ 10% đến 41% - đối với hàng nhập cảng từ 68 quốc gia và Liên minh Châu Âu (EU). Trong khi nhiều đối tác thương mại phải đối mặt với mức thuế mới, thuế quan đối với hàng hóa Việt Nam vẫn không thay đổi: mức thuế 20% đối với hàng nhập cảng trực tiếp và mức thuế 40% đối với hàng trung chuyển. Đổi lại, Việt Nam đồng ý mở cửa hoàn toàn thị trường và xóa bỏ hoàn toàn thuế quan đối với hàng nhập cảng từ Mỹ.
Tuy nhiên, phản ứng chính thức của Việt Nam lại khá dè dặt. Ngày 3 tháng 7, Bộ Ngoại giao Việt Nam xác nhận rằng Tổng thống Trump đã điện đàm với Tổng Bí thư Tô Lâm và thảo luận về thương mại, nhưng nhấn mạnh rằng "vẫn còn nhiều chi tiết cần được đàm phán và làm rõ". Bộ Công Thương Việt Nam, cơ quan quản lý chính sách thương mại, chưa công bố bất kỳ thông tin cụ thể nào về thỏa thuận này.
Theo nhà phân tích Yen Chou của DIGITIMES, các cơ quan truyền thông nhà nước lớn của Việt Nam, chẳng hạn như Đài Truyền hình Việt Nam (VTV) và Cổng Thông tin Điện tử Chính phủ, đưa tin rất hạn chế, chỉ dành chưa đến 100 từ cho các bài viết tiếng Việt. Ngược lại, các phương tiện truyền thông khu vực và tư nhân - bao gồm Sài Gòn Giải Phóng, VietNamNet và VnEconomy - đưa tin rộng rãi hơn từ những người trong ngành và các nhà phân tích tài chính trong nước.
Ngành công nghiệp lạc quan thận trọng, nhưng vẫn cảnh giác:
Nhiều nhà phân tích trong nước thừa nhận rằng mức thuế 20% có lợi hơn so với mức 46% trước đó, điều này có thể giúp giảm bớt tác động tiêu cực cho các nhà xuất khẩu Việt Nam. Tuy nhiên, ông Chou lưu ý một số lo ngại tiềm ẩn từ các bên liên quan trong nước, thuộc ba lĩnh vực chính:
1) Gián đoạn kinh tế do dòng vốn "Thuế suất 0%" từ Hoa Kỳ.
Nếu Việt Nam thực sự áp dụng thuế suất 0% và tiếp cận thị trường đầy đủ cho tất cả hàng nhập khẩu từ Hoa Kỳ, động thái này có thể gây tổn hại nghiêm trọng đến các ngành công nghiệp trong nước, bao gồm nhà sản xuất ô tô VinFast, các đại gia bán lẻ Co.opmart và Bách Hóa Xanh, các nền tảng thương mại điện tử Tiki và Sendo, và các công ty thực phẩm và nông nghiệp như Vinamilk và Ba Huân. Các công ty này có thể phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt, đe dọa thị phần của họ.
2) Phạm vi chưa rõ ràng của mức thuế suất 20% và 40%.
Việc thiếu rõ ràng về việc sản phẩm nào của Việt Nam sẽ phải chịu mức thuế suất 20% - hoặc hàng hóa nào bị chuyển hướng sẽ phải chịu mức thuế suất 40% - đã gây ra những lo ngại. Hiện vẫn chưa rõ Hoa Kỳ sẽ định nghĩa hàng hóa "sản xuất tại Việt Nam" như thế nào, liệu có yêu cầu về hàm lượng nội địa hay không, hoặc làm thế nào để phân biệt các sản phẩm bị chuyển hướng với hàng hóa thực sự trong nước. Những định nghĩa này có thể vẫn đang được đàm phán.
3) Việt Nam đối mặt với những thách thức về năng lực xác minh nguồn gốc.
Nếu được thực thi, thỏa thuận này sẽ yêu cầu Việt Nam phải chứng nhận xuất xứ hàng xuất khẩu một cách nghiêm ngặt, đặc biệt là để phân biệt hàng hóa nội địa và hàng hóa chuyển hướng. Bắt đầu từ tháng 5 năm 2025, Việt Nam đã chuyển việc cấp giấy chứng nhận xuất xứ sang Bộ Công Thương theo tiêu chuẩn "chuyển đổi thực chất", yêu cầu các bước sản xuất có ý nghĩa để hàng hóa đủ điều kiện là sản xuất tại Việt Nam.
Tuy nhiên, những cải cách gần đây của chính phủ Việt Nam có thể làm phức tạp thêm việc thực thi. Vào tháng 2, Quốc hội đã thông qua một cuộc cải tổ toàn diện, giảm số lượng các bộ, ngành trung ương từ 22 xuống còn 17 và cắt giảm 63 chính quyền tỉnh xuống còn 34. Mặc dù Bộ Công Thương vẫn giữ nguyên, nhưng việc cắt giảm biên chế và tự động hóa hạn chế có thể cản trở khả năng của chính phủ trong việc thực hiện các cuộc kiểm tra thâm dụng lao động theo yêu cầu của thỏa thuận.
Hiện tại, tuyên bố táo bạo của Trump vẫn chưa được chuyển thành một thỏa thuận song phương cụ thể. Hiện tại, khoảng cách giữa sân khấu chính trị ở Washington và sự thận trọng có chừng mực ở Hà Nội cho thấy "thỏa thuận" được cho là vẫn còn phải đi xa đến đâu.
Send comment
