Khi phim chạy lên hàng chữ kết thúc, khi đèn trong rạp bật sáng, khi những tràng vỗ tay vang lên ngợi ca, và khi khán giả đứng dậy chờ bứơc ra, tôi vẫn còn ngồi đó kinh ngạc, thấy mình như tơi tả - sau gần hai giờ đồng hồ xem một cuốn truyện mà mình mê thích từ nhỏ được chuyển thành phim, nhìn các hình ảnh hiếm hoi ở quê nhà từ cả thế kỷ trứơc, chứng kiến những mối tình dị thường trong "Mê Thảo - Thời Vang Bóng", theo dõi những đam mê nhan sắc và âm nhạc của các nhân vật, và các mê lọan điệp trùng…
Khi bứơc ra khỏi rạp Edwards Westminster 10 Cinemas, đó là những cảm giác còn giữ trong lòng tôi suốt hôm chủ nhật 21-8-2005. Đó là một cúôn phim hiếm gặp, không dễ làm, và cũng để lại các vết ký ức thật sâu, hệt như tiểu thuyết "Chùa Đàn" của Nguyễn Tuân, cuốn truyện mà phim mô phỏng và dựa vào.
Phim "Mê Thảo - Thời Vang Bóng" do nữ đạo diễn Việt Linh thực hiện, đang chiếu ở Quận Cam, California, nói tiếng Việt, phụ đề tiếng Anh. Phim đã được nhiều báo Việt Ngữ ở Nam Cali khen ngợi, trong đó có lời của nhà phê bình phim CNN Nguyễn Ngọc Chấn rằng, "Một phim có thừa tiêu chuẩn quốc tế. Mê Thảo có nhiều yếu tố chiếm Oscar cho phim ngọai quốc…" Thực tế, phim đã đọat nhiều giải thưởng quốc tế, trong đó có giải Bông Hồng Vàng tại Liên hoan phim Bergamo (Ý) và giải nhì của Quỹ Cổ Động Phát Hành Quốc Tế (Promotion Internationale des Films du Sud).
Nhìn kỹ, truyện phim cũng có đổi khác ít nhiều đối với cốt truyện "Chùa Đàn." Đạo diễn đã cho thêm vào truyện nhân vật cô gái câm, tên Cam, tuy mang thân phận người tớ gái nhưng lại yêu say đắm Nguyễn, ông chủ ấp Mê Thảo. Tòan bộ phim xoay quanh một số nhân vật, giữa các xung động trong ấp Mê Thảo, một xã hội Việt Nam thu nhỏ thời thực dân Pháp.
Một nhân vật chính tuy vắng mặt trong phim, nhưng lại phủ trùm bóng tối lên tòan bối cảnh: người vị hôn thê của ông Nguyễn. Cô chết vì đụng xe, khi ngồi trên chiếc xe hơi ông Nguyễn tặng làm quà cưới. Đó cũng là lý do làm ông Nguyễn căm thù tất cả những gì gọi là văn minh hiện đại: từ chỗ căm thù chiếc xe hơi mang tai họa, tới chỗ buộc dân tòan ấp đốt sạch tất cả những gì thuộc về văn minh Tây Phương, cả đồng hồ, sách vở giấy mực, vân vân… và làm dân trong ấp khổ sở vì ông chủ quái dị này. Không ai thấy mặt cô chủ này trong phim, nhưng uy lực của cô hiện diện khắp nơi, làm ông chủ Nguyễn quay quắt thương nhớ, làm dân cả ấp kiệt sức với các lệnh "xóa sổ văn minh" mà ông chủ ấp ban xuống. Nhiều người dân phải bỏ ấp mà đi…
Cô thiếu nữ vắng mặt đó biểu tượng cho những gì" Và vì sao cái chết của cô lại làm tiếc nhớ tới điên loạn cho ông chủ Nguyễn" Có phải cô là một mảnh hồn đất nước Việt Nam đã bị nền văn minh thực dân Đại Pháp giết chết" Không ai có câu trả lời, vì cả truyện và phim đều để lửng tất cả mọi nan đề...
Hình ảnh cực kỳ đẹp. Với bối cảnh truyện là thời đầu thế kỷ 20, hình ảnh lạ lùng của một ấp Mê Thảo nơi miền Thượng Du Bắc Việt, của thơ mộng ở một số góc phố Hà Nội, của đậm đà kỷ niệm nơi một số bến đò, núi đồi, góc rừng, và của văn minh nứơc bảo hộ Đại Pháp với chuyến xe lửa chạy trên đường núi khi vào phim… Nhưng dị thừơng nhất là hình ảnh ngọn đồi dứơi ánh lửa các ngọn đúôc, nơi ông Nguyễn cho chôn các vò rượu và rồi trở thành nơi xác của ông và của Tam, người nghệ sĩ đàn nhị huyền cầm tài hoa, nằm giữa các vũng rượu và bị thiêu cháy.
Một điều cũng hiếm gặp trong đời thường, đặc biệt với khán giả hải ngọai. Đó là nhạc ả đào, với giọng hát thu hồn của cô Tơ và tay đàn của Tam. Hai người là bạn tình, một mối tình tội lỗi vì cô Tơ đã có chồng. Cô Tơ tự dằng vặc, và nhiều lần múôn dứt bỏ vương víu sai trái để trở về với ngừơi chồng bệnh nan y. Nhưng định mệnh cô đã bị âm nhạc buộc lấy, cả sau khi người chồng từ trần. Và cây đàn cô thờ trên bàn thờ ngừơi chồng cũng là cây đàn ma quái. Đó là cây đàn mà Tam nài nỉ xin đàn dù biết rằng ngừơi sử dụng đàn sẽ chết, khi dứt bản nhạc. Tam đã dùng sinh mạng và tiếng đàn của mình để hy vọng cứu bệnh cho ông chủ, ông Nguyễn, người chủ ấp Mê Thảo, và là ngừơi một thời cứu mạng anh.
Khi máu ứa ra nơi các đầu ngón tay đang bấm dây đàn, Tam vẫn say mê đàn, đôi mắt say sưa trong lúc tay vẫn bấm không rời các dây trên khuôn đàn. Đôi mắt cô Tơ nhìn anh đau đớn, biết rằng anh sắp gục chết giữa tiếng hát của cô, nhưng cô vẫn trân trọng các giây phút cuối này, để giọng hát của cô vẫn đuổi theo tiếng đàn của anh Tam…
Đặc biệt, hòan thành được phim Mê Thảo còn có phần góp sức của người đã khuất bóng: hương linh cụ Nguyễn Tuân.
Trả lời một cuộc phỏng vấn của báo Phụ Nữ trong một số tháng 3-2004, đạo diễn Việt Linh đã kể chị đã bị cúôn truyện "Chùa Đàn" của Nguyễn Tuân ám ảnh từ gần 2 thập niên trứơc, và có ý làm phim dựa theo truyện này từ năm 1987 khi "được nghe anh Phạm Thùy Nhân kể câu chuyện này và Chùa Đàn bắt đầu ám ảnh từ đó. Năm 1992, tôi ra Hà Nội tiếp xúc với gia đình cụ Nguyễn Tuân (lúc đó cụ bà còn sống) để mua tác quyền. Sau đó, tôi viết đề cương rồi đưa anh Phạm Thùy Nhân viết kịch bản…"
Và rồi đã nhờ tới sự tiếp sức của nhà văn Nguyễn Tuân nơi cõi vô hình…
Báo Phụ Nữ ghi như sau:
"-- Làm thế nào để chị chọn được các bối cảnh cho "Mê Thảo""
"-- Nông thôn bây giờ được điện khí hóa, cơ giới hóa mà phim lại tái hiện cảnh xưa nên để tránh các dây điện lọt vào ống kính cũng đã khó. Khó nhất là những cảnh phục vụ cho tư tưởng của bộ phim như cảnh cây gạo. Cây gạo mà mình vừa ý ở một nơi, bến nước lại ở nơi khác. Bạn bè có người góp ý dùng kỹ xảo quay để tạo cảm giác nhưng tôi không thích. Tôi muốn người xem có cảm giác chân thực. Hay như cảnh những ngọn đèn trời được thổi lên. Hôm đó, đoàn làm phim đã chuẩn bị 25 cái, nhưng không ai dám chắc là bao nhiêu cái sẽ lọt vào ống kính. Thắp hương khấn cụ Tuân, rồi lặng người đếm một, hai, ba, bốn, năm..., đến cái thứ 9 lọt vào ống kính như một ngọn lửa từ từ bay lên. Chúng tôi đã nín thở vì sung sướng.
"-- Phim toát lên thế giới của tâm linh, bản thân chị có tin vào điều đó không"
"-- Trước kia tôi không tin khi người chết trở về là bát hương cháy bùng lên. Nhưng, khi thắp hương xin phép cụ Tuân làm phim, bát nhang lại cháy bùng. Trong suốt quá trình làm phim, tâm linh này luôn hỗ trợ chúng tôi…"
Đúng vậy, cảnh bát nhang phừng cháy trên bàn thờ được ghi trong phim cũng là những hình ảnh dị thường, tuy đôi khi chúng ta từng gặp trong đời nhưng hiếm khi muốn nhắc tới các chuyện liên hệ tới cõi vô hình… Và khi sức mạnh huyền bí đã làm rung chuyển cây đàn, chỉ là để phản ứng lại các chuyển biến trong âm của người muốn cầm chiếc đàn.
Thế gian biết bao nhiêu là nghiệt ngả. Trần gian biết bao nhiêu là mê đắm. Hết mối tình này buộc, tới món nợ ân tình mang theo tận phút từ trần… Các tiếng đàn, giọng hát này chắc chắn sẽ đuổi theo họ tới bao nhiêu kiếp sau nữa. Phim đã ghi lại được các sức mạnh hiếm hoi như thế.
Nhưng, hãy nhìn cho kỹ, hãy xem cho kỹ hơn: có phải chàng nghệ sĩ kia cũng là chính chúng ta, và mỗi người chúng ta đều mang sẵn trong hồn một cây đàn cầm riêng, để tới khi bấm cạn các nốt nhạc nghiệp lực thì rồi gục ngã... Đó không chỉ là nghiệp của người nghệ sĩ, mà còn là nghiệp của cõi người. Vui, buồn, cười, khóc, dốc ra cho cạn các đam mê vào dây đàn đời mình, tìm say đắm cho đời nhau, rồi khi các đầu ngón tay cạn máu thì gục ngã lên đàn mà chết. Đó là nghiệp của cõi người.
Phim được đón nhận nồng nhiệt ở Pháp từ năm ngóai. Một phần, nữ đạo diễn Việt Linh có nhiều quan hệ nơi Pháp - nơi bà theo chồng định cư tại Pháp, nhưng vẫn luôn đi đi về về và còn mang quốc tịch VN.
Phim "Mê Thảo - Thời Vang Bóng" đã chiếu ở Paris (Pháp) từ ngày 8-12-2004 tại rạp Reflet Médicis, mỗi ngày 5 suất. Tạp chí Aden, đặc san văn hóa giải trí của Pháp, trong số ngày 9-12-2004 nhận xét: "Một cách nhìn khá ác nghiệt, đôi lúc với chất thơ trong trẻo như pha lê, giống như giọng ca cứu rỗi của cô đào hát..."
Đặc biệt, đây cũng là phim cuối cùng tại Việt Nam của tài tử Đơn Dương, người đã bị nhà nứơc Hà Nội trục xuất vì đóng trong một cuốn phim Mỹ về Cuộc Chiến VN. Hôm Chủ Nhật 21-8-2005, Đơn Dương đã tới rạp Westminster 10 Cinemas, Quận Cam, để ký tặng poster và chụp ảnh kỷ niệm với khán giả.
Phim "Mê Thảo - Thời Vang Bóng" đang chiếu vào các ngày Thứ Sáu, Thứ Bảy và Chủ Nhật mỗi tuần ở Westminster 10 Cinemas, 6721 Westminster Blvd., Westminster, CA 92683. Vé 10$, bán ở rạp.
Một phim rất đáng xem. Rất đáng trân trọng. Không chỉ để nhìn các hình ảnh quê nhà đầu thế kỷ 20, hay chỉ để quan sát cách chuyển từ một cuốn truyện xuất sắc của Nguyễn Tuân, hay chỉ để thưởng ngoạn nghệ thuật thuần túy, mà thực ra, còn để nhìn lại lòng mình, khi sôi nổi khóc cười cùng với các chuyển biến và nhân vật… Một cõi thế gian đầy đau đớn, đam mê…
Khi bứơc ra khỏi rạp Edwards Westminster 10 Cinemas, đó là những cảm giác còn giữ trong lòng tôi suốt hôm chủ nhật 21-8-2005. Đó là một cúôn phim hiếm gặp, không dễ làm, và cũng để lại các vết ký ức thật sâu, hệt như tiểu thuyết "Chùa Đàn" của Nguyễn Tuân, cuốn truyện mà phim mô phỏng và dựa vào.
Phim "Mê Thảo - Thời Vang Bóng" do nữ đạo diễn Việt Linh thực hiện, đang chiếu ở Quận Cam, California, nói tiếng Việt, phụ đề tiếng Anh. Phim đã được nhiều báo Việt Ngữ ở Nam Cali khen ngợi, trong đó có lời của nhà phê bình phim CNN Nguyễn Ngọc Chấn rằng, "Một phim có thừa tiêu chuẩn quốc tế. Mê Thảo có nhiều yếu tố chiếm Oscar cho phim ngọai quốc…" Thực tế, phim đã đọat nhiều giải thưởng quốc tế, trong đó có giải Bông Hồng Vàng tại Liên hoan phim Bergamo (Ý) và giải nhì của Quỹ Cổ Động Phát Hành Quốc Tế (Promotion Internationale des Films du Sud).
Nhìn kỹ, truyện phim cũng có đổi khác ít nhiều đối với cốt truyện "Chùa Đàn." Đạo diễn đã cho thêm vào truyện nhân vật cô gái câm, tên Cam, tuy mang thân phận người tớ gái nhưng lại yêu say đắm Nguyễn, ông chủ ấp Mê Thảo. Tòan bộ phim xoay quanh một số nhân vật, giữa các xung động trong ấp Mê Thảo, một xã hội Việt Nam thu nhỏ thời thực dân Pháp.
Một nhân vật chính tuy vắng mặt trong phim, nhưng lại phủ trùm bóng tối lên tòan bối cảnh: người vị hôn thê của ông Nguyễn. Cô chết vì đụng xe, khi ngồi trên chiếc xe hơi ông Nguyễn tặng làm quà cưới. Đó cũng là lý do làm ông Nguyễn căm thù tất cả những gì gọi là văn minh hiện đại: từ chỗ căm thù chiếc xe hơi mang tai họa, tới chỗ buộc dân tòan ấp đốt sạch tất cả những gì thuộc về văn minh Tây Phương, cả đồng hồ, sách vở giấy mực, vân vân… và làm dân trong ấp khổ sở vì ông chủ quái dị này. Không ai thấy mặt cô chủ này trong phim, nhưng uy lực của cô hiện diện khắp nơi, làm ông chủ Nguyễn quay quắt thương nhớ, làm dân cả ấp kiệt sức với các lệnh "xóa sổ văn minh" mà ông chủ ấp ban xuống. Nhiều người dân phải bỏ ấp mà đi…
Cô thiếu nữ vắng mặt đó biểu tượng cho những gì" Và vì sao cái chết của cô lại làm tiếc nhớ tới điên loạn cho ông chủ Nguyễn" Có phải cô là một mảnh hồn đất nước Việt Nam đã bị nền văn minh thực dân Đại Pháp giết chết" Không ai có câu trả lời, vì cả truyện và phim đều để lửng tất cả mọi nan đề...
Hình ảnh cực kỳ đẹp. Với bối cảnh truyện là thời đầu thế kỷ 20, hình ảnh lạ lùng của một ấp Mê Thảo nơi miền Thượng Du Bắc Việt, của thơ mộng ở một số góc phố Hà Nội, của đậm đà kỷ niệm nơi một số bến đò, núi đồi, góc rừng, và của văn minh nứơc bảo hộ Đại Pháp với chuyến xe lửa chạy trên đường núi khi vào phim… Nhưng dị thừơng nhất là hình ảnh ngọn đồi dứơi ánh lửa các ngọn đúôc, nơi ông Nguyễn cho chôn các vò rượu và rồi trở thành nơi xác của ông và của Tam, người nghệ sĩ đàn nhị huyền cầm tài hoa, nằm giữa các vũng rượu và bị thiêu cháy.
Một điều cũng hiếm gặp trong đời thường, đặc biệt với khán giả hải ngọai. Đó là nhạc ả đào, với giọng hát thu hồn của cô Tơ và tay đàn của Tam. Hai người là bạn tình, một mối tình tội lỗi vì cô Tơ đã có chồng. Cô Tơ tự dằng vặc, và nhiều lần múôn dứt bỏ vương víu sai trái để trở về với ngừơi chồng bệnh nan y. Nhưng định mệnh cô đã bị âm nhạc buộc lấy, cả sau khi người chồng từ trần. Và cây đàn cô thờ trên bàn thờ ngừơi chồng cũng là cây đàn ma quái. Đó là cây đàn mà Tam nài nỉ xin đàn dù biết rằng ngừơi sử dụng đàn sẽ chết, khi dứt bản nhạc. Tam đã dùng sinh mạng và tiếng đàn của mình để hy vọng cứu bệnh cho ông chủ, ông Nguyễn, người chủ ấp Mê Thảo, và là ngừơi một thời cứu mạng anh.
Khi máu ứa ra nơi các đầu ngón tay đang bấm dây đàn, Tam vẫn say mê đàn, đôi mắt say sưa trong lúc tay vẫn bấm không rời các dây trên khuôn đàn. Đôi mắt cô Tơ nhìn anh đau đớn, biết rằng anh sắp gục chết giữa tiếng hát của cô, nhưng cô vẫn trân trọng các giây phút cuối này, để giọng hát của cô vẫn đuổi theo tiếng đàn của anh Tam…
Đặc biệt, hòan thành được phim Mê Thảo còn có phần góp sức của người đã khuất bóng: hương linh cụ Nguyễn Tuân.
Trả lời một cuộc phỏng vấn của báo Phụ Nữ trong một số tháng 3-2004, đạo diễn Việt Linh đã kể chị đã bị cúôn truyện "Chùa Đàn" của Nguyễn Tuân ám ảnh từ gần 2 thập niên trứơc, và có ý làm phim dựa theo truyện này từ năm 1987 khi "được nghe anh Phạm Thùy Nhân kể câu chuyện này và Chùa Đàn bắt đầu ám ảnh từ đó. Năm 1992, tôi ra Hà Nội tiếp xúc với gia đình cụ Nguyễn Tuân (lúc đó cụ bà còn sống) để mua tác quyền. Sau đó, tôi viết đề cương rồi đưa anh Phạm Thùy Nhân viết kịch bản…"
Và rồi đã nhờ tới sự tiếp sức của nhà văn Nguyễn Tuân nơi cõi vô hình…
Báo Phụ Nữ ghi như sau:
"-- Làm thế nào để chị chọn được các bối cảnh cho "Mê Thảo""
"-- Nông thôn bây giờ được điện khí hóa, cơ giới hóa mà phim lại tái hiện cảnh xưa nên để tránh các dây điện lọt vào ống kính cũng đã khó. Khó nhất là những cảnh phục vụ cho tư tưởng của bộ phim như cảnh cây gạo. Cây gạo mà mình vừa ý ở một nơi, bến nước lại ở nơi khác. Bạn bè có người góp ý dùng kỹ xảo quay để tạo cảm giác nhưng tôi không thích. Tôi muốn người xem có cảm giác chân thực. Hay như cảnh những ngọn đèn trời được thổi lên. Hôm đó, đoàn làm phim đã chuẩn bị 25 cái, nhưng không ai dám chắc là bao nhiêu cái sẽ lọt vào ống kính. Thắp hương khấn cụ Tuân, rồi lặng người đếm một, hai, ba, bốn, năm..., đến cái thứ 9 lọt vào ống kính như một ngọn lửa từ từ bay lên. Chúng tôi đã nín thở vì sung sướng.
"-- Phim toát lên thế giới của tâm linh, bản thân chị có tin vào điều đó không"
"-- Trước kia tôi không tin khi người chết trở về là bát hương cháy bùng lên. Nhưng, khi thắp hương xin phép cụ Tuân làm phim, bát nhang lại cháy bùng. Trong suốt quá trình làm phim, tâm linh này luôn hỗ trợ chúng tôi…"
Đúng vậy, cảnh bát nhang phừng cháy trên bàn thờ được ghi trong phim cũng là những hình ảnh dị thường, tuy đôi khi chúng ta từng gặp trong đời nhưng hiếm khi muốn nhắc tới các chuyện liên hệ tới cõi vô hình… Và khi sức mạnh huyền bí đã làm rung chuyển cây đàn, chỉ là để phản ứng lại các chuyển biến trong âm của người muốn cầm chiếc đàn.
Thế gian biết bao nhiêu là nghiệt ngả. Trần gian biết bao nhiêu là mê đắm. Hết mối tình này buộc, tới món nợ ân tình mang theo tận phút từ trần… Các tiếng đàn, giọng hát này chắc chắn sẽ đuổi theo họ tới bao nhiêu kiếp sau nữa. Phim đã ghi lại được các sức mạnh hiếm hoi như thế.
Nhưng, hãy nhìn cho kỹ, hãy xem cho kỹ hơn: có phải chàng nghệ sĩ kia cũng là chính chúng ta, và mỗi người chúng ta đều mang sẵn trong hồn một cây đàn cầm riêng, để tới khi bấm cạn các nốt nhạc nghiệp lực thì rồi gục ngã... Đó không chỉ là nghiệp của người nghệ sĩ, mà còn là nghiệp của cõi người. Vui, buồn, cười, khóc, dốc ra cho cạn các đam mê vào dây đàn đời mình, tìm say đắm cho đời nhau, rồi khi các đầu ngón tay cạn máu thì gục ngã lên đàn mà chết. Đó là nghiệp của cõi người.
Phim được đón nhận nồng nhiệt ở Pháp từ năm ngóai. Một phần, nữ đạo diễn Việt Linh có nhiều quan hệ nơi Pháp - nơi bà theo chồng định cư tại Pháp, nhưng vẫn luôn đi đi về về và còn mang quốc tịch VN.
Phim "Mê Thảo - Thời Vang Bóng" đã chiếu ở Paris (Pháp) từ ngày 8-12-2004 tại rạp Reflet Médicis, mỗi ngày 5 suất. Tạp chí Aden, đặc san văn hóa giải trí của Pháp, trong số ngày 9-12-2004 nhận xét: "Một cách nhìn khá ác nghiệt, đôi lúc với chất thơ trong trẻo như pha lê, giống như giọng ca cứu rỗi của cô đào hát..."
Đặc biệt, đây cũng là phim cuối cùng tại Việt Nam của tài tử Đơn Dương, người đã bị nhà nứơc Hà Nội trục xuất vì đóng trong một cuốn phim Mỹ về Cuộc Chiến VN. Hôm Chủ Nhật 21-8-2005, Đơn Dương đã tới rạp Westminster 10 Cinemas, Quận Cam, để ký tặng poster và chụp ảnh kỷ niệm với khán giả.
Phim "Mê Thảo - Thời Vang Bóng" đang chiếu vào các ngày Thứ Sáu, Thứ Bảy và Chủ Nhật mỗi tuần ở Westminster 10 Cinemas, 6721 Westminster Blvd., Westminster, CA 92683. Vé 10$, bán ở rạp.
Một phim rất đáng xem. Rất đáng trân trọng. Không chỉ để nhìn các hình ảnh quê nhà đầu thế kỷ 20, hay chỉ để quan sát cách chuyển từ một cuốn truyện xuất sắc của Nguyễn Tuân, hay chỉ để thưởng ngoạn nghệ thuật thuần túy, mà thực ra, còn để nhìn lại lòng mình, khi sôi nổi khóc cười cùng với các chuyển biến và nhân vật… Một cõi thế gian đầy đau đớn, đam mê…
Gửi ý kiến của bạn
