Với 210 triệu dân, 87% theo Hồi giáo, Nam Dương là nước có nhiều dân Hồi giáo nhất thế giới. Abdurrahman Wahid, lãnh tụ của một tổ chức Hồi giáo mạnh nhất, đã được bầu làm Tổng Thống, trong khi các chính đảng phần lớn cũng do các tổ chức Hồi giáo yểm trợ, kể cả đảng Dân chủ-Đấu tranh Indonesia của bà Megawati Sukarnoputri vừa được bầu làm Phó Tổng Thống. Như vậy Nam Dương có trở thành một nước có chính quyền theo luật Hồi giáo hay không" Nhất định không, vì nhiều lý do khác nhau.
Trước hết có một sự thật là Hồi giáo ở Nam Dương có vẻ cởi mở hơn ở Trung Đông. Tôi không muốn so sánh giữa các tôn giáo vì mỗi nguồn đạo đều có một sắc thái riêng tùy theo bối cảnh địa lý và lịch sử khác nhau. Trên thế giới có ba tôn giáo lớn là Phật giáo, Thiên chúa giáo và Hồi giáo đã lan truyền và thích ứng với nhiều dân tộc. Hồi giáo xuất phát từ Trung Đông truyền qua Nam Á rồi đến tận cùng Đông Nam Á là Nam Dương đã bớt đi những khía cạnh khắt khe về luật đạo để trở thành hòa dịu hơn. Chính vì thế Nam Dương có nhiều tổ chức Hồi giáo khác nhau nhưng không có xung đột, dù tranh chấp trên nghị trường họ vẫn có sự hợp tác hài hòa trong mối đạo. Đây chính là một hình thức dân chủ rất đáng quý ngay trong một tôn giáo.
Dân chúng Nam Dương không sống trên một lãnh thổ rộng lớn thuần nhất trên đất liền mà sống trên quần đảo. Dù đa số các đô thị đều tập trung trên ba đảo lớn Java, Sumatra và Borneo, nhưng dân chúng ở rải rác từ thời đại xa xưa trên hàng chục ngàn đảo nhỏ nên họ có nhiều sắc dân, phong tục tập quán khác nhau, cả đến ngôn ngữ cũng khác nhau. Vấn đề quan trọng nhất của Nam Dương là đoàn kết các dân tộc sống phân cách trên mặt biển, thống nhất và hợp tác để phát triển. Nếu chính quyền xây dựng trên thần quyền với một luật đạo duy nhất chặt chẽ, thật khó thực hiện sự đoàn kết đó. Các nhà lãnh đạo Hồi giáo Nam Dương đều nhìn thấy rõ thực tế đó, nên tất cả đều không muốn xây dựng một chính quyền theo luật Hồi giáo như đã có ở vài nước Ả Rập, ở Iran hay Afghanistan.
Nhưng có một nguyên lý căn bản, không phải chỉ áp dụng cho những nước có hoàn cảnh đặc biệt như Nam Dương, mà còn phải áp dụng cho tất cả những nước đang phát triển, chưa có một truyền thống hay tập quán dân chủ vững chắc. Đó là nguyên lý không bao giờ, tuyệt đối không bao giờ nên để tôn giáo và chính quyền nhập vào thành một. Theo chúng tôi nghĩ, với những diễn biến của tình hình thế giới vào cuối thế kỷ này và sự phát triển của tư duy nhân loại chuẩn bị bước sang thiên niên kỷ mới, lúc này hơn bao giờ hết cần phải dứt khoát tách rời nhà nước với nhà thờ.
Ở đây có một số điểm cần phải minh xác cho kỹ. Thần quyền rất cần thiết để củng cố các niềm tin tôn giáo, xây dựng cuộc sống tinh thần và giá trị đạo đức của con người. Nhưng thế quyền cũng rất cần cho sự quản lý xã hội để phát triển, thăng tiến cuộc sống con người. Thần quyền và thế quyền là hai lãnh vực khác nhau, chỉ có thể đứng riêng rẽ mà hỗ tương, ỷ đốc cho nhau, chớ không thể trộn lẫn với nhau. Khi nhà thờ và nhà nước chỉ là một, đó sẽ là tai họa, bởi vì nó chỉ đưa đến lạm dụng với tất cả những hậu quả của nó.
Tôn giáo không làm chính trị, điều đó đúng. Nhưng cũng phải xác định thế nào là làm chính trị. Tôn giáo nào cũng nhập thế, chỉ có nhiều hay ít. Vì vậy khi thấy dân tộc bị điêu linh vì một chính quyền hà khắc, khi thấy những quyền thiêng liêng nhất của còn người bị vi phạm, tôn giáo vẫn hòa mình với dân tộc để tranh đấu. Điều đó không có nghĩa là tôn giáo làm chính trị. Khi một chính quyền chà đạp lên tự do tôn giáo tôn giáo, hay một tôn giáo bị kỳ thị đàn áp, tôn giáo đó phải đứng lên tranh đấu lấy lại quyền tín ngưỡng chung của mọi con người. Điều đó không có nghĩa là tôn giáo làm chính trị.
Nếu tôn giáo trực tiếp đấu tranh để chiếm chính quyền, hay tiến vào nghị trường để chiếm ưu thế chính trị, đó là tôn giáo làm chính trị. Nhưng vì chính nghĩa dân tộc, các tôn giáo vẫn có thể ủng hộ hay lập ra những chính đảng đấu tranh cho lý tưởng chính trị trong tinh thần dân chủ, bất bạo động, hay khi nước loạn cũng có thể lập ra những lực lượng võ trang để bảo vệ tôn giáo khỏi nạn diệt vong. Thế nhưng trong thời bình, khi những nhân vật tu hành trực tiếp cầm quyền, nó chỉ đưa đến cực đoan và mọi cực đoan đều tạo ra bạo lực, phá hoại ngay chính nền tảng dân chủ và nhân quyền của dân tộc.
Cực đoan nào cũng có hai đầu. Nếu đầu bên này là tôn giáo làm chính trị nắm thế quyền độc đoán, thì đầu bên kia ngược lại chính trị làm tôn giáo, có nghĩa là chính quyền chui vào tôn giáo, mượn danh nghĩa tôn giáo để phá hoại tôn giáo. Đó là thế quyền xâm phạm thần quyền, chà đạp quyền tự do tín ngưỡng. Ở đâu có tình trạng này" Ở Việt Nam dưới chế độ cộng sản.
Khi nhà nước lập ra những tổ chức tôn giáo quốc doanh, đó một sự xâm nhập trắng trợn vào tôn giáo để lũng loạn tôn giáo. Ở đây nhà nước nhập vào nhà thờ do một sự cưỡng chế. Khi các lãnh tụ tôn giáo đấu tranh đòi tự do tôn giáo, có nghĩa là đòi chính quyền tách rời khỏi tôn giáo, chế độ cộng sản tố lại các lãnh tụ tôn giáo muốn lật đổ chính phủ để làm chính trị. Đó là một sự ngược ngạo trắng trợn vì chính họ đã xâm nhập tôn giáo chớ không phải ngược lại. Bất cứ tôn giáo chiếm chính quyền hay chính quyền chiếm tôn giáo cũng chỉ đưa đến bất ổn và đổ vỡ. Đó là mối họa cho đất nước. Đó là bài học phải ghi nhớ khi bước sang thế kỷ 21.
Trước hết có một sự thật là Hồi giáo ở Nam Dương có vẻ cởi mở hơn ở Trung Đông. Tôi không muốn so sánh giữa các tôn giáo vì mỗi nguồn đạo đều có một sắc thái riêng tùy theo bối cảnh địa lý và lịch sử khác nhau. Trên thế giới có ba tôn giáo lớn là Phật giáo, Thiên chúa giáo và Hồi giáo đã lan truyền và thích ứng với nhiều dân tộc. Hồi giáo xuất phát từ Trung Đông truyền qua Nam Á rồi đến tận cùng Đông Nam Á là Nam Dương đã bớt đi những khía cạnh khắt khe về luật đạo để trở thành hòa dịu hơn. Chính vì thế Nam Dương có nhiều tổ chức Hồi giáo khác nhau nhưng không có xung đột, dù tranh chấp trên nghị trường họ vẫn có sự hợp tác hài hòa trong mối đạo. Đây chính là một hình thức dân chủ rất đáng quý ngay trong một tôn giáo.
Dân chúng Nam Dương không sống trên một lãnh thổ rộng lớn thuần nhất trên đất liền mà sống trên quần đảo. Dù đa số các đô thị đều tập trung trên ba đảo lớn Java, Sumatra và Borneo, nhưng dân chúng ở rải rác từ thời đại xa xưa trên hàng chục ngàn đảo nhỏ nên họ có nhiều sắc dân, phong tục tập quán khác nhau, cả đến ngôn ngữ cũng khác nhau. Vấn đề quan trọng nhất của Nam Dương là đoàn kết các dân tộc sống phân cách trên mặt biển, thống nhất và hợp tác để phát triển. Nếu chính quyền xây dựng trên thần quyền với một luật đạo duy nhất chặt chẽ, thật khó thực hiện sự đoàn kết đó. Các nhà lãnh đạo Hồi giáo Nam Dương đều nhìn thấy rõ thực tế đó, nên tất cả đều không muốn xây dựng một chính quyền theo luật Hồi giáo như đã có ở vài nước Ả Rập, ở Iran hay Afghanistan.
Nhưng có một nguyên lý căn bản, không phải chỉ áp dụng cho những nước có hoàn cảnh đặc biệt như Nam Dương, mà còn phải áp dụng cho tất cả những nước đang phát triển, chưa có một truyền thống hay tập quán dân chủ vững chắc. Đó là nguyên lý không bao giờ, tuyệt đối không bao giờ nên để tôn giáo và chính quyền nhập vào thành một. Theo chúng tôi nghĩ, với những diễn biến của tình hình thế giới vào cuối thế kỷ này và sự phát triển của tư duy nhân loại chuẩn bị bước sang thiên niên kỷ mới, lúc này hơn bao giờ hết cần phải dứt khoát tách rời nhà nước với nhà thờ.
Ở đây có một số điểm cần phải minh xác cho kỹ. Thần quyền rất cần thiết để củng cố các niềm tin tôn giáo, xây dựng cuộc sống tinh thần và giá trị đạo đức của con người. Nhưng thế quyền cũng rất cần cho sự quản lý xã hội để phát triển, thăng tiến cuộc sống con người. Thần quyền và thế quyền là hai lãnh vực khác nhau, chỉ có thể đứng riêng rẽ mà hỗ tương, ỷ đốc cho nhau, chớ không thể trộn lẫn với nhau. Khi nhà thờ và nhà nước chỉ là một, đó sẽ là tai họa, bởi vì nó chỉ đưa đến lạm dụng với tất cả những hậu quả của nó.
Tôn giáo không làm chính trị, điều đó đúng. Nhưng cũng phải xác định thế nào là làm chính trị. Tôn giáo nào cũng nhập thế, chỉ có nhiều hay ít. Vì vậy khi thấy dân tộc bị điêu linh vì một chính quyền hà khắc, khi thấy những quyền thiêng liêng nhất của còn người bị vi phạm, tôn giáo vẫn hòa mình với dân tộc để tranh đấu. Điều đó không có nghĩa là tôn giáo làm chính trị. Khi một chính quyền chà đạp lên tự do tôn giáo tôn giáo, hay một tôn giáo bị kỳ thị đàn áp, tôn giáo đó phải đứng lên tranh đấu lấy lại quyền tín ngưỡng chung của mọi con người. Điều đó không có nghĩa là tôn giáo làm chính trị.
Nếu tôn giáo trực tiếp đấu tranh để chiếm chính quyền, hay tiến vào nghị trường để chiếm ưu thế chính trị, đó là tôn giáo làm chính trị. Nhưng vì chính nghĩa dân tộc, các tôn giáo vẫn có thể ủng hộ hay lập ra những chính đảng đấu tranh cho lý tưởng chính trị trong tinh thần dân chủ, bất bạo động, hay khi nước loạn cũng có thể lập ra những lực lượng võ trang để bảo vệ tôn giáo khỏi nạn diệt vong. Thế nhưng trong thời bình, khi những nhân vật tu hành trực tiếp cầm quyền, nó chỉ đưa đến cực đoan và mọi cực đoan đều tạo ra bạo lực, phá hoại ngay chính nền tảng dân chủ và nhân quyền của dân tộc.
Cực đoan nào cũng có hai đầu. Nếu đầu bên này là tôn giáo làm chính trị nắm thế quyền độc đoán, thì đầu bên kia ngược lại chính trị làm tôn giáo, có nghĩa là chính quyền chui vào tôn giáo, mượn danh nghĩa tôn giáo để phá hoại tôn giáo. Đó là thế quyền xâm phạm thần quyền, chà đạp quyền tự do tín ngưỡng. Ở đâu có tình trạng này" Ở Việt Nam dưới chế độ cộng sản.
Khi nhà nước lập ra những tổ chức tôn giáo quốc doanh, đó một sự xâm nhập trắng trợn vào tôn giáo để lũng loạn tôn giáo. Ở đây nhà nước nhập vào nhà thờ do một sự cưỡng chế. Khi các lãnh tụ tôn giáo đấu tranh đòi tự do tôn giáo, có nghĩa là đòi chính quyền tách rời khỏi tôn giáo, chế độ cộng sản tố lại các lãnh tụ tôn giáo muốn lật đổ chính phủ để làm chính trị. Đó là một sự ngược ngạo trắng trợn vì chính họ đã xâm nhập tôn giáo chớ không phải ngược lại. Bất cứ tôn giáo chiếm chính quyền hay chính quyền chiếm tôn giáo cũng chỉ đưa đến bất ổn và đổ vỡ. Đó là mối họa cho đất nước. Đó là bài học phải ghi nhớ khi bước sang thế kỷ 21.
Gửi ý kiến của bạn
