Tháng Tư 31 Năm Sau: Hành Hương Về Đảo Guam Tìm Lại

<"xml:namespace prefix = o />

Phái đoàn thăm cộng đồng Việt tại <"xml:namespace prefix = st1 />Guam

Thăm mộ đồng bào

Thăm mộ Cố Thống Đốc Ricardo Bordallo.

Kiều Chinh nói chuyện tại Câu Lạc Bộ Phụ Nữ Guam

Trung Úy John Đặng và Kiều Chinh trong phòng họp thượng đỉnh Việt-Mỹ năm xưa

Từ trái: Bà dân biểu Bordallo, Kiều Chinh, Nancy Bùi, và Luật sư Vinh.

* Đảo Guam Sẽ Mở Vòng TayĐón 200 Thuyền Nhân  Việt  Còn Sót Lại Tại Phi Luật Tân.

Nằm ở vị trí cực đông Thái Bình Dương, giờ của  Guam đi trước giờ California13 tiếng. Đây là nơi ngày của nước Mỹ bắt đầu. Đây cũng là nơi khởi đầu cộng đồng Việt. Tháng Tư 1975, ngày cuối của Việt Nam Cộng Hoà,  đồng thời, cũng là ngày khởi đầu cộng đồng Việt hải ngoại.

Với chiến dịch mang tên  "Operation New Life," từ  mùng 5 tháng 4 tới ngày 1 tháng 11 năm 1975, đảo Guam biến thành một thành phố lều vải khổng lồ. Hơn 150,000 người Việt  di tản  tìm tự do đã được đưa tới đây, và từ đây, toả ra khắp thế giới. 

Tháng Tư  31 năm sau, ngày 25-4, một buổi lễ trọng thể  đã được tổ chức tại Guam và hồ sơ dữ kiện  về 227 ngày lưu vong đầu tiên của người Việt đã được trân trọng trao tặng  cho Hội Bảo Tồn Lịch Sử & Văn Hoá Việt (VAHF).

Buổi lễ Chuyển giao tài liệu lịch sử với sự có mặt của Thống Đốc Felix P. Camacho (Cộng Hoà)  và phu nhân, Nữ Dân biểu  Madelein Bordallo (Dân chủ) , Nghị sĩ Judith T. Won Pat, các sĩ quan đại diện các đơn vị quân đội, trường đại học Guam, các viên chức ngoại giao, đặc biệt là sự có mặt cuả Bộ trưởng bộ Tài nguyên và phát triển của nước Công hoà Palau, môt hải đảo gần Guam, và nhiều thân hào nhân sĩ cũng như một số người Việt sống tại Guam.

Cùng ngày, Câu lạc bộ phụ nữ tại Guamđã  tổ chức một họp mặt đặc biệt với diễn giả chính là nữ tài tử Kiều Chinh. Bài nói chuyện  về cuộc đời hai lần tị nạn của người nữ nữ nghệ sĩ Việt Namlưu vong đã làm người nghe thật xúc động. Hơn 300 quan khách hiện diện đã "standing ovation." Ông bà  Thống Đốc Camacho và nhiều khán giả đã đến ôm lấy người nghệ sĩ tài danh để tỏ lòng mến phục.

Phái đoàn VAHF thăm  Guam gồm 17 người, ngoài 6 người trong Ban Chấp hành của hội và 2 vị khách, còn có sự tham dự của nhiều hội viên danh dự của hội như nữ tài tử Kiều Chinh,  Ông bà Tony Lâm, cựu Nghị viên thành phố Westminter, Ông James Reckner, Giám đốc Việt Nam Center và người phụ tá, ông  Tyre Lovelady. Ông bà Dương Phục-VũThanh Thủy, Giám đốc đài Sàigòn Houston Radio, và Luật sư Trịnh Hội cùng chuyên viên thâu hình Trần Vũ của đài truyền hình SBTN.

Dân số Guam hiện tại là 166,000 gồm 37% là người  Chamorro, 27% là người Phi Luật Tân (Guam cách Phi có 3 gìò máy bay), 27% dân số còn lại bao gồm các sắc dân Á Châu như Đại hàn, Nhât, Tàu, và các sắc dân khác. Người Việt hiện còn hơn 200 người sinh sống ở đây, phần lớn sống bằng nghề thương mại.  

Trong thế chiến  thứ hai, hòn đảo thơ mộng này cũng đã bị những dấu vết chiến tranh khó quên cho người dân bản xứ, vẫn được gọi là người Chamorro. Nhật chiếm đóng Guamtừ năm 1941 tới năm 1944. Đảo Guamđã được quân đội Mỹ đổ bộ vào cảng ASAN và giải phóng ngày 21 tháng 7 năm 1944. Từ đó, Guam được công nhận thuộc lãnh thổ của Hoa Kỳ và được xử dụng như một căn cứ quân sự chiến lược hàng đầu của Hoa Kỳ tại Thái Bình Dương.

* Công Viên ASAN

Ngày đầu trong 3 ngày thăm viếng Guam, phái đoàn đã được Thống Đốc Camacho chào đón nồng hậu khi đến thăm công viên ASAN, nơi mà 31 năm trước đây từng là một bệnh viện Hải quân bỏ trống đựợc dùng làm trại tạm trú cho  trên 5,000 người tị nạn Việt Nam. 

Đây cũng là trại tạm trú cuả 1.652 người trở về bằng tàu Việt Nam thương Tín với sự hướng dẫn của Cựu Trung tá Hải Quân Trần Đình Trụ. Trung tá Trụ sau gần 13 năm tù đã đến Mỹ vào năm 1992 theo diện HO và hiện đang sống tại Arlington, Texas.

Cũng chính nơi đây, bên cạnh đài kỷ niệm quân đội Mỹ đổ bộ giải phóng Guam, Công đồng Việt Nam tại Guam đang vận động lâp được đài kỷ niệm dấu tích  tìm tự do của trên 150,000 người Mỹ Gốc Việt.

Trở lại Asan lần này, Ông  Tony Lâm như sống lại với cảnh cũ, đã thao thao bất tuyệt về nhựng sinh hoạt giúp người tị nạn trong suốt hơn 3 tháng ông làm trưởng trại ở đây.

Phòng họp lịch sử

Khi thăm viếng tại Bộ Tư Lệnh Hải Quân Hoa Kỳ tại Guam, phái đoàn đã được tiếp đón bởi hai sĩ quan trẻ, một trong hai ngưòi là Trung úy Hải quân John Đặng có gia đình sống tại Houston. Phái đoàn đã được thăm cảng  nơi đưa người tị nạn vào Guamnăm xưa hiện vẫn còn đang được xủ dụng.

 Trong phòng họp của Bộ Tư Lệnh Hải quân, một tấm hình lớn chụp quang cảnh một cuộc họp cuả hôi nghi Việt Mỹ từ ngày 19-22 tháng 3 năm 1967. Mục đích của hội nghị theo lời TT. Lyndon Johnson là "một mở đầu cho một kết thúc cuộc chiến VN" Trong tấm ảnh lịch sử này, phía Mỹ, Tổng thống Lyndon Johnson, Bộ trưởng Quốc Phòng Mc. Namara, và nhiều tướng lãnh khác. Phía VN , có Trung Tướng Nguyễn văn Thiệu, chủ tịch Uỷ Ban Lãnh Đạo Quốc Gia, Thiếu tướng Nguyễn Cao Kỳ, Chủ Tịch Ủy Ban Hành Pháp Trung Ương,  ông Bùi Diễm, đại sứ VNCH tại Hoa Kỳ.

Không còn TentCity, TinCity

Rời Bộ Tư Lệnh Hải Quân, Trung Úy John Đặng hướng dẫn phái đòan đi thăm trại Orote Point, nơi mà lúc cao điểm nhất từng là nơi tạm trú của 39,331 người Việt tị nạn năm 1975. Trước đó Orote Point là một phi trường bỏ trống. Hàng ngàn chiếc lều đã được vội vã dựng lên ở đây làm nơi tạm trú cho người tị nạn. Vì thế, nơi đây, vào những ngày đó đã được đặt tên là "TentCity". TentCityhoàn tất nhiêm vụ và đóng cửa vào ngày 25 tháng 6 năm 1975. Hiện tại, Orote Point ngoài một số đường nhựa, còn lại mặt đất được phủ kín bằng những hàng lau sậy dài vờn bay theo gió.

Chị Hồng Hoàng, một thân hữu cuả hội VAHF có mặt trong chuyến đi đã từng ở TentCity. Chị cũng có dịp được gặp người hàng xóm ngắn ngủi tại Orote Point, anh Lê Phát người ở lại Guam trong 31 năm qua. Anh đã lập gia đình ở đây có hai con, cả hai đều đã thành tài, một trong hai người con của anh đã ra trường sĩ quan

Căn cứ Không quân Andersen, một căn cứ chiến lược của Hoa Kỳ cũng đã được xử dụng những dãy barrack có mái tôn đã là nhà tạm trú của người Việt tị nạn. Những ngày ấy, người dân ở đây đặt tên khu barrack này là TinCity. Tin City đã là nhà tạm trú của nhiều ngàn người tị nạn, trong đó có Dưọc sĩ Tuyết Trần, Thủ quỹ của hội VAHF, Dược sĩ Tuyết đã không giấu được sự xúc động khi nhớ lại khung cảnh 31 năm trước đây chị cùng chồng là Bác sĩ Trần văn Đức cùng 3 người con sống những ngày lo lắng tại đây.

TinCityxưa giờ chỉ là một bãi cỏ trống có vài cây dừa trơ vơ.

* Thăm Mộ Chiến Sĩ

Phái đoàn cũng đã tới thăm đài tưởng niệm 72 chiến binh Mỹ gốc Chamorro  đã Hy Sinh  Trong Chiến Tranh Việt Nam và mộ Của Những Người Việt Bỏ Mình Trên Đường Đi Tìm Tự Do.

Một lễ nghi tôn giáo long trọng đã được cử hành để tưởng nhớ đến những người Việt tị nạn đã bỏ xác trên đường đi tìm tự do. Tại nghĩa trang Vietnam Veteran, đội Honor Gard đã đứng chào theo hai hàng thẳng tắp với 3 lá cờ Mỹ, Guam, và cờ vàng 3 sọc đỏ.

Phái đoàn sau đó đã đi viếng 17 ngôi mộ. Một số mộ cuả 25 người chết tại đây đã được người thân bốc đi. Một số không ít những ngôi mộ còn lại là cuả các em nhỏ. Có em chỉ mới có mấy tháng tuổi đã không chịu nổi hành trình cam go đã bỏ xác tại đây. Nếu được cơ hội sống sót, gìờ đây, các em đang là những thanh niên, thiếu nữ đầy tương lai trước mặt.

Hầu hết những ngôi mộ này được chăm sóc bởi Cộng đồng người Việt tại Guam, và họ được chôn sát bên nhau, nên không đến nỗi nguội lạnh  Trong cái nắng chói chang của buổi quá trưa hôm đó mắt người thăm viếng đã cảm thấy cay cay và một nỗi ngậm ngùi khó tả cho thân phận những con người Việt Nam. Có ai nghĩ rằng sinh ra tại quê hương mình lại phải bỏ xác tại hải đảo xa xôi này chỉ vì mong được sống tự do, sống như một con người"

* Thăm Mộ Ân Nhân  Của Dân Việt Tị Nạn

Cuộc thăm viếng cảm động khác là cuộc thăm viếng mộ của cố Thống Đốc Ricardo Bordallo. Ông bà Bordallo một ân nhân lớn của  dân tị nạn Việt tại Guamnăm 1975. Ông Bordallo là người Chamorro, trong khi bà Bordallo là người Mỹ da trắng. Bà Bordallo cũng tham chính. Trước đó bà từng làm Phó Thống đốc, rồi Nghị sĩ , và hiện tại Bà đang là Dân biểu Hoa Kỳ, đại diện cho người dân đảo Guam.

Năm 1990, sau khi bị kết án với tội "cản trở công lý" (obstruction justice) với bản án tù 5 năm, thống đốc Bordallo đã cuốn mình bằng lá cờ Guam, treo cổ lên bằng giây xích tại công trường có tương người anh hùng Chamorro rồi tự bắn vào đầu chết một cách thảm thương. Thống đốc Bordallo đã được mai táng như một người anh hùng cuả Guam.

Khi phái đoàn VAHF thăm mộ cố thống đốc, Bordallo, Bà quả phụ  Bordallo, hiện đang là dân biểu đại diện Guam, đã xúc động nói "Chúng tội hiểu nỗi đau của những người không còn quốc gia. Và không riêng vợ chồng tôi, cả chính phủ và toàn dân đảo Guamđã hêt lòng đóng góp vào công việc cứu trợ này. Xin chân thành cảm ơn các bạn đã trở lại đây để thăm viếng."

Bà Nancy Bùi Hội Trưởng hội VAHF đã thay mặt hội tỏ lòng tri ơn gia đình Bordallo

Cũng trong dịp này, nữ Dân biểu Bordallo một lần nữa đã xác nhận sẽ làm tất cả những gì có thể được để giúp khoảng 200 người Việt tị nạn còn xót lại tại Phi Luật Tân. Bà Bordallo đã hõan chuyến đi Washingtonđể ở lại gãp phái đoàn qua ba chương trình khác nhau. Và mặc dù trước đây từng chiụ nhiều khó khăn và tai tiếng về chuyện biểu tình đốt nhà, đốt xe của nhóm tàu Việt Nam Thương Tín, bà đã đích thân hỏi thăm người viết về cựu Trung tá Hải Quân Trần Đình Trụ. Khi bà được biết ông Trụ sau những năm tháng tù đã cùng với gia đình định cư tại Arlington, bà đã nắm tay tôi và nói: "Bà hứa với tôi bà sẽ đưa ông Trụ đến gặp tội tại DC".

 Cộng đồng Người Việt tại Guam đang có chương trình vận động  xây đài kỷ niệm tại công viên ASAN và trại Orote Point,Chúng tôi sẽ xin phép được tường trìng về những nỗ lực này trong một bài báo khác.

Được biết, hội VAHF được thành lập vào tháng 10 năm 2004, với mục đích sưu tầm, gìn giữ, quảng bá, và tán dương lịch sử người Mỹ Gốc Việt. Mọi liên lạc, xin gọi cho điện thoại số (512) 844-9417. Hoặc thư về địa chỉ Hội VAHF, PO Box 29534Austin, TX. 78755. Hoặc website: www.vahf04.org

Triều Giang

Tháng 4 năm 2006

• Trang Thơ - Phần Ii
• Trận Chiến Tin Tặc
• Bà Hillary Gặp Cử Tri Thợ Mỏ Nơi Thân Thiện Với Trump
• Cử Nhân Thất Nghiệp