Tổng Thống George W. Bush đang gặp thử thách lớn. Ông đã phải hứa chắc sẽ tìm sự chấp thuận của Quốc hội về "bất cứ điều gì cần phải làm" để trục xuất Saddam Hussein ra khỏi chính quyền Iraq, kể cả việc dùng vũ lực quân sự, trong khi Bạch Cung xét việc đưa tối hậu thư cho Saddam để bắt hắn phải chấp nhận thanh sát quốc tế trở lại. Chủ tịch Hạ Viện Dennis Hastert nói Quốc hội sẽ biểu quyết trước ngày bầu cử 5-11 về cách đối phó với Saddam Hussein, khiến người ta thấy vấn đề Iraq đã nổi bật trong cuộc tranh cử Quốc hội năm nay. Thứ ba tuần này, chỉ số Dow Jones sụt thê thảm vì dân kinh doanh sợ chiến tranh Iraq sẽ xẩy ra, đến ngày thứ tư cũng chỉ nhích lên một chút rồi hôm sau lại sụt. Các nhà đầu tư vẫn sợ, vì tuần tới Tổng Thống Bush sẽ ra trước LHQ để kêu gọi thế giới ủng hộ Mỹ đánh Iraq.
Phải chăng cuộc tấn công của khủng bố đánh vào Mỹ ngày 11-9 năm ngoái là đầu mối cho những khó khăn của ông Bush ngày nay" Sự thật có lẽ trái ngược hẳn. Sau ngày 11-9, không một người nào ở nước này lại được sự ủng hộ và tán trợ ào ạt như vị Tổng Thống thứ 43 của nước Mỹ. Mức được lòng dân của ông Bush đã lên cao chưa từng thấy cho một vị Tổng Thống mới ở nhiệm kỳ đầu. Hầu như toàn dân ủng hộ ông, hai đảng Cộng Hòa và Dân Chủ đều xiết chặt hàng ngũ hậu thuẫn ông. Chuyện này thật lạ, vì người ta không quên trong cuộc bầu cử cuối năm 2000, ông Bush đã thua al Gore về số phiếu phổ thông của dân chúng, ông chỉ hơn phiếu cử tri đoàn sau một cuộc kiểm phiếu gây tranh cãi ở Florida và rút cuộc trở thành Tổng Thống nhờ một phán quyết của Tối Cao Pháp Viện. Chúng tôi đã từng viết trùm khủng bố Osama bin Laden đã phạm một sai lầm tai hại khi ra lệnh đánh thẳng vào nước Mỹ, vì nước Mỹ đã vùng lên đánh trả quyết liệt, cũng như cả nước Mỹ đã vùng lên sau khi bị Nhật Bản tấn công Pearl Harbour năm xưa. Tác phong và những lời tuyên bố cứng rắn của Tổng Thống Bush trong những ngày sau vụ 11-9 đã được dân chúng hoan hô nhiệt liệt. Đúng là thời thế tạo anh hùng.
Nhưng tại sao chưa đầy một năm sau ông Bush gặp khó khăn" Tổng Thống Bush lên cầm quyền với một nhóm người thuộc khuynh hướng cứng rắn thường được gọi là phe "diều hầu", đứng đầu là Phó Thổng Thống Dick Cheney. Nhưng vấn đề là còn có nhiều mục tiêu khác cũng lớn mà tư tưởng và tác động của phe diều hâu lại không thích ứng, trong đó có những vấn đề đối nội mà hàng đầu là kinh tế. Bush vẫn bị coi là người có những kinh nghiệm giới hạn về mọi lãnh vực, ông chỉ có kinh nghiệm với quá khứ đã từng là một nhà kinh doanh. Điều này đáng lẽ ra phải giúp ông nhiều trong các vấn đề kinh tế, nhưng cho đến nay việc đó chưa xẩy ra. Về mặt đối ngoại ông có rất ít kinh nghiệm, trong khi các cố vấn thân cận của ông lại chia rẽ. Về việc chống khủng bố trên mặt trận quốc tế, Bush chỉ biết theo một luật đạo lý đơn giản là phân biệt trắng đen. Chẳng hạn như một lời tuyên bố của ông nói với thế giới: "Chỉ có hai đường, ai dứng cùng chúng tôi chống khủng bố là đứng về phe thiện, ai không đứng với chúng tôi là đứng về phe ác". Như vậy là "hắc bạch phân minh", thật rõ ràng và dứt khoát. Chỉ khổ nỗi thế giới không phải chỉ có hai mầu trắng và đen. Nó rất phức tạp, nhiều khi chỉ có mầu xám, nghĩa là trắng đen trộn lẫn.
Trong vấn đề Trung Đông, ông Bush liệt Yasser Arafat vào loại "kẻ ác" và Ariel Sharon vào loại "nạn nhân" một cách cứng nhắc, điều đó chỉ làm cho Mỹ cô lập với các nước Ả rập ôn hòa, vì những nước này đứng trong một thế giới mầu xám. Đạo lý "hắc bạch" đó làm cho chính sách Mỹ bị thu hẹp đường lới lựa chọn, nhiều khi bị kẹt trong thế cứng nhắc. Cũng vậy khi chỉ đích danh Saddam Hussein là kẻ ác cần phải hạ bằng mọi cách, ông Bush làm cho các đồng minh Tây Âu buông lỏng sự tán trợ, vì ở Âu Châu người ta nhìn thấy thế giới Trung Đông chỉ có một mầu xám. Đạo lý "hắc bạch phân minh" có căn bản tốt, nhưng khi đã vạch ra cho chủ trương đường lối, đạo lý đó cần phải được nhất quán, không thể hàng hai để tùy thời tùy chỗ áp dụng. Ông Bush đòi hỏi phải có dân chủ cho chế độ Palestine và Iraq, nhưng đối với một nước đồng minh mà ông cần là Saudi Arabia, ông lại không nhắc đến chữ này. Đối với thế giới, ông chủ trương thương mại tự do, nhưng ở trong nước ông lại gia tăng trợ cấp cho các trại nông nghiệp và đánh thuế thép nhập cảng thật cao để bảo vệ các đại kỹ nghệ thép của Mỹ. Ông cũng đã bỏ qua nhiều lời hứa khi ông ra tranh cử Tổng Thống về chính sách quan hệ mật thiết với các nước đồng minh. Lúc đầu ông chống việc lập đoàn quân quốc tế gìn giữ hòa bình ở Afghanistan, sau ông lại phải đồng ý. Trước ông chống việc cho quân Mỹ gia nhập đoàn quân gìn giữ hòa bình, nhưng nay đoàn quân Mũ Nồi Xanh của Mỹ bảo vệ Thủ tướng Hamid Karzai. Và mới đây sau vụ mưu sát Karzai khiến ông này chỉ thoát trong đường tơ kẽ tóc, có thể quân Mỹ sẽ dấn thân nhiều hơn nữa ở Afghanistan. Khi lên cầm quyền, Bush không mấy thiện cảm với vấn đề bỏ tiền ra giúp nước ngoài, nhưng nay ông lại ủng hộ một số ngoại viện lớn nhất trong lịch sử.
Vấn đề của Tổng Thống Bush hiện nay là phải sắp đặt lại thứ tự ưu tiên cho các mục tiêu căn bản của Mỹ. Không ai bảo đạo lý "hắc bạch phân minh" là xấu, nhưng ông cần phải chú ý đến vấn đề kinh tế và hành động với tất cả sự quyết liệt như khi ông đánh khủng bố hay khi hô đánh Iraq. Ông phải làm ngay trước khi quá muộn. Không một vị Tổng Thống nào đắc cử trong thế yếu, thua phiếu phổ thông, lại có thể quên lâu như ông Bush về kỳ hạn bầu nhiệm kỳ II. Chỉ còn 2 năm nữa thôi. Ở Việt Nam có câu hỏi: Anh hùng tạo thời thế hay thời thế tạo anh hùng" Chúng tôi nghĩ thời thế tạo anh hùng cũng chẳng sao, chỉ sợ vị anh hùng đó không theo kịp thời thế thì thật phiền.
Phải chăng cuộc tấn công của khủng bố đánh vào Mỹ ngày 11-9 năm ngoái là đầu mối cho những khó khăn của ông Bush ngày nay" Sự thật có lẽ trái ngược hẳn. Sau ngày 11-9, không một người nào ở nước này lại được sự ủng hộ và tán trợ ào ạt như vị Tổng Thống thứ 43 của nước Mỹ. Mức được lòng dân của ông Bush đã lên cao chưa từng thấy cho một vị Tổng Thống mới ở nhiệm kỳ đầu. Hầu như toàn dân ủng hộ ông, hai đảng Cộng Hòa và Dân Chủ đều xiết chặt hàng ngũ hậu thuẫn ông. Chuyện này thật lạ, vì người ta không quên trong cuộc bầu cử cuối năm 2000, ông Bush đã thua al Gore về số phiếu phổ thông của dân chúng, ông chỉ hơn phiếu cử tri đoàn sau một cuộc kiểm phiếu gây tranh cãi ở Florida và rút cuộc trở thành Tổng Thống nhờ một phán quyết của Tối Cao Pháp Viện. Chúng tôi đã từng viết trùm khủng bố Osama bin Laden đã phạm một sai lầm tai hại khi ra lệnh đánh thẳng vào nước Mỹ, vì nước Mỹ đã vùng lên đánh trả quyết liệt, cũng như cả nước Mỹ đã vùng lên sau khi bị Nhật Bản tấn công Pearl Harbour năm xưa. Tác phong và những lời tuyên bố cứng rắn của Tổng Thống Bush trong những ngày sau vụ 11-9 đã được dân chúng hoan hô nhiệt liệt. Đúng là thời thế tạo anh hùng.
Nhưng tại sao chưa đầy một năm sau ông Bush gặp khó khăn" Tổng Thống Bush lên cầm quyền với một nhóm người thuộc khuynh hướng cứng rắn thường được gọi là phe "diều hầu", đứng đầu là Phó Thổng Thống Dick Cheney. Nhưng vấn đề là còn có nhiều mục tiêu khác cũng lớn mà tư tưởng và tác động của phe diều hâu lại không thích ứng, trong đó có những vấn đề đối nội mà hàng đầu là kinh tế. Bush vẫn bị coi là người có những kinh nghiệm giới hạn về mọi lãnh vực, ông chỉ có kinh nghiệm với quá khứ đã từng là một nhà kinh doanh. Điều này đáng lẽ ra phải giúp ông nhiều trong các vấn đề kinh tế, nhưng cho đến nay việc đó chưa xẩy ra. Về mặt đối ngoại ông có rất ít kinh nghiệm, trong khi các cố vấn thân cận của ông lại chia rẽ. Về việc chống khủng bố trên mặt trận quốc tế, Bush chỉ biết theo một luật đạo lý đơn giản là phân biệt trắng đen. Chẳng hạn như một lời tuyên bố của ông nói với thế giới: "Chỉ có hai đường, ai dứng cùng chúng tôi chống khủng bố là đứng về phe thiện, ai không đứng với chúng tôi là đứng về phe ác". Như vậy là "hắc bạch phân minh", thật rõ ràng và dứt khoát. Chỉ khổ nỗi thế giới không phải chỉ có hai mầu trắng và đen. Nó rất phức tạp, nhiều khi chỉ có mầu xám, nghĩa là trắng đen trộn lẫn.
Trong vấn đề Trung Đông, ông Bush liệt Yasser Arafat vào loại "kẻ ác" và Ariel Sharon vào loại "nạn nhân" một cách cứng nhắc, điều đó chỉ làm cho Mỹ cô lập với các nước Ả rập ôn hòa, vì những nước này đứng trong một thế giới mầu xám. Đạo lý "hắc bạch" đó làm cho chính sách Mỹ bị thu hẹp đường lới lựa chọn, nhiều khi bị kẹt trong thế cứng nhắc. Cũng vậy khi chỉ đích danh Saddam Hussein là kẻ ác cần phải hạ bằng mọi cách, ông Bush làm cho các đồng minh Tây Âu buông lỏng sự tán trợ, vì ở Âu Châu người ta nhìn thấy thế giới Trung Đông chỉ có một mầu xám. Đạo lý "hắc bạch phân minh" có căn bản tốt, nhưng khi đã vạch ra cho chủ trương đường lối, đạo lý đó cần phải được nhất quán, không thể hàng hai để tùy thời tùy chỗ áp dụng. Ông Bush đòi hỏi phải có dân chủ cho chế độ Palestine và Iraq, nhưng đối với một nước đồng minh mà ông cần là Saudi Arabia, ông lại không nhắc đến chữ này. Đối với thế giới, ông chủ trương thương mại tự do, nhưng ở trong nước ông lại gia tăng trợ cấp cho các trại nông nghiệp và đánh thuế thép nhập cảng thật cao để bảo vệ các đại kỹ nghệ thép của Mỹ. Ông cũng đã bỏ qua nhiều lời hứa khi ông ra tranh cử Tổng Thống về chính sách quan hệ mật thiết với các nước đồng minh. Lúc đầu ông chống việc lập đoàn quân quốc tế gìn giữ hòa bình ở Afghanistan, sau ông lại phải đồng ý. Trước ông chống việc cho quân Mỹ gia nhập đoàn quân gìn giữ hòa bình, nhưng nay đoàn quân Mũ Nồi Xanh của Mỹ bảo vệ Thủ tướng Hamid Karzai. Và mới đây sau vụ mưu sát Karzai khiến ông này chỉ thoát trong đường tơ kẽ tóc, có thể quân Mỹ sẽ dấn thân nhiều hơn nữa ở Afghanistan. Khi lên cầm quyền, Bush không mấy thiện cảm với vấn đề bỏ tiền ra giúp nước ngoài, nhưng nay ông lại ủng hộ một số ngoại viện lớn nhất trong lịch sử.
Vấn đề của Tổng Thống Bush hiện nay là phải sắp đặt lại thứ tự ưu tiên cho các mục tiêu căn bản của Mỹ. Không ai bảo đạo lý "hắc bạch phân minh" là xấu, nhưng ông cần phải chú ý đến vấn đề kinh tế và hành động với tất cả sự quyết liệt như khi ông đánh khủng bố hay khi hô đánh Iraq. Ông phải làm ngay trước khi quá muộn. Không một vị Tổng Thống nào đắc cử trong thế yếu, thua phiếu phổ thông, lại có thể quên lâu như ông Bush về kỳ hạn bầu nhiệm kỳ II. Chỉ còn 2 năm nữa thôi. Ở Việt Nam có câu hỏi: Anh hùng tạo thời thế hay thời thế tạo anh hùng" Chúng tôi nghĩ thời thế tạo anh hùng cũng chẳng sao, chỉ sợ vị anh hùng đó không theo kịp thời thế thì thật phiền.
Gửi ý kiến của bạn
