Là “hậu duệ” của bà cố tổ Âu Cơ . Mẹ tôi rất “ hãnh diện” khi có một bày con sáu đứa . Thời buổi gạo châu củi quế . Đã có người sỗ sàng hỏi mẹ tôi: “Sao bà đẻ nhiều thế" Lấy gì mà nuôi chúng nó "” Mẹ tôi không giận, ngắn gọn trả lời: “Trời sinh voi, Trời sinh cỏ. Chẳng phải lo “loài người” lấy gì nuôi được con”. Đôi khi vui miệng, bà “triết lý”: dài dòng “Tôi nghèo không có bạc vàng, kho lẫm. Trời thương bù đắp cho một gia tài lớn, là sáu đứa con đấy. Con chẳng quí hơn của sao chứ " Con gọi biết dạ. Của gọi lòng tham”.
Nhiều người chế diễu Mẹ tôi là bà “Nhà quê”. Vì cả đời bà không son không phấn. Không đua chen quần là áo lượt và dĩ nhiên là cũng không thích những nơi đô hội đông vui. Hạnh phúc duy nhất của bà là “được” chăm sóc việc nhà, nuôi dạy con cái và mong ước con mình trở nên “ Người” tử tế, hữu dụng cho gia đình và xã hội.
Là “Mẹ quê ”, bà răn dạy chúng tôi bằng những câu ca dao tục ngữ đã được truyền tụng trong dân gian . Để ngăn chặn những cuộc cãi vả hoặc đấm đá nhau của sáu anh, chị em chúng tôi . Mẹ tôi thường nhắc nhở chúng tôi là phải biết thương yêu nhau, nhường nhịn lẫn nhau. Vì : “Anh em như thể tay chân”. Hoặc “Chị ngã em nâng”. “Máu chảy ruột mềm”. “Một giọt máu đào, hơn ao nước lã.” Và nhất là “Khôn ngoan đá đáp người ngoài. Gà cùng một mẹ chớ hoài đá nhau”. Anh em là thế, còn đối với hàng xóm, láng giềng mẹ tôi lại dạy phải biết : “Bán anh em xa, mua láng giềng gần”, “Hàng xóm tắt lửa, tối đèn giúp nhau” . Để duy trì tình cảm bền lâu, luôn phải “Dĩ hòa vi quí”. “Một câu nhịn, chín câu lành”. “Lời nói không mất tiền mua. Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau .” Và có tệ lắm thì nên : “Nhịn mày cho nó tốt tao” . Hoặc “ Tránh voi chẳng xấu mặt nào”.
Qua giao tế phải biết: “Chọn mặt gởi vàng”. “Chọn bạn mà chơi”. Vì “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng”. Để tạo cho chúng tôi ý chí ganh đua (không phải ganh tị) học hành. Mẹ tôi đã so sánh : “Thua Thầy một vạn, không bằng thua bạn một ly. Thua thầy chẳng kể làm chi . Nhưng mà thua bạn, ắt thì hổ ngươi”. Mẹ tôi cũng biết là: Sự học nói thì dễ, nhưng học được cho đến nơi đến chốn, nên danh nên phận không phải là dễ, nên mẹ tôi luôn luôn khuyến khích là: “Có công mài sắt, có ngày nên kim” , “Đường xa đi lâu cũng tới . Bài khó, học mãi cũng thông” Hoặc văn vẻ hơn Mẹ tôi nhắc lại câu danh ngôn : “Đường đi khó, không khó vì ngăn sông cách núi mà khó vì lòng người ngại núi e sông”. Và khẳng định rằng:“Có chí thì nên”. “Mẹ quê” còn giãi bày rằng : “Chẳng tham ruộng cả ao liền. Chỉ tham cái bút, cái nghiên Anh Đồ”. rồi dẫn chứng là : Bố chúng con nhờ mang danh “Anh Đồ” mới cưới được Mẹ đấy nhé.
Mẹ tôi tin rằng : “Nhân bất học, bất tri lý.” nên chúng tôi dù có muốn lười, không chịu học cũng chẳng được yên thân với bà. Bà thường nói : “Dạy con từ thuở còn thơ .” nên khi chúng tôi vừa bập bẹ tập nói, bà đã dạy nói những lời “vâng”, “dạ”, “ cảm ơn”. Nếu có ai phê bình là: “ Sao bà khó khăn với các con quá"” Mẹ tôi sẽ trả lời rằng : “Ngọc kia chẳng dũa chẳng mài, cũng thành vô dụng, cũng hoài ngọc đi. Con người ta có khác gì " Bé mà không dạy, lớn thì hổ ngưoi .” Họặc “phạng” ngay bằng câu : “Nuôi người không dạy, không răn . Thà rằng nuôi lợn cho ăn (bán) lấy tiền .” Hoặc là : “Bé mà không học, lớn mò sao ra .”
Sau ba ngày tết “vui xuân” mà bọn chúng tôi còn ham vui với “lắc bầu cua cá cọp’. Mẹ tôi sẽ nhắc câu: “Cờ bạc là bác thằng bần. Cửa nhà bán hết cho chân vào cùm”. Vui chơi trong ba ngày Tết như vậy đã đủ, chớ lậm vào cờ bạc mà khốn đốn cả đời đấy . Mẹ đã thấy nhiều người thua cờ bạc, phải bán cửa bán nhà . Mẹ chưa thấy ai nhờ tiền cờ bạc mà mua được cửa nhà cả . Ở đời hễ : “Tham thì thâm” các con ạ . Đừng bao giờ ham mê cờ bạc mà làm khổ gia đình .
Khi chúng tôi thích nằm ngủ nướng . Mẹ tôi “cảnh cáo” rằng: “ Giàu đâu có kẻ ngủ trưa. Sang đâu có kẻ say sưa rượu chè”. Và để nói về sự tai hại “ghê gớm” của rượu . Mẹ tôi đã kể nhiều lần một câu chuyện như sau cho chúng tôi nghe:
“Ngày xưa có một con quỉ dữ. Nó hiện đến với một người thanh niên hiền lành, đang sống hạnh phúc với cha mẹ. Qui du đưa ra ba điều kiện bắt anh phải chọn một để thi hành. Nếu không quỉ sẽ vặn cổ cho anh chết. Ba điều kiện đó là : 1) Giết chết cha mẹ . 2) Đốt nhà . 3) Uống rượu .
Nghe quỉ đề nghị, anh rất sợ hãi. Anh phải suy nghĩ kỹ lưỡng để lựa chọn một trong ba điều kiện do quỉ đưa ra . Điều kiện thứ nhất chắc chắn là anh không chọn rồi, vì con nào đang tâm giết chết cha mẹ . Còn điều kiện thứ hai: khi đốt nhà rồi, anh và cha mẹ sẽ sống ở đâu " Vì thế, anh chọn điều kiện thứ ba là uống rượu. Vì xem ra uống rượu không có gì là nguy hiểm cả, anh có thể dễ dàng trả xong được “nợ quỉ thần” . Khi biết anh chọn điều kiện thứ ba. Quỉ dữ rất vui mừng và nó cung cấp rượu ngay cho anh .
Tội nghiệp anh thanh niên hiền lành, thật thà. Anh chưa bao giờ uống rượu, nên anh không biết được tác hại ghê gớm của rượu. Anh nghĩ rượu chỉ hơi khó uống vì rượu cay, làm rát cổ họng. Anh sẽ cố uống để không phạm vào hai tội ác là giết cha mẹ và đốt nhà .
Thế nhưng anh đã lầm, vì sau khi uống rượu : anh say bí tỉ, chẳng còn biết phân biệt được đúng hay sai, thiện hay ác gì cả . Anh hoa mắt, ù tai, nóng nảy trong người và đập phá lung tung . Cha mẹ anh khuyên can. Anh không nghe lời còn mắng chửi lại nữa . Một lần, trong cơn say. Anh trói cha mẹ lại ở góc nhà và nổi lửa đốt cháy luôn cả nhà và cha mẹ .
Kể xong mẹ tôi kết luận : “Chỉ vì tác hại uống rượu mà anh thanh niên hiền lành đã phạm vào tất cả những tội ác mà anh đã cố tình tránh xa. Các con chớ có thử uống rượu nhé .” Hãy tráng xa, vì : “Phòng ngừa hơn chạy chữa… hoài mà không khỏi.”
Mấy chị em gái chúng tôi thường được nhắc nhở mỗi khi lỡ vui đùa la hét,chạy nhảy : “ Con gái thì phải nết na. Nói năng nhỏ nhẹ, vào ra giữ gìn”. Hoặc là đừng có vô duyên “Vừa ăn vừa nói” hay “Chưa gọi đã thưa, chưa nói đã cười ”. Trong cách đi đứng, bà căn dặn, răn đe : “Đi đâu mà vội mà vàng, mà vấp phải đá, mà quàng phải dây”. Để ngăn chặn những tai hại bởi “thần khẩu”. Mẹ tôi luôn nhắc là: mỗi người chỉ có một cái miệng thôi, không được bép xép để bị mang tiếng là “ lắm miệng” , lại còn sinh ra cãi vả, đôi chối. Vì vậy, mỗi khi có đứa nào lỡ phạm vào tội “lắm miệng”. Mẹ tôi dựa vào bài học cách trí: “Đầu, Mình và Tay Chân” để phân tích và răn dạy . Mẹ tôi đặt ra câu hỏi : “Tại sao trên cái đầu biết suy nghĩ gồm có : 2 cái tai để nghe, 2 con mắt để nhìn, 2 lỗ mũi để ngửi và thở, nhưng chỉ có một cái miệng để ăn, để nói thôi " Kẻ phạm tội “bép xép, lắm miệng” sẽ phải suy nghĩ, nhớ lại những lời răn dạy của mẹ và trả lời: “Thưa Mẹ con cần có 2 cái tai để nghe được nhiều lời dạy dỗ của cha mẹ, thầy, cô giáo. Con cần có 2 con mắt để nhìn xa, trông rộng, đi không vấp té. Con cần có 2 lỗ mũi để hít, thở cho đủ không khí và phân biệt thơm, thúi . Nhưng con chỉ cần một cái miệng thôi vì : “Ăn nhiều quá sẽ vỡ bụng”. “Nói nhiều quá sẽ phạm lỗi .” v.v... Trả lời được như vậy, mẹ tôi sẽ tạm …tha bổng kèm theo những lời dặn dò, nhắc nhở : “Con hiểu được như vậy là tốt, nhưng con cần phải nhớ để không tái phạm đấy nhé . Sẩy chân còn chữa được. Sẩy miệng thì không chữa được đâu .”
Chúng tôi đã được “Mẹ quê” nhắc nhở, dạy bảo rất kỹ lưỡng từ lời nói đến việc làm.Và mỗi tối chúng tôi còn được “Mẹ quê” hướng dẫn : Dâng lời tạ ơn Thiên Chúa và cầu xin Thiên Chúa thêm ơn, soi sáng cho chúng tôi biết sống đẹp lòng Chúa, biết chăm lo học hành, biết vâng lời cha mẹ, anh chị, biết thương yêu nhau, nhường nhịn nhau, biết sửa đổi những tính hư, tật xấu, biết kìm hãm miệng lưỡi, kìm hãm sự nóng nảy giận hờn. biết nói với nhau những lời yêu thương tử tế. Và nhất là xin Thiên Chúa ban muôn ơn lành cho quê hương mới, cho những người đã và đang giúp đỡ gia đình chúng con .v.v. . . .
“Lòng mẹ bao la như biển Thái Bình.”. Mẹ đã chẳng xá kể gì những khó nhọc, vất vả, sớm hôm lo lắng chăm sóc cho gia đình, nuôi dạy các con. Chưa bao giờ Mẹ “muốn” các con phải lo đền đáp công ơn nuôi dưỡng của cha mẹ cả . Hạnh phúc của Mẹ là các con biết sống “tử tế” .
Nhân ngày lễ Mother’s Day, nhớ về Mẹ . Con xin tri ân, thương mến gởi đến tất cả các bà “Mẹ quê” của chúng con lời ca, tiếng hát sau đây :
“Xin Chúa chúc lành cho đời cha mẹ của con . Công ơn là như núi non . Dưỡng nuôi con bao ngày vuông tròn . Con sinh đến trong đời . An vui nhờ có ơn Trời . Và ơn cha mẹ suốt đời coi nhẹ khổ đau . An vui cũng như đau buồn, luôn đẹp tấm lòng Mẹ Cha . Ai qua là bao chốn xa, thấy đâu vui cho bằng mái nhà . Nay con lớn khôn rồi, ra đi tung cánh giữa trời . Dù xa vô bờ vẫn nặng nghĩa tình Mẹ Cha . . . . . . Cho con giữa gia đình, luôn sống theo tình người con ngoan . ”
Lưu Nguyễn
Nhiều người chế diễu Mẹ tôi là bà “Nhà quê”. Vì cả đời bà không son không phấn. Không đua chen quần là áo lượt và dĩ nhiên là cũng không thích những nơi đô hội đông vui. Hạnh phúc duy nhất của bà là “được” chăm sóc việc nhà, nuôi dạy con cái và mong ước con mình trở nên “ Người” tử tế, hữu dụng cho gia đình và xã hội.
Là “Mẹ quê ”, bà răn dạy chúng tôi bằng những câu ca dao tục ngữ đã được truyền tụng trong dân gian . Để ngăn chặn những cuộc cãi vả hoặc đấm đá nhau của sáu anh, chị em chúng tôi . Mẹ tôi thường nhắc nhở chúng tôi là phải biết thương yêu nhau, nhường nhịn lẫn nhau. Vì : “Anh em như thể tay chân”. Hoặc “Chị ngã em nâng”. “Máu chảy ruột mềm”. “Một giọt máu đào, hơn ao nước lã.” Và nhất là “Khôn ngoan đá đáp người ngoài. Gà cùng một mẹ chớ hoài đá nhau”. Anh em là thế, còn đối với hàng xóm, láng giềng mẹ tôi lại dạy phải biết : “Bán anh em xa, mua láng giềng gần”, “Hàng xóm tắt lửa, tối đèn giúp nhau” . Để duy trì tình cảm bền lâu, luôn phải “Dĩ hòa vi quí”. “Một câu nhịn, chín câu lành”. “Lời nói không mất tiền mua. Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau .” Và có tệ lắm thì nên : “Nhịn mày cho nó tốt tao” . Hoặc “ Tránh voi chẳng xấu mặt nào”.
Qua giao tế phải biết: “Chọn mặt gởi vàng”. “Chọn bạn mà chơi”. Vì “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng”. Để tạo cho chúng tôi ý chí ganh đua (không phải ganh tị) học hành. Mẹ tôi đã so sánh : “Thua Thầy một vạn, không bằng thua bạn một ly. Thua thầy chẳng kể làm chi . Nhưng mà thua bạn, ắt thì hổ ngươi”. Mẹ tôi cũng biết là: Sự học nói thì dễ, nhưng học được cho đến nơi đến chốn, nên danh nên phận không phải là dễ, nên mẹ tôi luôn luôn khuyến khích là: “Có công mài sắt, có ngày nên kim” , “Đường xa đi lâu cũng tới . Bài khó, học mãi cũng thông” Hoặc văn vẻ hơn Mẹ tôi nhắc lại câu danh ngôn : “Đường đi khó, không khó vì ngăn sông cách núi mà khó vì lòng người ngại núi e sông”. Và khẳng định rằng:“Có chí thì nên”. “Mẹ quê” còn giãi bày rằng : “Chẳng tham ruộng cả ao liền. Chỉ tham cái bút, cái nghiên Anh Đồ”. rồi dẫn chứng là : Bố chúng con nhờ mang danh “Anh Đồ” mới cưới được Mẹ đấy nhé.
Mẹ tôi tin rằng : “Nhân bất học, bất tri lý.” nên chúng tôi dù có muốn lười, không chịu học cũng chẳng được yên thân với bà. Bà thường nói : “Dạy con từ thuở còn thơ .” nên khi chúng tôi vừa bập bẹ tập nói, bà đã dạy nói những lời “vâng”, “dạ”, “ cảm ơn”. Nếu có ai phê bình là: “ Sao bà khó khăn với các con quá"” Mẹ tôi sẽ trả lời rằng : “Ngọc kia chẳng dũa chẳng mài, cũng thành vô dụng, cũng hoài ngọc đi. Con người ta có khác gì " Bé mà không dạy, lớn thì hổ ngưoi .” Họặc “phạng” ngay bằng câu : “Nuôi người không dạy, không răn . Thà rằng nuôi lợn cho ăn (bán) lấy tiền .” Hoặc là : “Bé mà không học, lớn mò sao ra .”
Sau ba ngày tết “vui xuân” mà bọn chúng tôi còn ham vui với “lắc bầu cua cá cọp’. Mẹ tôi sẽ nhắc câu: “Cờ bạc là bác thằng bần. Cửa nhà bán hết cho chân vào cùm”. Vui chơi trong ba ngày Tết như vậy đã đủ, chớ lậm vào cờ bạc mà khốn đốn cả đời đấy . Mẹ đã thấy nhiều người thua cờ bạc, phải bán cửa bán nhà . Mẹ chưa thấy ai nhờ tiền cờ bạc mà mua được cửa nhà cả . Ở đời hễ : “Tham thì thâm” các con ạ . Đừng bao giờ ham mê cờ bạc mà làm khổ gia đình .
Khi chúng tôi thích nằm ngủ nướng . Mẹ tôi “cảnh cáo” rằng: “ Giàu đâu có kẻ ngủ trưa. Sang đâu có kẻ say sưa rượu chè”. Và để nói về sự tai hại “ghê gớm” của rượu . Mẹ tôi đã kể nhiều lần một câu chuyện như sau cho chúng tôi nghe:
“Ngày xưa có một con quỉ dữ. Nó hiện đến với một người thanh niên hiền lành, đang sống hạnh phúc với cha mẹ. Qui du đưa ra ba điều kiện bắt anh phải chọn một để thi hành. Nếu không quỉ sẽ vặn cổ cho anh chết. Ba điều kiện đó là : 1) Giết chết cha mẹ . 2) Đốt nhà . 3) Uống rượu .
Nghe quỉ đề nghị, anh rất sợ hãi. Anh phải suy nghĩ kỹ lưỡng để lựa chọn một trong ba điều kiện do quỉ đưa ra . Điều kiện thứ nhất chắc chắn là anh không chọn rồi, vì con nào đang tâm giết chết cha mẹ . Còn điều kiện thứ hai: khi đốt nhà rồi, anh và cha mẹ sẽ sống ở đâu " Vì thế, anh chọn điều kiện thứ ba là uống rượu. Vì xem ra uống rượu không có gì là nguy hiểm cả, anh có thể dễ dàng trả xong được “nợ quỉ thần” . Khi biết anh chọn điều kiện thứ ba. Quỉ dữ rất vui mừng và nó cung cấp rượu ngay cho anh .
Tội nghiệp anh thanh niên hiền lành, thật thà. Anh chưa bao giờ uống rượu, nên anh không biết được tác hại ghê gớm của rượu. Anh nghĩ rượu chỉ hơi khó uống vì rượu cay, làm rát cổ họng. Anh sẽ cố uống để không phạm vào hai tội ác là giết cha mẹ và đốt nhà .
Thế nhưng anh đã lầm, vì sau khi uống rượu : anh say bí tỉ, chẳng còn biết phân biệt được đúng hay sai, thiện hay ác gì cả . Anh hoa mắt, ù tai, nóng nảy trong người và đập phá lung tung . Cha mẹ anh khuyên can. Anh không nghe lời còn mắng chửi lại nữa . Một lần, trong cơn say. Anh trói cha mẹ lại ở góc nhà và nổi lửa đốt cháy luôn cả nhà và cha mẹ .
Kể xong mẹ tôi kết luận : “Chỉ vì tác hại uống rượu mà anh thanh niên hiền lành đã phạm vào tất cả những tội ác mà anh đã cố tình tránh xa. Các con chớ có thử uống rượu nhé .” Hãy tráng xa, vì : “Phòng ngừa hơn chạy chữa… hoài mà không khỏi.”
Mấy chị em gái chúng tôi thường được nhắc nhở mỗi khi lỡ vui đùa la hét,chạy nhảy : “ Con gái thì phải nết na. Nói năng nhỏ nhẹ, vào ra giữ gìn”. Hoặc là đừng có vô duyên “Vừa ăn vừa nói” hay “Chưa gọi đã thưa, chưa nói đã cười ”. Trong cách đi đứng, bà căn dặn, răn đe : “Đi đâu mà vội mà vàng, mà vấp phải đá, mà quàng phải dây”. Để ngăn chặn những tai hại bởi “thần khẩu”. Mẹ tôi luôn nhắc là: mỗi người chỉ có một cái miệng thôi, không được bép xép để bị mang tiếng là “ lắm miệng” , lại còn sinh ra cãi vả, đôi chối. Vì vậy, mỗi khi có đứa nào lỡ phạm vào tội “lắm miệng”. Mẹ tôi dựa vào bài học cách trí: “Đầu, Mình và Tay Chân” để phân tích và răn dạy . Mẹ tôi đặt ra câu hỏi : “Tại sao trên cái đầu biết suy nghĩ gồm có : 2 cái tai để nghe, 2 con mắt để nhìn, 2 lỗ mũi để ngửi và thở, nhưng chỉ có một cái miệng để ăn, để nói thôi " Kẻ phạm tội “bép xép, lắm miệng” sẽ phải suy nghĩ, nhớ lại những lời răn dạy của mẹ và trả lời: “Thưa Mẹ con cần có 2 cái tai để nghe được nhiều lời dạy dỗ của cha mẹ, thầy, cô giáo. Con cần có 2 con mắt để nhìn xa, trông rộng, đi không vấp té. Con cần có 2 lỗ mũi để hít, thở cho đủ không khí và phân biệt thơm, thúi . Nhưng con chỉ cần một cái miệng thôi vì : “Ăn nhiều quá sẽ vỡ bụng”. “Nói nhiều quá sẽ phạm lỗi .” v.v... Trả lời được như vậy, mẹ tôi sẽ tạm …tha bổng kèm theo những lời dặn dò, nhắc nhở : “Con hiểu được như vậy là tốt, nhưng con cần phải nhớ để không tái phạm đấy nhé . Sẩy chân còn chữa được. Sẩy miệng thì không chữa được đâu .”
Chúng tôi đã được “Mẹ quê” nhắc nhở, dạy bảo rất kỹ lưỡng từ lời nói đến việc làm.Và mỗi tối chúng tôi còn được “Mẹ quê” hướng dẫn : Dâng lời tạ ơn Thiên Chúa và cầu xin Thiên Chúa thêm ơn, soi sáng cho chúng tôi biết sống đẹp lòng Chúa, biết chăm lo học hành, biết vâng lời cha mẹ, anh chị, biết thương yêu nhau, nhường nhịn nhau, biết sửa đổi những tính hư, tật xấu, biết kìm hãm miệng lưỡi, kìm hãm sự nóng nảy giận hờn. biết nói với nhau những lời yêu thương tử tế. Và nhất là xin Thiên Chúa ban muôn ơn lành cho quê hương mới, cho những người đã và đang giúp đỡ gia đình chúng con .v.v. . . .
“Lòng mẹ bao la như biển Thái Bình.”. Mẹ đã chẳng xá kể gì những khó nhọc, vất vả, sớm hôm lo lắng chăm sóc cho gia đình, nuôi dạy các con. Chưa bao giờ Mẹ “muốn” các con phải lo đền đáp công ơn nuôi dưỡng của cha mẹ cả . Hạnh phúc của Mẹ là các con biết sống “tử tế” .
Nhân ngày lễ Mother’s Day, nhớ về Mẹ . Con xin tri ân, thương mến gởi đến tất cả các bà “Mẹ quê” của chúng con lời ca, tiếng hát sau đây :
“Xin Chúa chúc lành cho đời cha mẹ của con . Công ơn là như núi non . Dưỡng nuôi con bao ngày vuông tròn . Con sinh đến trong đời . An vui nhờ có ơn Trời . Và ơn cha mẹ suốt đời coi nhẹ khổ đau . An vui cũng như đau buồn, luôn đẹp tấm lòng Mẹ Cha . Ai qua là bao chốn xa, thấy đâu vui cho bằng mái nhà . Nay con lớn khôn rồi, ra đi tung cánh giữa trời . Dù xa vô bờ vẫn nặng nghĩa tình Mẹ Cha . . . . . . Cho con giữa gia đình, luôn sống theo tình người con ngoan . ”
Lưu Nguyễn
Gửi ý kiến của bạn
