Hồi đầu tuần có tin đồn Bí thư Thành ủy Saigon Trương Tấn Sang được “điều” ra Hà Nội lãnh chức Phó Thủ tướng thay thế Ngô Xuân Lộc bị sa thải vì tội “quản lý thiếu sót”. Nhưng rút cuộc tin đồn đó sai, vì vài ngày sau báo chí nhà nước chính thức loan tin Sang phải từ giã chức Bí thư thành ủy để ra làm việc tại Hà Nội, nhưng không phải làm Phó Thủ tướng mà làm Trưởng ban Kinh tế đảng, thay thế cho Phan Diễn.
Hai chức vụ này khác nhau xa. Các nhà quan sát ngoại quốc coi việc bổ nhiệm này như một sự thăng chức cho Sang. Họ còn nói Sang là người có đầu óc đổi mới nên họ nghĩ quyết định của bộ Chính trị có dấu hiệu tích cực nhất kể từ hai năm nay, tức thời kỳ bế tắc về đường lối chính sách, gây ra trì trệ và sự xuống dốc của nền kinh tế Việt Nam trong hai năm 1997-1998.
Người dân Việt Nam có nhận xét bén nhậy vô cùng. Người Pháp có từ ngữ quen thuộc “người ngoài phố” (homme de la rue) để chỉ dân hay bàn nhau về chuyện thời sự, giống như dân ta ngồi chồm hổm trên ghế uống cà phê ở các quán nước Saigon. Người ngoài phố có quá nhiều kinh nghiệm nên không nghĩ như các chuyên gia bên ngoài.
Khi thấy ông Sang “bị” đổi ra Hà Nội làm việc, có lẽ họ đã chặc luỡi hít hà than giùm: Làm trưởng ban đảng thì ăn cái giải gì" Đúng vậy, ở Trung Quốc ông Trần Hy Đồng chỉ làm bí thư thành ủy Bắc Kinh mà cũng giầu sụ hơn cả các quan viên ngồi trên để rồi rút cuộc cũng xa hố, xem như vậy chức bí thư quan trọng hơn chức trưởng ban rất nhiều.
Cũng giống như mấy ông Công an thích ra làm Cảnh sát công lộ hay Cảnh sát kinh tế để biên phạt hơn là ngồi chức cao ở bàn giấy chỉ lo việc giấy tờ, cuộc đời thấy buồn tẻ vô cùng. Bí thư là công tác đảng và trưởng ban cũng là công tác đảng, nhưng theo truyền thống các ông vua con ở địa phương, trong một thành phố ông bí thư cũng giống như một ông Tổng bí thư của cả nước, còn ông Thị trưởng chỉ là ông Thủ tướng không có quyền chỉ biết thừa hành. Việc thăng chức của ông Sang giản dị là có tiếng mà không có miếng.
Hãy nhìn xem một vài vụ biên chế khác. Người thay thế ông Sang là ông Nguyễn Minh Triết vốn là Trưởng ban Dân vận của đảng. Làm dân vận thì ăn cái giải gì, nó xa hẳn với những công tác chỉ đạo kinh doanh béo bở đang nở rộ, nay ông được về Saigon làm bí thư âu cũng là một sự đền bù đúng mức vậy. Cũng đáng chú ý là Phan Diễn, lâu nay bó cẳng trong vài trò Trưởng ban Kinh tế đảng chẳng làm nên tích sự gì, nay được về làm Bí thư thành ủy Đà Nẵng. Đây không phải là một sự xuống chức, về địa phương có nhiều quyền hành hơn.
Nhưng địa phương Đà Nẵng có gì lạ" Nó không quan trọng bằng các thành phố đầy kinh doanh rộn rịp như Hà Nội và Saigon, nhưng cũng không nên quên một cơ hội là miền Trung vừa bị bão lụt nặng kéo dài trong mấy tháng, tất nhiên nơi đây sẽ là đầu mối chỉ đạo các dịch vụ xây dựng lại hạ tầng cơ sở với nhiều dự án có quỹ lớn, có đầu tư và viện trợ ngoại quốc. Đà Nẵng cũng đang trở thành một hải cảng lớn cho ngoại thương. Ngoài ra cũng có tin ông Tô Huy Rứa, Phó viện trưởng Viện chính trị sẽ về làm Bí thư thành ủy Hải phòng. Tóm lại có đến ba ông ngồi xa cách ở trung ương được về nắm ba hải cảng quan trọng nhất của thời đại làm ăn lớn. Đây là xúc tiến đổi mới kinh tế chăng"
Thế nhưng các nhà ngoại giao hay chuyên gia nước ngoài vẫn thấy phấn khởi về vụ ông Trương Tấn Sang được cử làm Trưởng ban Kinh tế đảng. Ông Sang được ca ngợi như có tinh thần độc lập với trung ương và do đó ông đã biến thành phố Saigon thành một đầu máy phát triển kinh tế cho cả nước. Dân ngoại giao và kinh doanh nước ngoài có vẻ biết ông Sang nhiều hơn vì họ được gập nhiều lần, khác với những ông khác ngồi buông rèm trong bóng tối của bộ Chính trị thần bí. Họ mong rằng trong những ngày tới ông Sang với chức vụ “đầy quyền uy” Trưởng ban Kinh tế đảng, sẽ đấu tranh mạnh trong bộ Chính trị để đạt được những quyết định thực sự xúc tiến đổi mới.
Chỉ sợ những ước mơ đó khó thành sự thật. Nếu thật sự ông Sang trước đây ở Saigon có đầu óc độc lập với trung ương thì nay cái đầu óc đó cũng hết độc lập khi ngồi ngay trong ruột của trung ương. Ông hết cái thế tướng biên phòng ở xa không cần nghe lệnh vua mà có thể tùy nghi hành động. Về nằm gần “ngai vàng” bị kiềm chế, ông tướng hết tự tung tự tác làm ngứa mắt thiên hạ. Người bên ngoài vẫn chưa hiểu nổi cái chân lý của chế độ. Chỉ thay “người” mà không thay “chế” cũng bằng không. Cái quy chế đó như thế nào"
Mọi quyết định của bộ Chính trị đều phải có sự đồng ý nhất trí thông qua, nghĩa là phải có tất cả 19 cái đầu cùng gật, quyết định mới thành hình. Vậỵ trong trường hợp nào 19 cái đầu cùng gật" Các nhà phân tích coi cụ Đỗ Mười như một con kỳ đà cản mũi, làm trở ngại mọi kế hoạch đổi mới kinh tế. Nhưng cụ Mười đã về hưu từ năm 1997, tại sao kinh tế vẫn trì trệ" Đó là vì mỗi khi có vấn đề lớn, bộ Chính trị vẫn phải mời Đỗ Mười ra chủ tọa và khi cần phải có quyết định, 19 cái đầu đó vẫn phải nhìn về cụ Mười, thấy cụ gật gù thì mới dám nhất trí cùng gật. Bây giờ có thay đổi gì không"
Đến Chu Dung Cơ sang Việt Nam mà cũng còn phải gập Đỗ Mười, người ta phải hiểu còn lâu - hoặc ít ra cũng còn quá sớm - để hy vọng hết câu chuyện con kỳ đà ở Hà Nội. Dù sao cũng nên theo dõi thật sát những diễn biến của tình thế sau cuộc họp bộ Chính trị, trước khi phán đoán dứt khoát.
Gửi ý kiến của bạn
