3.1.2008 là ngày chính thức mở màn cuộc chạy đua vào Bạch Cung, khi những cuộc họp chọn đầu tiên được tổ chức tại bang Iowa để cử tri tiến cử 2 trong số khoảng 15 ứng viên của hai chính đảng Dân Chủ và Cộng Hoà.
Sau ba tháng, nay chỉ còn 3 ứng viên đang trên đường đua để đến đích Bạch Cung.
Phiá Đảng Cộng hoà có Thượng Nghị Sĩ John McCain từ bang Arizona mà tám tháng trước đây tưởng như không còn hi vọng gì khi quỹ tranh cử của ông cạn nguồn. Sau khi đánh bại những ứng viên khác là Thống Đốc W. Mitt Romney, Thống Đốc Mike Huckabee và cựu Thị Trưởng New York Rudy Giuliani, John McCain, 72 tuổi, có thể trở thành một lãnh đạo Hoa Kỳ đầu tiên với kinh nghiệm chiến đấu tại chiến trường Việt Nam, một đề tài sẽ lại nổi lên trong những ngày vận động tranh cử sắp tới khi nhắc đến cuộc chiến đang diễn ra ở Iraq.
Phiá Dân Chủ dù chọn ứng viên nào là đại diện thì cũng sẽ làm nên lịch sử vì đây là lần đầu tiên có một phụ nữ hay một người da đen được đề cử tranh chức tổng thống Hoa Kỳ. Barack Obama, 46 tuổi, quá trẻ để có những liên quan đến Việt Nam, trong khi Hillary Clinton, 60 tuổi, đã có ảnh hưởng đến quan hệ Việt - Mỹ vào thời gian bà là Đệ Nhất Phu Nhân Hoa Kỳ theo những tài liệu mới được bà công bố.
Trước đây nhiều người cho rằng Thượng Nghị Sĩ bang New York là Hillary Clinton sẽ không có đối thủ trong đảng. Ai ngờ Thượng Nghị Sĩ da đen của bang Illinois là Barack Obama đang làm cho bà Clinton vất vả trong những kì bầu sơ bộ để giành số đại biểu.
Kể từ giữa thập niên 1960, khi Bộ Luật Dân Quyền được ban hành cho người da đen bình quyền về kinh tế, giáo dục, xã hội và chính trị; cuộc tranh cử tổng thống năm nay mới có một ứng viên da đen thực sự thu hút được sự ủng hộ của nhiều thành phần cử tri, không chỉ đa số người da đen với quá khứ có đến 90% ủng hộ ứng viên dân chủ, mà khá đông cử tri da trắng và thành phần trẻ có trình độ đại học cũng ủng hộ Thượng Nghị Sĩ Obama.
Cách bầu chọn tổng thống phức tạp
Thứ Ba ngày 4 tháng 11 năm nay là ngày bầu cử tổng thống. Trước khi cử tri chọn một trong nhiều liên danh đại diện cho gần chục đảng chính trị ở Mỹ thì tiến trình đề cử đã được các đảng tổ chức trong nội bộ. Riêng hai chính đảng Dân Chủ và Cộng Hoà, việc tiến cử kéo dài nhiều tháng, qua nhiều hình thức khác nhau, như họp chọn ở cấp điạ phương, lên cấp quận hạt, cấp tiểu bang trước khi gửi đoàn đại biểu tiểu bang đi dự đại hội đảng vào muà hè. Tháng Mười Một cử tri toàn quốc tham gia bầu cử và sau cùng là Cử Tri Đoàn với 537 người sẽ chọn tổng thống vào tháng Mười Hai.
“Caucus” là gì"
Bắt đầu từ tháng Giêng vừa qua, khi cử tri bang Iowa chọn người mà tương lai có thể trở thành tổng thống Mỹ, họ không bầu kín nhưng công khai đứng dưới bảng tên của ứng viên mà họ ủng hộ. “Caucus” có thể dịch nghĩa là “họp chọn”. Trong tiến trình này, tại một điạ điểm họp chọn, thường là trường học hay trung tâm sinh hoạt cộng đồng, khi con số ủng hộ một ứng viên quá ít thì cử tri có thể bị thuyết phục bởi những ủng hộ viên khác để thay đổi chỗ đứng trước khi số cử tri được đếm một cách minh bạch. Hình thức họp chọn này bên Đảng Dân Chủ gọi là “caucus”, tương tự như “straw poll” của Đảng Cộng Hoà và chỉ những cử tri đăng kí theo đảng mới được quyền tham gia. Trước ngày họp chọn, cử tri trong khu xóm đã gặp nhau, bàn luận về quan điểm, chính sách của những ứng viên. Vì thế nhiều ứng viên đã đến bang Iowa tham dự những buổi thảo luận tại tổ dân phố để vận động.
Trong nội bộ đảng, sau ngày họp chọn sẽ là những bầu chọn giữa đảng viên ở cấp thành phố, khu vực rồi toàn tiểu bang. Vào trung tuần tháng Sáu các đại diện sẽ chính thức chọn đại biểu đảng của tiểu bang để đi dự đại hội đảng vào muà hè.
Iowa là một bang nhỏ với 3 triệu dân nên chỉ có 54 đại biểu Dân Chủ và 40 đại biểu Cộng Hoà.
“Primary election” khác “caucus” ra sao"
Primary election là bầu cử sơ bộ, khác với caucus ở chỗ cử tri tham gia bằng cách bầu phiếu kín. Trong ngày thứ Ba 5.2 đã có bầu sơ bộ tại 22 bang, tức là gần một nửa số bang của Mỹ, nên được gọi là Super Tuesday.
Nhưng luật bầu đại biểu của Đảng Dân Chủ cũng khác với Đảng Cộng Hoà. Tại nhiều tiểu bang, một cử tri độc lập, tức không xác minh thuộc đảng nào (Decline to State) trên phiếu cử tri thì vẫn có thể bầu chọn cho một ứng viên Dân Chủ. Ngược lại Đảng Cộng Hoà không cho cử tri ngoài đảng được chọn ứng viên của đảng.
Sau khi có kết quả của những cuộc họp chọn hay bầu sơ bộ, việc bầu chọn đại biểu cũng được tổ chức khác nhau giữa hai chính đảng.
Tại nhiều bang, Đảng Cộng Hoà chọn đại biểu theo cách ứng viên được nhiều phiếu phổ thông nhất trong một tiểu bang thì nhận được toàn bộ số đại biểu của bang đó. Thí dụ, bang California có 173 đại biểu Cộng Hoà và Thượng Nghị Sĩ John McCain đã thắng đa số phiếu ở đây nên ông có 173 đại biểu. Danh sách đại biểu do ban lãnh đạo cấp tiểu bang đưa lên và được chính ứng viên McCain phê chuẩn để gửi đi dự đại hội đảng. Ngoài ra, Đảng Cộng Hoà không có những siêu đại biểu như Đảng Dân Chủ. Vì thế sau khi về nhất tại 21 tiểu bang, đến nay Thượng Nghị Sĩ John McCain đã có được 1.260 đại biểu, chiếm 63% tổng số 2.380 đại biểu toàn quốc để chắc chắn được đảng tiến cử.
Đảng Dân Chủ với cách tổ chức bầu cử sơ bộ phản ánh tính đại diện tương xứng nên số đại biểu được chia theo tỉ lệ để đảm bảo đại hội đảng sẽ gồm mọi sắc dân, giới tính và tầng lớp xã hội. Vì thế, tuy một ứng viên không về nhất mà được ít nhất 15% phiếu bầu thì vẫn có được một số đại biểu. Như ở bang Califonria, ứng viên Hillary Clinton về nhất và được 204 đại biểu; Barack Obama về nhì với 166 đại biểu. Ngoài ra, trong tổng số 4.049 đại biểu Dân Chủ, 3.253 được bầu chọn trong những kì bầu sơ bộ, còn lại 796 siêu đại biểu (super delegates) là những nghị sĩ, dân biểu liên bang, những thống đốc Dân Chủ cùng lãnh đạo đảng cấp trung ương và tiểu bang. Đại biểu được bầu qua kì sơ bộ khi đi dự đại hội đảng sẽ bầu cho ứng viên mà cử tri khu vực đã chọn, gọi là “pledged delegates”. Những siêu đại biểu không buộc phải chọn ứng viên nào nên được gọi là “unpledged delegates”. Tuy nhiên trong số 796 siêu đại biểu, 211 đã chính thức lên tiếng ủng hộ ứng viên Barack Obama và 246 ủng hộ Hillary Clinton. Còn lại 339 siêu đại biểu chưa lên tiếng. Sự lựa chọn của họ có sẽ phản ánh được ý của đa số cử tri Dân Chủ hay không thì còn là một ẩn số. Hiện tại Obama có đông số cử tri Dân Chủ ủng hộ hơn và đã về đầu tại 24 bang, trong khi Clinton về đầu 17 bang với những bang lớn như California, New York.
Bà Dân Biểu Nancy Pelosi, một lãnh đạo cao cấp của Đảng Dân Chủ đang nắm chức Chủ Tịch Hạ Viện vừa đưa ý kiến đề nghị siêu đại biểu ủng hộ ứng viên đã được đa số cử tri bầu chọn, có nghĩa là ủng hộ Barack Obama. Tức thì một số nhà ủng hộ tài chánh cho đảng đã lên tiếng mạnh mẽ phản đối.
Nội bộ Đảng Dân Chủ đang chia rẽ lại còn có khó khăn với cử tri bang Michigan và Florida vì 200 đại biểu ở những bang này sẽ không được biểu quyết tại đại hội đảng. Nguyên do vì lãnh đạo đảng của hai bang đã chuyển ngày bầu sơ bộ lên tháng Giêng mà không được sự chấp thuận từ trung ương. Theo luật bầu cử, nội bộ đảng ở mỗi tiểu bang thương thảo với chính quyền tiểu bang để tổ chức bầu sơ bộ. Năm nay nhiều bang, trong đó có California, đã chuyển ngày bầu cử từ tháng Sáu lên tháng Hai. Trong khi bang Michigan và Florida lại chuyển lên sớm hơn nữa, vào tháng Giêng và đã bị trung ương trừng phạt.
Tính đến nay, theo số phiếu đạt được trong các kì bầu sơ bộ và số siêu đại biểu đã lên tiếng thì Thượng Nghị sĩ Barack Obama có 1.625 đại biểu (1.414 từ kết quả bầu sơ bộ và 211 siêu đại biểu), tức 52%; Thượng Nghị Sĩ Hillary Clinton có 1.498 đại biểu (1.252 từ kết quả bầu sơ bộ và 246 siêu đại biểu.), tức 48%.
Từ giờ đến đầu tháng Sáu còn lại 10 tiểu bang và vùng lãnh thổ Mỹ sẽ bầu chọn 566 đại biểu còn lại, đông nhất là từ các bang Pennsylvania, North Carolina và Indiana.
Con số 2.025 mang ý nghĩa gì"
Cuộc tranh đua giữa hai ứng viên dân chủ còn sôi nổi và căng trong những tháng tới. Obama và Clinton sẽ còn phải tấn công, choảng nhau mà giành phiếu cho đến ngày đại hội đảng vào cuối tháng Tám hầu đạt tới con số 2.025, tức 50% + 1, của tổng số 4.049 đại biểu để chính thức được đảng tiến cử ra tranh chức tổng thống.
Vì là hai ứng viên của cùng một đảng, cùng theo một triết lí chính trị và dựa vào cùng một cương lĩnh nên hiện nay trong các tranh luận không có khác biệt nhiều trong chính sách quốc phòng: phải rút quân khỏi Iraq ngay; y tế: mọi người phải được bảo hiểm sức khoẻ; hay kinh tế tài chánh: đánh thuế cao hơn nữa những người giầu và công ti lớn. Hiện giờ Obama và Clinton thường khích nhau trong những vấn đề liên quan đến phân biệt mầu da, chủng tộc, giới tính, về bề dầy kinh nghiệm đối ngoại và lãnh đạo. Những cuộc tấn công giữa hai ứng viên Dân Chủ Hillary và Obama đang lên cao độ để giành phiếu, gây chia rẽ nội bộ đảng khiến Chủ Tịch Đảng là Thống đốc Howard Dean đã phải cảnh giác hai ban vận động không được đi quá trong việc ném bùn vào nhau.
Phải đợi đến sau khi đại hội đảng kết thúc ở Denver, Colorado vào ngày 28.8 thì Đảng Dân Chủ mới có thể nói đến chuyện đoàn kết lại để không cho Đảng Cộng Hoà tiếp tục làm chủ Bạch Cung nữa.
(talawas.org)
(Bài do tác giả gửi tới Việt Báo. Nhan đề nguyên thủy là “2.025” được VB đổi thành “Con Số Thần Diệu 2.025” vì lý do kỹ thuật cột báo.)
Gửi ý kiến của bạn
