Hôm nay,  

Bất Sỉ Hạ Vấn

23/02/201000:00:00(Xem: 8015)

Bất Sỉ Hạ Vấn

Đoàn Thanh Liêm
Một trong những bài học tôi vẫn còn nhớ hoài, do cha tôi chỉ bảo cho tôi, đó là câu  : Bất sỉ hạ vấn. Câu này có nghiã là : Chúng ta không bao giờ lại cảm thấy nhục nhã, mỗi khi phải đi hỏi điều gì từ nơi người thấp kém hơn mình. Cha tôi vốn là người con trưởng cuả một ông đồ dậy chữ nho, nên ông hay dùng những câu chữ Hán để dậy bảo anh chị em chúng tôi. Với câu này, ông cụ còn giải thích cho rõ nghiã thêm, cụ thể như : người thợ mộc có thể chỉ dẫn cho ta cách thức đóng bàn ghế, giường tủ, hay sưả sang giàn mộc cuả căn nhà. Tụi con đi tới chỗ lạ, mà muốn hỏi đường xá, thì có thể hỏi ngay cả đứa bé lên 5-6 tuổi ở điạ phương, thì nó cũng có thể chỉ dẫn cho mình được. Bởi thế, ta không bao giờ mà vì tự ái quá độ, mà không chiụ đi hỏi người khác, dù họ ít học kém cỏi hơn mình…
Vào năm 1965, lúc tôi đã vào lứa tuổi “tam thập nhi lập”, trong lúc tham gia với các bạn trong chương trình phát triển cộng đồng ở quận 8 Saigon, thì anh em chúng tôi có dịp sát cánh thường xuyên với bà con ở khu vực điạ phương miền ven biên đô thị này. Phải nói là tuy chúng tôi có thiện chí hăng say với công tác xã hội để phục vụ quần chúng, nhưng tất cả chúng tôi chỉ là một lũ “bạch diện thư sinh”, đâu mà có chút kinh nghiệm hoạt động với đồng bào là bao nhiêu. Mà lần hồi, nhờ sự chỉ giáo hướng dẫn cuả các bậc thân hào nhân sĩ ở điạ phương, chúng tôi mới tìm ra cách thức hoạt động cộng đồng sao cho có kết quả tối đa, nhờ vào sự hưởng ứng, tiếp tay cuả tất cả bà con già trẻ lớn bé trong cộng đồng. Rõ ràng là anh em cán bộ tự nguyện chúng tôi đã  “vừa học vừa làm”, nhờ biết lắng nghe lời chỉ bảo, góp ý cuả bà con ở điạ phương, cho nên sau mấy năm thì anh em mới có được kinh nghiệm hoạt động cộng đồng có kết quả tốt đẹp. Nhờ vậy, mà chương trình phát triển này mới đạt được một số thành quả tương đối khả quan, như mọi người đều đã có dịp biết đến.
Cái thái độ khiêm tốn, hoà nhập với cộng đồng điạ phương này đã được nhạc sĩ Nguyễn Đức Quang, con chim đầu đàn cuả Phong trào Du ca vào thời đó,  đã ghi lại trong một bài hát rất được giới thanh niên ưa chuộng và say sưa hát trong các buổi sinh hoạt tập thể. Bài hát nhan đề “Xin làm con xóm làng”, có những câu đại khái như sau :  “Chúng con xin kính mẹ già nua. Xin được yêu kính mẹ. Chúng con xin biến thành người làng. Xin làm con xóm làng…”
( Toàn văn bài hát này sẽ được ghi nơi Phần Phụ Lục kèm theo bài viết này)
Sau này vào đầu thập niên 1970, tôi được các bạn người Mỹ gửi cho một bài thơ bất hủ, mà rất được dân chúng ở Mỹ ưa chuộng, đó là bài thơ có nhan đề  bằng tiếng La tinh : “Desiderata” ( Những Điều Mong Ước). Tôi rất thích đoạn sau đây, vì nó cũng tương tự như câu “Bất sỉ hạ vấn” là nhan đề cuả bài viết này, xin chép nguyên văn tiếng Anh :
 “ …And listen to others,
Even to the dull and the ignorant;
They too have their story…”
(Tạm dịch là : “ …Và hãy lắng nghe những người khác nói. Kể cả phải lắng nghe người đần độn và dốt nát; Họ cũng có nỗi niềm riêng tư cuả họ đấy…)
Bài thơ Desiderata này, tôi đã có dịp giới thiệu với bạn đọc người Việt hồi đầu năm 2009 vưà qua, kèm theo bản dịch ra Việt ngữ. Quý bạn đọc nào muốn tìm đọc nguyên tác tiếng Anh, thì cứ việc mở Yahoo, hay Google, thì sẽ có ngay toàn văn bài thơ, cũng như các chi tiết rất lý thú xung quanh áng văn bất hủ này trong kho tàng thi ca hiện đại cuả nước Mỹ.


Để trở lại với lời khuyên nhủ “Bất sỉ hạ vấn”, tôi muốn ghi thêm về cái chiến dịch “Hạ Phóng” do ông Mao Trạch Đông chủ trương tại Trung Quốc ngay từ hồi thập niên 1950, sau khi đảng cộng sản Trung quốc làm chủ được toàn thể lục điạ Trung Hoa. Qua chiến dịch này, họ Mao đảy giới trí thức ở các thành phố phải đi về với nhân dân là công nhân, là nông dân ở hạ tầng cơ sở, nhằm học hỏi được thực tế cuả xã hội Trung quốc và từ đó mà biết cách phục vụ quần chúng nhân dân một cách có hiệu quả hơn. Trên nguyên tắc, việc “Hạ Phóng” này là rất hay, không có gì sai trái cả. Nhưng tiếc thay, trong thực tế, chiến dịch này cũng giống như vụ “Trăm Hoa Đua Nở”, và sau này là “ Cách Mạng Văn Hoá”, thì đều là do cái thủ đoạn thâm độc cuả họ Mao nhằm triệt hạ mọi thành phần nhân dân nào mà không chịu quy phục theo sự lãnh đạo cuả đảng cộng sản do ông ta lãnh đạo. Vì thế, mà nước Trung Hoa đã bị tàn phá, xâu xé nặng nề, đến nỗi bị tụt hậu về mọi mặt kinh tế, xã hội cũng như về văn hoá khoa học. Ở Việt nam cũng có những bước thụt lùi tương tự như vậy, cụ thể như vụ đàn áp giới văn nghệ sĩ và trí thức vào giưã thập niên 1950 qua chuyện “Nhân Văn Giai Phẩm” và vụ “Xét Lại Chống Đảng” vào giữa thập niên 1960. Mà ngay cho đến hiện nay, cộng sản Việt nam vẫn noi theo gương xấu của cộng sản đàn anh Trung quốc, nên chủ trương đàn áp đối lập như thế đó vẫn còn hoành hành rất tàn bạo, độc ác, bất kể đến sự phản ứng mạnh mẽ cuả công luận quốc tế.
Vai trò làm chất men cuả giới sĩ phu trí thức.
Cái mặt tiêu cực cuả chế độ chuyên chế độc tài toàn trị cuả người cộng sản ởViệt nam cũng như ở Trung quốc, thì đã quá rõ rệt là lạc hậu, phản tiến bộ, vô luân và thất đức rồi. Ta khỏi cần phải nói dài dòng nhiều hơn nưã. Mà trong bài này, tôi muốn bàn thêm về cái khiá cạnh tích cực, lạc quan và tiến bộ trong lời giáo huấn cuả ông cha chúng ta, đặc biệt đối với hàng ngũ sĩ phu trí thức, mà thường được gọi là “vốn quý”, là “nguyên khí” cuả đất nước, thì họ luôn luôn phải gắn bó gần gũi với đại khối quần chúng nhân dân, nhằm thực hiện được công cuộc xây dựng và phát triển quốc gia cho mỗi ngày thêm vẻ vang, tốt đẹp viên mãn. Có thể nói vai trò chính yếu cuả giới sĩ phu quân tử là “làm chất men, chất xúc tác”, được vùi sâu trong môi trường quần chúng, hầu có thể phát huy được tác dụng là “tạo dựng được sự phấn khởi, sự hăng say cuả cả khối quần chúng cùng dấn thân, nhập cuộc vào với sự nghiệp cứu nước và dựng nước”, phục hồi lại được cái truyền thống văn hoá nhân ái và đạo đức tốt đẹp cuả cha ông chúng ta thuở xưa. Đó là công cuộc “ Gây ý thức, Gây men, Vận động quần chúng” (Mass Conscientisation, Mass Fermentation / Mass  Mobilization) nhằm tạo thành một phong trào sâu rộng trong mọi giới, mọi giai tầng cuả xã hội, đặc biệt thuộc khu vực xã hội dân sự, là khu vực biệt lập với khu vực nhà nước.
Như ta đã biết, nhu cầu thực tế (real needs) cuả một xã hội thì rất nhiều, khó mà có thể giải quyết cho thoả đáng tất cả, trong một thời gian ngắn được. Mà chỉ khi nào quần chúng cảm nhận sâu sắc được các nhu cầu đó (felt needs), thì họ mới cùng nhau ra tay để tìm cách giải quyết mà cải thiện tình hình đó. Vì thế, người cán bộ vận động quần chúng, thì phải đi sâu, đi sát với bà con trong cộng đồng, biết học hỏi lắng nghe về những nguyện vọng sâu kín cuả ngưới dân, hầu có thể hoà nhập vào môi trường quần chúng, để rồi khơi động được sự tham gia tự nguyện và phấn khởi cuả nhân dân vào việc cải thiện nếp sống cuả cộng đồng tại từng điạ phương một. Và muốn như vậy, thì người cán bộ phải dứt bỏ được cái thái độ “biệt lập tách rời khỏi số đông” (isolated,uprooted from the masses), để mà có thể “tái hội nhập” lại với quần chúng vốn là cơ sở căn bản trước đây cuả mình (reintegrated).
 Có thực hiện được sự hoà nhập như thế, thì người cán bộ mới hy vọng lôi cuốn, khuyến dụ được quần chúng tự phát, đồng lòng tham gia vào công cuộc cải tiến xã hội theo đường hướng nhân bản tiến bộ, như lòng mong ước cuả nhiều bạn trẻ đày tinh thần hăng say lý tưởng đối với đất nước và dân tộc ngày nay vậy./
San Jose, California, Tết Canh Dần 2010
Đoàn Thanh Liêm
 Phụ Lục : Bài hát  “Xin làm con Xóm Làng”.
1 – Đơn  : Chúng con xin được yêu xóm làng
Chung: Xin được yêu xóm làng
2 – Đơn  : Chúng con xin kính mẹ già nua
Chung : Xin được yêu kính mẹ
3 – Đơn  : Chúng con xin yêu đàn trẻ thơ
Chung : Xin yêu đàn trẻ thơ
4 – Đơn  : Chúng con xin biến thành người làng
   Chung : Xin làm con xóm làng./

In Trang
Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Trang đầuTrang trước100101102103104105106Trang sauTrang cuối

Sau hơn một năm vất vả phòng chống Covid và kể từ khi có thuốc tiêm ngừa, nước Mỹ đang trở lại bình thường trong những điều kiện mới. Việc đeo khẩu trang và giãn cách xã hội sẽ trở thành những nét sinh hoạt trong đời sống. Bắt buộc cũng có mà tự nguyện cũng có. Từ mùa xuân năm nay nhiều tiểu bang đã bỏ những giới hạn sinh hoạt vì Covid. Riêng California, nơi có nhiều hạn chế gắt gao nhất trong công tác phòng chống, giới hạn được bỏ từ ngày 15/6 vừa qua.

Dan Rather là nhà bình luận kỳ cựu trên hệ thống CBS và là một ký giả tên tuổi của làng truyền thông Hoa Kỳ trong nhiều thập niên. Cùng với Peter Jennings của ABC và Tom Brokaw của NBC, ông thuộc về nhóm "Big Three" đầy ảnh hưởng này của nước Mỹ. Ở tuổi 89 hiện nay, ông vẫn tiếp tục dự phần vào các hoạt động truyền thông một cách thông tuệ, luôn gởi ra những thông điệp đáng suy nghĩ và lan truyền cảm hứng đến hàng triệu khán-thính-độc giả đang luôn theo dõi các bài viết, những cuộc nói chuyện cùng các cuộc phỏng vấn, trò chuyện của ông với một vài nhân vật nổi tiếng.

Trong chiến lược “Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tự do và rộng mở” của Hoa Kỳ, Việt Nam là môt cưc tuy nhỏ nhưng quan trong trọng cô gắng tạo thế đa phương quyền lực (multipolarity) để phá thế đơn cưc (unipolarity) mà Trung Quốc muốn thực hiện đặt khu vực này dưới “luật chơi của Trung Quốc.” Cả đại sứ chỉ định của Hoa Kỳ Marc Evans Knapper, Bộ trưởng Quốc Phòng Lloyd J. Austin, và có lẽ Phó Tổng Thống Kamala Harris, cũng đề cập đến triển vọng nâng tầm quan hệ Việt-Mỹ từ mức “đối tác toàn diện” lên mức “đối tác chiến lược.”

Đặc biệt, Singapore và Việt Nam có vai trò quan trọng đối với nền kinh tế Hoa Kỳ. Singapore là một trung tâm tài chính khu vực, nơi đặt trụ sở châu Á của các doanh nghiệp của Hoa Kỳ bao gồm Microsoft và Google. Việt Nam đang trở nên chủ yếu hơn đối với chuỗi cung ứng toàn cầu, bao gồm cả chuỗi cung ứng chất bán dẫn, khi ngày càng có nhiều doanh nghiệp chuyển cơ sở sản xuất ra khỏi Trung Quốc.

Xem lại “nguyên tắc thứ ba” của chúng ta, thấy ngay một cái định nghĩa bảnh hơn nhiều: “Di động là liên tục tiến về vùng chân không hoặc có áp lực thấp hơn áp lực hiện tại đang bao quanh mình”. Rõ ràng, đầy đủ, hàm chứa tất cả những yếu tố vật lý gây ra chuyển động. Vậy thì, khỏi cần trông cậy vào ai. Trong vườn chiều nay, ta vừa nhâm nhi cà phê vừa làm một vài thí nghiệm giản dị, dễ như trò chơi con trẻ, để khám phá thêm một huyền bí của đất trời.

Lực lượng Hồi giáo Taliban lên nắm quyền tại Afghanistan không chỉ làm thay đổi triệt để hệ thống chính trị quốc nội mà còn tình hình an ninh khu vực và quốc tế.

Một gian thương trộn 10% đồng vào vàng rồi rao bán vàng nguyên chất sẽ bị bỏ tù về tội lừa đảo. Nhà nước in tờ giấy bạc 100 đồng nhưng giá trị chỉ còn lại 90 đồng nhưng lại gọi là 10% lạm phát (inflation, tức là tiền mất giá.) Nếu bạn đọc thay vì mua tivi 32 inch năm nay chờ thêm 2 năm mua tivi 50 inch lớn hơn, đẹp hơn mà giá lại rẻ hơn thì gọi là giảm phát (deflation, tức là hàng hóa mất giá.)

Cơn mưa phùn đêm qua còn đọng nước trên đường. Gió thu đã về. Lá vàng theo gió lác đác vài chiếc cuốn vào tận thềm hiên. Cây phong đầu ngõ lại chuẩn bị trổ sắc đỏ ối như mọi năm. Người đi xa từ những mùa thu trước, sẽ không trở về. Những người bạn lâu không gặp, thư gửi đi bị trả lại, nhắn tin điện thoại không thấy trả lời. Có lẽ cũng đã ra đi, không lời từ biệt. Đã có những cuộc ra đi rất lặng lẽ từ gần hai năm qua, không chỉ ở nơi đây, mà ở khắp toàn cầu. Ra đi bất ngờ, ra đi nhanh chóng. Không hoa tang. Không lễ nghi tôn giáo. Không lời ai điếu. Những túi bọc thi thể chất vội vào những thùng xe đông lạnh. Những thi hài quấn vải hoặc cuộn trong manh chiếu được chất trên những giàn củi, hỏa thiêu. Những chiếc quan tài được chôn lấp vội vàng trên đất công, với bia mộ đơn giản, không hình ảnh, ghi tên tuổi của một người già bệnh hay một người trẻ cường tráng, một người quyền quý hay một người bần cùng vô danh… Tất cả những người ra đi ấy, từ những nơi chốn khác nhau, thành thị hay

Hoá ra không phải chùm khế nào cũng ngọt. Quê hương, đôi khi, cũng thế. Cũng chua chát và đắng nghét đối với rất nhiều người mà tôi (chả may) là một. Cùng cả triệu dân Việt khác, tôi cũng đã có lúc hốt hoảng đâm sầm ra biển (dù không biết bơi) khi tóc hãy còn xanh. May mắn, tôi thoát chết. Lên lại được bờ, tôi đi lang thang tứ xứ cho mãi đến khi tóc đã đổi mầu nhưng vẫn chưa bao giờ trở về cố lý. Có kẻ tưởng là tôi chảnh, có mới nới cũ, có trăng quên đèn, quên cả cố hương. Không dám chảnh đâu. Tôi bị chúng “cấm cửa” mà!

Dù vậy, tôi vẫn cũng còn có đôi chút suy nghĩ lăn tăn. Hay nói theo ngôn ngữ của thi ca là vẫn (nghe) “sao có tiếng sóng ở trong lòng.” Chúng ta có nhất thiết phải đốt cả dẫy Trường Sơn, phải hy sinh đến cái lai quần, và hàng chục triệu mạng người – thuộc mấy thế hệ kế tiếp nhau – chỉ để tạo nên một đống bùn bẩn thỉu nhầy nhụa như hiện tại không?
Trang đầuTrang trước100101102103104105106Trang sauTrang cuối
VB Podcast



Kính chào quý vị,

Tôi là Derek Trần, dân biểu đại diện Địa Hạt 45, và thật là một vinh dự lớn lao khi được đứng nơi đây hôm nay, giữa những tiếng nói, những câu chuyện, và những tâm hồn đã góp phần tạo nên diện mạo văn học của cộng đồng người Mỹ gốc Việt trong suốt một phần tư thế kỷ qua.
Hai mươi lăm năm! Một cột mốc bạc! Một cột mốc không chỉ đánh dấu thời gian trôi qua, mà còn ghi nhận sức bền bỉ của một giấc mơ. Hôm nay, chúng ta kỷ niệm 25 năm Giải Viết Về Nước Mỹ của nhật báo Việt Báo.

Khi những người sáng lập giải thưởng này lần đầu tiên ngồi lại bàn thảo, họ đã hiểu một điều rất căn bản rằng: Kinh nghiệm tỵ nạn, hành trình nhập cư, những phức tạp, gian nan, và sự thành công mỹ mãn trong hành trình trở thành người Mỹ gốc Việt – tất cả cần được ghi lại. Một hành trình ý nghĩa không những cần nhân chứng, mà cần cả những người viết để ghi nhận và bảo tồn. Họ không chỉ tạo ra một cuộc thi; họ đã và đang xây dựng một kho lưu trữ. Họ thắp lên một ngọn hải đăng cho thế hệ sau để chuyển hóa tổn thương thành chứng tích, sự im lặng thành lời ca, và cuộc sống lưu vong thành sự hội nhập.

Trong những ngày đầu ấy, văn học Hoa Kỳ thường chưa phản ánh đầy đủ sự phong phú và đa dạng về kinh nghiệm của chúng ta. Giải thưởng Viết Về Nước Mỹ thực sự đã lấp đầy khoảng trống đó bằng sự ghi nhận và khích lệ vô số tác giả, những người đã cầm bút và cùng viết nên một thông điệp mạnh mẽ: “Chúng ta đang hiện diện nơi đây. Trải nghiệm của chúng ta là quan trọng. Và nước Mỹ của chúng ta là thế đó.”


Suốt 25 năm qua, giải thưởng này không chỉ vinh danh tài năng mà dựng nên một cộng đồng và tạo thành một truyền thống.
Những cây bút được tôn vinh hôm nay không chỉ mô tả nước Mỹ; họ định nghĩa nó. Họ mở rộng giới hạn của nước Mỹ, làm phong phú văn hóa của nước Mỹ, và khắc sâu tâm hồn của nước Mỹ. Qua đôi mắt họ, chúng ta nhìn thấy một nước Mỹ tinh tế hơn, nhân ái hơn, và sau cùng, chân thật hơn.

Xin được nhắn gửi đến các tác giả góp mặt từ bao thế hệ để chia sẻ tấm chân tình trên các bài viết, chúng tôi trân trọng cảm ơn sự can đảm của quý vị. Can đảm không chỉ là vượt qua biến cố của lịch sử; can đảm còn là việc ngồi trước trang giấy trắng, đối diện với chính mình, lục lọi ký ức đau thương sâu đậm, và gửi tặng trải nghiệm đó đến tha nhân. Quý vị là những người gìn giữ ký ức tập thể và là những người dẫn đường cho tương lai văn hóa Việt tại Hoa Kỳ.

Với Việt Báo: Xin trân trọng cảm ơn tầm nhìn, tâm huyết, và sự duy trì bền bỉ giải thưởng này suốt một phần tư thế kỷ.
Khi hướng đến 25 năm tới, chúng ta hãy tiếp tục khích lệ thế hệ kế tiếp—những blogger, thi sĩ, tiểu thuyết gia, nhà phê bình, nhà văn trẻ—để họ tìm thấy tiếng nói của chính mình và kể lại sự thật của họ, dù đó là thử thách hay niềm vui. Bởi văn chương không phải là một thứ xa xỉ; đó là sự cần thiết. Đó là cách chúng ta chữa lành, cách chúng ta ghi nhớ, và là cách chúng ta tìm thấy nơi chốn của mình một cách trọn vẹn.

Xin cảm ơn quý vị.

NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.