Hôm nay,  

Xì Vương Độc Nhất Láng

20/06/200800:00:00(Xem: 9826)
Israel có thể bỏ bom Iran - và bỏ phiếu McCain...

Hôm Thứ Tư 18 vừa qua, Thủ tướng Israel là ông Ehud Olmert chính thức xác nhận rằng đã tới lúc Israel và Syria công khai và chính thức đàm phán với nhau. Ông còn cho biết rằng mình có thể trực tiếp gặp gỡ Tổng thống Bashar al-Assad của Syria vào ngày 13 tháng tới, tại Paris. Thế giới đang hồi hộp theo dõi việc hai nước lân bang và cừu thù nói chuyện hoà giải với nhau.

Cùng lúc đó, tin tức hưu chiến giữa Israel và lực lượng Hamas của Palestine tại dải Gaza cũng được xác nhận. Trong khi đó, cục diện Lebanon cũng có thể xoay chuyển - đi vào ổn định - nếu Syria kiềm chế được lực lượng Hezbollah và việc hoà giải giữa Israel và các lân bang Hồi giáo Á Rập trở thành một niềm hy vọng mới. Dù mong manh vẫn là một niềm hy vọng.

Cùng với những tiến triển khó chối cãi tại Iraq, phải chăng, thế cuộc Trung Đông sẽ đổi loạn sang trị" Người ta có quyền mơ ước điều ấy nếu không quên rằng cùng lúc đó, nhiều cấp lãnh đạo Israel, trong và ngoài Chính phủ Olmert, lại đồng loạt nói tới nhu cầu tấn công Iran!

Israel hòa đàm với Á Rập mà lại đòi dập Ba Tư"

Chiến hay Hoà là tùy Người Đối Diện

Vào tuần qua, trước khi Tổng thống George W. Bush tới Âu châu, Bộ trưởng Giao thông Israel là Shaul Mofaz bỗng dưng tuyên bố: "muốn chặn kế hoạch nguyên tử của Iran, phải dùng giải pháp quân sự".

Shaul Mofaz không là kỹ sư kiều lộ hay nguyên giám đốc lộ vận leo mãi mới lên tới ghế bộ trưởng. Ông từng là Tham mưu trưởng quân đội, Bộ trưởng Quốc phòng và nay là một trong mấy nhân vật có thể thay thế Ehud Olmert làm Thủ tướng của dân Do Thái. Khi Mofaz nói thẳng rằng Israel sẽ phải tấn công Iran, ông ta không phát ngôn vô trách nhiệm theo kiểu... Chủ tịch Ủy ban Hành pháp Trung ương của Sàigon năm xưa.
Nhưng, lý cớ gì Mofaz lại bắn tiếng trước khi hạ thủ" Khác chi báo tin cho kẻ thù" Có cái gì đó không ổn vì Do Thái mà ra đòn thì cứ như sát thủ Nhật rút gươm, hay binh đội Nhật tấn công: vô cùng bất ngờ! Chẳng có tuyên ngôn hay tối hậu thư gì hết!

Mà Shaul Mofaz không là trường hợp duy nhất.

Dân biểu Dani Yatom có một lời tuyên bố tương tự, và từ năm ngoái. Khi tham dự một hội nghị của Minh ước NATO tại Bruxelles về vụ Iran đang muốn chế tạo võ khí nguyên tử, Yatom bàng hoàng nghe thấy một đại diện Âu châu nhận định: "kịch bản nguy hiểm nhất là Hoa Kỳ tấn công Iran!" Ông bèn từ tốn phát biểu: "kịch bản đáng sợ nhất là Iran có võ khí nguyên tử". Rồi nói thẳng, rằng Israel có thể phải đánh phủ đầu!
Dân biểu Dani Yatom không thuộc diện nói sảng lấy tiếng. Ông là đảng viên đảng Lao động theo khuynh hướng ôn hoà chứ không là diều hâu chủ chiến. Ông cũng là tướng lãnh quân đội, xưa kia là cố vấn của cố Thủ tướng Yitzahk Rabin. Yatom lại không là tay võ biền hung hăng vì đã chỉ huy cơ quan tình báo khét tiếng của Israel là Mossad. Trong Hạ viện Knesset của Israel, ông là người ôn hoà, đã bỏ phiếu chống việc Israel đưa quân vào dải Gaza để thanh toán lực lượng Hamas của Palestine.

Đâm ra, giới lãnh đạo Do Thái hết tin tưởng vào giải pháp ngoại giao chính trị nhằm can gián Tổng thống Mahmoud Ahmadinejad của Tehran đừng chơi dại. Họ đành phải ra đòn triệt hạ kế hoạch võ khí hạch tâm của Tehran.

Bộ trưởng Hội nhập Di dân là Yaakov Edri vừa phát biểu đúng như thế. Ngoại trưởng Tzipi Livni cũng không nói khác. Cựu nhân viên tình báo Mossad, bà Livni khả ái và trong sạch này là ngôi sao sáng nay mai có thể lên thay Ehud Olmert làm Thủ tướng Israel.

Từ trong Chính quyền Israel mà nghe nói tới những phát biểu dữ dằn như vậy, phải kết luận rằng chuyện gì đó đang xảy ra. Israel có thể sẽ tấn công Iran, mặc dù - hoặc chính là vì vậy - đang muốn giảng hoà với các lân bang.

Qua trung gian của Turkey, Israel có thể trả lại cao nguyên Golan cho Syria, đang hưu chiến với Hamas trên dải Gaza và còn tìm cách hoà giải với lực lượng khủng bố Hezbollah tại Lebanon. Nghĩa là Israel đã chọn ưu tiên.

"Xứ Một Bom"

Sở dĩ phải chọn ưu tiên vì xứ sở bé như cái thẹo.

Các sư đoàn thiện chiến Do Thái đã đẩy lui mọi cuộc tấn công của lân bang Á Rập trong 60 năm hiện hữu của quốc gia Israel. Nhưng chỉ một trái bom hạt nhân trên lãnh thổ chật hẹp có 22 ngàn cây số vuông - bằng phân nửa Thụy Sĩ - cũng đủ xoá sổ xứ sở có hỗn danh là "một bom": chỉ lãnh một trái là tiêu tùng! Trong ngần ấy lân bang gần xa, Iran của sắc tộc Ba Tư là xứ hung đồ không che giấu tham vọng tiêu diệt Israel và đang kịch liệt chế bom. Chỉ cần một cái nấm nguyên tử cũng làm thay đổi cả địa dư của khu vực.
Mà dù bom chưa nổ, mới chỉ treo trên đầu thì cũng đủ chết.

Israel đã đụng trận và tồn tại sau mọi loại thách đố, ngoại giao, chính trị, kinh tế - xứ này thiếu nước ngọt - quân sự, khủng bố, bất cóc. Nhưng, nếu bị Tehran điểm huyệt với sự đe dọa của võ khí hạt nhân thì coi như bị phế bỏ võ công: muốn sống thì 1) không được đụng tới quân khủng bố, 2) không được hoà giải với Egypt, Jordan, Turkey, Syria hay Saudi Arabia, và 3) không được hợp tác với Hoa Kỳ. Dưới lưỡi gươm treo đó, doanh gia quốc tế hay chuyên gia Do Thái sẽ lặng lẽ rút lui, và chưa lãnh bom xứ này cũng đã kiệt quệ. Chỉ còn nước tự sát.

Cho đến nay, mọi người - như các nước Âu châu, Hoa Kỳ hay Nguyên tử lực cuộc IAEA của Liên hiệp quốc - đều có thể đồng ý rằng Iran chưa có bom nguyên tử hay hạch tâm. Tuy nhiên, Tehran không che giấu ý định chế bom, và còn cho biết là sắp có. Sắp là bao lâu thì khó biết, nhưng Jerusalem mà biết trễ một ngày cũng đủ mang hoạ.

Như một tay đánh phé có bản lãnh, Israel không muốn mình sẽ là "Xì vương độc nhất láng", hụt một nước là sạch vốn, chỉ còn nước trôi ra biển. Vì vậy, việc lãnh đạo Do Thái đang chuẩn bị dư luận và phương tiện để ra đòn là điều có thật, và có lý.

Nhưng, muốn là một chuyện.

Làm Có Nổi Không"

Cách đây chín tháng, ngày sáu tháng Chín năm ngoái, chiến đấu-oanh tạc cơ F-16 của Israel đã từ Địa trung hải bay dọc biên giới Turkey và phía Bắc Syria để bất thần tấn công một căn cứ nằm sâu trong lãnh thổ phía Đông của Syria. Trước đó, biệt kích của họ được thả vào để chấm tọa độ và điều hướng phi cơ cho chính xác. Sau vụ tấn công, Israel cứ lặng thinh trong khi Syria phân trần rằng đấy không là một căn cứ chế tạo võ khí nguyên tử.

Mãi đến gần đây, Hoa Kỳ mới bật mí rằng đấy là căn cứ nguyên tử, do Bắc Hàn yểm trợ về kỹ thuật! Turkey, Syria, Bắc Hàn và tất nhiên cả Hoa Kỳ, đều phải biết sự thật. Và cũng biết rằng Israel có khả năng nhổ nọc nguyên tử nếu cần thiết. Chẳng phải ngẫu nhiên mà sau đó, là ngày nay, qua trung gian của Turkey, Syria lại nói chuyện hoà giải với Israel!

Năm 1981, chiến đấu cơ F-16 của Israel cũng đã một lần cất cánh vượt qua 900 cây số để tiêu diệt căn cứ nguyên tử Osirak của Saddam Hussein. Căn cứ này là do Pháp xây cho Iraq, nhưng chấm tọa độ từ bên trong là công trạng của một kỹ sư Pháp, được Mossad móc nối! Mà hệ thống phòng không của Iran ngày nay thật ra vẫn còn kém cỏi và không thể chống đỡ được các đợt không tập của Israel.

Vì vậy, nói về võ công, Israel có khả năng ra đòn. Không dễ nhưng không là bất khả, dù rằng Iran có nhiều chứ không chỉ một nơi tình nghi là lò nguyên tử hay căn cứ chế tạo võ khí nguyên tử thành một đầu đạn có thể nổ. Hai nơi được chú ý nhất là Natanz và Bushehr.

Kẹt một cái là từ Israel thì phải bay qua Syria hay Jordan, rồi Iraq dưới tầm đạn của Mỹ, mới tới Iran. Mà bay đi còn phải bay về nữa.

Mà Sao Phải Dụng Binh"

Tháng 12 năm ngoái, một lượng định của tình báo Hoa Kỳ (NIE) nói rằng hình như Iran đã chấm dứt chương trình nguyên tử từ năm 2003 nhưng vẫn có ý định tiếp tục. Phúc trình này gây sóng gió tại Mỹ vì dư luận phản chiến cho rằng Chính quyền Bush đã lầm, trong khi dư luận chủ chiến cho rằng các tác giả bản phúc trình cố tình trình bày sự thể một cách lạc quan.

Thật ra, bản báo cáo không có kết luận trắng đen rõ rệt và tùy quan điểm mà người ta chọn lựa từng phân đoạn và trình bày sự việc một khác.

Dù thiên hạ cứ nhăng cuội về chuyện CIA ba đầu sáu tay, tình báo Mỹ không toả sáng về khả năng thẩm định và bị sai lầm khá nhiều, như đã sai lầm về võ khí tàn sát hàng loạt (WMD) của Saddam Hussein. Đấy là sai lầm chung của tình báo Mỹ từ thời Clinton - rồi của tình báo Anh, Pháp, Đức, Nga và cả Nguyên tử lực cuộc -  nhưng vẫn là lý cớ cho các chính khách bất lương đả kích Chính quyền Bush về tội ra quân tấn công Iraq, sau khi liên tục bỏ phiếu chấp nhận việc lật đổ Saddam Hussein từ những năm 1998 tới 2002.


Israel không ở vào hoàn cảnh ấu trĩ của truyền thông Mỹ hoặc lật lọng như chính khách Mỹ. Tình báo của họ kết luận rằng Iran đã mạnh mẽ tái khởi động chương trình từ năm 2005, và ba năm sau - tức là bây giờ - sắp bước qua điểm bất khả hồi. Là điều mà Bộ trưởng Quốc phòng (và nguyên Thủ tướng) Ehud Barak vừa viết cho Thủ tướng Áo. Rằng nếu Tehran vượt quá điểm đó thì Israel đành bó tay. Chịu chết. Với đà này, thời điểm tử sinh đó là năm 2009.

Israel cũng không tin rằng áp lực quốc tế sẽ cản trở Tehran.

Quốc tế là Liên hiệp quốc thì sự thể đã rõ: cơ chế này chỉ giỏi trì hoãn chiến với sự thiên vị rõ rệt về phía Á Rập hay Hồi giáo. Quốc tế là Liên bang Nga và Trung Quốc thì chỉ a tòng với Iran vì phá hoại đề nghị tẩy chay và cấm vận ngay từ đầu. Quốc tế là các nước Âu châu thì sợ chết và cũng ngả theo Palestine và vẫn còn muốn làm ăn với chế độ Tehran. Cho nên họ chỉ miễn cưỡng gật đầu khi bị Mỹ ép.

Mà nước Mỹ lại đang bận tranh cử, và Tổng thống George W. Bush là con vịt què bị cắt cánh.

Mang tội tấn công Iraq, ông Bush khó có biện pháp mạnh với Iran, và chẳng thể nói gì hơn là "Hoa Kỳ tự dành cho mình mọi giải pháp đối phó với Iran, sau khi đã tận dụng mọi giải pháp ngoại giao". Ra cái điều là sẽ hết sức dụng lễ, nhưng vẫn có thể dụng binh.

Nhưng, cũng chính là vào giờ phút mờ ảo này, Israel mới có cái thế ra tay! Là điều ông Bush không che giấu khi phát biểu tại thượng đỉnh ở Slovenia vào tuần trước: "ai cũng nóng ruột về chuyện Iran... nhưng, hãy nghe thấy sự nóng ruột trong tiếng nói của Israel!"

Thời Điểm Thuận Lợi

Không ai trong Chính quyền Bush, kể cả Phó Tổng thống Dick Cheney, lại có thể yêu cầu công chúng và Quốc hội cho phép mình "tiên hạ thủ" để đánh phủ đầu Iran. Nhưng, không ai trong Chính quyền Bush, kể cả Ngoại trưởng Condoleezza Rice, lại có thể yêu cầu dân Do Thái và lãnh đạo Israel ngồi trên thùng thuốc súng để trông chờ vào thiện chí của Tehran.

Tuy nhiên, dù có ba bốn không như vậy, Hoa Kỳ vẫn không thể ngồi không nếu Israel bay vào hang ổ Iran để nhổ nọc rắn.

Trong mấy tháng tới, khi Bush còn tại chức, Israel có một cơ hội gần như cuối cùng để tạo ra sự đã rồi. Và tin chắc rằng quân lực hay tình báo Mỹ sẽ không phá hoại kế hoạch của mình. Nhân vật chủ hoà nhất là Ngoại trưởng Condi Rice - bạn thân của Ngoại trưởng Livni của Israel - chỉ có thể khuyên can và cố cột cho chặt hy vọng hoà giải giữa Israel với Palestine, Syria và góp phần ổn định Lebanon mà thôi. Đấy là thành tích mà bà Rice muốn đem lại cho Chính quyền Bush trước khi họ mãn nhiệm.

Nhưng, là Cố vấn An ninh Quốc gia cho Bush trong nhiệm kỳ trước, bà hiểu thế nào là chuyện an ninh sinh tử cho một xứ như Israel.

Vì vậy, Chính quyền Israel cứ tiếp tục việc hoà đàm với các lân bang Á Rập, nhưng quyết liệt chuẩn bị việc tấn công Iran. Nếu có gây ra một đám cháy trên toàn cõi Trung Đông thì họ cũng chịu. Còn hơn là bò ra biển. Khi họ ra tay thì Hoa Kỳ đành thở dài, Chính quyền Bush đành phân bua này nọ, chứ không thể cản trở. Cho vệ tinh theo dõi và bắn hạ máy bay Israel khi đang bay qua Iraq vào Iran"

Hoa Kỳ có tiếng là ưa phản bội đồng minh, nhưng phản bội Do Thái giữa cuộc chiến chống khủng bố Hồi giáo là điều hơi khó. Mà chế độ Shia tại Tehran có thay đổi sau khi bị Israel điểm huyệt thì các nước Á Rập Sunni chung quanh Israel cũng sẽ không để tang!

Vả lại, dù Chính quyền Bush có nói cách mấy, thiên hạ hay cả Quốc hội Dân Chủ vẫn cứ cho rằng Bush xúi giục thì... cũng tốt thôi! Làm được gì nhau" Hoa Kỳ không gây chiến nhưng không thể bỏ rơi đồng minh ở nơi chốn đó. Quốc hội đòi điều trần ư" Ai muốn nghe khi cả nước đang lo bầu cử" Các đại biểu dân cử và trung tâm quyền lực hay tiền tài Do Thái ở tại Mỹ cũng chẳng ngồi không. Và chắc chắn là chẳng tố giác Chính quyền Bush...

Một Đồng Một Cốt

Lúc đó, người ta mới nhớ đến một tin rất lạ từ tháng trước.

Hôm Thứ Ba 20 tháng Năm, tờ Jerusalem Post bỗng loan một tin rất sảng: đài phát thanh quân đội Israel trích dẫn nguồn tin tình báo của quân đội Israel, rằng Chính quyền Bush-Cheney chuẩn bị tấn công Iran trong mấy tháng tới. Nguồn tin đó ỡm ờ nói thêm rằng kế hoạch này gặp sự cản trở của Ngoại trưởng Condi Rice và Tổng trưởng Quốc phòng Robert Gates.

Tờ Jerusalem Post không là báo lá cải loan tin động trời để câu khách. Đài phát thanh Quân đội Israel cũng không đem tin quân báo rao bán trên làn sóng điện. Mà họ lại không cải chính bản tin của tờ nhật báo!
Nghĩ lại mà xem: hai nhân viên nội các dù là cấp Ngoại trưởng hay Quốc phòng cũng không thể chống lại quyết định của Tổng thống. Họ có thể can gián và sau cùng đành tìm giải pháp ít thiệt hại nhất để thi hành kế hoạch của thượng cấp, nếu không thì từ chức. Nói cho dễ hiểu, chuyện Bush tấn công Iran là... có vẻ có cơ sở. Đúng sai chưa biết, nhưng ai cũng sợ, nhất là ở Iran, là nơi mà dân chúng đói khổ đang bất mãn với chính quyền hung hăng và bất tài của Ahmadinejad.

Một ngày sau khi tờ báo Do Thái loan tin đó, Tổng trưởng Gates có buổi điều trần trước Quốc hội. Ông thành thật khai báo, rằng Mỹ đã lỡ cơ hội nói chuyện phải quấy với Iran hồi 2003-2004.

Diễn dịch cho đúng: 1) thời đó, Ahmadinejad chưa lên làm tổng thống, 2) bây giờ, nói chuyện hết được, nếu nhân vật ấy vẫn còn tại chức, và 3) nói chuyện hết được thì phải tìm giải pháp khác! Kết luận: nếu không cất Ahmadinejad và cứ tiếp tục chơi bạo thì Iran chơi dại. Jerusalem Post hay Israel chỉ phiên dịch điều ấy ra bạch văn.

Hoá ra Israel và Hoa Kỳ vẫn chỉ là một đồng một cốt. Bên tung bên hứng, để cuối cùng cả hai đều có thể thủ tay trong túi mà vẫn bấm nút. Nếu Iran chưa hiểu thì Trung Đông sẽ mịt mù khói lửa. Để lịch sử ghi lại rằng Hoa Kỳ trong tám năm của Bush đã gây chấn động trong thế giới Hồi giáo, đã dứt điểm các chế độ quá khích nhất tại Kabul, Baghdad và Tehran, đã khiến Lybia và cả Syria phải xoay chiều. Có khi còn đổi loạn ra trị vì hoà giải với các chế độ Hồi giáo Sunni và để Israel nhổ cái gai còn lại của hệ phái Shia tại Tehran, hầu Iran sẽ có một chế độ biết điều hơn.

Di sản đó có gì tệ!

Nhưng, nói xa chẳng qua nói gần: khi khỏi lửa mịt mù như vậy, dân Mỹ sẽ chọn ai làm tổng thống" Nhiều phần sẽ là John McCain!

Iran Lãnh Bom, Ai Lãnh Phiếu"

Thời chiến mà, ai chọn con gà nuốt dây thung"

Mà nếu Xì vương độc nhất láng Israel chỉ dọa già cũng đủ trấn nước kế hoạch nguyên tử cùng với người khùng Ahmadinejad - ước mơ của Âu châu và lời phân bua tháng trước của Tổng trưởng Gates - thì lập trường cứng rắn của McCain vẫn đắc sách hơn cả. Không có giọng ca vàng, năm ngoái ông là người duy nhất trong khi tranh cử tổng thống đã nhún nhẩy trên một giai điệu của ban Beach Boy, và tưng tưng hát nhại bài Barbara Ann: "Bomb, bomb, bomb Iran!"

McCain hát giỡn chứ Iran và Israel vẫn coi như thật. Ông ít nói ra chứ con trai thứ của ông là một Thủy quân Lục chiến đang phục vụ tại Iraq. Từ nhiều đời rồi, gia đình này không có thói quen bỏ chạy và không ưa trò phản chiến.

Còn đại tài tử Barack Obama"

Ứng cử viên tay mơ này là con cừu non, đòi nói chuyện vô điều kiện với lãnh đạo Tehran chỉ để hốt phiếu phản chiến mà chưa biết sẽ nói chuyện gì, nên bây giờ mới bắt đầu điều chỉnh tọa độ. Mà làm sao nói hơn Đức, Anh hay Pháp, nếu không cầm dùi cui trong tay" Là chuyện ông ta không thích.

Nhìn từ Jerusalem, Obama không am hiểu chuyện quốc tế và vượt qua Hillary Clinton trong vòng sơ bộ nhờ sự ủng hộ của con nít ngây thơ, trí thức lý tưởng và tỷ phú chủ hoà. Nếu chẳng may bước vào toà Bạch Cung, Obama mới là một chướng ngại. Với lãnh đạo Do Thái, tại Israel và Hoa Kỳ, Obama chỉ là ấn bản đen ngòm của Jimmy Carter, người góp phần đáng kể cho các Giáo chủ Iran tiến vào Tehran năm 1979.

Kết cuộc thì dù Israel có tìm mọi cách chứng minh rằng mình ra quân một mình, tức là không do Mỹ xúi, Bush vẫn bị kết án vì cho phi cơ Israel bay qua không phận Iraq. Ngược lại, dù Hoa Kỳ có đơn phương ra tay thì tình báo Israel vẫn bị mang tiếng là ngầm tiếp tay. Cho nên, ai xúi ai, hay ai bật đèn xanh cho ai chỉ là chuyện bàn tán vu vơ.

Chuyện chính là trong khi dân Mỹ chuẩn bị đi bầu, có khi Trung Đông bỗng khét mùi thuốc súng và Iran lại trở thành tử tế.

Hèn gì, Obama đành ngỏ ý sẽ thăm viếng Iraq, Afghanistan và Israel trước ngày bầu cử! Thông minh nhưng chậm hiểu.

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Tháng Năm, 2024, trong phiên tòa xét xử bị cáo, tức cựu Tổng thống Donald Trump, liên quan các khoản chi phí cho nữ diễn viên phim khiêu dâm Stormy Daniels dưới dạng tiền bịt miệng, có một cựu công tố viên, bộ trưởng tư pháp từ Flordia đến tòa New York. Bà ngồi bên dưới theo dõi để ủng hộ Trump. Đó là Pam Bondi. Sau khi bồi thẩm đoàn phán quyết Trump có tội trong 34 tội danh, Bondi đã xuất hiện trên Fox News, cùng với Kash Patel, phát biểu rằng “một niềm tin rất lớn đã bị mất vào hệ thống tư pháp tối nay.” Bà còn nói thêm: “Người dân Mỹ đã nhìn thấu điều đó.”
Chiều thứ Sáu, chúng tôi ăn trưa với một người bạn mới ở Huntington Beach. Không biết vì men bia hay vì chọn quán giữa một thành phố “đỏ”, câu chuyện đang nhẹ nhàng bỗng rẽ thẳng vào chính trường. Nhắc đến những gì xảy ra kể từ ngày tổng thống Trump nắm quyền sinh sát, cô bạn tôi đề cập đến vật giá leo thang, vừa lạm phát vừa thuế quan, kinh tế bất ổn, đời sống bất an… Anh bạn mới của chúng tôi nghe đến đây lên tiếng cắt lời: “Dẫu có thế, so với nhiều người, nhiều xứ khác, người Mỹ vẫn còn đang sống trong may mắn. Và chúng ta nên biết ơn điều đó.” Anh khiến tôi liên tưởng đến thuyết “dân túy tàn bạo”, được Jay Kuo nhắc đến trong bài báo mới đăng của Ông trên Substack tuần qua.
Tuần trước, tình cờ tôi đọc được một bài viết của tác giả Vũ Kim Hạnh được chia sẻ lại qua Facebook. Bài viết có tựa đề là "Cơ hội vàng ở Mỹ sau mức thuế đối ứng 20%", trong đó bà nhắc riêng về kỹ nghệ xuất cảng gỗ của Việt Nam sang Hoa Kỳ và thế giới. Trước khi đi vào chi tiết của bài viết, có thể nhắc sơ về bà Vũ Kim Hạnh ắt đã quen thuộc với nhiều người trong nước. Bà từng là Tổng Biên Tập báo Tuổi Trẻ, cũng như nằm trong nhóm sáng lập tờ tuần báo Sài Gòn Tiếp Thị, từng là những tờ báo khá thành công tại Việt Nam.
Franklin D. Roosevelt (1882-1945), Tổng Thống Hoa Kỳ thứ 32 và là vị tổng thống Mỹ duy nhất phục vụ hơn 2 nhiệm kỳ, đã từng nói rằng, “Tự do của nền dân chủ không an toàn nếu người dân dung túng sự gia tăng của quyền lực cá nhân tới mức trở thành mạnh hơn chính nhà nước dân chủ đó. Điều đó trong bản chất là chủ nghĩa phát xít: quyền sở hữu của chính phủ thuộc về một cá nhân, một nhóm người, hay bất cứ thế lực cá nhân nào đang kiểm soát.” Lời cảnh giác đó của TT Roosevelt quả thật đã trở thành lời tiên tri đang ứng nghiệm trong thời đại hiện nay của nước Mỹ. Tổng Thống Donald Trump trong nhiệm kỳ đầu và gần 8 tháng của nhiệm kỳ hai đã thể hiện rõ ý chí và hành động của một nhà lãnh đạo muốn thâu tóm mọi quyền lực trong tay mình bất chấp những việc làm này có phá vỡ nền tảng tự do và dân chủ mà nước Mỹ đã nỗ lực không ngừng để tạo dựng và giữ gìn trong suốt hai trăm năm mươi năm qua hay không!
Từ lâu trong chính trị Mỹ vẫn tồn tại một quy tắc bất thành văn, khi thì nói lên to rõ “chúng ta tốt đẹp hơn như thế này,” hoặc có khi chỉ thì thầm, nhẹ nhàng, rằng đảng Dân Chủ không nên sa vào bùn lầy. Nhiều thập niên qua, “quy tắc” này đã định hình cả vận động tranh cử lẫn cách cầm quyền lãnh đạo. Tổng thống Barack Obama, bằng sự điềm tĩnh, được xem là bậc thầy về nghệ thuật này, ngay cả khi Donald Trump mở màn thuyết âm mưu “giấy khai sinh giả.” Tổng thống Joe Biden cũng vậy. Ông lèo lái đất nước sau đại dịch bằng chiến lược đặt niềm tin vào sự văn minh, đoàn kết, tin rằng lời kêu gọi phẩm giá có thể giữ thăng bằng cho con thuyền trong cơn chao đảo vì sóng dữ.
Trong nhiều tháng qua, các tài khoản chính thức của Bạch Ốc và Bộ Nội An trên mạng X liên tục tung ra hình ảnh và video (meme) dị hợm: từ ảnh ghép kèm âm thanh chế giễu, những đoạn đăng kiểu TikTok, cho đến tranh vẽ bằng trí tuệ nhân tạo. Đây không phải trò vui của vài nhân viên rảnh rỗi, mà là một chiến dịch có chủ ý, lặp đi lặp lại, như muốn răn: ai mới thực sự được coi là người Mỹ. Trang NPR ngày 18 tháng 8 nhận định: “Các tài khoản chính thức của chính quyền Trump đang khai thác đủ kiểu meme, hình ảnh AI với giọng điệu đầy thách thức trong các bài đăng trên mạng xã hội.”
Trước khi quay lại cùng cuộc họp song phương giữa Trump và Putin tại Alaska, hãy quay lại những cuộc họp giữa Donald Trump và lãnh tụ Bắc Hàn Kim Jong Un trong nhiệm kỳ đầu của Donald Trump. Lần đầu tiên, một đương kim tổng thống Hoa Kỳ đã hạ mình sang Châu Á đến ba lần, lần đầu tại Singapore, rồi Việt Nam và cuối cùng ngay tại khu phi quân sự giữa Nam-Bắc Hàn, để gặp và nâng cao vị thế một tay "Chí Phèo" cộng sản mặt sữa nhưng khét tiếng độc ác lên vị thế chính thức ngang hàng với Hoa Kỳ trên chính trường quốc tế.
Trong căn phòng trắng, lổm chổm những mảng phù điêu mạ vàng trên trần nhà và tường, một người đàn ông mảnh khảnh, nhanh nhẹn bước ra giới thiệu trước ống kính báo chí món quà đặc biệt ông cố ý mang theo tặng Tổng thống Donald Trump. Đó là lần hiếm hoi CEO của hãng Apple, Tim Cook, xuất hiện trong trang phục sơ mi cà vạt vest đen. Ngay cả trong những lần ra mắt sản phẩm iPhone mới hàng năm, vốn được xem là sự kiện quan trọng bật nhất của Apple, người ta cũng không thấy Cook phải bó mình trong bộ lễ phục trịnh trọng như vậy. Tim Cook đã mang đến cho các tín đồ của trái táo một sự bất ngờ, giống như 15 năm trước, ông xuất hiện trên tạp chí Out ở vị trí đầu bảng xếp hạng Power 50, một danh sách xếp hạng những cá nhân đồng tính nam và đồng tính nữ có ảnh hưởng nhất vào thời điểm đó.
Trong những tháng qua, thảm họa đói của người Palestine ở dải Gaza đã làm thế giới rúng động. Tin tức về trẻ em Palestine bị bắn chết trong khi cố len lỏi tới rào sắt để nhận thức ăn viện trợ được truyền đi; nhiều người đặt câu hỏi về lương tri của những kẻ tổ chức “công tác nhân đạo” này (công ty Gaza Humanitarian Foundation do chính phủ Trump hậu thuẫn). UN ước tính có khoảng 1,400 người Palestine đã chết khi tìm cách nhận thực phẩm cứu trợ. Vào tháng 12 năm 2023, Nam Phi đã đệ đơn kiện Israel lên Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ) cáo buộc quốc gia này phạm tội diệt chủng ở Gaza. Một số quốc gia khác tham gia hoặc bày tỏ sự ủng hộ đối với vụ kiện, bao gồm: Nicaragua, Bỉ, Colombia, Thổ Nhĩ Kỳ, Libya, Ai Cập, Maldives, Mexico, Ireland, Chile Palestine…
Trí nhớ của một cộng đồng không chỉ mất đi khi thời gian làm phai mờ, mà có khi có bàn tay cố tình tháo gỡ. Không cần nhiều bút mực, chỉ cần bỏ vài dòng, thay một chữ, hoặc xóa một đoạn – câu chuyện lập tức đổi nghĩa. Lịch sử hiện đại đã nhiều lần chứng kiến điều đó. Năm 1933, chính quyền Quốc xã Đức đốt sách giữa quảng trường, thay lại giáo trình, đặt viện bảo tàng và văn khố dưới quyền Bộ Tuyên Giám. Joseph Goebbels nói: “Chúng ta không muốn người dân sử dụng cái đầu. Chúng ta muốn họ hành xử theo cảm tính.” Tám thập niên sau, ở một góc khác của địa cầu, những bản thảo của Trương Vĩnh Ký – người khai sáng nền quốc ngữ Việt – bị loại khỏi thư viện vì bị gán là “tay sai thực dân”. Sau 1975, chính quyền cộng sản xét duyệt văn hóa trên toàn quốc: các tác phẩm học thuật bị cấm; bị đốt, tên tuổi các học giả và nhà văn miền Nam biến mất khỏi mọi tiến trình văn hóa. Tại Hoa Kỳ ngày nay, sự thật không bị đấu tố – nhưng bị biên tập lại.


Kính chào quý vị,

Tôi là Derek Trần, dân biểu đại diện Địa Hạt 45, và thật là một vinh dự lớn lao khi được đứng nơi đây hôm nay, giữa những tiếng nói, những câu chuyện, và những tâm hồn đã góp phần tạo nên diện mạo văn học của cộng đồng người Mỹ gốc Việt trong suốt một phần tư thế kỷ qua.
Hai mươi lăm năm! Một cột mốc bạc! Một cột mốc không chỉ đánh dấu thời gian trôi qua, mà còn ghi nhận sức bền bỉ của một giấc mơ. Hôm nay, chúng ta kỷ niệm 25 năm Giải Viết Về Nước Mỹ của nhật báo Việt Báo.

Khi những người sáng lập giải thưởng này lần đầu tiên ngồi lại bàn thảo, họ đã hiểu một điều rất căn bản rằng: Kinh nghiệm tỵ nạn, hành trình nhập cư, những phức tạp, gian nan, và sự thành công mỹ mãn trong hành trình trở thành người Mỹ gốc Việt – tất cả cần được ghi lại. Một hành trình ý nghĩa không những cần nhân chứng, mà cần cả những người viết để ghi nhận và bảo tồn. Họ không chỉ tạo ra một cuộc thi; họ đã và đang xây dựng một kho lưu trữ. Họ thắp lên một ngọn hải đăng cho thế hệ sau để chuyển hóa tổn thương thành chứng tích, sự im lặng thành lời ca, và cuộc sống lưu vong thành sự hội nhập.

Trong những ngày đầu ấy, văn học Hoa Kỳ thường chưa phản ánh đầy đủ sự phong phú và đa dạng về kinh nghiệm của chúng ta. Giải thưởng Viết Về Nước Mỹ thực sự đã lấp đầy khoảng trống đó bằng sự ghi nhận và khích lệ vô số tác giả, những người đã cầm bút và cùng viết nên một thông điệp mạnh mẽ: “Chúng ta đang hiện diện nơi đây. Trải nghiệm của chúng ta là quan trọng. Và nước Mỹ của chúng ta là thế đó.”


Suốt 25 năm qua, giải thưởng này không chỉ vinh danh tài năng mà dựng nên một cộng đồng và tạo thành một truyền thống.
Những cây bút được tôn vinh hôm nay không chỉ mô tả nước Mỹ; họ định nghĩa nó. Họ mở rộng giới hạn của nước Mỹ, làm phong phú văn hóa của nước Mỹ, và khắc sâu tâm hồn của nước Mỹ. Qua đôi mắt họ, chúng ta nhìn thấy một nước Mỹ tinh tế hơn, nhân ái hơn, và sau cùng, chân thật hơn.

Xin được nhắn gửi đến các tác giả góp mặt từ bao thế hệ để chia sẻ tấm chân tình trên các bài viết, chúng tôi trân trọng cảm ơn sự can đảm của quý vị. Can đảm không chỉ là vượt qua biến cố của lịch sử; can đảm còn là việc ngồi trước trang giấy trắng, đối diện với chính mình, lục lọi ký ức đau thương sâu đậm, và gửi tặng trải nghiệm đó đến tha nhân. Quý vị là những người gìn giữ ký ức tập thể và là những người dẫn đường cho tương lai văn hóa Việt tại Hoa Kỳ.

Với Việt Báo: Xin trân trọng cảm ơn tầm nhìn, tâm huyết, và sự duy trì bền bỉ giải thưởng này suốt một phần tư thế kỷ.
Khi hướng đến 25 năm tới, chúng ta hãy tiếp tục khích lệ thế hệ kế tiếp—những blogger, thi sĩ, tiểu thuyết gia, nhà phê bình, nhà văn trẻ—để họ tìm thấy tiếng nói của chính mình và kể lại sự thật của họ, dù đó là thử thách hay niềm vui. Bởi văn chương không phải là một thứ xa xỉ; đó là sự cần thiết. Đó là cách chúng ta chữa lành, cách chúng ta ghi nhớ, và là cách chúng ta tìm thấy nơi chốn của mình một cách trọn vẹn.

Xin cảm ơn quý vị.

NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.