Hôm nay,  

Chuỗi Đời...

24/11/201300:00:00(Xem: 7241)
"Năm nay thời tiết Cali có nhiều thay đổi về nắng mưa khác thường… Đặc biệt có những ngày đêm nóng bức, lạnh lẽo kỳ lạ... Mùa Hè, nhiệt độ có khi lên cao, mọi người lo sợ và bàn nhau về tin... vài ngày nữa sẽ đón nhận một thiên tai khủng khiếp! "sẽ có động đất lớn"! Thời gian cứ thế như ngựa chạy tên bay qua khung cửa sổ, cuộc sống cứ bình thản trôi qua, khác với bao lo âu toan tính của con người... Rồi bước vào mấy tháng cuối năm, trên Internet lại rộ lên những tin tức cuối tháng 12 sẽ có ba ngày tối đen như mực- Ngày tận thế!. Tâm thầm nhủ lo âu và đi vào suy tư...

...Bản đồ Cali với những đường nức kéo dài trên vùng đất thân yêu của người dân cứ mãi rình rập & đe dọa đời sống trong các rung chuyển nhè nhẹ... Trước đây nhiều năm, nhiều lần dân Cali cũng đã đón nhận những tin tức như vậy nên rồi cũng quen đi trong tâm tư mọi người theo năm tháng hững hờ trôi...

"Tìm đâu một vùng đất thích hợp cho đồng hương tỵ nạn Việt Nam tại Mỹ tốt hơn Cali ?! " Tâm bâng khuâng suy tính...

Thật vậy, khí hậu ở đây quá tốt, nhất là với các vị cao niên, bệnh tật. Cali. quanh năm nắng ấm, có lạnh cũng chỉ se se thôi! Muốn hứng gió biển, chơi đùa với cát trắng, leo núi, tản bộ trong rừng cây mát dịu, nhìn ngắm hoa lá cây cỏ, hay ngồi bên bờ hồ nhìn lá vàng rơi để tìm nguồn thi hứng... chỉ trong vòng chưa đầy mấy chục phút là thả hồn với mộng ước mới vừa nhen nhúm... Mọi người có thể ngắm tuyết rơi vào mùa đông ở "Bích Be", hái trái cây trong những vườn cây trái bạc ngàn, đi trong rừng hoa đủ màu sắc thơm ngát rung rinh trước cơn gió Xuân nhè nhẹ thổi qua... Thức ăn thì tràn đầy, đủ loại lại rẻ và hợp với khẩu vị người Á đông... Đây lại là một tiểu Saìgon với tiếng mẹ đẻ thông dụng, không khiến các cụ già phải lúng túng uốn lưỡi năm bảy lần với người bản xứ khiến họ phải bở ngỡ bỏ đi trong sự ngơ ngác của người mới hỏi chuyện... Ở đây khí hậu không khắc nghiệt với mưa gió bão bùng, tuyết lạnh thấu xương, sập nhà sập cửa...Với nắng cháy mưa chan lột da xẻ thịt kẻ nghèo khổ thiếu phương tiện... Cali. chỉ phải tội sẽ đón nhận một thiên tai khủng khiếp - động đất - có khi xóa tên trên bảng đồ nước Mỹ hay tách ra trôi bập bềnh trên biển cả mênh mông... Nhưng thôi có người có ta, hơi đâu mà lo sợ cho mệt! Phó mặc cho định mệnh an bài! Sống trong hủ, đến số trời gọi thì ra đi thôi! Lâu rồi có người nghe tin sắp động đất đã vội vã mang cả gia đình sang tiểu bang khác. Nhưng số trời đã định Cali. vẫn bình chân như vại, trong khi họ bị tai nạn thảm khốc trên đường di chuyển, tức tưởi xuôi tay về lòng đất Mẹ!...

"Thôi thì mình vui vẻ đón nhận số mạng! Vui sống những gì trong tầm tay... Bỏ ngoài tai những tin tức xấu cũng như suy nghĩ của mình từ trước..."

...Cuộc đời con người là những chuỗi dài âu lo từ nhỏ đến lớn...và những nỗi sợ hãi không tên ấy cứ đeo đẳng dằn vặt kiếp làm người...

Khi còn nhỏ phần đông trẻ được ăn ngũ đầy đủ, vòi vĩnh với cha mẹ, anh chị em và người thân trong gia đình đủ điều... Ở tuổi học trò với bao bận rộn trong việc học hành, có khi không được vui chơi trọn vẹn, hồn nhiên giải trí... sợ ở lại lớp, lại phải vượt qua những kỳ thi với bao lo sợ... lo sợ bị thi rớt, sợ bị điểm thấp, sợ bị thầy cô giáo, cha mẹ gia đình khiển trách, cấm đoán... chúng bạn lại nhạo bán chê cười… Trước mắt chỉ có chuyện học hành, thi cử mà quên đi những chuyện khác xung quanh...

Khi ra làm việc thì bị bao nhiêu là áp lực trong công việc hàng ngày, không biết bao phiền toái phải gánh chịu... không như ý trong khi chọn việc để sinh nhai, khi thì lo mất việc, không làm vừa lòng chủ giao phó, nổ lực làm việc không được đền đáp xứng đáng, ê chề... Công việc làm ăn có hồi gặp khó khăn, nhiêu khê. Nếu không ổn định thì lại lo nghĩ về tài sản nhà cửa, đời sống gia đình vợ con có bấp bênh, đội nón ra đi không đây? Suy nghĩ và suy nghĩ...

Khi tuổi xuân, lắm người tình duyên cũng lận đận không như mong ước, dỡ khóc dỡ cười, đau khổ triền miên... Cũng có khi gặp người yêu toại ý, rồi lập gia đình, có con và tưởng chừng như đã vượt qua những nỗi lo sợ của thời trẻ con. Hạnh phúc cũng qua mau, bất đồng ý kiến xuất hiện... Rồi lo sợ vẫn lo sợ... Lo sợ bị phản bội, con không đủ sức khỏe, con bệnh tật, hư đốn xấu xa...chỉ vì muốn mình là sở hữu chúng vĩnh viễn; không muốn bị mất chúng…

Khi tuổi cao niên, sau bao tháng ngày sợ hãi, lo lắng chai lì, thoạt trông xem như bình an và chấp nhận. Nhưng trong tâm thức, một nỗi lo âu, sợ hãi vẫn ám ảnh...không còn là nỗi lo liên quan đến "cơm áo, gạo tiền" như trước đây, nhưng lại sợ bị lãng quên những công trạng của thời trai trẻ; những thành quả đã góp cho đời sẽ bị mất dấu tích, nuối tiếc quá khứ... Lại lo sợ cho tương lai, cho con cháu, sự già nua, bệnh tật ào ào đến... Sợ bệnh tật, chết chóc... Mặc dầu giờ có tiền của, nhưng bây giờ ăn không thấy ngon, mắt mờ, chân yếu tay run, giấc ngủ chập chờn... Lại lo nghĩ cho con cái với cái vòng lẫn quẫn " Sinh, Lão, Bệnh, Tử !..." Tất cả là những chuỗi lo âu của đời sống con người, trong cái thế " đứng núi này, trông núi nọ "...

Tóm lại chỉ vì còn lo nghĩ về tương lai, muốn làm chủ lấy tương lai, còn sống trong sợ hãi và đời con người xem chừng như cứ bị bao trùm hết nỗi lo sợ này đến nỗi lo sợ khác: Nỗi lo sợ của đứa trẻ mới bước vào đời, nỗi lo sợ của người lớn về tương lai, và nỗi lo sợ của vị cao niên về quá khứ của mình bị đánh mất, tai ương chết chóc... Vậy nỗi lo sợ ấy đến từ đâu, và lý do gì mà ta lo sợ?...

Hãy nhìn kỹ xem... nếu không có sinh, làm sao có tử. Trên thân thể con người, những bộ phận khác nhau đang dần dần suy thoái đi. Tóc ngày nào còn đen nhánh rồi đổi muối tiêu, trắng bạc rụng rơi! Da sẻ có còn hồng hào, mịn màng như ngày nào, hay nay đã đổi đồi mồi nhăn nheo? Mắt khi xưa sáng, bây giờ mờ yếu đi. Răng khi mới mọc trắng khỏe nhai gì cũng được, đến khi già chúng lung lay rơi rụng, có khi phải trồng răng giả! Mắt, tai, mũi, lưỡi dần dần mất hết tinh anh và mất hết cảm giác của thời niêu thiếu...

Thật vậy tất cả những gì đang hiện hữu, bản chất đây rồi sẽ không còn nữa. Không những con người, sức khỏe, gia đình con cái, địa vị danh vọng tiền tài, nhà cửa cũng xa rời vòng tay đang nắm giữ... Cũng không thể nào tin cậy vào thế giới này được! Đó cũng chỉ là một vòng xoay vô tận của những xao động và phiền não, của lạc thú và niềm đau.... Người nghèo không được yên ổn, kẻ giầu sang cũng vậy! Người lớn không thấy an lạc, trẻ con cũng không an tâm, người ít học không thấy sung sướng, người học nhiều cũng vậy. Không có sự an lạc ở đâu cả!

Suy gẫm thấu đáo ta có thể nhận thức rằng, hoàn cảnh "đáng sợ" không thực sự đáng sợ như ta tưởng, nhưng điều làm ta lo sợ chính là ta lo sợ điều chưa xảy ra! Chúng ta thường sợ điều chưa xảy đến hơn là điều đã xảy đến... Thôi thì trút đi bao gánh nặng cho tâm hồn thanh thản... Vui những gì của hiện tại, những cái gì đang có trong tầm tay, đừng mơ ước những gì vượt khả năng của mình vì "càng cao danh vọng, càng nhiều gian nan!" Cái gì đến nó sẽ đến...

Cửa sổ cuộc đời thoáng bóng câu!

Vì đâu cứ chuốc nỗi u sầu?

Sao không tự tạo niềm vui nhỉ?!

Một kiếp con người chẳng có lâu?!...

Nguyễn Ninh Thuận

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Cuộc khủng hoảng do virút corona đang tạo ra một môi trường toàn cầu nhiều cạnh tranh hơn, với sự "đối đầu" phát triển nhanh hơn là "hợp tác". Liên Minh Âu Châu chúng ta phải đối mặt với những vùng biển khắc nghiệt hơn và có nguy cơ bị cuốn vào những dòng chảy chéo chiều của các cường quốc đang đòi chúng ta chọn phe rõ rệt. Những thứ được coi là kỹ thuật và không phải là "chính trị cao", chẳng hạn như đầu tư và thương mại, công nghệ và tiền tệ, nay là thành phần của một cuộc cạnh tranh công khai, hoặc thậm chí là đối đầu. Những thứ mà người ta có thể dựa vào một cách vững chắc, như dữ kiện và khoa học, hiện đang bị thách thức và cuốn vào trận chiến của những bài tường thuật, khuếch đại thêm qua những phương tiện truyền thông xã hội.
Câu hỏi đang đặt ra ở Biển Đông là Trung Quốc có âm mưu gì khi bất ngờ gia tăng đe dọa và phủ nhận quyền chủ quyền của các nước có tranh chấp lãnh thổ với Bắc Kinh gồm Việt Nam, Phi Luật Tân, Nam Dương, Mã Lai và Brunei, vào lúc cả thế giới lo phòng, chống dịch nạn Vũ Hán, xuất phát từ Trung Quốc từ đầu năm 2020 (Coronavirus disease 2019 (COVID-19). Để trả lời cho thắc mắc này, cũng như liệu tranh chấp giữa Mỹ và Trung Quốc ở Biển Đông có đưa đên nguy cơ chiến tranh hay không, xin mời bạn đọc theo dõi nội dung Cuộc phỏng vấn của tôi với Giáo sư ngoại hạng (Professor Emeritus), Tiến sỹ Nguyễn Mạnh Hùng, người từng giảng dậy nhiều năm về Quan hệ Quốc tế tại Đại học George Mason, gần Thủ đô Hoa Thịnh Đốn. Giáo sư Hùng là Học giả cao cấp bất thường trú của Trung tâm nghiên cứu Chiến lươc và quan hệ Quốc tế ở Washington, D.C. (Center for Strategic and International Studies, CSIS). Ngoài ra ông còn là Học giả vãng lai hai niên khóa 2015-2016 tại viện nghiên cứu nổi tiếng ISEAS-Yusof Is
Sau khi ông George Floyd bị chết dưới bạo lực cảnh sát, một phong trào biểu tình chống kỳ thị người da đen đã bùng nổ và lan rộng khắp nước Mỹ và trên thế giới. Phong trào có sự tham gia của mọi tầng lớp, của nhiều sắc tộc khác nhau, trong đó có người Việt Nam. Sự kiện này đã dẫn đến nhiều mâu thuẫn trong tập thể người Việt, do cách nhìn trái chiều về vấn đề kỳ thị chủng tộc đối với người da đen và phong trào Black Lives Matter. Đặc biệt là giữa thế hệ trẻ và thế hệ những người lớn tuổi trong cộng đồng. Là một tổ chức đấu tranh cho dân chủ và nhân quyền Việt Nam, với chủ trương Đấu tranh bất bạo động, đảng Việt Tân đã từng lên tiếng ủng hộ các phong trào biểu tình của người dân như ở Hong Kong. Chúng tôi có cuộc phỏng vấn với ông Hoàng Tứ Duy, Phát ngôn nhân Đảng Việt Tân, về nhận xét của ông đối với phong trào Black Lives Matter và sự tham gia của giới trẻ Việt Nam trong các cuộc xuống đường đòi công lý cho người Mỹ da đen.
Trong khi tham vọng kiểm soát của chế độ toàn trị vẫn như cũ, có một số khác biệt giữa những nỗ lực của Mao và Tập Cận Bình. “Tư tưởng của Tập Cận Bình là một thay thế nhạt màu cho Sách Đỏ của Mao. Tập Cận Bình đã không thể đưa ra một ý thức hệ mạch lạc để truyền cảm hứng cho sự cuồng tín trong những người theo ông, khác một chủ nghĩa dân tộc Trung Quốc chung chung. Mặt khác, Tập có các công cụ công nghệ khả dụng mà đơn giản là không áp dụng cho những nhà độc tài trong thế kỷ 20. Hệ thống tín dụng xã hội kết hợp tất cả các phương pháp của thông minh nhân tạo, dữ liệu quy mô, cảm biến lan tỏa và đặt các phương tiện này vào trong tay nhà nước Trung Quốc. Cả Stalin và Mao đều không thể kiểm soát trực tiếp các phong trào hàng ngày, lời nói và giao dịch của từng đối tượng theo cách mà đảng Trung Quốc về mặt lý thuyết có thể làm ngày nay.
Một dự luật đã được đưa ra Quốc Hội Nhân Dân của Đảng Cộng Sản Trung Hoa (CSTH) ngày 22 tháng 5 năm 2020 tại Bắc Kinh, và đúng một tuần lễ sau, dự luật này đã được nhanh chóng thông qua vả trở thành Đạo Luật An Ninh Quốc Gia (ĐLANQG) về Hồng Kông vào ngày 29 tháng 5. Khi đưa ra Quốc Hội Nhân Dân để bàn thảo và thông qua, dự luật này gồm 7 điểm chính, trong đó ba điểm quan trọng nhất để đối phó và triệt hạ quyền tự chủ cùa Hồng Kông là điều số 2, số 4, và số 6. Theo đó, Bắc Kinh sẽ ngăn chặn tất cả các nguồn yểm trợ từ bên ngoài vào Hồng Kông; sẽ sử dụng được các lực lượng đàn áp từ Bắc Kinh để dập tắt các cuộc biểu tình, những người tham dự biểu tình có thể quy tội phản quốc, ly khai; và từ đó Bắc Kinh sẽ khai triển ra những đạo luật khác để thực hiện các mưu đồ trên.
Đảng Cộng Sản Việt Nam có truyền thống bán nước từ Hồ Chí Minh cho đến ngày nay. Người bán nước số một là Nguyễn Phú Trọng, bán nước một cách tinh vi, từ những bí mật nầy đến những bí mật khác để lừa bịp nhân dân. Đã đặt Việt Nam lệ thuộc vào Trung Cộng, xem như thời kỳ Bắc thuộc lần thứ năm. Tuổi tác đã cao, sức khỏe yếu kém mà muốn ôm cái ghế quyền lực suốt đời. Thủ hạ Nguyễn Hồng Diên thăm dò dư luận bằng những lời lẽ nâng bi quá đáng, làm phản tác dụng, gây phẩn nộ trong quần chúng. Tóm lại, Nguyễn Phú Trọng và đảng của ông đã đặt Việt Nam lệ thuộc vào Trung Cộng, đó là tội đồ của dân tộc.
Khi còn trẻ, đôi lúc, tôi cũng (thoáng) có ý định sẽ trở thành một người cầm bút. Ở một xứ sở mà phần lớn người ta đều cầm cuốc, cầm búa, cầm kìm hay cầm súng… mà định cầm viết thì quả là một chuyện khá viển vông – nếu không muốn nói là hơi xa xỉ. Lúc không còn trẻ (nữa) tôi mới ngộ ra rằng: bút viết nó chọn người, chứ không phải là ngược lại – trừ khi mình cứ cầm đại thì không kể. Tôi không được (hay bị) lựa và cũng không có máu liều – như phần lớn quí vị trong Hội Nhà Văn Việt Nam Đương Đại – nên chuyện viết lách kể như … trớt quớt!
Nuôi dưỡng nền dân chủ giống như kẻ trồng cây: khi còn là hạt giống phải chống đỡ quạ tha gà mổ; cây còn non trẻ cần ngăn ngừa sâu bọ; đến lúc trưởng thành già nua phải chặt bớt những cành lớn không thì một cơn bão lớn sẽ làm đổ ngã thân cây. Việt Nam chưa có dân chủ nên tranh đấu đòi dân chủ. Nền dân chủ non trẻ tại Phi Luật Tân bị đe dọa trở lại độc tài. Dân chủ ở Mỹ trưởng thành lâu đời nay lại nảy sinh ra dấu hiệu già nua thoái hóa thành một hình dạng gì chưa nhận biết được.
Xét về cao độ thì Sơn Núi (Nguyễn Đức Sơn) ở thấp hơn nhiều bạn đồng nghiệp của mình – như Bùi Minh Quốc, Hà Sĩ Phu, Mai Thái Lĩnh, Tiêu Dao Bảo Cự… – xa lắc. Những nhân vật này đều có thời là biên tập viên của tạp chí Lang Biang, tờ báo (đã bị đóng cửa) này lấy tên theo vùng cao nguyên lâm Viên mà họ đang sinh sống. Đỉnh Lâm Viên, ở Đà Lạt, cao hơn hai ngàn mét lận. Từ đây, muốn leo lên trời (để đái, hay làm gì tùy thích) còn tiện hơn nhiều. Ngoài lợi thế nhỏ nhặt này ra, những cư dân ở miền sơn cước gặp phải toàn là những điều (vô cùng) bất tiện. Họ xa cách (mịt mù) với thế giới văn minh, ở những đô thị miền xuôi. Tôm cá hì hục chở lên đến được đến cao nguyên (thường) đã bị ươn, và thông tin khi nhận được thì (ôi thôi) hoàn toàn đã cũ.
Giữa mùa đại dịch COVID-19, tại những buổi tường trình mỗi ngày, Tổng thống Mỹ Donald Trump và Phó Tổng thống Mike Pence không ngớt tiên đoán sự lớn mạnh vượt bực của kinh tế quốc gia Hoa Kỳ sau khi tình hình dịch tễ lắng đọng. Hai ông nhấn mạnh rằng kinh tế Mỹ hậu-COVID-19 sẽ tìm lại thế quân bằng sau những chao đảo khiếp hãi khiến cả 40 triệu nhân công thất nghiệp trong vòng vỏn vẹn ba tháng trời. Đầu tháng Sáu, hy vọng bắt đầu le lói khi guồng máy kinh tế rục rịch mở cửa lại, ai nấy trông đợi ánh sáng tỏa lớn cuối đường hầm.Tuy nhiên, mặc dù người ta có quyền hy vọng vào sự thịnh vượng chung, nhưng sự thật là đối với các thành phần ít may mắn hơn trong xã hội (vâng, phần đông trong đó là những sắc dân da màu thiểu số), khó khăn kinh tế gần như là một điều chắc chắn. Ai cũng tưởng sau khi COVID-19 giáng một đòn chí tử lên kinh tế Hoa Kỳ, thì khoảng cách chênh lệch giữa hai thành phần giàu-nghèo sẽ phần nào thu hẹp, nhưng oái oăm thay, mọi bằng chứng cho thấy sự khác biệt ấy


Kính chào quý vị,

Tôi là Derek Trần, dân biểu đại diện Địa Hạt 45, và thật là một vinh dự lớn lao khi được đứng nơi đây hôm nay, giữa những tiếng nói, những câu chuyện, và những tâm hồn đã góp phần tạo nên diện mạo văn học của cộng đồng người Mỹ gốc Việt trong suốt một phần tư thế kỷ qua.
Hai mươi lăm năm! Một cột mốc bạc! Một cột mốc không chỉ đánh dấu thời gian trôi qua, mà còn ghi nhận sức bền bỉ của một giấc mơ. Hôm nay, chúng ta kỷ niệm 25 năm Giải Viết Về Nước Mỹ của nhật báo Việt Báo.

Khi những người sáng lập giải thưởng này lần đầu tiên ngồi lại bàn thảo, họ đã hiểu một điều rất căn bản rằng: Kinh nghiệm tỵ nạn, hành trình nhập cư, những phức tạp, gian nan, và sự thành công mỹ mãn trong hành trình trở thành người Mỹ gốc Việt – tất cả cần được ghi lại. Một hành trình ý nghĩa không những cần nhân chứng, mà cần cả những người viết để ghi nhận và bảo tồn. Họ không chỉ tạo ra một cuộc thi; họ đã và đang xây dựng một kho lưu trữ. Họ thắp lên một ngọn hải đăng cho thế hệ sau để chuyển hóa tổn thương thành chứng tích, sự im lặng thành lời ca, và cuộc sống lưu vong thành sự hội nhập.

Trong những ngày đầu ấy, văn học Hoa Kỳ thường chưa phản ánh đầy đủ sự phong phú và đa dạng về kinh nghiệm của chúng ta. Giải thưởng Viết Về Nước Mỹ thực sự đã lấp đầy khoảng trống đó bằng sự ghi nhận và khích lệ vô số tác giả, những người đã cầm bút và cùng viết nên một thông điệp mạnh mẽ: “Chúng ta đang hiện diện nơi đây. Trải nghiệm của chúng ta là quan trọng. Và nước Mỹ của chúng ta là thế đó.”


Suốt 25 năm qua, giải thưởng này không chỉ vinh danh tài năng mà dựng nên một cộng đồng và tạo thành một truyền thống.
Những cây bút được tôn vinh hôm nay không chỉ mô tả nước Mỹ; họ định nghĩa nó. Họ mở rộng giới hạn của nước Mỹ, làm phong phú văn hóa của nước Mỹ, và khắc sâu tâm hồn của nước Mỹ. Qua đôi mắt họ, chúng ta nhìn thấy một nước Mỹ tinh tế hơn, nhân ái hơn, và sau cùng, chân thật hơn.

Xin được nhắn gửi đến các tác giả góp mặt từ bao thế hệ để chia sẻ tấm chân tình trên các bài viết, chúng tôi trân trọng cảm ơn sự can đảm của quý vị. Can đảm không chỉ là vượt qua biến cố của lịch sử; can đảm còn là việc ngồi trước trang giấy trắng, đối diện với chính mình, lục lọi ký ức đau thương sâu đậm, và gửi tặng trải nghiệm đó đến tha nhân. Quý vị là những người gìn giữ ký ức tập thể và là những người dẫn đường cho tương lai văn hóa Việt tại Hoa Kỳ.

Với Việt Báo: Xin trân trọng cảm ơn tầm nhìn, tâm huyết, và sự duy trì bền bỉ giải thưởng này suốt một phần tư thế kỷ.
Khi hướng đến 25 năm tới, chúng ta hãy tiếp tục khích lệ thế hệ kế tiếp—những blogger, thi sĩ, tiểu thuyết gia, nhà phê bình, nhà văn trẻ—để họ tìm thấy tiếng nói của chính mình và kể lại sự thật của họ, dù đó là thử thách hay niềm vui. Bởi văn chương không phải là một thứ xa xỉ; đó là sự cần thiết. Đó là cách chúng ta chữa lành, cách chúng ta ghi nhớ, và là cách chúng ta tìm thấy nơi chốn của mình một cách trọn vẹn.

Xin cảm ơn quý vị.

NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.