Hôm nay,  

Nói Chuyện Thuế

06/05/201400:00:00(Xem: 7509)

...Sở thuế IRS dưới thời TT Obama là một sở thuế của... Obama...

Dân tỵ nạn Việt chúng ta có Tháng Tư Đen không bao giờ quên được. Tuy chỉ xẩy ra có một lần, nhưng lại là biến cố đổi đời, sâu bọ lên làm người, người tuột xuống đáy vực. Chuyện đáng nhắc và đáng nói mỗi năm, để con cháu đời này đến đời khác không quên được, để những John Nguyễn hay Marie Huỳnh vài thế hệ nữa vẫn hiểu rõ tên của chúng từ đâu ra, tại sao nghe lại lạ tai và lại... khó đọc như vậy. Nhưng đó là chuyện của nhiều tác giả lỗi lạc khác đã, đang, và sẽ bàn đến. Kẻ viết này lo bàn chuyện quê hương thứ hai, quê hương tạm bợ lâu dài, của chúng ta thôi.

Dân Mỹ cũng có Tháng Tư Đen, không phải chỉ xẩy ra một lần, mà... mỗi năm. Đó là tháng họ phải đóng thuế lợi tức cho chính quyền liên bang, cũng như tiểu bang. Tuy không đổi đời như Tháng Tư Đen của chúng ta, nhưng cũng khiến họ điêu đứng mỗi năm trong suốt cuộc đời cầy sâu cuốc bẩm của họ.

Dân Mỹ tính toán rất kỹ và khám phá ra trung bình, mỗi năm họ phải làm việc tới ngày thứ 111 mới gom đủ tiền để đóng thuế cho Nhà Nước. Nói khác, trong 111 ngày đầu của mỗi năm, bất cứ một đồng xu, một cắc bạc nào quý độc giả kiếm được một cách lương thiện, không đi ăn trộm, ăn cướp gì, thành thật khai báo đầy đủ, đều được thân ái tặng cho Nhà Nước. Hay nếu không muốn tặng thì cũng phải cắn răng nộp lại để khỏi phải ủ tờ.

Tuy chẳng ai vui gì khi phải đóng thuế, nhưng nghĩ cho cùng, đó cũng là chuyện quyền lợi chung, mà cũng là quyền lợi cho cá nhân mình luôn. Không đóng thuế thì Nhà Nước lấy đâu ra tiền xây đường phố, cung cấp điện nước, nuôi lính giữ nước, và làm cả triệu chuyện khác, kể cả trả lương và bổng lộc cho các quan chức để họ làm đầy tớ cho chúng ta?

Thế nhưng cái chuyện đóng thuế này nhiều khi coi dzậy mà hổng phải dzậy chút nào. Có rất nhiều khi chúng ta cong lưng đóng thuế mà cái tiền thuế đó nó bốc hơi bay đâu mất, hay bị tung ra cửa sổ gió thổi đi bốn phương tám hướng, trong khi đường xá chúng ta đi thì vẫn còn đó vì ta đã đóng tiền riêng để bảo trì, mà Mỹ gọi là toll mỗi lần đi xa lộ lại phải bỏ vài đồng, điện nước vẫn còn vì mỗi tháng ta vẫn trả bill điện nước mệt nghỉ cho các đại công ty điện nước trúng độc thầu. Các đầy tớ của chúng ta thì khỏi nói, hầu hạ chúng ta ở đâu không thấy, chỉ thấy họ lãnh lương rất cao, công việc nhàn rỗi, nghỉ hưu rất sớm, dư thừa sức khoẻ đi làm tiếp tục kiếm tiền bù đắp thêm vào những cái lương hưu rủng rỉnh với đầy đủ bảo hiểm y tế do Nhà Nước, tức là những người đóng thuế, cung cấp. Đó là các quan chức hạng thấp. Còn các quan chức đầy tớ hạng cao thì chắc chúng ta chưa đủ tư cách để xin làm đầy tớ trong nhà họ.

Vấn đề đặt ra là tôi sẵn sàng làm bổn phận công dân gương mẫu, đóng thuế cho Nhà Nước để Nhà Nước có tiền lo cho tôi, cho dù tôi không muốn Nhà Nước lo cho tôi. Nhưng tôi phải đóng thuế tới đâu, đến mức nào là vừa, mức nào là quá? Nhà Nước lo cho tôi đến mức nào thì tôi không thở được nữa?

Theo thống kê của sở thuế Mỹ, tuy mỗi năm trồi sụt khác nhau, nhưng trung bình có khoảng 45% dân Mỹ không đóng một xu thuế nào, tức là chỉ có 55% còn lại phải đóng thuế. Rồi theo thăm dò của cơ quan Gallup, 55% dân Mỹ cho rằng mình đóng thuế quá nhiều, 45% cho là mức thuế hiện nay rất công bằng!

Nhìn vào những con số 55% và 45% trùng hợp này, ta thấy ngay là tất cả những người nào phải đóng thuế, cho dù một xu, cũng nghĩ là mình đóng thuế quá nhiều. Chỉ có những người chẳng đóng một xu thuế nào mới cho rằng mức thuế hiện hữu là... công bằng. Có gì đáng ngạc nhiên không?

Cái xứ Mỹ thừa tiền theo kiểu thừa giấy vẽ voi, bày đặt ra trò thăm dò dư luận tốn bạc ngàn bạc vạn, chứ thật ra chẳng cần phải thăm dò gì cho mất thời giờ và tốn tiền, ai cũng biết tất cả thiên hạ mọi người, lớn bé, già trẻ, trắng đen, giàu nghèo, ai đã đóng một xu thuế cũng sẽ than là mình phải đóng thuế nhiều quá, và nấu tìm cách trốn thuế được sẽ làm ngay không do dự, áy náy gì. Nhưng nếu bạn hỏi thêm một câu nữa, hỏi họ xem ông hàng xóm của họ có đóng thuế nhiều quá không, thì có lẽ tuyệt đại đa số sẽ trả lời “không, ông ta đóng ít quá, cần đóng thêm nữa để tôi được bớt tý thuế mà lại có thêm chút tiền trợ cấp cho công bằng”.

Vẫn theo thống kê của sở thuế, khối 5% những người giàu nhất nước đã cõng tới hơn một nửa số tiền sở thuế thu được trên cả nước mỗi năm. Nhưng tất cả cái khối 45% không đóng xu thuế nào vẫn khẳng định là xã hội này thiếu công bằng, mấy anh nhà giàu đóng thuế ít quá, phải bắt họ đóng thêm cho công bằng. Bằng chứng rõ ràng là họ đi xe Mẹc-xe-đì còn tôi thì ì ạch cái Hông-Đa cũ xì. Không công bằng! Đó là lý luận của những nhóm “Chiếm Cứ Lung Tung”, Occupy Anywhere, bộc phát cách đây ít lâu nhưng đã lặn mất rồi. Và đó cũng là lý luận của TT Obama.

Thực ra, TT Obama cũng đóng thuế bộn bạc chứ không phải thuộc thành phần không đóng thuế. Nhưng ông là người chủ trương phải tăng thuế nhà giàu hơn nữa, nhân danh công bằng. Dĩ nhiên đây ta nói về chuyện công bằng theo xã hội học, chứ nếu nói theo toán học thì hơi khác. Số người muốn nhà giàu đóng thuế nhiều hơn chiếm tuyệt đại đa số cử tri đi bầu. Các chính khách Mỹ lấy quyết định rất dễ: chỉ cần đếm phiếu cử tri là biết phải làm gì.

Ngoài chuyện công bằng xã hội ra, câu hỏi thiên hạ nêu ra là sao Nhà Nước cứ muốn lấy tiền chúng ta hoài vậy? Lấy để làm những gì mà nhiều quá vậy? Tài liệu do sở thuế công bố, năm nay, 2015, tiền thuế thu được sẽ là 3.300 tỷ. Con số không nhỏ gì, nhưng TT Obama vẫn nằng nặc đòi tăng thuế “nhà giàu” vì Nhà Nước vẫn chưa đủ tiền xài.

Chưa đủ mặc dù đã đi vay mượn hơn 15.000 tỷ từ tứ phiá, nhất là từ các ông vua dầu hoả Ả Rập và các Chú Ba.

Tiền đi đâu? Một ví dụ cụ thể: TT Obama từ đầu năm đến giờ, 4 tháng, bận rộn quá mức nên chỉ đi đánh gôn được có hai lần, chi phí chúng ta trả là 3 triệu đô (chính xác là 2,9 triệu, theo tin báo), vị chi 1,5 triệu cho một lần. Một anh tỵ nạn làm lương hạng cao, 50.000 đô một năm, sẽ phải làm việc 30 năm mới đủ tiền cho TT Obama đi đánh gôn một lần. Từ ngày nhậm chức, TT Obama đã đi đánh gôn tổng cộng chỉ có 168 lần. Công bằng mà nói, không phải lần nào cũng tốn 1,5 triệu. Có lần nhiều hơn như nếu đi Hawaii để đánh gôn, có lần chỉ vài chục ngàn thôi nếu như đánh gôn đâu gần thủ đô. Nhưng tổng số chắc cũng không dưới 100 triệu.

Đó là chuyện nhỏ.

Chuyện lớn hơn: 800 tỷ được TT Obama dùng để kích cầu kinh tế, mang nước Mỹ ra khỏi khủng hoảng rồi trì trệ kinh tế. Kết quả như thế nào? Nhà Nước Obama vừa công bố tỷ lệ tăng trưởng kinh tế của tam cá nguyệt đầu năm 2015 là đúng … 0,1%, tức là sát mức … 0%. Tăng trưởng kinh tế của mấy Chú Ba trung bình mấy năm qua là 9%. Khối kinh tế của các Chú cuối năm nay sẽ lớn hơn khối kinh tế Cờ Hoa. Ưu tư của TT Obama là chia cái bánh cho đều hơn chứ không phải làm cái bánh lớn ra.

Nếu có quý độc giả nào đồng ý là đã bị đóng thuế quá nhiều, thì xin vị độc giả đó bình tĩnh mà lo, vì thuế lợi tức chúng ta đang bàn chỉ là một trong cả ngàn thứ thuế mà chúng ta đang phải đóng, tuy đóng một cách gián tiếp. Tức là có người khác phải đóng, rồi người đó chuyền lại cho ta qua cách tăng giá sản phẩm họ bán cho ta. Hay là những loại thuế bí mật. Như cái tiền “phạt” những người không có bảo hiểm y tế, mà Tối Cao Pháp Viện định nghiã lại là “thuế”, không hơn không kém.


TT Obama khi ra tranh cử năm 2008, có dõng dạc tuyên bố “tôi có thể khẳng định tất cả những người nào có lợi tức dưới 250.000 đô một năm, sẽ không phải đóng thêm một đồng thuế nào khi tôi làm tổng thống”. Một câu nói đáng khắc lên hai cây cột ở cửa vào Tòa Bạch Ốc.

Nhưng theo các chuyên gia tài chánh và thuế khóa, trong 5 năm qua, với 6 đề nghị ngân sách, TT Obama đã xin tăng hay chế tạo ra hơn 440 thứ thuế. Năm 2012 là năm tái tranh cử, cũng là năm với số thuế xin tăng ít nhất, có 34 thứ thuế thôi. Qua năm sau 2013, sau khi đã an toàn tái đắc cử, số thuế xin tăng vọt lên lại 137.

Hầu hết các thứ thuế đó đều đập trúng ngay hầu bao của chúng ta tuy chúng ta không biết. Như thuế đánh vào xăng mà chúng ta đổ mỗi ngày, bất kể mức lương cao hơn hay thấp hơn 250.000 đô. Hay thuế thuốc lá mà theo thống kê, tuyệt đại đa số những người hút thuốc là những thành phần lao động lương thấp nhất. Hay thuế trên hơi đốt mà tất mọi gia đình sống trong mấy vùng lạnh trong các mùa bão tuyết mỗi năm đều phải mua nếu không muốn chết cóng trong thời đại “điạ cầu đang bị hâm nóng”. Hay khoảng trên 20 thứ thuế mới được đẻ ra trong Omabacare, trong đó có thuế đánh trên các nhà sản xuất dụng cụ y khoa chẳng hạn. TT Obama sẽ giải thích đây là thuế đánh lên bọn đại công ty đại tài phiệt, không phải thuế trên những người nghèo như chúng ta. Nhưng nếu có vị độc giả nào nghĩ rằng các nhà sản xuất đó không chuyển cái thuế đó lên đầu các nhà thương và bác sĩ, rồi các nhà thương và bác sĩ đó không chuyển lên đầu chúng ta thì có lẽ vị độc giả đó nên đi uống vài ly cà phê cho tỉnh mộng.

Mỗi lần TT Obama xin quốc hội cho chúng ta tiếp tục được trừ một phần tiền thuế trên lương để đóng vào quỹ an sinh Social Security Funds (payroll tax), là chúng ta nghe Tòa Bạch Ốc khua chiêng trống rùm beng là TT Obama đang cắt thuế. Chúng ta không hề nghe đó chỉ là tiếp tục triển hạn mức thuế mà TT Bush đã cắt chứ không phải là TT Obama đã cắt thuế.

Vào trang mạng của Tòa Bạch Ốc, ta sẽ thấy chính quyền Obama khoe ông đã cắt thuế cho giới tiểu thương –small businesses- tất cả 18 lần, tổng cộng hơn 3 tỷ đô. Nhưng theo tập san The American của American Enterprise Institute, họ chỉ khoe những chuyện cắt thuế mà quên khoe những việc tang thuế, không nói ra là đã tăng thuế tiểu thương đủ loại, tổng cộng 52 tỷ, gấp 17 lần mức thuế được cắt. Và cũng “quên” ghi là trong 18 thứ thuế cắt đó, có gần một tá là cắt của TT Bush mà TT Obama vẫn giữ.

Nhà Nước luôn luôn biện minh cho chuyện thu thuế. Chẳng hạn như thuế cho quỹ an sinh như vừa nêu trên, là thuế để quý độc giả có medicare và tiền già. Nghe thì cũng tốt thôi. Vấn đề là mấy ông bà công chức quản lý mấy cái quỹ đó làm việc như thế nào? Cái tiền chúng ta đóng có tương xứng với cái tiền ta sẽ nhận được không? Và có tồn tại vĩnh viễn không?

Câu trả lời cho cả hai câu hỏi là không! Tiền thuế ta đóng vào quỹ an sinh được Nhà Nước đầu tư vào công khố phiếu của Nhà Nước bán ra, kiểu tiền chạy từ túi bên phải qua túi bên trái của Nhà Nước vậy. Có nghiã là Nhà Nước mượn tạm số tiền đó để xài trước. Lãi suất công khố phiếu trồi sụt khoảng giữa 1% hay 2%. Lạm phát ở Mỹ trong những năm gần đây trung bình trồi sụt ở mức 3% đến 4%. Tức là chưa gì ta đã thấy mỗi năm Nhà Nước làm mất khoảng 2% tiền già của ta rồi. Sau đó, theo cái đà chi thu hiện nay, chừng hai chục năm nữa là con cháu chúng ta sẽ càng ngày càng đóng nhiều trong khi thu lại càng ít, hơn nữa, số tiền lãi thu về không đủ chi cho các cụ, quỹ phải dùng vốn để chi trả, tức là càng ngày càng mất vốn, đến một ngày nào đó sẽ... hết vốn luôn.

Chẳng những tiền thuế chúng ta bị phung phí vô lối theo kiểu tiền thiên hạ, không phải tiền mình, mà nhiều khi cái tiền đó lại được mang đi xài cho chuyện chẳng có lợi gì cho cộng đồng, mà chỉ có lợi cho phe nhóm, nghiã là phe đang nắm túi tiền thuế.

Đó là chuyện quốc hội Mỹ đang hạch hỏi sở thuế IRS.

Xứ Mỹ là xứ tự do dân chủ. Chính quyền không có quyền ra lệnh cho công an đi bắt đối lập, mang ra tòa cho công an đứng sau lưng bịt miệng, cũng như không có quyền dùng ảo thuật để đạt được những tỷ lệ phiếu cỡ 99,99%. Nước Mỹ này chưa lên tới cấp đỉnh cao trí tuệ loài người nên chưa đạt đến mức thượng thừa như vậy.

Nhưng nước Mỹ này cũng biết nhiều bùa phép mánh mung không phải vừa.

Xứ Mỹ này là xứ của tiền bạc. Tiền bạc chi phối mọi chuyện, kể cả chính trị. Trong tất cả các cuộc tranh cử bầu bán ở Mỹ, bên nào chi nhiều tiền hơn có nhiều hy vọng thắng hơn, bất kể các yếu tố khác. Như ta đã thấy một ông tổ chức cộng đồng, chỉ giỏi mồm mép, chiêu dụ được hơn 700 triệu đô là chễm chệ bước vào Nhà Trắng ngay, cho dù lý lịch, kinh nghiệm, thành tích viết ra chưa được hai dòng.

Như vậy thì cái cách dễ đắc cử nhất có phải là không cho đối thủ của mình có đủ tiền chạy đua cùng với mình không?

Sở thuế IRS dưới thời TT Obama là một sở thuế của... Obama. Theo điều tra của quốc hội Mỹ, vào trong các văn phòng của sở thuế, phần lớn các màn hình máy vi tính đều có hình TT Obama cười toe toét, trên tường thì dán la liệt bích chương mặt trời đỏ đang mọc. Xin đừng lầm với mặt trời đỏ của “bác” Mao: mặt trời đỏ của “bác” Mao mọc ở phiá đông, mặt trời đỏ của Mỹ mọc ở phiá tây, từ Hawaii lên.

Từ cùng chia sẻ tư tưởng chính trị, đến cái ưu tư bảo vệ việc làm của mình, các công chức đó hăng hái lo thu thuế, nhưng đồng thời cũng hăng hái cố gắng giúp TT Obama tái đắc cử năm 2012.

Họ nghĩ ra một cách: ngăn chận không cho các tổ chức khuynh hữu chống TT Obama có dịp được thành lập để đi gây quỹ yểm trợ cho ông TĐ Romney, đối lập của TT Obama. Khoảng hai tá tổ chức khuynh hữu không được giấy phép hoạt động, hồ sơ bị ngâm tôm tháng này qua năm nọ, họ không đi gây quỹ cho TĐ Romney được cho đến qua ngày bầu cử. Và TT Obama tái đắc cử.

Công bằng mà nói, TT Obama tái đắc cử không phải hoàn toàn nhờ vào cái mánh này, nhưng trong những cuộc bầu cử hơn thua nhau có khi có vài trăm phiếu (không tin thì có quyền đi hỏi PTT Al Gore), biện pháp của IRS không phải không đáng kể. Mà cho dù không đáng kể đi nữa thì cũng còn vấn đề nguyên tắc và vấn đề hợp pháp hay không.

Sau khi câu chuyện đổ bể, bà Lois Lerner, viên chức cao cấp chịu trách nhiệm về chuyện này đã bị ép làm vật thiêu thân, từ chức. Hiện nay bà vẫn đang bị quốc hội hạch tội, nhưng bà đã không hợp tác, và đang bị đe dọa sẽ bị kết tội coi thường quốc hội. Nhưng không sao. Nếu có bị kết tội thì Bộ Tư Pháp của ông Eric Holder cũng sẽ không bắt bỏ tù đâu. Chính ông Holder này trước đây đã bị quốc hội buộc tội này, nhưng dĩ nhiên ông không thể tự mình bắt mình.

Dù sao thì sở thuế cũng đã hoàn thành công tác, gạo đã nấu thành cơm, TT Obama đã đắc cử. Điều tra, điều trần làm gì nữa?

Càng nhìn kỹ, càng thấy tiền thuế ta đóng là quá cao, cho dù chỉ đóng có đúng một đô. (04-05-14)

Vũ Linh

Quý độc giả có thể liên lạc với tác giả để góp ý qua email: [email protected]. Bài của tác giả được đăng trên Việt Báo mỗi thứ Ba.

Ý kiến bạn đọc
06/05/201416:27:16
Khách
Doc bai viet cua Vu Linh that la dat sac . Qua hay . Cam on VU LINH .!
Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Trong bối cảnh thế giới đang trải qua những biến động nghiêm trọng về kinh tế, chính trị và công nghệ, toàn cầu hoá – vốn từng được xem là động lực chính thúc đẩy cho tăng trưởng và thịnh vượng – đang đứng trước những thách thức chưa từng có. Tiến trình công nghiệp hoá và toàn cầu hoá đã đem lại nhiều thành tựu vượt bậc trong suốt thời gian dài qua, từ thế kỷ XX sang thế kỷ XXI, đặc biệt là thông qua sự chuyên môn hoá, tự do thương mại và tiến bộ công nghệ. Tuy nhiên, các cuộc khủng hoảng tài chính, đại dịch toàn cầu, chiến tranh và cạnh tranh chiến lược giữa các cường quốc đã khiến mô hình toàn cầu hoá truyền thống bộc lộ nhiều tình trạng bất ổn...
Nhiều thế hệ sống ở Sài Gòn những năm của thập niên 80-90, khi con gà trống của Thương Xá Tax chưa bị bức tử, khi những hàng cây cổ thụ trên đường Tôn Đức Thắng vẫn là nét thơ mộng của Sài Gòn, có lẽ đều quen thuộc với câu “Chương Trình Truyền Hình Đến Đây Là Hết…” Nó thường xuất hiện vào cuối các chương trình tivi tối, khi chưa phát sóng 24/24. Thời đó, mỗi ngày truyền hình chỉ phát sóng trong một số khung giờ nhất định (thường từ chiều đến khuya) nên hầu như ai cũng có tâm lý chờ đợi đến giờ ngồi trước màn ảnh nhỏ, theo dõi vài giờ giải trí. Đó cũng là chút thời gian quên đi một ngày cơ cực, bán mồ hôi cho một bữa cơm độn bo bo thời bao cấp. Nhắc nhớ chút chuyện xưa, để nói chuyện nay, đang diễn ra ở một đất nước văn minh hàng đầu, từng là niềm mơ ước của biết bao quốc gia về quyền tự do báo chí, tự do ngôn luận.
Trên mạng gần đây lan truyền một bức tranh chuỗi tiến hóa ngược nhại kiểu Banksy - vẽ hình ảnh tiến hóa quen thuộc từ khỉ tiến tới người, nhưng đến giữa chặng đường, một gương mặt ai cũng nhận ra quay lưng đi ngược lại về phía khỉ. Cái dáng ngoảnh đầu ấy khiến tôi chạnh lòng nghĩ đến hình ảnh nước Mỹ hôm nay. Giữa thế kỷ XXI, lẽ ra phải tiếp tục đi tới, nhưng thay vì mở rộng tự do học thuật – ngọn nguồn của sáng tạo – chúng ta lại thấy những dấu hiệu nước Mỹ thoái lui theo một quỹ đạo lạ lùng: thử nghiệm một kiểu “tiến hóa ngược”.
Từ khi Tối Cao Pháp Viện lật đổ Roe v. Wade, chúng ta đều biết câu chuyện không dừng lại ở đó. “Để tiểu bang tự quyết” chỉ là cái cớ. Và Texas, tiểu bang bảo thủ dẫn đầu, vừa chứng minh điều đó bằng một luật mới: trao cho bất kỳ ai quyền săn lùng và kiện những người dính dáng tới thuốc phá thai. Texas vốn đã có một trong những lệnh cấm khắc nghiệt nhất: phá thai bị cấm hoàn toàn, trừ vài ca y tế khẩn cấp. Không ngoại lệ cho thai dị tật chết non. Không ngoại lệ cho hiếp dâm. Không ngoại lệ cho loạn luân. Thế nên, nhiều phụ nữ Texas chỉ còn con đường tìm đến thuốc phá thai qua mạng, thường từ những nhà cung cấp ở ngoài tiểu bang. Luật mới nhắm thẳng vào cánh cửa mong manh ấy.
Suốt 250 năm, người Mỹ đồng ý rằng cai trị bởi một người duy nhất là sai lầm, rằng chính quyền liên bang vốn cồng kềnh, kém hiệu quả. Lẽ ra hai điều ấy đủ để ngăn một cá nhân cai trị bằng mệnh lệnh từ Bạch Ốc. Nhưng Trump đang làm đúng điều đó: đưa quân vào thành phố, áp thuế quan, can thiệp vào ngân hàng trung ương, chen vào quyền sở hữu công ty, gieo nỗi sợ để buộc dân chúng cúi đầu. Quyền lực bao trùm, nhưng không được lòng dân. Tỉ lệ chấp thuận của ông âm 14 điểm, chỉ nhỉnh hơn chút so với Joe Biden sau cuộc tranh luận thảm hại năm ngoái. Khi ấy chẳng ai lo ông Biden “quá mạnh”. Vậy tại sao Trump, dù bị đa số phản đối, vẫn dễ dàng thắng thế?
Có bao giờ bạn nói một điều rõ ràng như ban ngày, rồi nghe người khác nhắc lại với nghĩa hoàn toàn khác? Bạn viết xuống một hàng chữ, tin rằng ý mình còn nguyên, thế mà khi quay lại, nó biến thành điều bạn chưa từng nghĩ đến – kiểu như soi gương mà thấy bóng mình méo mó, không phải bị hiểu lầm, mà bị người ta cố ý dựng chuyện. Chữ nghĩa, rơi vào tay kẻ cố ý xuyên tạc, chẳng khác gì tấm gương vỡ. Mỗi mảnh gương phản chiếu một phần, nhưng người ta vẫn đem mảnh vỡ đó làm bằng chứng cho toàn bộ bức tranh. Một câu, một đoạn, một khẩu hiệu – xé khỏi bối cảnh trở nên lệch lạc – hóa thành thứ vũ khí đâm ngược lại chính ý nghĩa ban đầu. Câu chuyện của đạo diễn Trấn Thành gần đây là một minh họa. Anh chỉ viết đôi dòng thương tiếc chia buồn với sự ra đi của nghệ sĩ đàn bầu Phạm Đức Thành. Vậy thôi. Thế mà lập tức bị chụp mũ, bêu riếu, bị gọi “3 que,” “khát nước,” “Cali con.” Người ta diễn giải đủ kiểu, vẽ ra đủ cáo buộc: từ tội mê văn hóa Việt Nam Cộng Hòa đến tội phản quốc.
Sau thất bại trước đối thủ đảng Dân Chủ Joe Biden trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2020, nội các “gia đình trị” của Donald Trump gần như biến mất khỏi chính trường. Các đồng minh không thể có cùng tiếng nói với Trump, nhất là sau vụ bạo loạn Quốc Hội Jan 06. Duy nhất một người vẫn một lòng trung thành không bỏ rơi Trump, đó chính là Stephen Miller. Nhiệm kỳ hai của Trump, người được cho là có quyền lực hơn trong vòng tròn thân cận của Trump, hơn cả JD Vance, chẳng ai khác hơn chính là Stephen Miller. Để tạo ra những ảnh hưởng chính trong chính quyền Trump hôm nay, Miller đã có một đường dài chuẩn bị, khôn ngoan và nhẫn nại.
Đầu tháng 8 năm 2025, Tổng thống Donald Trump đã ký một mệnh lệnh đặc biệt, chỉ đạo các cơ quan hữu trách lập kế hoạch đưa quân đội Hoa Kỳ đi trấn áp các tổ chức tội phạm ở Mỹ Latinh. Khoảng hai tuần sau, mệnh lệnh đã thành hiện thực. Ba khu trục hạm có gắn phi đạn viễn khiển (guided-missile destroyers) của Hoa Kỳ đã được khai triển tới vùng biển Venezuela, đảm trách việc chặn giữ các chuyến hàng ma túy.
Một góc khuôn viên của Đồi Capitol sáng Thứ Tư là những câu chuyện tưởng đã bị chôn vùi, nay được kể ra trong sự run rẩy, xúc động và cả nước mắt. Trước hàng chục ống kính truyền thông chiếu trực tiếp trên toàn quốc, khoảng mười người phụ nữ lần lượt kể ra câu chuyện của chính mình – nạn nhân của Jeffrey Epstein, tỷ phú tội phạm tình dục và buôn bán mại dâm trẻ vị thành niên. Ngày đó, những phụ nữ này chỉ vừa 16, 18 tuổi, nhỏ nhất là Marina Lacerda, 14 tuổi.
Ở đời, chẳng có ngai vàng nào là miễn phí. Muốn hỏi cưới công chúa thì phải có sính lễ. Làm gì có chuyện đi tay không mà cuỗm được gái đẹp — trừ trường hợp dùng quyền lực bẩn thỉu cưỡng hiếp gái tơ (nghe quen quen). Muốn làm đàng anh đàng chị không thể vừa keo kiệt vừa đòi được người ta kính nể. Quy luật xưa nay không đổi ăn khế thì phải trả vàng. Ngai vàng toàn cầu cũng vậy -- không chỉ làm bằng vàng, mà còn bằng chi phí, lời hứa, và trên hết, là sự tín nhiệm.



Kính chào quý vị,

Tôi là Derek Trần, dân biểu đại diện Địa Hạt 45, và thật là một vinh dự lớn lao khi được đứng nơi đây hôm nay, giữa những tiếng nói, những câu chuyện, và những tâm hồn đã góp phần tạo nên diện mạo văn học của cộng đồng người Mỹ gốc Việt trong suốt một phần tư thế kỷ qua.
Hai mươi lăm năm! Một cột mốc bạc! Một cột mốc không chỉ đánh dấu thời gian trôi qua, mà còn ghi nhận sức bền bỉ của một giấc mơ. Hôm nay, chúng ta kỷ niệm 25 năm Giải Viết Về Nước Mỹ của nhật báo Việt Báo.

Khi những người sáng lập giải thưởng này lần đầu tiên ngồi lại bàn thảo, họ đã hiểu một điều rất căn bản rằng: Kinh nghiệm tỵ nạn, hành trình nhập cư, những phức tạp, gian nan, và sự thành công mỹ mãn trong hành trình trở thành người Mỹ gốc Việt – tất cả cần được ghi lại. Một hành trình ý nghĩa không những cần nhân chứng, mà cần cả những người viết để ghi nhận và bảo tồn. Họ không chỉ tạo ra một cuộc thi; họ đã và đang xây dựng một kho lưu trữ. Họ thắp lên một ngọn hải đăng cho thế hệ sau để chuyển hóa tổn thương thành chứng tích, sự im lặng thành lời ca, và cuộc sống lưu vong thành sự hội nhập.

Trong những ngày đầu ấy, văn học Hoa Kỳ thường chưa phản ánh đầy đủ sự phong phú và đa dạng về kinh nghiệm của chúng ta. Giải thưởng Viết Về Nước Mỹ thực sự đã lấp đầy khoảng trống đó bằng sự ghi nhận và khích lệ vô số tác giả, những người đã cầm bút và cùng viết nên một thông điệp mạnh mẽ: “Chúng ta đang hiện diện nơi đây. Trải nghiệm của chúng ta là quan trọng. Và nước Mỹ của chúng ta là thế đó.”


Suốt 25 năm qua, giải thưởng này không chỉ vinh danh tài năng mà dựng nên một cộng đồng và tạo thành một truyền thống.
Những cây bút được tôn vinh hôm nay không chỉ mô tả nước Mỹ; họ định nghĩa nó. Họ mở rộng giới hạn của nước Mỹ, làm phong phú văn hóa của nước Mỹ, và khắc sâu tâm hồn của nước Mỹ. Qua đôi mắt họ, chúng ta nhìn thấy một nước Mỹ tinh tế hơn, nhân ái hơn, và sau cùng, chân thật hơn.

Xin được nhắn gửi đến các tác giả góp mặt từ bao thế hệ để chia sẻ tấm chân tình trên các bài viết, chúng tôi trân trọng cảm ơn sự can đảm của quý vị. Can đảm không chỉ là vượt qua biến cố của lịch sử; can đảm còn là việc ngồi trước trang giấy trắng, đối diện với chính mình, lục lọi ký ức đau thương sâu đậm, và gửi tặng trải nghiệm đó đến tha nhân. Quý vị là những người gìn giữ ký ức tập thể và là những người dẫn đường cho tương lai văn hóa Việt tại Hoa Kỳ.

Với Việt Báo: Xin trân trọng cảm ơn tầm nhìn, tâm huyết, và sự duy trì bền bỉ giải thưởng này suốt một phần tư thế kỷ.
Khi hướng đến 25 năm tới, chúng ta hãy tiếp tục khích lệ thế hệ kế tiếp—những blogger, thi sĩ, tiểu thuyết gia, nhà phê bình, nhà văn trẻ—để họ tìm thấy tiếng nói của chính mình và kể lại sự thật của họ, dù đó là thử thách hay niềm vui. Bởi văn chương không phải là một thứ xa xỉ; đó là sự cần thiết. Đó là cách chúng ta chữa lành, cách chúng ta ghi nhớ, và là cách chúng ta tìm thấy nơi chốn của mình một cách trọn vẹn.

Xin cảm ơn quý vị.

NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.