... Obama dấu kín hồ sơ học bạ, không ai biết ông thi đậu ra Harvard với bao nhiêu điểm, với luận án gì...
Truyền hình Mỹ đang qua cơn “khủng hoảng” uy tín khi một trong những ký giả hàng đầu của NBC thú tội đã “nói nhầm”!
Đây là câu chuyện của anh ký giả Brian Williams. Thật ra anh này không phải là ký giả, cũng chẳng phải nhà báo hay bình luận gia gì, chỉ là một anh đọc tin tức trên TV. Bản tin anh đọc cũng chẳng phải do anh tự tay viết ra. Anh có cả một ban tham mưu lựa tin, viết tin, rồi đưa cho anh duyệt, thêm mắm thêm muối, rồi anh mang ra trước ống kính đọc, trong giờ tin thời sự quan trọng nhất trong ngày, 6g30 mỗi ngày trong tuần.
Anh Williams là người đọc tin cho đài NBC, là đài TV “hâm mộ” TT Obama tích cực nhất, cùng với đài “con” là MSNBC.
Cách đây ít ngày, anh lên TV, nhân đọc tin chiến sự tại Trung Đông, nhắc lại chuyện anh đã từng bay trực thăng tại Iraq, bị trúng hỏa tiễn phải đáp khẩn cấp xuống ngay, xém chết. Ngay sau đó, tạp chí quân sự Stars & Stripes viết bài tố là anh Williams... phịa hoàn toàn. Bài báo kể lại chuyện vài quân nhân đi cùng chuyến bay với anh Williams tố máy bay chẳng bị bắn gì, cũng chẳng bị đe dọa gì. Chiếc trực thăng bị bắn là chuyến bay trước, cách đó khoảng một tiếng đồng hồ. Anh Williams biết tin này, có phỏng vấn phi hành đoàn trực thăng bị bắn đó, rồi sẵn trớn, lên truyền hình kể ngay là chính trực thăng của anh bị bắn. Câu chuyện xẩy ra năm 2003, và từ đó đến nay, anh đã lập lại câu chuyện này không biết mấy chục lần trên tv vì theo anh, đây quả là một chuyện “đổi đời” đối với anh, đã khiến anh thay đổi cái nhìn về chiến tranh. Đến độ bây giờ những quân nhân cùng bay với anh đã bực mình, không giữ im lặng nữa, mà nhẩy ra tố anh nói phét.
Ngay sau đó anh Williams đã công khai xin lỗi. Anh giải thích là anh đã theo dõi tin chiến sự kiểu này quá nhiều nên bị ám ảnh và nhầm lẫn, tưởng mình đích thực bị bắn thật! Một lời giải thích thật... sáng tạo.
Việc anh Williams phóng đại “thành tích chiến trường” làm người ta nhớ lại một câu chuyện tương tự của bà Hillary. Khi tranh cử tổng thống năm 2008, bà cũng kể lại câu chuyện năm 2006 khi bà –khi đó là Đệ Nhất Phu Nhân- và cô con gái Chelsea qua thăm Bosnia, là xứ đang có nội chiến sau khi Cộng Hòa Nam Tư tan vỡ thành ba bốn nước, đánh nhau túi bụi. Bà kể khi máy bay bà đáp xuống phi trường thì bị bắn ào ào, khiến hai mẹ con phải chúi đầu chạy chối chết từ máy bay vào phòng khách phi trường. Nghe kinh người và phải thán phục sự can đảm của hai mẹ con bà Hillary. Chẳng bao lâu sau, sự thật lòi ra là chẳng có pháo kích, đạn bay gì hết. Hai mẹ con đã được đón tiếp long trọng, có cả một đám trẻ em tiểu học đến tận chân cầu thang máy bay tặng hoa.
Chính khách phóng đại là chuyện bình thường. Dù là Đệ Nhất Phu Nhân, nhưng khi tranh cử thì cũng vẫn bị cái bệnh phét lác phóng đại nó hành.
Nhưng bây giờ là chuyện anh nhà báo nói láo. Trên căn bản, đọc tin thời sự thì phải là một trăm phần trăm trung thực, chỉ có bình luận mới có quyền đưa ý kiến cá nhân, có thể đúng, có thể sai. Anh Williams, cũng như mấy ông đọc tin khác, ngoài việc đọc tin cũng thỉnh thoảng chêm vào vài câu bình luận, góp ý cá nhân. Chuyện bay trực thăng trúng hỏa tiễn không phải chuyện ý kiến hay quan điểm cá nhân, mà là dữ kiện. Chế ra dữ kiện để bi thảm hóa câu chuyện của mình là việc làm không chấp nhận được, cho dù nhà báo nói láo không có hậu quả nghiêm trọng như chính khách nói láo.
Nhân dịp này, các chuyên gia truyền thông đã xét lại quá trình của anh Williams, và nhận thấy ngay anh này dường như là ông vua phóng đại, tô son vẽ phấn lên những thành tích hay câu chuyện cá nhân giả tưởng từ cả mấy chục năm nay.
Như khi anh đi New Orleans làm phóng sự về vụ bão lụt Katrina. Anh đã bi thảm hoá câu chuyện, kể lại từ cửa sổ khách sạn anh nhìn ra, thấy chung quanh nước ngập lụt, xác người chết nổi lềnh bềnh. Sự thật, khách sạn 5 sao của anh ở trong vùng cao, cũng có ngập ít nước, nhưng chưa tới vài phân, chẳng có xác chết nào chung quanh.
Anh cũng thêm mắm thêm muối, kể lại anh lội nước, lỡ chân trượt té, uống phải một ngụm nước với xác người chết chung quanh, nên bị đau bụng, đi tiêu chảy gần chết. Sự thật hình như cũng là câu chuyện giả tưởng hoàn toàn. Anh này chỉ có một lần mang đôi ủng cao tới đùi, đứng trong một vùng lụt tới ống quyển để làm phóng sự, không ai thấy anh trượt chân hay uống ngụm nước nào, cũng chẳng ai nhớ anh đã đau bụng gần chết. Nên nhớ anh Williams là nhân vật rất quan trọng, đi đâu cũng có tiền hô hậu ủng chứ không có chuyện đi một mình. Nếu anh có bị té, uống nước, đau bụng gần chết tất nhiên phải có cả chục người biết.
Anh Williams cũng kể đã từng bay với đội người nhái SEAL Team 6 (là đội đi giết Bin Laden) nhưng bây giờ người ta được biết SEAL Team 6 không bao giờ cho ký giả đi hành quân theo.
Đài truyền hình NBC mở cuộc điều tra về câu chuyện trực thăng bị bắn, cũng như về những vụ bi thảm hoá đầy kịch tính của anh Williams trong quá khứ để xem những lời kể lể của anh có thật hay không. Sau kết quả sơ khởi (còn đang điều tra thêm nữa), đài NBC loan tin anh Williams sẽ bị treo giò sáu tháng không lương. Nghe thì có cảm tưởng như anh này sẽ mất tiêu 5 triệu vì anh lãnh lương sơ sơ có 10 triệu đô một năm thôi. Trên thực tế, kẻ viết này cho rằng sự nghiệp đọc tin của anh Williams đến đây đã cáo chung tuy anh có thể có vai trò khác kín đáo hơn, hay nhẹ ký hơn. Vai trò của anh quan trọng ở niềm tin khán thính giả đặt nơi anh. Khi anh bị treo giò như vậy thì rõ ràng đã mắc tội nói phét quá nhiều. Như vậy lòng tin đối với anh sẽ mất, làm sao có thể tiếp tục làm người đọc tin nữa. Nhất là trong bối cảnh cạnh tranh sinh tử giữa các hệ thống truyền hình lớn của Mỹ.
Tuy chỉ là người đọc tin, nhưng anh Williams và những người đọc tin lại có ảnh hưởng cực kỳ lớn, vì cả chục triệu dân Mỹ theo dõi tin thời sự mỗi ngày và hầu hết tin tưởng một cách tuyệt đối vào những người đọc tin.
Muốn hiểu rõ ảnh hưởng của những người này, ta chỉ cần nhớ lại câu chuyện của ông Walter Conkrite của đài CBS. Những người Việt tỵ nạn qua Mỹ trước thập niên 80 hẳn còn nhớ ông này. Ông là người đọc tin nổi tiếng và có uy tín nhất trong ngành truyền hình Mỹ. Năm 1968, ông qua VN theo dõi tin chiến sự Tết Mậu Thân. Trước đó, ông là người hậu thuẫn sự tham chiến của Mỹ rất mạnh. Sau chuyến đi, ông về Mỹ, lên truyền hình khẳng định theo ý ông, cuộc chiến nhìn từ phiá Mỹ đã hoàn toàn vô vọng, Mỹ không thể thắng được nếu không muốn nói là sẽ thua chắc. Lời khẳng định của ông thay đổi mạnh dư luận quần chúng Mỹ. Trước đó, họ vẫn ủng hộ sự tham chiến của Mỹ. Sau lời nhận định của ông Conkrite thì dư luận thay đổi, đa số dân Mỹ hoặc là chống, hoặc là đặt câu hỏi về sự tham chiến của Mỹ. Thăm dò dư luận cho thấy ứng viên phản chiến Robert Kennedy có triển vọng hạ đương kim TT Johnson. Không bao lâu sau, TT Johnson lên truyền hình tuyên bố sẽ không ra tranh cử tổng thống, với lý do để tập trung mọi nỗ lực vào việc tìm hòa bình cho VN.
Nhìn vào vai trò của ông Conkrite, rồi nhìn lại tình trạng hiện nay thì ta thấy ngành truyền thông Mỹ đã mất đi phần lớn uy tín và sự tin tưởng của quần chúng.
Mấy ông bà nhà báo Mỹ ngày nay, vì nhu cầu cạnh tranh kinh tế, dành giựt khán thính giả vì tiền quảng cáo, đã không ngại phóng đại tin, gây chú ý, hay tìm tiếng tăm cho cá nhân. Cái bệnh phóng đại này thường chỉ có mấy anh chị nhà báo cỡ tầm thường cấp địa phương mới mắc thôi. Nhưng bây giờ, qua câu chuyện anh Williams, ta thấy đã lan tràn qua cả những tên tuổi lớn nhất của truyền thông Mỹ.
Câu chuyện của anh Williams thật ra chỉ xác nhận một khiá cạnh của truyền thông hiện đại. Còn một khiá cạnh quan trọng hơn nhiều: truyền thông Mỹ đã không còn giữ được tính trung thực và khách quan của người ký giả phổ biến tin tức nữa. Trái lại, cái mà thiên hạ gọi là truyền thông dòng chính, đã để lộ rõ ràng khuynh hướng cấp tiến khá cực đoan, cổ võ tung hô các chính sách và chính khách với chủ trương cấp tiến nhất.
Người ta còn nhớ chuyện anh Dan Rather của CBS, người thừa kế Walter Conkrite. Trong mùa tranh cử tổng thống năm 2008, anh không bỏ lỡ dịp khai thác những tin bất lợi cho Cộng Hoà và nhất là bất lợi cho ứng viên Bush. Anh Rather được cung cấp một tin sốt dẻo từ một nguồn gốc nạc danh: một bức thư của ông Bush viết cách đó mấy chục năm, xin miễn dịch. Như vớ được vàng, anh Rather và vài viên chức của CBS, mau mắn chụp cơ hội phổ biến thư đó lên TV để bôi bác Bush mà không điều tra thực hư gì hết. Chẳng may cho anh Rather, chỉ vài ngày sau thì thiên hạ khám phá ra thư đó là thư giả. Anh Rather lên TV xin lỗi, nhưng làn sóng công phẩn nổi lên quá mạnh vì khi đó là cao điểm của cuộc tranh cử tổng thống, mà CBS lại làm chuyện đánh phá phe đảng quá lộ liễu. Sau một thời gian ngắn gỡ thể diện, anh Rather được cho “từ chức”.
Đó là chuyện tương đối xưa rồi. Chuyện mới hơn là chuyện của báo Rolling Stones. Đây là tập san cấp tiến hạng nặng.
Ai cũng biết bà Hillary chuẩn bị ra tranh cử tổng thống. Một trong những lý do, nếu không muốn nói là lý do quan trọng nhất, là để giương cao ngọn cờ bảo vệ quyền lợi phụ nữ. Khối phụ nữ cấp tiến chuẩn bị kỹ, tung ra phong trào bênh vực và bảo vệ phụ nữ.
Một bà ký giả cấp tiến cực đoan nghĩ ra cách sốt dẻo: đi điều tra về chuyện phụ nữ là nạn nhân của tệ trạng hiếp dâm, đặc biệt là trong các trường đại học. Bà có chủ đề là chuyện hiếp dâm tập thể trong đại học, thế là bà đi lùng hàng loạt trường đại học để tìm trường hợp cụ thể chứng minh cho lập luận trong bài viết của bà.
Bà tìm được một cô sinh viên đại học Virginia. Cô này kể đã tham gia một bữa ăn nhậu của đám bạn trai trong một buổi họp mặt của một hội sinh viên của trường, để rồi cuối cùng bị cả đám bạn đó hiếp dâm tập thể. Bà mau mắn viết ngay một thiên phóng sự, đầy đủ chi tiết mắm muối, mô tả một nữ sinh viên yếu đuối bị một đám nam sinh viên lực điền say bí tỷ thay phiên nhau hãm ngay trong khuôn viên đại học, v.v... Bài báo gây chấn động dư luận vì đại học Virginia rất nổi tiếng. Câu chuyện hiếp dâm tập thể này bôi nhọ uy danh của trường. Nhà trường ra lệnh cấm mọi hoạt động của các tổ chức sinh viên trong trường, rồi mở cuộc điều tra. Truyền thông làm rùm beng, đòi viện trưởng từ chức, chỉ trích các trường đại học lớn đều là ổ trụy lạc, và chuyện hiếp dâm tập thể là chuyện rất thông thường trong giới sinh viên đại học Mỹ. Chẳng những đại học Virginia không mà tất cả các đại học bị đòi hỏi phải có chính sách rõ rệt bảo vệ phụ nữ yếu đuối, nạn nhân của kỳ thị nam nữ, nạn nhân của bạo lực, của hãm hiếp,... Truyền thông cấp tiến nhất loạt gióng tiếng chuông báo động về nhu cầu bảo vệ phụ nữ. Bà Hillary ngồi rung đùi đọc báo, ghi nhận phản ứng. Thăm dò dư luận ngày càng thuận lợi cho một phụ nữ lên làm tổng thống.
Bất ngờ, một tờ báo khác điều tra lại vấn đề và khám phá ra câu chuyện hoàn toàn là... giả tưởng, của cô sinh viên. Chẳng có chuyện nhóm sinh viên hội họp ăn nhậu hôm đó, cũng chẳng có ai bị hãm hiếp cả. Bà ký giả đi lùng tin, vớ được cô này, vội mang tin về toà soạn. Cả toà soạn coi như bắt được vàng, không khác gì trường hợp anh Dan Rather, vội vã tung lên báo ngay, mà chẳng mất công kiểm chứng làm chi cho mệt. Vì bà ký giả cũng như cả toà báo muốn đi tìm một tin như vậy để có bài viết bênh vực phụ nữ quyền.
Dù tin vịt này làm hại uy tín rất nhiều, nhưng phe “bảo vệ phụ nữ” vẫn tiếp tục làm rùm beng chuyện hiếp dâm. Mới đây đã vận động được TT Obama để ông tuyên bố hiếp dâm không chấp nhận được: “Its not OK and it has to stop”. Một câu tuyên bố thật lạ lùng vì … nhạt hơn nước lã, chẳng mang ý nghiã gì cả. Từ hồi nào đến giờ, có ai nói hiếp dâm là OK và có thể tiếp tục được đâu? Sao TT Obama lại phải khẳng định hiếp dâm là không ok và phải chấm dứt?
Truyền thông ở cái xứ Mỹ này mang tiếng là tự do nhất, công bằng, không phe đảng. Thực tế, truyền thông Mỹ nói chung có khuynh hướng cấp tiến, và luôn luôn không ngại đưa ra quan điểm cấp tiến, và đi xa hơn, phổ biến những tin có lợi cho khuynh hướng cấp tiến trong khi ém nhẹm những tin bất lợi. Cộng Hòa và những tổng thống CH như Nixon, Ford, Bush, là đối tượng lý tưởng để truyền thông dòng chính mạt xát và bôi bác thả giàn.
Dân tỵ nạn ta có lẽ hiểu truyền thông Mỹ hơn bất cứ dân nào khác vì đã có kinh nghiệm “sinh tử” với truyền thông đó. Chúng ta thua trận một phần lớn –phải nói là rất lớn- là do truyền thông loan tin thất thiệt hay phe đảng một chiều khiến cuộc chiến của chúng ta ngày càng “mất chính nghiã” trong con mắt của dân Mỹ, để rồi mất hết hậu thuẫn luôn. Tướng Loan bắn một tên VC là hình ảnh trên trang nhất của tất cả mọi báo. VC giết hơn 3.000 dân vô tội trong Tết Mậu Thân là tin vặt đăng trên cột 8 của trang 26 giữa hai cái quảng cáo bán xe cũ. Đại loại như vậy.
Qua truyền thông dòng chính, hình ảnh của Miền Nam VN là hình ảnh của một nước chỉ có gái bán bar, trẻ con ăn xin, lính đào ngũ, và tướng tham nhũng. Hình ảnh của Việt Cộng trong khi đó lại là những “chiến sĩ yêu nước” dép râu, mũ tai bèo, can trường dùng mã tấu chống M-16, F-5, và B-52, “dành độc lập cho đất nước”.
Những hình ảnh đẫm máu, kinh hoàng nhất của cuộc chiến đều được các đài truyền hình mang vào phòng ăn của tất cả các gia đình Mỹ trong giờ cơm tối.
Trong bối cảnh đó, làm sao dân Mỹ, với bản chất thật thà, nhân đạo, có thể tiếp tục hậu thuẫn cho cuộc chiến bảo vệ tự do của dân quân miền nam chúng ta?
Quan điểm chính thức của các báo luôn luôn là ủng hộ các chính khách Dân Chủ, đòi hỏi chấm dứt sự tham chiến của Mỹ bằng mọi giá, bất kể chuyện gì xẩy ra cho dân Việt ta.
Ngày nay, cũng khối truyền thông gọi là dòng chính đó công khai đứng về phiá đảng Dân Chủ, tung hô TT Obama đủ cách qua các bài báo và bản tin trên những New York Times, Washington Post, NBC, CBS, ABC, CNN, …
Vai trò của truyền thông dòng chính tung hô Obama khiến ông chính khách vô danh này trở thành tổng thống Mỹ đã được bàn thảo quá nhiều vì nó quá lộ liễu. Cho đến ngày nay, tuyệt đại đa số truyền thông dòng chính vẫn thổi phồng những thành công hiếm hoi, dù nhỏ nhất của TT Obama, hay bào chữa những sai lầm dù rất lớn của TT Obama.
Ngay cả bây giờ, khi thăm dò cho thấy thống đốc Wisconsin Scott Walker có hy vọng trở thành ngôi sao mới của CH, báo phe ta Washington Post đã mau mắn viết bài điều tra về ông, không phải về khả năng hay thành tích thống đốc của ông, mà để bôi bác chuyện ông bỏ học thời sinh viên cách đây mấy chục năm, là một sinh viên chỉ lo tranh cử vào các chức vụ trong các hội sinh viên, còn học hành rất tệ. Ngay sau bài báo của WaPo, ông Howard Dean, cựu ứng viên tổng thống của Dân Chủ mau mắn bình luận ngay: “không học xong tức là vô kiến thức” (“unknowledgeable”). Giữa đảng Dân Chủ và truyền thông dòng chính, đó là chuyện kẻ tung người hứng, bình thường thôi.
Trong khi TT Obama dấu kín hồ sơ học bạ, không ai biết ông thi đậu ra Harvard với bao nhiêu điểm, với luận án gì, … thì không có báo nào thắc mắc. Washington Post có thật sự công bằng không? Sao chưa bao giờ mở cuộc điều tra về thành tích học hành của TT Obama?
Qua những câu chuyện trên, cái truyền thông dòng chính đó đã chứng tỏ vừa thiên vị rõ rệt, vừa thiếu lương thiện nữa. Một chuyện mà nhiều người Việt tỵ nạn đã biết từ rất lâu về trước, nhưng sau khi qua Mỹ một thời gian thì lại quên mất khá nhanh, quay qua tôn vinh những tin tức của truyền thông dòng chính Mỹ như chân lý tuyệt đối, luôn trích dẫn New York Times hay Washington Post, vì tin đó là những báo “kim chỉ nam”. (15-02-15)
Vũ Linh
Quý độc giả có thể liên lạc với tác giả để góp ý qua email: [email protected]. Bài của tác giả được đăng trên Việt Báo mỗi thứ Ba.
Truyền hình Mỹ đang qua cơn “khủng hoảng” uy tín khi một trong những ký giả hàng đầu của NBC thú tội đã “nói nhầm”!
Đây là câu chuyện của anh ký giả Brian Williams. Thật ra anh này không phải là ký giả, cũng chẳng phải nhà báo hay bình luận gia gì, chỉ là một anh đọc tin tức trên TV. Bản tin anh đọc cũng chẳng phải do anh tự tay viết ra. Anh có cả một ban tham mưu lựa tin, viết tin, rồi đưa cho anh duyệt, thêm mắm thêm muối, rồi anh mang ra trước ống kính đọc, trong giờ tin thời sự quan trọng nhất trong ngày, 6g30 mỗi ngày trong tuần.
Anh Williams là người đọc tin cho đài NBC, là đài TV “hâm mộ” TT Obama tích cực nhất, cùng với đài “con” là MSNBC.
Cách đây ít ngày, anh lên TV, nhân đọc tin chiến sự tại Trung Đông, nhắc lại chuyện anh đã từng bay trực thăng tại Iraq, bị trúng hỏa tiễn phải đáp khẩn cấp xuống ngay, xém chết. Ngay sau đó, tạp chí quân sự Stars & Stripes viết bài tố là anh Williams... phịa hoàn toàn. Bài báo kể lại chuyện vài quân nhân đi cùng chuyến bay với anh Williams tố máy bay chẳng bị bắn gì, cũng chẳng bị đe dọa gì. Chiếc trực thăng bị bắn là chuyến bay trước, cách đó khoảng một tiếng đồng hồ. Anh Williams biết tin này, có phỏng vấn phi hành đoàn trực thăng bị bắn đó, rồi sẵn trớn, lên truyền hình kể ngay là chính trực thăng của anh bị bắn. Câu chuyện xẩy ra năm 2003, và từ đó đến nay, anh đã lập lại câu chuyện này không biết mấy chục lần trên tv vì theo anh, đây quả là một chuyện “đổi đời” đối với anh, đã khiến anh thay đổi cái nhìn về chiến tranh. Đến độ bây giờ những quân nhân cùng bay với anh đã bực mình, không giữ im lặng nữa, mà nhẩy ra tố anh nói phét.
Ngay sau đó anh Williams đã công khai xin lỗi. Anh giải thích là anh đã theo dõi tin chiến sự kiểu này quá nhiều nên bị ám ảnh và nhầm lẫn, tưởng mình đích thực bị bắn thật! Một lời giải thích thật... sáng tạo.
Việc anh Williams phóng đại “thành tích chiến trường” làm người ta nhớ lại một câu chuyện tương tự của bà Hillary. Khi tranh cử tổng thống năm 2008, bà cũng kể lại câu chuyện năm 2006 khi bà –khi đó là Đệ Nhất Phu Nhân- và cô con gái Chelsea qua thăm Bosnia, là xứ đang có nội chiến sau khi Cộng Hòa Nam Tư tan vỡ thành ba bốn nước, đánh nhau túi bụi. Bà kể khi máy bay bà đáp xuống phi trường thì bị bắn ào ào, khiến hai mẹ con phải chúi đầu chạy chối chết từ máy bay vào phòng khách phi trường. Nghe kinh người và phải thán phục sự can đảm của hai mẹ con bà Hillary. Chẳng bao lâu sau, sự thật lòi ra là chẳng có pháo kích, đạn bay gì hết. Hai mẹ con đã được đón tiếp long trọng, có cả một đám trẻ em tiểu học đến tận chân cầu thang máy bay tặng hoa.
Chính khách phóng đại là chuyện bình thường. Dù là Đệ Nhất Phu Nhân, nhưng khi tranh cử thì cũng vẫn bị cái bệnh phét lác phóng đại nó hành.
Nhưng bây giờ là chuyện anh nhà báo nói láo. Trên căn bản, đọc tin thời sự thì phải là một trăm phần trăm trung thực, chỉ có bình luận mới có quyền đưa ý kiến cá nhân, có thể đúng, có thể sai. Anh Williams, cũng như mấy ông đọc tin khác, ngoài việc đọc tin cũng thỉnh thoảng chêm vào vài câu bình luận, góp ý cá nhân. Chuyện bay trực thăng trúng hỏa tiễn không phải chuyện ý kiến hay quan điểm cá nhân, mà là dữ kiện. Chế ra dữ kiện để bi thảm hóa câu chuyện của mình là việc làm không chấp nhận được, cho dù nhà báo nói láo không có hậu quả nghiêm trọng như chính khách nói láo.
Nhân dịp này, các chuyên gia truyền thông đã xét lại quá trình của anh Williams, và nhận thấy ngay anh này dường như là ông vua phóng đại, tô son vẽ phấn lên những thành tích hay câu chuyện cá nhân giả tưởng từ cả mấy chục năm nay.
Như khi anh đi New Orleans làm phóng sự về vụ bão lụt Katrina. Anh đã bi thảm hoá câu chuyện, kể lại từ cửa sổ khách sạn anh nhìn ra, thấy chung quanh nước ngập lụt, xác người chết nổi lềnh bềnh. Sự thật, khách sạn 5 sao của anh ở trong vùng cao, cũng có ngập ít nước, nhưng chưa tới vài phân, chẳng có xác chết nào chung quanh.
Anh cũng thêm mắm thêm muối, kể lại anh lội nước, lỡ chân trượt té, uống phải một ngụm nước với xác người chết chung quanh, nên bị đau bụng, đi tiêu chảy gần chết. Sự thật hình như cũng là câu chuyện giả tưởng hoàn toàn. Anh này chỉ có một lần mang đôi ủng cao tới đùi, đứng trong một vùng lụt tới ống quyển để làm phóng sự, không ai thấy anh trượt chân hay uống ngụm nước nào, cũng chẳng ai nhớ anh đã đau bụng gần chết. Nên nhớ anh Williams là nhân vật rất quan trọng, đi đâu cũng có tiền hô hậu ủng chứ không có chuyện đi một mình. Nếu anh có bị té, uống nước, đau bụng gần chết tất nhiên phải có cả chục người biết.
Anh Williams cũng kể đã từng bay với đội người nhái SEAL Team 6 (là đội đi giết Bin Laden) nhưng bây giờ người ta được biết SEAL Team 6 không bao giờ cho ký giả đi hành quân theo.
Đài truyền hình NBC mở cuộc điều tra về câu chuyện trực thăng bị bắn, cũng như về những vụ bi thảm hoá đầy kịch tính của anh Williams trong quá khứ để xem những lời kể lể của anh có thật hay không. Sau kết quả sơ khởi (còn đang điều tra thêm nữa), đài NBC loan tin anh Williams sẽ bị treo giò sáu tháng không lương. Nghe thì có cảm tưởng như anh này sẽ mất tiêu 5 triệu vì anh lãnh lương sơ sơ có 10 triệu đô một năm thôi. Trên thực tế, kẻ viết này cho rằng sự nghiệp đọc tin của anh Williams đến đây đã cáo chung tuy anh có thể có vai trò khác kín đáo hơn, hay nhẹ ký hơn. Vai trò của anh quan trọng ở niềm tin khán thính giả đặt nơi anh. Khi anh bị treo giò như vậy thì rõ ràng đã mắc tội nói phét quá nhiều. Như vậy lòng tin đối với anh sẽ mất, làm sao có thể tiếp tục làm người đọc tin nữa. Nhất là trong bối cảnh cạnh tranh sinh tử giữa các hệ thống truyền hình lớn của Mỹ.
Tuy chỉ là người đọc tin, nhưng anh Williams và những người đọc tin lại có ảnh hưởng cực kỳ lớn, vì cả chục triệu dân Mỹ theo dõi tin thời sự mỗi ngày và hầu hết tin tưởng một cách tuyệt đối vào những người đọc tin.
Muốn hiểu rõ ảnh hưởng của những người này, ta chỉ cần nhớ lại câu chuyện của ông Walter Conkrite của đài CBS. Những người Việt tỵ nạn qua Mỹ trước thập niên 80 hẳn còn nhớ ông này. Ông là người đọc tin nổi tiếng và có uy tín nhất trong ngành truyền hình Mỹ. Năm 1968, ông qua VN theo dõi tin chiến sự Tết Mậu Thân. Trước đó, ông là người hậu thuẫn sự tham chiến của Mỹ rất mạnh. Sau chuyến đi, ông về Mỹ, lên truyền hình khẳng định theo ý ông, cuộc chiến nhìn từ phiá Mỹ đã hoàn toàn vô vọng, Mỹ không thể thắng được nếu không muốn nói là sẽ thua chắc. Lời khẳng định của ông thay đổi mạnh dư luận quần chúng Mỹ. Trước đó, họ vẫn ủng hộ sự tham chiến của Mỹ. Sau lời nhận định của ông Conkrite thì dư luận thay đổi, đa số dân Mỹ hoặc là chống, hoặc là đặt câu hỏi về sự tham chiến của Mỹ. Thăm dò dư luận cho thấy ứng viên phản chiến Robert Kennedy có triển vọng hạ đương kim TT Johnson. Không bao lâu sau, TT Johnson lên truyền hình tuyên bố sẽ không ra tranh cử tổng thống, với lý do để tập trung mọi nỗ lực vào việc tìm hòa bình cho VN.
Nhìn vào vai trò của ông Conkrite, rồi nhìn lại tình trạng hiện nay thì ta thấy ngành truyền thông Mỹ đã mất đi phần lớn uy tín và sự tin tưởng của quần chúng.
Mấy ông bà nhà báo Mỹ ngày nay, vì nhu cầu cạnh tranh kinh tế, dành giựt khán thính giả vì tiền quảng cáo, đã không ngại phóng đại tin, gây chú ý, hay tìm tiếng tăm cho cá nhân. Cái bệnh phóng đại này thường chỉ có mấy anh chị nhà báo cỡ tầm thường cấp địa phương mới mắc thôi. Nhưng bây giờ, qua câu chuyện anh Williams, ta thấy đã lan tràn qua cả những tên tuổi lớn nhất của truyền thông Mỹ.
Câu chuyện của anh Williams thật ra chỉ xác nhận một khiá cạnh của truyền thông hiện đại. Còn một khiá cạnh quan trọng hơn nhiều: truyền thông Mỹ đã không còn giữ được tính trung thực và khách quan của người ký giả phổ biến tin tức nữa. Trái lại, cái mà thiên hạ gọi là truyền thông dòng chính, đã để lộ rõ ràng khuynh hướng cấp tiến khá cực đoan, cổ võ tung hô các chính sách và chính khách với chủ trương cấp tiến nhất.
Người ta còn nhớ chuyện anh Dan Rather của CBS, người thừa kế Walter Conkrite. Trong mùa tranh cử tổng thống năm 2008, anh không bỏ lỡ dịp khai thác những tin bất lợi cho Cộng Hoà và nhất là bất lợi cho ứng viên Bush. Anh Rather được cung cấp một tin sốt dẻo từ một nguồn gốc nạc danh: một bức thư của ông Bush viết cách đó mấy chục năm, xin miễn dịch. Như vớ được vàng, anh Rather và vài viên chức của CBS, mau mắn chụp cơ hội phổ biến thư đó lên TV để bôi bác Bush mà không điều tra thực hư gì hết. Chẳng may cho anh Rather, chỉ vài ngày sau thì thiên hạ khám phá ra thư đó là thư giả. Anh Rather lên TV xin lỗi, nhưng làn sóng công phẩn nổi lên quá mạnh vì khi đó là cao điểm của cuộc tranh cử tổng thống, mà CBS lại làm chuyện đánh phá phe đảng quá lộ liễu. Sau một thời gian ngắn gỡ thể diện, anh Rather được cho “từ chức”.
Đó là chuyện tương đối xưa rồi. Chuyện mới hơn là chuyện của báo Rolling Stones. Đây là tập san cấp tiến hạng nặng.
Ai cũng biết bà Hillary chuẩn bị ra tranh cử tổng thống. Một trong những lý do, nếu không muốn nói là lý do quan trọng nhất, là để giương cao ngọn cờ bảo vệ quyền lợi phụ nữ. Khối phụ nữ cấp tiến chuẩn bị kỹ, tung ra phong trào bênh vực và bảo vệ phụ nữ.
Một bà ký giả cấp tiến cực đoan nghĩ ra cách sốt dẻo: đi điều tra về chuyện phụ nữ là nạn nhân của tệ trạng hiếp dâm, đặc biệt là trong các trường đại học. Bà có chủ đề là chuyện hiếp dâm tập thể trong đại học, thế là bà đi lùng hàng loạt trường đại học để tìm trường hợp cụ thể chứng minh cho lập luận trong bài viết của bà.
Bà tìm được một cô sinh viên đại học Virginia. Cô này kể đã tham gia một bữa ăn nhậu của đám bạn trai trong một buổi họp mặt của một hội sinh viên của trường, để rồi cuối cùng bị cả đám bạn đó hiếp dâm tập thể. Bà mau mắn viết ngay một thiên phóng sự, đầy đủ chi tiết mắm muối, mô tả một nữ sinh viên yếu đuối bị một đám nam sinh viên lực điền say bí tỷ thay phiên nhau hãm ngay trong khuôn viên đại học, v.v... Bài báo gây chấn động dư luận vì đại học Virginia rất nổi tiếng. Câu chuyện hiếp dâm tập thể này bôi nhọ uy danh của trường. Nhà trường ra lệnh cấm mọi hoạt động của các tổ chức sinh viên trong trường, rồi mở cuộc điều tra. Truyền thông làm rùm beng, đòi viện trưởng từ chức, chỉ trích các trường đại học lớn đều là ổ trụy lạc, và chuyện hiếp dâm tập thể là chuyện rất thông thường trong giới sinh viên đại học Mỹ. Chẳng những đại học Virginia không mà tất cả các đại học bị đòi hỏi phải có chính sách rõ rệt bảo vệ phụ nữ yếu đuối, nạn nhân của kỳ thị nam nữ, nạn nhân của bạo lực, của hãm hiếp,... Truyền thông cấp tiến nhất loạt gióng tiếng chuông báo động về nhu cầu bảo vệ phụ nữ. Bà Hillary ngồi rung đùi đọc báo, ghi nhận phản ứng. Thăm dò dư luận ngày càng thuận lợi cho một phụ nữ lên làm tổng thống.
Bất ngờ, một tờ báo khác điều tra lại vấn đề và khám phá ra câu chuyện hoàn toàn là... giả tưởng, của cô sinh viên. Chẳng có chuyện nhóm sinh viên hội họp ăn nhậu hôm đó, cũng chẳng có ai bị hãm hiếp cả. Bà ký giả đi lùng tin, vớ được cô này, vội mang tin về toà soạn. Cả toà soạn coi như bắt được vàng, không khác gì trường hợp anh Dan Rather, vội vã tung lên báo ngay, mà chẳng mất công kiểm chứng làm chi cho mệt. Vì bà ký giả cũng như cả toà báo muốn đi tìm một tin như vậy để có bài viết bênh vực phụ nữ quyền.
Dù tin vịt này làm hại uy tín rất nhiều, nhưng phe “bảo vệ phụ nữ” vẫn tiếp tục làm rùm beng chuyện hiếp dâm. Mới đây đã vận động được TT Obama để ông tuyên bố hiếp dâm không chấp nhận được: “Its not OK and it has to stop”. Một câu tuyên bố thật lạ lùng vì … nhạt hơn nước lã, chẳng mang ý nghiã gì cả. Từ hồi nào đến giờ, có ai nói hiếp dâm là OK và có thể tiếp tục được đâu? Sao TT Obama lại phải khẳng định hiếp dâm là không ok và phải chấm dứt?
Truyền thông ở cái xứ Mỹ này mang tiếng là tự do nhất, công bằng, không phe đảng. Thực tế, truyền thông Mỹ nói chung có khuynh hướng cấp tiến, và luôn luôn không ngại đưa ra quan điểm cấp tiến, và đi xa hơn, phổ biến những tin có lợi cho khuynh hướng cấp tiến trong khi ém nhẹm những tin bất lợi. Cộng Hòa và những tổng thống CH như Nixon, Ford, Bush, là đối tượng lý tưởng để truyền thông dòng chính mạt xát và bôi bác thả giàn.
Dân tỵ nạn ta có lẽ hiểu truyền thông Mỹ hơn bất cứ dân nào khác vì đã có kinh nghiệm “sinh tử” với truyền thông đó. Chúng ta thua trận một phần lớn –phải nói là rất lớn- là do truyền thông loan tin thất thiệt hay phe đảng một chiều khiến cuộc chiến của chúng ta ngày càng “mất chính nghiã” trong con mắt của dân Mỹ, để rồi mất hết hậu thuẫn luôn. Tướng Loan bắn một tên VC là hình ảnh trên trang nhất của tất cả mọi báo. VC giết hơn 3.000 dân vô tội trong Tết Mậu Thân là tin vặt đăng trên cột 8 của trang 26 giữa hai cái quảng cáo bán xe cũ. Đại loại như vậy.
Qua truyền thông dòng chính, hình ảnh của Miền Nam VN là hình ảnh của một nước chỉ có gái bán bar, trẻ con ăn xin, lính đào ngũ, và tướng tham nhũng. Hình ảnh của Việt Cộng trong khi đó lại là những “chiến sĩ yêu nước” dép râu, mũ tai bèo, can trường dùng mã tấu chống M-16, F-5, và B-52, “dành độc lập cho đất nước”.
Những hình ảnh đẫm máu, kinh hoàng nhất của cuộc chiến đều được các đài truyền hình mang vào phòng ăn của tất cả các gia đình Mỹ trong giờ cơm tối.
Trong bối cảnh đó, làm sao dân Mỹ, với bản chất thật thà, nhân đạo, có thể tiếp tục hậu thuẫn cho cuộc chiến bảo vệ tự do của dân quân miền nam chúng ta?
Quan điểm chính thức của các báo luôn luôn là ủng hộ các chính khách Dân Chủ, đòi hỏi chấm dứt sự tham chiến của Mỹ bằng mọi giá, bất kể chuyện gì xẩy ra cho dân Việt ta.
Ngày nay, cũng khối truyền thông gọi là dòng chính đó công khai đứng về phiá đảng Dân Chủ, tung hô TT Obama đủ cách qua các bài báo và bản tin trên những New York Times, Washington Post, NBC, CBS, ABC, CNN, …
Vai trò của truyền thông dòng chính tung hô Obama khiến ông chính khách vô danh này trở thành tổng thống Mỹ đã được bàn thảo quá nhiều vì nó quá lộ liễu. Cho đến ngày nay, tuyệt đại đa số truyền thông dòng chính vẫn thổi phồng những thành công hiếm hoi, dù nhỏ nhất của TT Obama, hay bào chữa những sai lầm dù rất lớn của TT Obama.
Ngay cả bây giờ, khi thăm dò cho thấy thống đốc Wisconsin Scott Walker có hy vọng trở thành ngôi sao mới của CH, báo phe ta Washington Post đã mau mắn viết bài điều tra về ông, không phải về khả năng hay thành tích thống đốc của ông, mà để bôi bác chuyện ông bỏ học thời sinh viên cách đây mấy chục năm, là một sinh viên chỉ lo tranh cử vào các chức vụ trong các hội sinh viên, còn học hành rất tệ. Ngay sau bài báo của WaPo, ông Howard Dean, cựu ứng viên tổng thống của Dân Chủ mau mắn bình luận ngay: “không học xong tức là vô kiến thức” (“unknowledgeable”). Giữa đảng Dân Chủ và truyền thông dòng chính, đó là chuyện kẻ tung người hứng, bình thường thôi.
Trong khi TT Obama dấu kín hồ sơ học bạ, không ai biết ông thi đậu ra Harvard với bao nhiêu điểm, với luận án gì, … thì không có báo nào thắc mắc. Washington Post có thật sự công bằng không? Sao chưa bao giờ mở cuộc điều tra về thành tích học hành của TT Obama?
Qua những câu chuyện trên, cái truyền thông dòng chính đó đã chứng tỏ vừa thiên vị rõ rệt, vừa thiếu lương thiện nữa. Một chuyện mà nhiều người Việt tỵ nạn đã biết từ rất lâu về trước, nhưng sau khi qua Mỹ một thời gian thì lại quên mất khá nhanh, quay qua tôn vinh những tin tức của truyền thông dòng chính Mỹ như chân lý tuyệt đối, luôn trích dẫn New York Times hay Washington Post, vì tin đó là những báo “kim chỉ nam”. (15-02-15)
Vũ Linh
Quý độc giả có thể liên lạc với tác giả để góp ý qua email: [email protected]. Bài của tác giả được đăng trên Việt Báo mỗi thứ Ba.
Còn thêm mắm, thêm muối thì trước sau cũng sẽ bị dư luận tìm biết và coi thường!
Điều đó có cần phải được suy gẩm với người có hiểu biết không?
Cám ơn Ông Vũ Linh.
Cám ơn Vũ Linh.