Hôm nay,  

Số 13

13/05/201612:45:00(Xem: 10675)
Số 13
 
 
blank
 
 
 *Viết cho ngày hôm nay: Thứ Sáu 13.
 
 
Người tây phương thường sợ con số 13.
 
Ngành Y khoa có một danh từ riêng đế gọi căn bệnh “sợ số 13.” Đó là “Triskedekaphobia.” Một loại bệnh tâm lý tương tự như sợ chiều cao, sợ bóng tối… Mặc dầu ngày nay đã có nhiều người bắt đầu cho rằng đây chỉ là vấn đề dị đoan vô căn cứ; tuy nhiên chúng ta vẫn còn thấy là có rất nhiều cao ốc, khách sạn ở Hoa Kỳ không có ghi “tầng thứ 13” trong thang máy cũng như trong sổ sách. Nhiều hãng hàng không dân sự không có ghi hàng ghế số 13 trên máy bay chuyên chở người. Sự kiện dị đoan “sợ số 13” bắt đầu từ lâu lắm rồi. Trong thời Trung cổ, các nhà giầu người Anh mở tiệc đãi khách, không cho 13 người ngồi chung 1 bàn.  Các bình hoa trang trí trong nhà không cắm 13 nhánh. Họ tin là số 13 sẽ mang lại sự bất hạnh cho gia chủ; tuy nhiên, người Anh lại cho việc gà mái ấp 13 trứng sẽ mang lại may mắn (?)  Cũng ở Anh, các tiệm bánh bán một tá là 13 chứ không phải là 12. Họ gọi là “một tá của hàng bánh - Baker’s dozen.”
 
Ngày hôm nay, chúng ta vẫn thường nghe thấy nói về “Thứ Sáu 13” như là một ngày, một điều gì xui xẻo đặc biệt (?) 

Khởi thủy số 13 được dùng rất rộng rãi, bình thường như những con số khác. Vào thời cổ La Mã, lễ hôn phối (đám cưới) của hang quý tộc phải có đủ 13 người (cô dâu, chú rể, 10 nhân chứng và một chủ tế gọi là Pontifex Maximus) thì hôn nhân mới được xem là hợp pháp. Ngày 13 tháng Hai (February 13th) là ngày lễ về tình yêu rất long trọng của người cổ La Mã (cũng được gọi là ngày thánh Valentine – “Saint Valentine Day”).  Sau này, ngày “Valentine Day” bị dời lại thành ngày 14 tháng Hai (February 14th!)  Ở Âu Châu (và nay ở Hoa Kỳ!) người ta có lệ ăn mừng 12 ngày trước ngày Chúa giáng sinh. Ngày này được gọi là “Epiphany Eve.” Ngày “Epiphany” để kỷ niệm và đánh dấu ngày mà một số rất lớn người Âu Châu bắt đầu theo đạo thiên chúa. Ngay chính cái ngày “Epiphany” này là ngày thứ 13 trước ngày Thiên Chúa giáng sinh (Christmas day!) Thật là lạ! Riêng ở Thụy Điển và Áo, ngày 13 tháng 12 (December 13th) được xem là ngày của nữ thánh “Ánh Sáng” (Saint Lucia). Ngày 13 tháng 12 là ngày ngắn nhất trong năm ở phía Tây Âu châu. Ngày 13 tháng 12, nữ thánh “Lucia” đem ánh sáng đến để đuổi các “tà ma” (evils) đi ! 

Vấn đề người tây phương sợ và loại bỏ “số 13” diễn tiến từ nhiều hoàn cảnh (ngẫu nhiên) bất hạnh có liên can đến “số 13.”  Chẳng hạn, người tây phương bỏ không dùng Âm lich (đây là âm lịch của tây phương – không phải âm lịch của Trung Hoa).  Loại lịch này căn cứ theo sự di chuyển của mặt trăng. Dần dà người tây phương thấy âm lịch đã không được chính xác cho lắm mà còn phức tạp nữa. Họ bắt đầu chuyển qua dùng Dương lịch (lịch tính theo sự di chuyển của quả đất theo mặt trời). Chu kỳ của mặt trăng là 354 ngày – tức là 11 ngày ngắn hơn dương lịch. Ngày thứ 355 là ngày đầu tiên của tháng thứ 13. Tính như vậy, Âm lịch của tây phương hồi đó có 13 tháng và mỗi tháng có 28 ngày và còn dư 1 ngày lẻ không biết để vào đâu? Người ta còn gọi loại “âm lịch (tây phương!)” này là “lịch 1 năm và 1 ngày !!!”  King Arthur, một vị vua trong huyền thoại của lịch sử Anh Quốc, đánh thắng người Saxons liên tiếp 12 trận, nhưng đến trận thứ 13 thì bị người Saxons giết chết. Một vị vua khác của Anh Quốc là King William Rufus bi giết vào năm 1100, sau khi trị vì nước Anh đúng 13 năm. 

Các điều xấu về “số 13” cũng bắt đầu từ các bài phúc âm đuợc ghi chép trong thánh kinh, trong truyện cổ tích và trong huyền thọai của người tây phương.  Judas, người phản chúa Giê-Su và cuối cùng đưa đến sự việc Chúa Giê-Su bị đóng đinh trên cây thánh giá, là tông đồ thứ 13 của Chúa Giê-Su.  Trong “Genesis” chương 13 có bài giảng về việc Đức Chúa Trời đã tiêu hủy 2 thành phố của những người “tội lỗi” (là “Sodom” và “Gomorrah”).  Người Thiên Chúa giáo tin là hai thành phố này đã bị lún chìm xuống sâu và bị bao phủ bởi một hồ nước mênh mông, nay gọi là “Biển chết” (Dead Sea) ở Trung Đông. 

Cũng theo tài liệu được ghi chép lại từ các nhà truyền gíao của đạo Thiên Chúa ở Âu châu trong đó có nhiều huyền thoại về người “Pagan Vikings” – những người Vikings không tin và quyết tâm không theo đạo thiên chúa – Họ thờ một vị “Nữ thần tình yêu” (Goddess of Love) gọi là “Freyja.” “Freyja” là thủ lĩnh của 12 “ác thần” khác làm thành một nhóm 13 vị “ác thần.” Đối với mà nữ thần “Freija,” ngày trong tuần được xem là ngày may mắn là ngày Thứ Sáu. Người Vikings thường làm hôn lễ vào ngày Thứ Sáu.  Về sau này những người Anh chống đạo thiên chúa cũng chọn ngày Thứ Sáu để làm lễ thành hôn thay vì Thứ Bảy hay Chúa Nhật trong tuần.  Tục truyền trong các ngày “Thứ Sáu 13,” “Freyja” sẽ đi tìm và tiêu diệt những người “Pagan Vikings” đã bỏ “Freyja” đi theo đạo Thiên Chúa giáo (?) 

Văn hóa cổ Ai Cập và Hi Lạp cũng có để lại nhiều giai thoại về “Số 13.” Lịch cổ của người Ai Cập có 13 tháng: 12 tháng dài và 1 tháng ngắn. Người Ai Cập tin là thượng đế được sinh ra trong tháng ngắn thứ 13 này. Trong loại bói bài “Tarot” Ai Cập, lá bài thứ 13 được gọi là “Lá Bài Chết” (Death Card!)  Vị thần tối cao của cổ Hi Lạp là “Zeus – King of God” có 12 vị thần phu tá. Thần lực sĩ “Hercules,” là con trai của “Zeus,” dùng sức mạnh của mình để tiêu diệt 12 quái thần; nhưng lại bị giết bởi quái thần thứ 13. 

Môn bói toán “Zodiac” của người tây phương có 12 con giáp. Nguyên thủy, Zodiac có 13 con giáp: con giáp thứ 13 sau này bị bỏ tên là “Ophiuchus Serpentaius” (hình thể một người cầm con hai rắn).  Ở thế kỷ thứ 16, “Ophiuchus” cũng còn được người Hi Lạp gọi là “Alpheichius” (có nghĩa là thần sáng tạo), tên được gọi theo một tên của một thầy thuốc trong huyền thoại Hi Lạp có khả năng làm người chết sống lại. Hai con rắn mà “Ophiuchus” cầm ở tay sau này được ngành y khoa dùng tiêu biểu cho ngành bào chế thuốc tây để chữa bệnh (hình 2 con rắn quấn chung quanh cái ly!)  Pluto gọi con giáp thứ 13 này là “Thần chết!) (God of the Underworld).  Tuy nhiên, giáo hội Thiên Chúa giáo La Mã vì đã bị ám ảnh bởi số 13, đầu tiên ra lệnh đổi hình ảnh của “Ophiuchus” cầm hai con rắn thành hình thánh Phao Lồ (Saint Paul) cầm một con rắn nhỏ (gọi là “viper”) rồi sau đó giáo hội lại quyết định bỏ hẳn con giáp thứ 13 này ra khỏi “Zodiac.” 
.
Lời Kết
 .
Con số 13 bắt đầu như mọi con số khác, là một con số hiền lành, dễ thương liên quan đến tình yêu, hôn nhân, ánh sáng và sự sáng tạo dần dà bị bỏ rơi và lãng quên vì những dị đoan vớ vẩn cay nghiệt đầy ác ý; bị hiểu lầm, bị kỳ thị bởi những sự trùng hợp ngẫu nhiên hoặc vô căn cứ. 

Đã đến lúc chúng ta nên đem con số 13 trở lại với đời sống. Bởi vì con số 13 này đã có số phận thật hẩm hiu, thiệt thòi, bị điêu đứng bầm dập hàng thế kỷ y hệt như hòan cảnh của dân tộc và đất nước Việt Nam chúng ta. 
.
Trần Văn Giang 
Viết ngày Thứ Sáu 13

.
.

Ý kiến bạn đọc
14/05/201601:46:38
Khách
Bài viết độc đáo, xúc tích và nhiều chi tiết thật thú vị về con số 13 mà có lẽ phần đông đọc giả chưa được biết tới.

Chân thành cám ơn tác giả và xin đóng góp nhỏ dưới đây:

"...The view of the 13th floor was cast in a different light during America's worst disaster.

Both towers of the World Trade Center had occupied 13th floors and, ironically, after hijacked planes slammed into the twin towers just over a year ago, media accounts of harrowing escapes told of many rescues from the 13th floor of both the North (1 World Trade Center) and South (2 World Trade Center) towers.

For those survivors, luck began on the 13th floor."
Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Sau hơn một năm vất vả phòng chống Covid và kể từ khi có thuốc tiêm ngừa, nước Mỹ đang trở lại bình thường trong những điều kiện mới. Việc đeo khẩu trang và giãn cách xã hội sẽ trở thành những nét sinh hoạt trong đời sống. Bắt buộc cũng có mà tự nguyện cũng có. Từ mùa xuân năm nay nhiều tiểu bang đã bỏ những giới hạn sinh hoạt vì Covid. Riêng California, nơi có nhiều hạn chế gắt gao nhất trong công tác phòng chống, giới hạn được bỏ từ ngày 15/6 vừa qua.
Dan Rather là nhà bình luận kỳ cựu trên hệ thống CBS và là một ký giả tên tuổi của làng truyền thông Hoa Kỳ trong nhiều thập niên. Cùng với Peter Jennings của ABC và Tom Brokaw của NBC, ông thuộc về nhóm "Big Three" đầy ảnh hưởng này của nước Mỹ. Ở tuổi 89 hiện nay, ông vẫn tiếp tục dự phần vào các hoạt động truyền thông một cách thông tuệ, luôn gởi ra những thông điệp đáng suy nghĩ và lan truyền cảm hứng đến hàng triệu khán-thính-độc giả đang luôn theo dõi các bài viết, những cuộc nói chuyện cùng các cuộc phỏng vấn, trò chuyện của ông với một vài nhân vật nổi tiếng.
Trong chiến lược “Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tự do và rộng mở” của Hoa Kỳ, Việt Nam là môt cưc tuy nhỏ nhưng quan trong trọng cô gắng tạo thế đa phương quyền lực (multipolarity) để phá thế đơn cưc (unipolarity) mà Trung Quốc muốn thực hiện đặt khu vực này dưới “luật chơi của Trung Quốc.” Cả đại sứ chỉ định của Hoa Kỳ Marc Evans Knapper, Bộ trưởng Quốc Phòng Lloyd J. Austin, và có lẽ Phó Tổng Thống Kamala Harris, cũng đề cập đến triển vọng nâng tầm quan hệ Việt-Mỹ từ mức “đối tác toàn diện” lên mức “đối tác chiến lược.”
Đặc biệt, Singapore và Việt Nam có vai trò quan trọng đối với nền kinh tế Hoa Kỳ. Singapore là một trung tâm tài chính khu vực, nơi đặt trụ sở châu Á của các doanh nghiệp của Hoa Kỳ bao gồm Microsoft và Google. Việt Nam đang trở nên chủ yếu hơn đối với chuỗi cung ứng toàn cầu, bao gồm cả chuỗi cung ứng chất bán dẫn, khi ngày càng có nhiều doanh nghiệp chuyển cơ sở sản xuất ra khỏi Trung Quốc.
Xem lại “nguyên tắc thứ ba” của chúng ta, thấy ngay một cái định nghĩa bảnh hơn nhiều: “Di động là liên tục tiến về vùng chân không hoặc có áp lực thấp hơn áp lực hiện tại đang bao quanh mình”. Rõ ràng, đầy đủ, hàm chứa tất cả những yếu tố vật lý gây ra chuyển động. Vậy thì, khỏi cần trông cậy vào ai. Trong vườn chiều nay, ta vừa nhâm nhi cà phê vừa làm một vài thí nghiệm giản dị, dễ như trò chơi con trẻ, để khám phá thêm một huyền bí của đất trời.
Lực lượng Hồi giáo Taliban lên nắm quyền tại Afghanistan không chỉ làm thay đổi triệt để hệ thống chính trị quốc nội mà còn tình hình an ninh khu vực và quốc tế.
Một gian thương trộn 10% đồng vào vàng rồi rao bán vàng nguyên chất sẽ bị bỏ tù về tội lừa đảo. Nhà nước in tờ giấy bạc 100 đồng nhưng giá trị chỉ còn lại 90 đồng nhưng lại gọi là 10% lạm phát (inflation, tức là tiền mất giá.) Nếu bạn đọc thay vì mua tivi 32 inch năm nay chờ thêm 2 năm mua tivi 50 inch lớn hơn, đẹp hơn mà giá lại rẻ hơn thì gọi là giảm phát (deflation, tức là hàng hóa mất giá.)
Cơn mưa phùn đêm qua còn đọng nước trên đường. Gió thu đã về. Lá vàng theo gió lác đác vài chiếc cuốn vào tận thềm hiên. Cây phong đầu ngõ lại chuẩn bị trổ sắc đỏ ối như mọi năm. Người đi xa từ những mùa thu trước, sẽ không trở về. Những người bạn lâu không gặp, thư gửi đi bị trả lại, nhắn tin điện thoại không thấy trả lời. Có lẽ cũng đã ra đi, không lời từ biệt. Đã có những cuộc ra đi rất lặng lẽ từ gần hai năm qua, không chỉ ở nơi đây, mà ở khắp toàn cầu. Ra đi bất ngờ, ra đi nhanh chóng. Không hoa tang. Không lễ nghi tôn giáo. Không lời ai điếu. Những túi bọc thi thể chất vội vào những thùng xe đông lạnh. Những thi hài quấn vải hoặc cuộn trong manh chiếu được chất trên những giàn củi, hỏa thiêu. Những chiếc quan tài được chôn lấp vội vàng trên đất công, với bia mộ đơn giản, không hình ảnh, ghi tên tuổi của một người già bệnh hay một người trẻ cường tráng, một người quyền quý hay một người bần cùng vô danh… Tất cả những người ra đi ấy, từ những nơi chốn khác nhau, thành thị hay
Hoá ra không phải chùm khế nào cũng ngọt. Quê hương, đôi khi, cũng thế. Cũng chua chát và đắng nghét đối với rất nhiều người mà tôi (chả may) là một. Cùng cả triệu dân Việt khác, tôi cũng đã có lúc hốt hoảng đâm sầm ra biển (dù không biết bơi) khi tóc hãy còn xanh. May mắn, tôi thoát chết. Lên lại được bờ, tôi đi lang thang tứ xứ cho mãi đến khi tóc đã đổi mầu nhưng vẫn chưa bao giờ trở về cố lý. Có kẻ tưởng là tôi chảnh, có mới nới cũ, có trăng quên đèn, quên cả cố hương. Không dám chảnh đâu. Tôi bị chúng “cấm cửa” mà!
Dù vậy, tôi vẫn cũng còn có đôi chút suy nghĩ lăn tăn. Hay nói theo ngôn ngữ của thi ca là vẫn (nghe) “sao có tiếng sóng ở trong lòng.” Chúng ta có nhất thiết phải đốt cả dẫy Trường Sơn, phải hy sinh đến cái lai quần, và hàng chục triệu mạng người – thuộc mấy thế hệ kế tiếp nhau – chỉ để tạo nên một đống bùn bẩn thỉu nhầy nhụa như hiện tại không?


Kính chào quý vị,

Tôi là Derek Trần, dân biểu đại diện Địa Hạt 45, và thật là một vinh dự lớn lao khi được đứng nơi đây hôm nay, giữa những tiếng nói, những câu chuyện, và những tâm hồn đã góp phần tạo nên diện mạo văn học của cộng đồng người Mỹ gốc Việt trong suốt một phần tư thế kỷ qua.
Hai mươi lăm năm! Một cột mốc bạc! Một cột mốc không chỉ đánh dấu thời gian trôi qua, mà còn ghi nhận sức bền bỉ của một giấc mơ. Hôm nay, chúng ta kỷ niệm 25 năm Giải Viết Về Nước Mỹ của nhật báo Việt Báo.

Khi những người sáng lập giải thưởng này lần đầu tiên ngồi lại bàn thảo, họ đã hiểu một điều rất căn bản rằng: Kinh nghiệm tỵ nạn, hành trình nhập cư, những phức tạp, gian nan, và sự thành công mỹ mãn trong hành trình trở thành người Mỹ gốc Việt – tất cả cần được ghi lại. Một hành trình ý nghĩa không những cần nhân chứng, mà cần cả những người viết để ghi nhận và bảo tồn. Họ không chỉ tạo ra một cuộc thi; họ đã và đang xây dựng một kho lưu trữ. Họ thắp lên một ngọn hải đăng cho thế hệ sau để chuyển hóa tổn thương thành chứng tích, sự im lặng thành lời ca, và cuộc sống lưu vong thành sự hội nhập.

Trong những ngày đầu ấy, văn học Hoa Kỳ thường chưa phản ánh đầy đủ sự phong phú và đa dạng về kinh nghiệm của chúng ta. Giải thưởng Viết Về Nước Mỹ thực sự đã lấp đầy khoảng trống đó bằng sự ghi nhận và khích lệ vô số tác giả, những người đã cầm bút và cùng viết nên một thông điệp mạnh mẽ: “Chúng ta đang hiện diện nơi đây. Trải nghiệm của chúng ta là quan trọng. Và nước Mỹ của chúng ta là thế đó.”


Suốt 25 năm qua, giải thưởng này không chỉ vinh danh tài năng mà dựng nên một cộng đồng và tạo thành một truyền thống.
Những cây bút được tôn vinh hôm nay không chỉ mô tả nước Mỹ; họ định nghĩa nó. Họ mở rộng giới hạn của nước Mỹ, làm phong phú văn hóa của nước Mỹ, và khắc sâu tâm hồn của nước Mỹ. Qua đôi mắt họ, chúng ta nhìn thấy một nước Mỹ tinh tế hơn, nhân ái hơn, và sau cùng, chân thật hơn.

Xin được nhắn gửi đến các tác giả góp mặt từ bao thế hệ để chia sẻ tấm chân tình trên các bài viết, chúng tôi trân trọng cảm ơn sự can đảm của quý vị. Can đảm không chỉ là vượt qua biến cố của lịch sử; can đảm còn là việc ngồi trước trang giấy trắng, đối diện với chính mình, lục lọi ký ức đau thương sâu đậm, và gửi tặng trải nghiệm đó đến tha nhân. Quý vị là những người gìn giữ ký ức tập thể và là những người dẫn đường cho tương lai văn hóa Việt tại Hoa Kỳ.

Với Việt Báo: Xin trân trọng cảm ơn tầm nhìn, tâm huyết, và sự duy trì bền bỉ giải thưởng này suốt một phần tư thế kỷ.
Khi hướng đến 25 năm tới, chúng ta hãy tiếp tục khích lệ thế hệ kế tiếp—những blogger, thi sĩ, tiểu thuyết gia, nhà phê bình, nhà văn trẻ—để họ tìm thấy tiếng nói của chính mình và kể lại sự thật của họ, dù đó là thử thách hay niềm vui. Bởi văn chương không phải là một thứ xa xỉ; đó là sự cần thiết. Đó là cách chúng ta chữa lành, cách chúng ta ghi nhớ, và là cách chúng ta tìm thấy nơi chốn của mình một cách trọn vẹn.

Xin cảm ơn quý vị.

NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.