Hôm nay,  

Cây đèn Hoa Kỳ

05/06/201710:03:00(Xem: 11991)

Cây đèn Hoa Kỳ

Lưu Dân (05.06.2017)

 

Nếu phải gọi tên cho đúng lý lịch, nó là cây đèn Ba Lan. Nó được sáng chế từ năm 1853 bởi nhà phát minh người Ba Lan Ignacy Lukasiewicz khi kỹ nghệ điện lực chưa được phát triển.

Nhưng khi sang Việt Nam vào quãng đầu thế kỷ trước, nó bỗng nhiên đổi tên thành… cây đèn Hoa Kỳ (ở miền Nam gọi là “đèn Huê Kỳ”). Lý do là vào thời gian đó Hoa Kỳ tặng không dụng cụ này để bán kèm loại dầu kerosene (paraffin) mà người dân quen gọi là dầu hôi hoặc dầu lửa để thay cho loại đèn dầu lạc (dầu phọng) rất bất tiện và ít tỏa sáng. Loại đèn Hoa Kỳ vẫn còn thông dụng cho đến ngày nay, nhất là ở những vùng nông thôn chưa được phủ lưới điện hoặc trong những dịp giỗ chạp, lễ lạc truyền thống.

Thân phận khiêm nhượng của dụng cụ thắp sáng đó thật ra chẳng có gì đáng nói nếu không có chuyến Mỹ du của ông Thủ tướng “Ma-dê in Việt Nam” Nguyễn Xuân Phúc hồi tuần trước.

Kèm theo những hợp đồng làm ăn trị giá bạc tỷ và đoàn tùy tùng hùng hậu, ông Phúc đã ra mắt Tổng thống Donald Trump tại Tòa Bạch cung với một món quà lưu niệm đặc biệt: cây đèn Hoa Kỳ. Báo chí trong nước tung hô ý nghĩa của món quà này đến tận mây xanh. Dường như không một mỹ từ nào được tiết kiệm cho công tác tuyên truyền đó. Thậm chí, người biết chuyện còn cảm thấy ngượng vì sự lố lăng như vậy.

Cây đèn bình thường bỗng được khoác lên những ý nghĩa biểu tượng cực kỳ quan trọng, như “hơi ấm và ánh sáng của mối quan hệ toàn diện Việt – Mỹ”, “chiều dài lịch sử trong giao thương giữa hai nước”, “đỉnh cao của kỹ xảo thủ công của nghệ nhân Việt Nam” và vân vân…

Rồi một cơn “bão mạng” nổi lên với những lời bàn nhảm của các Mao Tôn Cương thời đại, trong đó có cả nhiều trí thức tên tuổi nhắm mắt ăn theo; nào là “một món quà ở đẳng cấp ngoại giao giữa hai quốc gia”, rồi đến lời diễn dịch ngất trời “hình tượng (trên chiếc bầu đựng dầu) lúa non mang ẩn ý về nền văn hóa lúa nước của Việt Nam và hoa sen biểu trưng cho tính hướng thiện của tâm hồn người Việt…” (*)

Phía Hoa Kỳ chẳng nói lời nào về món quà đặc biệt này. Thậm chí, cả chuyến đi của ông Phúc cũng không được nhắc tới trên các tờ báo hoặc đài phát thanh, truyền hình Mỹ.

Bỗng dưng, trước khi ông Phúc lên máy bay trở về nước, tất cả những bài viết về cây đèn Hoa Kỳ bị đồng loạt gỡ xuống trên các cơ quan truyền thông “lề đảng”, không một lời giải thích mà cũng chẳng kèn trống tiễn đưa như khi chúng được lên sàn.

Ủa, chuyện gì vậy?

Giá không có vụ… “chuyển sang từ trần” đột ngột này, mọi việc có thể đã trôi qua êm xuôi như bao nhiêu chuyện “sai chút xíu, lỗi tày đình” từ bấy lâu nay. Nhưng hành động lấp liếm vội vàng đó đã khiến người ta chúi mũi vào vạch lá tìm sâu.

A, con sâu thật bự đây rồi!

 

blank

 

Nằm chình ình trên chiếc bầu đựng dầu của cây đèn là hai lá cờ Việt – Mỹ cắm chéo nhau, vẽ bằng tay bởi một (hoặc nhiều?) họa sĩ ưu tú được chọn kỹ. Quốc kỳ của người tặng thì dễ rồi, chỉ việc copy lá cờ của tỉnh Phúc Kiến bên Tàu (từ năm 1933) là y chang. Nhưng quốc kỳ của người được tặng lại có phần rắc rối hơn, không những về hình dáng mà còn cả ý nghĩa nội dung của nó.

Cờ sao sọc của Hoa Kỳ gồm hai phần: ở phía trên góc trái là một hình chữ nhật nhỏ nền xanh dương với 50 ngôi sao trắng tượng trưng cho 50 tiểu bang và phần còn lại là 13 sọc đỏ trắng (7 đỏ, 6 trắng – 7 ngắn, 6 dài) tượng trưng cho 13 tiểu bang nguyên thủy thành lập liên bang Hiệp chủng Quốc. Phần sọc đỏ có 4 ngắn và 3 dài. Phần sọc trắng có 3 ngắn và 3 dài.

 

blank

 

Vậy mà cây đèn Hoa Kỳ do ông Phúc mang tặng lại vẽ cờ Hoa Kỳ có 3 sọc đỏ ngắn và 4 sọc đỏ dài, 2 sọc trắng ngắn và 4 sọc trắng dài. Không biết ý tứ đàng sau của người tặng quà là gì, nhưng người ta hiểu lý do tại sao ông Trump không nhận một món quà… "đồ đểu" kiểu đó!

Mèn ơi, ông Phúc mang thân đi làm chuyện quốc gia đại sự mà sai phạm một lỗi sơ đẳng như thế à? Huống chi, bên cạnh ông còn có các quan văn võ đầu triều như Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh, Bộ trưởng Công an Tô Lâm và Đại sứ “ta” ở nước Cờ Hoa cùng hàng chục cố vấn siêu hạng. Nghe nói họ đều là những người… có bằng cấp đại học. Té ra chỉ là một đám ăn hại! Ai đời đi sang nước người ta, cầu cạnh người ta bắt tay giao hảo với mình mà mình chẳng chút coi trọng người ta thì thiệt là… no water to talk (hết nước nói)!

Nhưng đây không phải là lần đầu tiên đảng và nhà nước CSVN bị “hố” như vậy. Nhớ lại chục năm trước (năm 2006), khi Tổng bí thư đảng kiêm Chủ tịch nước CSTQ Hồ Cẩm Đào sang thăm Việt Nam, “đảng và nhà nước ta” đã lùa dân ra đứng đường chào đón ở Hà Nội với rừng “cờ đỏ 6 sao” trong khi quốc kỳ của khách chỉ là cờ đỏ 5 sao (1 ngôi sao lớn tiêu biểu cho dân tộc Hán và 4 ngôi sao nhỏ bao quanh là các dân tộc thiểu số Mông, Hồi, Mãn, Tạng). Dạo ấy, dân chúng đã la rầm lên phản đối vì cho rằng đó là lá cờ bán nước vì ngôi sao nhỏ thứ năm là… dân tộc Việt.

Cờ Tàu đã sai, cờ Mỹ cũng trật. Dù sao hai “đế quốc sừng sỏ” nhất nhì thế giới này đã từng bị Việt Nam đánh te tua rồi, “ta” làm quấy chút xíu chắc cũng chẳng hề gì. Chẳng biết mai mốt “ta” có ý định lấy "cờ in máu chiến thắng" (**) thay thế luôn cờ Liên Hiệp Quốc hay không?

Thôi, nói nữa càng thêm bực!

___________________

 

Chú thích:

(*) Các câu in nghiêng trong đoạn này là trích dẫn từ các báo mạng trong nước; như xaluan.com, VnExpress và Tuổi Trẻ.

(**) Lời trong bài quốc ca của CHXHCN Việt Nam.



In Trang
Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Trang đầuTrang trước45678910Trang sauTrang cuối

Trong bối cảnh thế giới đang trải qua những biến động nghiêm trọng về kinh tế, chính trị và công nghệ, toàn cầu hoá – vốn từng được xem là động lực chính thúc đẩy cho tăng trưởng và thịnh vượng – đang đứng trước những thách thức chưa từng có. Tiến trình công nghiệp hoá và toàn cầu hoá đã đem lại nhiều thành tựu vượt bậc trong suốt thời gian dài qua, từ thế kỷ XX sang thế kỷ XXI, đặc biệt là thông qua sự chuyên môn hoá, tự do thương mại và tiến bộ công nghệ. Tuy nhiên, các cuộc khủng hoảng tài chính, đại dịch toàn cầu, chiến tranh và cạnh tranh chiến lược giữa các cường quốc đã khiến mô hình toàn cầu hoá truyền thống bộc lộ nhiều tình trạng bất ổn...

Nhiều thế hệ sống ở Sài Gòn những năm của thập niên 80-90, khi con gà trống của Thương Xá Tax chưa bị bức tử, khi những hàng cây cổ thụ trên đường Tôn Đức Thắng vẫn là nét thơ mộng của Sài Gòn, có lẽ đều quen thuộc với câu “Chương Trình Truyền Hình Đến Đây Là Hết…” Nó thường xuất hiện vào cuối các chương trình tivi tối, khi chưa phát sóng 24/24. Thời đó, mỗi ngày truyền hình chỉ phát sóng trong một số khung giờ nhất định (thường từ chiều đến khuya) nên hầu như ai cũng có tâm lý chờ đợi đến giờ ngồi trước màn ảnh nhỏ, theo dõi vài giờ giải trí. Đó cũng là chút thời gian quên đi một ngày cơ cực, bán mồ hôi cho một bữa cơm độn bo bo thời bao cấp. Nhắc nhớ chút chuyện xưa, để nói chuyện nay, đang diễn ra ở một đất nước văn minh hàng đầu, từng là niềm mơ ước của biết bao quốc gia về quyền tự do báo chí, tự do ngôn luận.

Trên mạng gần đây lan truyền một bức tranh chuỗi tiến hóa ngược nhại kiểu Banksy - vẽ hình ảnh tiến hóa quen thuộc từ khỉ tiến tới người, nhưng đến giữa chặng đường, một gương mặt ai cũng nhận ra quay lưng đi ngược lại về phía khỉ. Cái dáng ngoảnh đầu ấy khiến tôi chạnh lòng nghĩ đến hình ảnh nước Mỹ hôm nay. Giữa thế kỷ XXI, lẽ ra phải tiếp tục đi tới, nhưng thay vì mở rộng tự do học thuật – ngọn nguồn của sáng tạo – chúng ta lại thấy những dấu hiệu nước Mỹ thoái lui theo một quỹ đạo lạ lùng: thử nghiệm một kiểu “tiến hóa ngược”.

Từ khi Tối Cao Pháp Viện lật đổ Roe v. Wade, chúng ta đều biết câu chuyện không dừng lại ở đó. “Để tiểu bang tự quyết” chỉ là cái cớ. Và Texas, tiểu bang bảo thủ dẫn đầu, vừa chứng minh điều đó bằng một luật mới: trao cho bất kỳ ai quyền săn lùng và kiện những người dính dáng tới thuốc phá thai. Texas vốn đã có một trong những lệnh cấm khắc nghiệt nhất: phá thai bị cấm hoàn toàn, trừ vài ca y tế khẩn cấp. Không ngoại lệ cho thai dị tật chết non. Không ngoại lệ cho hiếp dâm. Không ngoại lệ cho loạn luân. Thế nên, nhiều phụ nữ Texas chỉ còn con đường tìm đến thuốc phá thai qua mạng, thường từ những nhà cung cấp ở ngoài tiểu bang. Luật mới nhắm thẳng vào cánh cửa mong manh ấy.

Suốt 250 năm, người Mỹ đồng ý rằng cai trị bởi một người duy nhất là sai lầm, rằng chính quyền liên bang vốn cồng kềnh, kém hiệu quả. Lẽ ra hai điều ấy đủ để ngăn một cá nhân cai trị bằng mệnh lệnh từ Bạch Ốc. Nhưng Trump đang làm đúng điều đó: đưa quân vào thành phố, áp thuế quan, can thiệp vào ngân hàng trung ương, chen vào quyền sở hữu công ty, gieo nỗi sợ để buộc dân chúng cúi đầu. Quyền lực bao trùm, nhưng không được lòng dân. Tỉ lệ chấp thuận của ông âm 14 điểm, chỉ nhỉnh hơn chút so với Joe Biden sau cuộc tranh luận thảm hại năm ngoái. Khi ấy chẳng ai lo ông Biden “quá mạnh”. Vậy tại sao Trump, dù bị đa số phản đối, vẫn dễ dàng thắng thế?

Có bao giờ bạn nói một điều rõ ràng như ban ngày, rồi nghe người khác nhắc lại với nghĩa hoàn toàn khác? Bạn viết xuống một hàng chữ, tin rằng ý mình còn nguyên, thế mà khi quay lại, nó biến thành điều bạn chưa từng nghĩ đến – kiểu như soi gương mà thấy bóng mình méo mó, không phải bị hiểu lầm, mà bị người ta cố ý dựng chuyện. Chữ nghĩa, rơi vào tay kẻ cố ý xuyên tạc, chẳng khác gì tấm gương vỡ. Mỗi mảnh gương phản chiếu một phần, nhưng người ta vẫn đem mảnh vỡ đó làm bằng chứng cho toàn bộ bức tranh. Một câu, một đoạn, một khẩu hiệu – xé khỏi bối cảnh trở nên lệch lạc – hóa thành thứ vũ khí đâm ngược lại chính ý nghĩa ban đầu. Câu chuyện của đạo diễn Trấn Thành gần đây là một minh họa. Anh chỉ viết đôi dòng thương tiếc chia buồn với sự ra đi của nghệ sĩ đàn bầu Phạm Đức Thành. Vậy thôi. Thế mà lập tức bị chụp mũ, bêu riếu, bị gọi “3 que,” “khát nước,” “Cali con.” Người ta diễn giải đủ kiểu, vẽ ra đủ cáo buộc: từ tội mê văn hóa Việt Nam Cộng Hòa đến tội phản quốc.

Sau thất bại trước đối thủ đảng Dân Chủ Joe Biden trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2020, nội các “gia đình trị” của Donald Trump gần như biến mất khỏi chính trường. Các đồng minh không thể có cùng tiếng nói với Trump, nhất là sau vụ bạo loạn Quốc Hội Jan 06. Duy nhất một người vẫn một lòng trung thành không bỏ rơi Trump, đó chính là Stephen Miller. Nhiệm kỳ hai của Trump, người được cho là có quyền lực hơn trong vòng tròn thân cận của Trump, hơn cả JD Vance, chẳng ai khác hơn chính là Stephen Miller. Để tạo ra những ảnh hưởng chính trong chính quyền Trump hôm nay, Miller đã có một đường dài chuẩn bị, khôn ngoan và nhẫn nại.

Đầu tháng 8 năm 2025, Tổng thống Donald Trump đã ký một mệnh lệnh đặc biệt, chỉ đạo các cơ quan hữu trách lập kế hoạch đưa quân đội Hoa Kỳ đi trấn áp các tổ chức tội phạm ở Mỹ Latinh. Khoảng hai tuần sau, mệnh lệnh đã thành hiện thực. Ba khu trục hạm có gắn phi đạn viễn khiển (guided-missile destroyers) của Hoa Kỳ đã được khai triển tới vùng biển Venezuela, đảm trách việc chặn giữ các chuyến hàng ma túy.

Một góc khuôn viên của Đồi Capitol sáng Thứ Tư là những câu chuyện tưởng đã bị chôn vùi, nay được kể ra trong sự run rẩy, xúc động và cả nước mắt. Trước hàng chục ống kính truyền thông chiếu trực tiếp trên toàn quốc, khoảng mười người phụ nữ lần lượt kể ra câu chuyện của chính mình – nạn nhân của Jeffrey Epstein, tỷ phú tội phạm tình dục và buôn bán mại dâm trẻ vị thành niên. Ngày đó, những phụ nữ này chỉ vừa 16, 18 tuổi, nhỏ nhất là Marina Lacerda, 14 tuổi.

Ở đời, chẳng có ngai vàng nào là miễn phí. Muốn hỏi cưới công chúa thì phải có sính lễ. Làm gì có chuyện đi tay không mà cuỗm được gái đẹp — trừ trường hợp dùng quyền lực bẩn thỉu cưỡng hiếp gái tơ (nghe quen quen). Muốn làm đàng anh đàng chị không thể vừa keo kiệt vừa đòi được người ta kính nể. Quy luật xưa nay không đổi ăn khế thì phải trả vàng. Ngai vàng toàn cầu cũng vậy -- không chỉ làm bằng vàng, mà còn bằng chi phí, lời hứa, và trên hết, là sự tín nhiệm.
Trang đầuTrang trước45678910Trang sauTrang cuối
VB Podcast



Kính chào quý vị,

Tôi là Derek Trần, dân biểu đại diện Địa Hạt 45, và thật là một vinh dự lớn lao khi được đứng nơi đây hôm nay, giữa những tiếng nói, những câu chuyện, và những tâm hồn đã góp phần tạo nên diện mạo văn học của cộng đồng người Mỹ gốc Việt trong suốt một phần tư thế kỷ qua.
Hai mươi lăm năm! Một cột mốc bạc! Một cột mốc không chỉ đánh dấu thời gian trôi qua, mà còn ghi nhận sức bền bỉ của một giấc mơ. Hôm nay, chúng ta kỷ niệm 25 năm Giải Viết Về Nước Mỹ của nhật báo Việt Báo.

Khi những người sáng lập giải thưởng này lần đầu tiên ngồi lại bàn thảo, họ đã hiểu một điều rất căn bản rằng: Kinh nghiệm tỵ nạn, hành trình nhập cư, những phức tạp, gian nan, và sự thành công mỹ mãn trong hành trình trở thành người Mỹ gốc Việt – tất cả cần được ghi lại. Một hành trình ý nghĩa không những cần nhân chứng, mà cần cả những người viết để ghi nhận và bảo tồn. Họ không chỉ tạo ra một cuộc thi; họ đã và đang xây dựng một kho lưu trữ. Họ thắp lên một ngọn hải đăng cho thế hệ sau để chuyển hóa tổn thương thành chứng tích, sự im lặng thành lời ca, và cuộc sống lưu vong thành sự hội nhập.

Trong những ngày đầu ấy, văn học Hoa Kỳ thường chưa phản ánh đầy đủ sự phong phú và đa dạng về kinh nghiệm của chúng ta. Giải thưởng Viết Về Nước Mỹ thực sự đã lấp đầy khoảng trống đó bằng sự ghi nhận và khích lệ vô số tác giả, những người đã cầm bút và cùng viết nên một thông điệp mạnh mẽ: “Chúng ta đang hiện diện nơi đây. Trải nghiệm của chúng ta là quan trọng. Và nước Mỹ của chúng ta là thế đó.”


Suốt 25 năm qua, giải thưởng này không chỉ vinh danh tài năng mà dựng nên một cộng đồng và tạo thành một truyền thống.
Những cây bút được tôn vinh hôm nay không chỉ mô tả nước Mỹ; họ định nghĩa nó. Họ mở rộng giới hạn của nước Mỹ, làm phong phú văn hóa của nước Mỹ, và khắc sâu tâm hồn của nước Mỹ. Qua đôi mắt họ, chúng ta nhìn thấy một nước Mỹ tinh tế hơn, nhân ái hơn, và sau cùng, chân thật hơn.

Xin được nhắn gửi đến các tác giả góp mặt từ bao thế hệ để chia sẻ tấm chân tình trên các bài viết, chúng tôi trân trọng cảm ơn sự can đảm của quý vị. Can đảm không chỉ là vượt qua biến cố của lịch sử; can đảm còn là việc ngồi trước trang giấy trắng, đối diện với chính mình, lục lọi ký ức đau thương sâu đậm, và gửi tặng trải nghiệm đó đến tha nhân. Quý vị là những người gìn giữ ký ức tập thể và là những người dẫn đường cho tương lai văn hóa Việt tại Hoa Kỳ.

Với Việt Báo: Xin trân trọng cảm ơn tầm nhìn, tâm huyết, và sự duy trì bền bỉ giải thưởng này suốt một phần tư thế kỷ.
Khi hướng đến 25 năm tới, chúng ta hãy tiếp tục khích lệ thế hệ kế tiếp—những blogger, thi sĩ, tiểu thuyết gia, nhà phê bình, nhà văn trẻ—để họ tìm thấy tiếng nói của chính mình và kể lại sự thật của họ, dù đó là thử thách hay niềm vui. Bởi văn chương không phải là một thứ xa xỉ; đó là sự cần thiết. Đó là cách chúng ta chữa lành, cách chúng ta ghi nhớ, và là cách chúng ta tìm thấy nơi chốn của mình một cách trọn vẹn.

Xin cảm ơn quý vị.

NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.