Hôm nay,  

Phận Người

02/11/201900:00:00(Xem: 3947)

Những ngày mùa đông thời tiết thất thường, khi lạnh khi không, có hôm tuyết đổ. Cố quận đang những ngày rộn ràng tấp nập chuẩn bị đón xuân sang. Mấy ai biết rằng cái kết thúc laị là cái mở ra, điểm cuối cùng laị là điểm khởi đầu. Dòng thời gian bất tận vô thuỷ vô chung thì biết đâu là điểm đầu hay điểm cuối. Phận người cũng vô thường sanh - tử vô biên, cái chết ấy laị là mở ra phận mới.

 Đã sanh ra ở đời thì phận người đa số đều phải vất vả mưu sinh, chỉ trừ một thiểu số ít ỏi không làm vẫn sống trong hoan lạc tháng ngày. Văn chương trong đạo ngoài đời khi nói đến con người vẫn thường dùng: kiếp người, phận người, cuộc trăm năm... dù nói gì thì nói, nó vẫn gói gọn trong trăm năm, trăm năm ấy thì vui ít buồn nhiều, sướng ít khổ nhiều, phước ít hoạn nạn nhiều... Nhưng người được cái tính hay quên, nhờ vậy mà người mới có thể sống được với đời! Phận người trăm năm nhưng phải vất vả vì ba cái: ăn, mặc, ở. Ba cái này nó chi phối toàn bộ cuộc đời, từ kiếp này sang kiếp khác; chết đi rồi tái sanh laị cũng vẫn vất vả vì ba cái món này! chỉ có những ông tăng thật sự buông xả thì nó mới không còn chi phối nữa. Phận người ở đời tranh đua, cấu xé nhau vì: tài, sắc, danh, thực, thuỳ mà quên rằng cuộc trăm năm có thể gãy gánh bất cứ lúc nào, vì đâu có ai ký khế ước với vua Diêm Vương. Người cứ ngỡ sẽ sống đủ trăm năm hay hơn nữa nên đánh nhau chí tử để giành cho được cái phần lẽ ra nó chẳng phải của mình. Thiên hạ vẫn xôn xao cho rằng hổ dữ, hổ dữ có ăn thịt người thì xưa nay cũng chỉ đếm được trên đầu ngón tay, còn người ăn thịt người thì từ cổ chí kim thì đếm sao cho xuể!

 Phận người vốn khác nhau vì cái phước phần khác nhau nhưng đều giống nhau ở điểm kỳ thị, hễ giống mình thì cho là phải, khác mình thì cho là trái; mặc dù mình có thể hoàn toàn sai! thuận mình thì cho là đúng, nghịch mình thì cho là bậy! bởi vậy nên thế gian này khổ đau vẫn tràn lan, máu lệ vẫn chảy ròng. Có những cái đau phơi bày còn thấy được nhưng có lắm cái đau âm ỉ bào mòn phận con người: kỳ thị chủng tộc, giới tính, quan điểm, quyền lợi, tôn giáo, quốc gia... muôn ngàn lý do! xem ra thế giới loài người cũng không khác mấy thế giới tự nhiên. Mạnh được yếu thua! có chút khác là có những xứ văn minh, pháp luật mạnh và nghiêm nên khắc phục được phần nào. Những xứ lạc hậu, kém văn minh, vô pháp vô thiên thì sự mạnh được yếu thua, sự kỳ thị… vô cùng khắc nghiệt.

 Phận người trăm năm nhưng người đến trăm năm xem ra không bao nhiêu, cái phận ấy có thể cắt ngang ở bất cứ thời điểm nào bởi vậy mới bảo đời vô thường. Đã làm người thì ai cũng muốn có công danh. Năm xưa Khổng Tử viết ( chữ viết nghĩa tiếng Tàu là nói chứ không phải là ghi chép như nghĩa Việt)

Tam thập nhi lập

Tứ thập nhi bất hoặc

Ngũ thập tri thiên mệnh

Lục thập nhi nhĩ thuận

Thất thập cổ lai hy

 Ba mươi lập nên công danh sự nghiệp, điều này rất đúng ở Phương Tây. Người trẻ rất giỏi, ba mươi đã là chính khách, triệu phú, tỷ phú, khoa học gia...

 Bốn mươi không còn nghi ngờ gì nữa, ôi chao! những kẻ qua bốn mươi rồi mà vẫn như ta thì quả thật không còn nghi ngờ gì nữa. Ngày tháng còn laị cũng chỉ là kéo lê lết cho nó hết, sống cũng chẳng cơm cháo gì, sống mòn, sống vật vờ. Nói như mấy thầy ngộ đạo rồi thì là:" hoạt trung tử" sống trong mồ, chết chưa chôn mà thôi! qua bốn mươi mà những tâm nguyện dù nhỏ, dù lương thiện, dù đẹp... mà không làm được thì quả là những kẻ " hoạt trung tử"!

 Phận người trăm năm đi trên con đường " Mùa xuân phiá trước miên trường phiá sau"- Bùi Giáng, vẫn đau đáu " Laị thương hoa lạnh ngoài đồng thiết tha"- Phạm Thiên Thư. Dù phận người mong mang vẫn mang mang thương nhớ " em ở đâu chẳng về đây đếm lá"- Du Tâm Lãng Tử, đếm lá để mà chi? phải chăng đếm những đến đi, buồn vui của cuộc tình, của cuộc đời, của phận người. Em về đây không cầm tay, không nói năng mà lặng lẽ ngồi đếm lá. Ôi cuộc tình này, cuộc đời này đẹp đến nao lòng!

 Phận người trăm năm mấy ai thoã mãn, đạt chí trong cuộc đời naỳ? chắc không bao nhiêu, đaị đa số đều ôm phận, ôm lòng, ôm niềm đau, ôm nỗi hờn, ôm mối sầu... mà đi cho hết phận người, hết phận rồi vẫn ôm để rồi tái sanh sang một thân phận khác và laị tiếp tục lang thang đi tìm nhau. Tử- sanh bất tận, thời gian không cùng, sơn hà đaị địa mênh mông mà phận người mong manh giữa hai làn hơi thở, thở ra mà không vào hay thở vào mà không ra là lập tức đổi phận rồi!

 Tháng ngày qua đi không trở laị bao giờ. Em có về đây đếm lá? em có về ngồi bên bếp lửa nhìn tuyết bay phơ phất bên trời? gã du tử vẫn mang mang ở bên đời! Ngài Tuệ Sĩ- thiền sư, thi sĩ, học giả từng viết:

Anh ôm chồng sách cũ

......

Mệnh yểu thế mà hay.

 Sao laị ôm chồng sách cũ? yểu mệnh ai cũng sợ nhưng sao laị là hay? ôi chao! quả là tuyệt cú! yểu mệnh ngay taị giây phút này! phận người trăm năm bị cái thân sai xử, o bế, cung phụng nó, nô lệ cho nó nhưng rồi một ngày nó tan hoaị đi thì cái tâm chịu hết! thế là cái tâm laị lang thang đi tìm một hình hài mới. May mắn thì trở laị làm người và tiếp tục phận trăm năm mới.

 Cố quận chuẩn bị vào xuân, trời phương ngoaị vẫn còn phơ phất tuyết. Em ở đâu trong cuộc đời này? em ở đâu trong thân phận hình hài nào? Ta vẫn lang thang phận người trong cuộc đi về giữa nhân gian này.

 

Tiểu Lục Thần Phong

Ất Lăng thành, mùa xuân cũ

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Tháng Năm, 2024, trong phiên tòa xét xử bị cáo, tức cựu Tổng thống Donald Trump, liên quan các khoản chi phí cho nữ diễn viên phim khiêu dâm Stormy Daniels dưới dạng tiền bịt miệng, có một cựu công tố viên, bộ trưởng tư pháp từ Flordia đến tòa New York. Bà ngồi bên dưới theo dõi để ủng hộ Trump. Đó là Pam Bondi. Sau khi bồi thẩm đoàn phán quyết Trump có tội trong 34 tội danh, Bondi đã xuất hiện trên Fox News, cùng với Kash Patel, phát biểu rằng “một niềm tin rất lớn đã bị mất vào hệ thống tư pháp tối nay.” Bà còn nói thêm: “Người dân Mỹ đã nhìn thấu điều đó.”
Chiều thứ Sáu, chúng tôi ăn trưa với một người bạn mới ở Huntington Beach. Không biết vì men bia hay vì chọn quán giữa một thành phố “đỏ”, câu chuyện đang nhẹ nhàng bỗng rẽ thẳng vào chính trường. Nhắc đến những gì xảy ra kể từ ngày tổng thống Trump nắm quyền sinh sát, cô bạn tôi đề cập đến vật giá leo thang, vừa lạm phát vừa thuế quan, kinh tế bất ổn, đời sống bất an… Anh bạn mới của chúng tôi nghe đến đây lên tiếng cắt lời: “Dẫu có thế, so với nhiều người, nhiều xứ khác, người Mỹ vẫn còn đang sống trong may mắn. Và chúng ta nên biết ơn điều đó.” Anh khiến tôi liên tưởng đến thuyết “dân túy tàn bạo”, được Jay Kuo nhắc đến trong bài báo mới đăng của Ông trên Substack tuần qua.
Tuần trước, tình cờ tôi đọc được một bài viết của tác giả Vũ Kim Hạnh được chia sẻ lại qua Facebook. Bài viết có tựa đề là "Cơ hội vàng ở Mỹ sau mức thuế đối ứng 20%", trong đó bà nhắc riêng về kỹ nghệ xuất cảng gỗ của Việt Nam sang Hoa Kỳ và thế giới. Trước khi đi vào chi tiết của bài viết, có thể nhắc sơ về bà Vũ Kim Hạnh ắt đã quen thuộc với nhiều người trong nước. Bà từng là Tổng Biên Tập báo Tuổi Trẻ, cũng như nằm trong nhóm sáng lập tờ tuần báo Sài Gòn Tiếp Thị, từng là những tờ báo khá thành công tại Việt Nam.
Franklin D. Roosevelt (1882-1945), Tổng Thống Hoa Kỳ thứ 32 và là vị tổng thống Mỹ duy nhất phục vụ hơn 2 nhiệm kỳ, đã từng nói rằng, “Tự do của nền dân chủ không an toàn nếu người dân dung túng sự gia tăng của quyền lực cá nhân tới mức trở thành mạnh hơn chính nhà nước dân chủ đó. Điều đó trong bản chất là chủ nghĩa phát xít: quyền sở hữu của chính phủ thuộc về một cá nhân, một nhóm người, hay bất cứ thế lực cá nhân nào đang kiểm soát.” Lời cảnh giác đó của TT Roosevelt quả thật đã trở thành lời tiên tri đang ứng nghiệm trong thời đại hiện nay của nước Mỹ. Tổng Thống Donald Trump trong nhiệm kỳ đầu và gần 8 tháng của nhiệm kỳ hai đã thể hiện rõ ý chí và hành động của một nhà lãnh đạo muốn thâu tóm mọi quyền lực trong tay mình bất chấp những việc làm này có phá vỡ nền tảng tự do và dân chủ mà nước Mỹ đã nỗ lực không ngừng để tạo dựng và giữ gìn trong suốt hai trăm năm mươi năm qua hay không!
Từ lâu trong chính trị Mỹ vẫn tồn tại một quy tắc bất thành văn, khi thì nói lên to rõ “chúng ta tốt đẹp hơn như thế này,” hoặc có khi chỉ thì thầm, nhẹ nhàng, rằng đảng Dân Chủ không nên sa vào bùn lầy. Nhiều thập niên qua, “quy tắc” này đã định hình cả vận động tranh cử lẫn cách cầm quyền lãnh đạo. Tổng thống Barack Obama, bằng sự điềm tĩnh, được xem là bậc thầy về nghệ thuật này, ngay cả khi Donald Trump mở màn thuyết âm mưu “giấy khai sinh giả.” Tổng thống Joe Biden cũng vậy. Ông lèo lái đất nước sau đại dịch bằng chiến lược đặt niềm tin vào sự văn minh, đoàn kết, tin rằng lời kêu gọi phẩm giá có thể giữ thăng bằng cho con thuyền trong cơn chao đảo vì sóng dữ.
Trong nhiều tháng qua, các tài khoản chính thức của Bạch Ốc và Bộ Nội An trên mạng X liên tục tung ra hình ảnh và video (meme) dị hợm: từ ảnh ghép kèm âm thanh chế giễu, những đoạn đăng kiểu TikTok, cho đến tranh vẽ bằng trí tuệ nhân tạo. Đây không phải trò vui của vài nhân viên rảnh rỗi, mà là một chiến dịch có chủ ý, lặp đi lặp lại, như muốn răn: ai mới thực sự được coi là người Mỹ. Trang NPR ngày 18 tháng 8 nhận định: “Các tài khoản chính thức của chính quyền Trump đang khai thác đủ kiểu meme, hình ảnh AI với giọng điệu đầy thách thức trong các bài đăng trên mạng xã hội.”
Trước khi quay lại cùng cuộc họp song phương giữa Trump và Putin tại Alaska, hãy quay lại những cuộc họp giữa Donald Trump và lãnh tụ Bắc Hàn Kim Jong Un trong nhiệm kỳ đầu của Donald Trump. Lần đầu tiên, một đương kim tổng thống Hoa Kỳ đã hạ mình sang Châu Á đến ba lần, lần đầu tại Singapore, rồi Việt Nam và cuối cùng ngay tại khu phi quân sự giữa Nam-Bắc Hàn, để gặp và nâng cao vị thế một tay "Chí Phèo" cộng sản mặt sữa nhưng khét tiếng độc ác lên vị thế chính thức ngang hàng với Hoa Kỳ trên chính trường quốc tế.
Trong căn phòng trắng, lổm chổm những mảng phù điêu mạ vàng trên trần nhà và tường, một người đàn ông mảnh khảnh, nhanh nhẹn bước ra giới thiệu trước ống kính báo chí món quà đặc biệt ông cố ý mang theo tặng Tổng thống Donald Trump. Đó là lần hiếm hoi CEO của hãng Apple, Tim Cook, xuất hiện trong trang phục sơ mi cà vạt vest đen. Ngay cả trong những lần ra mắt sản phẩm iPhone mới hàng năm, vốn được xem là sự kiện quan trọng bật nhất của Apple, người ta cũng không thấy Cook phải bó mình trong bộ lễ phục trịnh trọng như vậy. Tim Cook đã mang đến cho các tín đồ của trái táo một sự bất ngờ, giống như 15 năm trước, ông xuất hiện trên tạp chí Out ở vị trí đầu bảng xếp hạng Power 50, một danh sách xếp hạng những cá nhân đồng tính nam và đồng tính nữ có ảnh hưởng nhất vào thời điểm đó.
Trong những tháng qua, thảm họa đói của người Palestine ở dải Gaza đã làm thế giới rúng động. Tin tức về trẻ em Palestine bị bắn chết trong khi cố len lỏi tới rào sắt để nhận thức ăn viện trợ được truyền đi; nhiều người đặt câu hỏi về lương tri của những kẻ tổ chức “công tác nhân đạo” này (công ty Gaza Humanitarian Foundation do chính phủ Trump hậu thuẫn). UN ước tính có khoảng 1,400 người Palestine đã chết khi tìm cách nhận thực phẩm cứu trợ. Vào tháng 12 năm 2023, Nam Phi đã đệ đơn kiện Israel lên Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ) cáo buộc quốc gia này phạm tội diệt chủng ở Gaza. Một số quốc gia khác tham gia hoặc bày tỏ sự ủng hộ đối với vụ kiện, bao gồm: Nicaragua, Bỉ, Colombia, Thổ Nhĩ Kỳ, Libya, Ai Cập, Maldives, Mexico, Ireland, Chile Palestine…
Trí nhớ của một cộng đồng không chỉ mất đi khi thời gian làm phai mờ, mà có khi có bàn tay cố tình tháo gỡ. Không cần nhiều bút mực, chỉ cần bỏ vài dòng, thay một chữ, hoặc xóa một đoạn – câu chuyện lập tức đổi nghĩa. Lịch sử hiện đại đã nhiều lần chứng kiến điều đó. Năm 1933, chính quyền Quốc xã Đức đốt sách giữa quảng trường, thay lại giáo trình, đặt viện bảo tàng và văn khố dưới quyền Bộ Tuyên Giám. Joseph Goebbels nói: “Chúng ta không muốn người dân sử dụng cái đầu. Chúng ta muốn họ hành xử theo cảm tính.” Tám thập niên sau, ở một góc khác của địa cầu, những bản thảo của Trương Vĩnh Ký – người khai sáng nền quốc ngữ Việt – bị loại khỏi thư viện vì bị gán là “tay sai thực dân”. Sau 1975, chính quyền cộng sản xét duyệt văn hóa trên toàn quốc: các tác phẩm học thuật bị cấm; bị đốt, tên tuổi các học giả và nhà văn miền Nam biến mất khỏi mọi tiến trình văn hóa. Tại Hoa Kỳ ngày nay, sự thật không bị đấu tố – nhưng bị biên tập lại.


Kính chào quý vị,

Tôi là Derek Trần, dân biểu đại diện Địa Hạt 45, và thật là một vinh dự lớn lao khi được đứng nơi đây hôm nay, giữa những tiếng nói, những câu chuyện, và những tâm hồn đã góp phần tạo nên diện mạo văn học của cộng đồng người Mỹ gốc Việt trong suốt một phần tư thế kỷ qua.
Hai mươi lăm năm! Một cột mốc bạc! Một cột mốc không chỉ đánh dấu thời gian trôi qua, mà còn ghi nhận sức bền bỉ của một giấc mơ. Hôm nay, chúng ta kỷ niệm 25 năm Giải Viết Về Nước Mỹ của nhật báo Việt Báo.

Khi những người sáng lập giải thưởng này lần đầu tiên ngồi lại bàn thảo, họ đã hiểu một điều rất căn bản rằng: Kinh nghiệm tỵ nạn, hành trình nhập cư, những phức tạp, gian nan, và sự thành công mỹ mãn trong hành trình trở thành người Mỹ gốc Việt – tất cả cần được ghi lại. Một hành trình ý nghĩa không những cần nhân chứng, mà cần cả những người viết để ghi nhận và bảo tồn. Họ không chỉ tạo ra một cuộc thi; họ đã và đang xây dựng một kho lưu trữ. Họ thắp lên một ngọn hải đăng cho thế hệ sau để chuyển hóa tổn thương thành chứng tích, sự im lặng thành lời ca, và cuộc sống lưu vong thành sự hội nhập.

Trong những ngày đầu ấy, văn học Hoa Kỳ thường chưa phản ánh đầy đủ sự phong phú và đa dạng về kinh nghiệm của chúng ta. Giải thưởng Viết Về Nước Mỹ thực sự đã lấp đầy khoảng trống đó bằng sự ghi nhận và khích lệ vô số tác giả, những người đã cầm bút và cùng viết nên một thông điệp mạnh mẽ: “Chúng ta đang hiện diện nơi đây. Trải nghiệm của chúng ta là quan trọng. Và nước Mỹ của chúng ta là thế đó.”


Suốt 25 năm qua, giải thưởng này không chỉ vinh danh tài năng mà dựng nên một cộng đồng và tạo thành một truyền thống.
Những cây bút được tôn vinh hôm nay không chỉ mô tả nước Mỹ; họ định nghĩa nó. Họ mở rộng giới hạn của nước Mỹ, làm phong phú văn hóa của nước Mỹ, và khắc sâu tâm hồn của nước Mỹ. Qua đôi mắt họ, chúng ta nhìn thấy một nước Mỹ tinh tế hơn, nhân ái hơn, và sau cùng, chân thật hơn.

Xin được nhắn gửi đến các tác giả góp mặt từ bao thế hệ để chia sẻ tấm chân tình trên các bài viết, chúng tôi trân trọng cảm ơn sự can đảm của quý vị. Can đảm không chỉ là vượt qua biến cố của lịch sử; can đảm còn là việc ngồi trước trang giấy trắng, đối diện với chính mình, lục lọi ký ức đau thương sâu đậm, và gửi tặng trải nghiệm đó đến tha nhân. Quý vị là những người gìn giữ ký ức tập thể và là những người dẫn đường cho tương lai văn hóa Việt tại Hoa Kỳ.

Với Việt Báo: Xin trân trọng cảm ơn tầm nhìn, tâm huyết, và sự duy trì bền bỉ giải thưởng này suốt một phần tư thế kỷ.
Khi hướng đến 25 năm tới, chúng ta hãy tiếp tục khích lệ thế hệ kế tiếp—những blogger, thi sĩ, tiểu thuyết gia, nhà phê bình, nhà văn trẻ—để họ tìm thấy tiếng nói của chính mình và kể lại sự thật của họ, dù đó là thử thách hay niềm vui. Bởi văn chương không phải là một thứ xa xỉ; đó là sự cần thiết. Đó là cách chúng ta chữa lành, cách chúng ta ghi nhớ, và là cách chúng ta tìm thấy nơi chốn của mình một cách trọn vẹn.

Xin cảm ơn quý vị.

NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.