Thống Đốc Gavin Newsom của California bước ra, dập lửa không bằng nước, mà bằng một ngọn lửa khác. (Ảnh: Việt Báo)
Đấu trường sau 2024
Từ lâu trong chính trị Mỹ vẫn tồn tại một quy tắc bất thành văn, khi thì nói lên to rõ “chúng ta tốt đẹp hơn như thế này,” hoặc có khi chỉ thì thầm, nhẹ nhàng, rằng đảng Dân Chủ không nên sa vào bùn lầy. Nhiều thập niên qua, “quy tắc” này đã định hình cả vận động tranh cử lẫn cách cầm quyền lãnh đạo. Tổng thống Barack Obama, bằng sự điềm tĩnh, được xem là bậc thầy về nghệ thuật này, ngay cả khi Donald Trump mở màn thuyết âm mưu “giấy khai sinh giả.” Tổng thống Joe Biden cũng vậy. Ông lèo lái đất nước sau đại dịch bằng chiến lược đặt niềm tin vào sự văn minh, đoàn kết, tin rằng lời kêu gọi phẩm giá có thể giữ thăng bằng cho con thuyền trong cơn chao đảo vì sóng dữ.
Nhưng ngay tại thời điểm này, như Chủ tịch Uỷ Ban Quốc Gia Đảng Dân Chủ Ken Martin cũng đã nói gần đây: “Trong quá khứ, tôi nghĩ rằng đảng chúng tôi nên dùng cây bút chì trong trận chiến dao găm. Nhưng bây giờ chúng tôi sẽ mang một khẩu súng đến.”
Và một nhân vật đã xuất hiện.
California vẫn đang vật lộn để hồi sinh sau cơn bão lửa lịch sử tàn phá nhiều khu vực của Los Angeles hồi tháng Giêng, và đang phải đối mặt với viễn cảnh một mùa cháy rừng dữ dội do điều kiện thời tiết nóng và khô của năm nay. Cùng lúc đó, tổng thống Trump và đồng minh Cộng Hòa ra sức dùng quạt ba tiêu thổi bùng lên cuộc chiến đảng phái khắp quốc gia, hướng thẳng ngọn lửa về California.
Thống Đốc Gavin Newsom của California bước ra, dập lửa không bằng nước, mà bằng một ngọn lửa khác, để đáp trả.
Cuộc đụng độ mới nhất của thống đốc California với Tổng thống Donald Trump và Thống đốc Texas Greg Abbott về việc tái phân chia khu vực bầu cử quốc hội đã minh họa cho chiến lược đó. Chính Newsom tuyên bố trong một video đăng trên mạng xã hội tuần trước: “Chúng tôi sẽ không ngồi yên và nhìn các ông đốt cháy dân chủ.”
Sáu tháng qua, cử tri Mỹ, dù là đảng Dân Chủ hay những người độc lập cổ súy cho nền chính trị sạch sẽ, ủng hộ sự lãnh đạo đàng hoàng, tử tế, cũng tỏ ra mệt mỏi, mất lòng tin về một đảng phái đại diện cho ngọn hải đăng Dân Chủ của thế giới. Người từng mang lại “joyfull” và hy vọng cho nước Mỹ sang trang một năm trước, nay cũng phải thốt lên trong chương trình The Late Show của Stephen Bolbert: “Tôi không có ý định trở lại hệ thống. Nó rệu rã, vỡ toang rồi.” Nước Mỹ bây giờ cũng “sang trang”, như sang một trang sách cổ thời thuộc địa. Chính bà cũng ngỡ ngàng trải lòng: “Tôi từng nói mình là người có thể dự đoán được nhiều chuyện, nhưng có một điều tôi đã không dự đoán được, đó là sự thỏa hiệp, sự đầu hàng.”
Trong bối cảnh mà chính quyền Donald Trump không mất nhiều thời gian và sức lực để trả thù, tấn công đối thủ chính trị, đàn áp thể chế Dân Chủ, thể hiện sức mạnh hành pháp ở các bang xanh và đỏ, đảng Dân Chủ cùng các đảng viên tê liệt, Gavin Newsom bước ra. Ông bước ra với tư cách đối trọng trước những chiêu trò của tổng thống và đảng Cộng Hòa, đối trọng với cả với một bộ máy tư pháp đang vận hành theo lập trình của Donald Trump và thế lực đầu sỏ sẵn sàng thách thức luật pháp.
Khi tổng thống Trump vượt quyền tiểu bang, khai triển Vệ Binh Quốc Gia để đàn áp di dân California, tiểu bang có nền kinh tế thứ 4 trên thế giới, Gavin Newsom, với vai trò là thống đốc bang, chỉ mới gầm lên tiếng gầm của “Big Bear.” Cho đến khi Greg Abbott, đồng minh trung thành tuyệt đối của Trump, triệu tập cơ quan lập pháp để thông qua kế hoạch tìm cho tổng thống năm ghế an toàn trong Quốc Hội 2026, thì Gavin Newsom cưỡi hẳn lên lưng Big Bear, dẫn đầu cuộc chiến chống lại hành động “cướp bản đồ trong vỏ bọc thủ tục pháp lý” của Texas. Nếu không ngăn cản chống lại, nó sẽ nhanh chóng lan ra khắp quốc gia, như nỗi sợ hãi và thỏa hiệp đã lan tỏa từ Capitol Hill ra khắp các tiểu bang.
Thủ thuật Gavin Newsom
Ngay từ khi bước chân vào chính trường, Gavin Newsom đã xây dựng cho mình hình ảnh của một người không ngại đối đầu, và đối đầu không khoan nhượng. Khi làm thị trưởng San Francisco, ông cấp giấy kết hôn đồng giới bất chấp chuẩn mực liên bang. Đến nhiệm kỳ thống đốc, Newsom đánh dấu phong cách lãnh đạo bằng các cuộc đụng độ về di cư, chính sách môi trường và ứng phó đại dịch.
Thống đốc California thường bước vào trận địa với tinh thần của một võ sĩ đường phố: không ngại châm chọc, không ngại kịch tính. Ông tự tin bước vào trường quay Fox News, hoặc tranh luận với Ron DeSantis ngay trên sân nhà của đối thủ, và phản pháo luật cấm phá thai của Texas bằng dự luật cho phép người dân kiện các hãng súng. Khi DeSantis bắt di dân lên máy bay như món đạo cụ cho vở tuồng chính trị, Newsom lập tức kêu gọi điều tra liên bang và mỉa mai DeSantis là “kẻ nhỏ nhen.”
Với Trump, ông không ngại dùng những tính từ như “nguy hiểm,” “tham nhũng,” hay theo kiểu đối phó bằng sự kiềm chế lịch sự, văn hoa theo phiên bản của đảng Dân Chủ.
Nhưng trong cuộc chiến tái phân chia khu vực này, ở một mức nào đó, Gavin Newsom đã nâng nó lên thành một màn trình diễn quốc gia.
Vào ngày 11/8/2025, Newsom gửi một bức thư công khai cho tổng thống Trump, thúc giục ông “lùi bước” và cảnh báo Abbott dừng việc vẽ lại bản đồ Texas, nếu không, California sẽ phản đòn “dùng lửa dập lửa.” Đến ngày 14/8, ông tiến mạnh thêm, công bố chiến dịch toàn bang cho cuộc bầu cử đặc biệt ngày 4/11 để lấy phiếu bầu vẽ bản đồ mới, lấy lại cho Dân Chủ năm ghế do Đảng Cộng Hòa nắm giữ ở California. Điều này sẽ vô hiệu hóa bất kỳ lợi ích nào từ Texas.
Chiến lược của Newsom, nếu gọi đúng tên, là dùng lửa dập lửa.
Dùng lửa dập lửa
Nước Mỹ không phải chưa có tiền lệ. Lịch sử Mỹ từng có Abraham Lincoln đã dùng lời lẽ sắc bén như dao, coi chế độ nô lệ là một sự ghê tởm về mặt đạo đức. Franklin Roosevelt đã kịch liệt chỉ trích những người theo chủ nghĩa kinh tế đầu sỏ. Cả hai nhà lãnh đạo đều hiểu rằng trong thời kỳ khủng hoảng, nền dân chủ đòi hỏi nhiều hơn là sự thỏa hiệp – đó là nhiệt huyết, sự đối đầu và quan trọng là sự sáng suốt về mặt đạo đức.
Newsom không phải là Lincoln hay Franklin Roosevelt, nhưng phong cách của ông hiện đang sử dùng truyền tải một bài học tương tự: nền Dân Chủ không thể chỉ được bảo vệ bằng những lời thì thầm. Nó cần lửa, và Newsom đang biến ngôn ngữ nóng bỏng thành một loại vũ khí.
Brett Meiselas, người sáng lập kênh Podcast đang rất phổ biến Mediastouch nhận định trong chương trình gần đây: “Gavin Newsom đang cho Trump và MAGA nếm mùi thuốc độc của chính họ. Fox, Đảng Cộng Hòa và những kẻ tuyên truyền MAGA, họ đơn giản là không biết phải làm gì. Họ không biết cách xử lý vấn đề. Chúng ta đang chứng kiến sự bất nhất về nhận thức.”
Kênh FoxNews công khai buộc Thống Đốc Newsom phải chấm dứt những bài đăng chỉ trích Donald Trump, cụ thể là những hình ảnh châm chọc, “ăn miếng trả miếng” với bất kỳ nội dung nào do Trump viết trên Truth Social Media hoặc do Tòa Bạch Ốc đăng tải. Chiến lược của Newsom đang phát huy hiệu quả một cách xuất sắc.
Brett Meiselas nói: “Bất cứ khi nào bạn thấy Fox phản ứng như vậy, đó là một chiến thắng lớn cho Gavin Newsom. Ông ấy vạch trần họ và cái đạo đức giả của họ. Bất cứ khi nào bạn thấy các MAGA cố gắng đáp trả Newsom, đó là một chiến thắng cho Newsom.”
Không giống như Tổng thống Biden, hay Obama – hai kẻ thù “truyền kiếp” của Donald Trump, hai người mà Trump không từ bỏ bất cứ cơ hội nào để nhục mạ – Gavin Newsom không ngại nêu thẳng tên Donald Trump trong cuộc chiến. Ông thẳng thắn nói: “Chúng ta sẽ phải làm quen với việc đấu tranh với Trump ngay trên sân nhà của ông ta.” Newsom lập luận rằng Đảng Cộng Hòa, dưới ảnh hưởng của Trump, đã từ bỏ các chuẩn mực, các giá trị đạo đức chính trị, phẩm giá người lãnh đạo. “Những người này không chơi theo quy tắc. Nếu họ không thể thắng theo nguyên tắc cuộc chơi, họ sẽ chỉ phải thay đổi chúng.”
Chơi lửa, phỏng tay?
Tòa Bạch Ốc, Donald Trump, và MAGA liên tục dựng lên những hình “meme” để tôn vinh hình ảnh siêu anh hùng hoặc Đức Giáo Hoàng Donald Trump, thì Gavin Newsom dùng đúng phương thức đó để phản đòn. Texas ngang nhiên vẽ lại bản đồ khu vực không theo chu kỳ, California dẫn đầu “ăn miếng trả miếng.” Chiến dịch của Newsom trong tháng Tám này nổ tung mạng xã hội với những chữ in hoa – ‘signature’ của Trump – và video lan truyền, khích lệ Đảng Dân Chủ, thu hút hàng triệu lượt xem.
Chiến thuật “dùng lửa dập lửa” của Gavin Newsom làm nức lòng một số đông những người đang mệt mỏi vì sự ù lì của đảng Dân Chủ, đặc biệt là các nhà lập pháp Dân Chủ và cả thành viên của Ủy Ban Độc Lập. Tại cuộc họp báo của Thống đốc Newsom, một người nói: “Các vị cha già lập quốc của chúng ta đang đau khổ dưới đáy mồ khi Trump xé nát nền Dân Chủ.”
Nhưng, khi những nhà lãnh đạo như Newsom cảm thấy buộc phải “Dùng lửa dập lửa” thì đó là lúc phải thừa nhận, hệ thống đã thất bại. Trước sự mong manh của nền Dân Chủ hiện tại, thì cú phản đòn của Gavin Newsom cần phải thực hiện kỹ lưỡng, có kế hoạch. Việc phân chia khu vực bầu cử không theo truyền thống, bất kể đảng phái nào, đều có thể làm suy yếu niềm tin của người bỏ phiếu, nuôi dưỡng chủ nghĩa cực đoan, dù dưới lý do nào.
Nền Dân Chủ không chỉ phụ thuộc vào chiến thắng trong các cuộc bầu cử, mà nó còn phụ thuộc vào các chuẩn mực, và sự sẵn sàng nhượng bộ vì lợi ích quốc gia. Cách tiếp cận của Newsom – sắc bén, quyết liệt, không nao núng – liệu có nguy cơ bình thường hóa chính những gì mà ông tuyên bố sẽ phản đối? Điều gì để phân biệt những nhà lập pháp Dân Chủ với chủ nghĩa Trump?
Chưa kể đến những người Mỹ đã kiệt sức vì những sắc lệnh bất nhân của chính quyền hiện tại. Họ mong sự ổn định như người Ukraine khao khát hòa bình. Biden và Harris chiến thắng trong năm 2020 chính vì dựa trên lời hứa về sự bình yên đó. Nếu Gavin Newsom và Đảng Dân Chủ tiếp tục dùng lửa dập lửa, thì người dân không còn sự lựa chọn nào khác, ngoài bỏ chạy khỏi sức nóng của quá nhiều lò bát quái. Vì khi đó, chính sách trở thành thứ yếu. Nền Dân Chủ trở thành chương trình truyền hình thực tế đầy kịch tính.
Nước Mỹ của Trump là nơi chuẩn mực đang bị cháy rụi, và Gavin Newsom đang nhóm ngọn lửa khác để tồn tại. Ngọn lửa của Newsom sẽ soi sáng một con đường mới, hay sẽ nuốt chửng những gì còn sót lại của nền Dân Chủ đang le lói?
Kalynh Ngô
Gửi ý kiến của bạn
