Bật lên từ ngòi lửa Kosovo...
Khó ai biết là vì tình hình Iraq thì 10 năm nữa những gì sẽ xảy ra tại Trung Đông. Mười năm về trước, người ta cũng không biết những gì sẽ xảy ra tại vùng Balkan ngày nay vì vụ Kosovo.
Thời đó, Chính quyền Bill Clinton ra lệnh tấn công các đơn vị Serbia để bảo vệ người dân Albanians tại Kosovo, một địa phương có quy chế tự trị trong Cộng hoà Serbia. Ngày nay, hôm nay Thứ Bảy 17, Kosovo chuẩn bị sẽ tuyên bố độc lập vào ngày 10 tháng tới. Và pháo bông có thể biến toàn vùng Balkan thành bãi chiến trường.
Sau khi Chiến tranh lạnh kết thúc và Đế quốc Xô viết sụp đổ, Liên bang Nam Tư bắt đầu tan rã trong cảnh tàn sát, thanh tẩy chủng tộc, rồi từng nước Cộng hoà đã tách riêng thành những quốc gia độc lập. Kosovo là một phần - linh thiêng nhất - của Cộng hoà Serbia vì là nơi khai sinh ra ý thức độc lập quốc gia của dân Serb. Nhưng Kosovo cũng là vùng sinh hoạt của dân Albanian, chiếm tới hơn 90% dân số so với vỏn vẹn có 5% người Serb.
Khi Chính quyền Serbia của chế độ Slobodan Milosevic đàn áp dân Albanian tại Kosovo, Hoa Kỳ và các nước Âu châu muốn can thiệp để ngăn ngừa nhưng bị cản trở bởi lá phiếu phủ quyết của Liên bang Nga trong Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc. Chính quyền Clinton lách khỏi trở ngại pháp lý ấy bằng cách giương cờ NATO, và mở cuộc không tập tấn công các đơn vị Serbia để giải phóng Kosovo. Lý do chính yếu là tinh thần nhân đạo. Với sự dàn xếp của Nga, Serbia phải nhượng bộ và Kosovo được giao cho Liên hiệp quốc quản lý kể từ 1999.
Kể từ đấy, dân Albanian tại Kosovo coi như họ phải tiến dần tới quy chế độc lập - một đòi hỏi họ coi là chính đáng và tất yếu - với hậu thuẫn của đa số các quốc gia Âu châu và Hoa Kỳ. Tất nhiên là Cộng hoà Serbia thì không chấp nhận là vùng đất thiêng của họ - tương tự như Phú Thọ - Việt Trì của ta - lại tách riêng thành một xứ độc lập.
Liên bang Nga cũng chẳng thể ngồi không để Liên hiệp Âu châu và Hoa Kỳ tiến vào vẽ lại bản đồ trên một vùng ảnh hưởng truyền thống của Liên bang Xô viết và Đế quốc Nga. Các xứ khác trong Liên bang Nam Tư cũ, như Bosnia-Herzegovina, Montenegro hay Macedonia càng không yên tâm khi thấy nhiều đám dân quân thiểu số rục rịch nói đến chuyện tự trị hay độc lập...
Từ nhiều năm nay, bất ổn đã âm ỉ xảy ra tại nhiều nơi, nhưng lọt khỏi sự chú ý của dư luận. Ngày 17, Kosovo sẽ có bầu cử quốc hội và địa phương và trù tính sẽ tuyên bố độc lập vào mùng 10 tháng tới. Nếu điều ấy xảy ra, tình hình sẽ ra sao"
Cộng hoà Serbia ngày nay đã thành một xứ dân chủ - và mất hẳn khả năng hung hăng hiếu chiến thời Milosevic. Quân lực của họ khó tái diễn chuyện xưa là tiến vào Kosovo để dập tắt mọi ý tưởng độc lập của dân Alabanian. Vả lại, nhiều thành phần Serbia thấy rằng thà buông trôi Kosovo để trở thành một hội viên của Liên hiệp Âu châu còn hơn là cưỡng chống đòi hỏi của dân Albanian và chủ trương của các nước Âu châu.
Nhưng, nhiều nhóm "dân quân" Serb cực đoan - thậm chí khủng bố - lại không chịu lui và nhất định quậy cho nát Kosovo. Kinh nghiệm toàn cầu cho thấy là chỉ cần một nhóm võ trang cực đoan muốn phá quấy là mọi giải pháp ôn hoà đều có thể tan thành mây khói. Hoặc cháy như bó đuốc.
Đối diện với họ, nhiều nhóm võ trang người Albanian cũng bắt đầu tung hoành, không chỉ trong phạm vi Kosovo mà đã lan ra các xứ khác và gây phản ứng bất an cho các lân bang.
Trong các lân bang đang bị "nhiễm độc" có Montenegro. Đây là một nước Cộng hoà vừa tách khỏi Liên bang Serbia-Montenegro, nhưng 40% dân số vẫn thấy mình liên hệ với Serbia và sẽ cầm súng bên phe Serbia nếu như Kosovo tuyên bố độc lập!
Một xứ thứ nhì là Macedonia. Xứ này thấy bất an vì dân Albanian cư ngụ trong các vùng núi rừng hiểm trở tiếp giáp với Kosovo đã bắt liên lạc với dân quân Albanian của Kosovo và nhiều phần tử đã gây rối trong chính trường, bạo động đã xảy ra với nhịp độ cao hơn. Y như Serbia, Macedonia muốn có giải pháp ôn hoà để hy vọng gia nhập Liên hiệpÂu châu. Nhưng mọi giải pháp ôn hoà đều có thể bị các nhóm võ trang cực đoan phá hoại.
Tại phía Bắc, một quốc gia có tên là Bosnia và Herzegovina cũng không yên tâm.
Xứ này thật ra nằm trên một vết nứt chính trị phân ra hai vùng là Liên bang Bosnia-Herzegovina và Cộng hoà Srpska (Serb!), và gồm có ba sắc tộc là dân Bosnia theo Hồi giáo, dân Croat theo Công giáo và dân Serb theo Chính thống giáo - giống như người Nga. Tình trạng bấp bênh ấy tồn tại được dưới chế độ quản trị của Liên hiệp quốc vì dân Serb tại đây thấy là mình được lá phiếu của Nga bảo vệ trong cơ chế Liên hiệp quốc. Khi Liên hiệp Âu châu thay thế Liên hiệp quốc và còn muốn Kosovo được độc lập, dân Serb theo Chính thống giáo trong xứ Srpska coi như sẽ bị bóp nghẹt.
Họ cũng đòi độc lập! Có khi còn đòi cầm súng bước qua biên giới để tranh đấu bên hàng ngũ Serbia. Các đơn vị NATO đang lãnh nhiệm vụ bảo an tại Bosnia và Herzegovina đã phải tự chuẩn bị cho tình huống lạ thường là khống chế Cộng hoà Srpska và chặn đường giao liên với xứ Serbia!
Trên đây là tình hình tại chỗ, khi mà các đại cường Âu-Mỹ phải đối phó với cuộc phản công và phá bĩnh của Liên bang Nga, khi mà các đơn vị NATO bị căng mỏng ở nhiều nơi, kể cả tại Afghanistan và không thể kiểm soát nổi toàn khu vực Balkan. Còn Quốc hội Mỹ thì đang bận bẻ tay Chính quyền Bush về vụ Iraq.
Nhìn ra ngoài khu vực Balkan - nơi có mồi lửa châm ngòi Thế chiến Thứ nhất năm 1914 - ta chỉ thấy Hoa Kỳ và Liên bang Nga đang đấu trí về chuyện Iran, và lồng trong quan hệ giữa Iran và Hoa Kỳ là tương lai của Iraq. Dư luận và chính trường Mỹ chưa được chuẩn bị cho một đám cháy có thể bất ngờ bốc lên từ Kosovo.
Bất ngờ"
Có thể là bất ngờ với tất cả các ứng cử viên Tổng thống đang tranh luận ở vòng loại, chứ nếu chú ý hơn một chút - và nhớ lại kinh nghiệm "vẽ lại bản đồ" của Âu châu - ta thấy rằng đáng lẽ Hoa Kỳ phải thấy trước là sẽ lãnh hậu quả từ một quyết định rất chính đáng về đạo đức vào năm 1998, tại Kosovo.
Hãy điểm tin hôm nay xem bao nhiêu tờ báo Mỹ bình luận về Kosovo" Trên đầu ngón tay!
Send comment
