Hôm nay,  

Tin Vắn Thế Giới

06/04/200000:00:00(Xem: 5988)
THƯỢNG ĐỈNH 67 NƯỚC: HỢP TÁC MỌI LĨNH VỰC
CAIRO - Hội nghị thượng đỉnh 67 nước, gồm 15 hội viên Liên Hiệp Âu Châu và các quốc gia Phi Châu, sẽ họp lần tới, năm 2003, tại 1 thủ đô Âu Châu. Thông cáo chung 110 điểm kết thúc hội nghị họp tại Cairo phác họa những biện pháp mở rộng đối thoại hợp tác giữa 2 châu lục về kinh tế, chính trị, thông qua tự do mậu dịch, đầu tư tư nhân, hợp tác khu vực và tăng cường viện trợ.
Các lãnh tụ đồng ý bỏ ra ngoài Thông Cáo Chung những vấn đề tranh cãi về nợ nần và di sản văn hóa. Salim Ahmed Salim, Tổng Thư Ký tổ chức Đoàn Kết Phi Châu, mô tả hội nghị Cairo là 1 sự kiện lịch sử, còn TT Omar Hassan Bashir của Sudan nói thành quả của hội nghị là to lớn, trong số đó có thỏa thuận giảm và xóa nợ cho các nước nghèo.
Các vấn đề khác đã bài cãi gồm: nhân quyền, thu hồi các di sản văn hóa Phi Châu bị mua bán trái phép. Theo Reuters, nợ ngoại quốc của Phi Châu là 110 tỉ MK vào năm 1980 đã lên tới 350 tỉ, sẽ được miễn giảm theo 1 thời biểu do các bên bàn thảo.

ZIMBABWE: DU LỊCH SỤP ĐỔ, DU KHÁCH TRÁNH NÉ
HARARE - Những tin tức về tranh giành đất đai và bất ổn chính trị tại Zimbabwe xuất hiện hàng ngày trên màn ảnh truyền hình đã làm suy sụp kỹ nghệ du lịch của đất nước nghèo đói này, trong khi ngành cảnh sát hầu như bất lực.
Một bà chủ tiệm bán đồ kỉ niệm tại thủ đô Harare nói “Ai ai cũng nhận thấy tình trạng vô chính phủ ở Zimbabwe, du khách không mua vé tới Zimbabwe vì không biết ngày mai sẽ ra sao”. Bà Leslie Gwindi, 1 viên chức Sở Du Lịch, thừa nhận rằng 1 số vé du lịch đã bị hủy bỏ.
Ông Harvey Senior, chủ 1 nhà trọ chỉ cách thủ đô nửa giờ lái xe, than rằng tình hình cho mướn phòng chưa bao giờ tệ như hiện nay. Ngòai ra, quan hệ giữa Zimbabwe với Tây Phương đã trở nên xấu đi, nhất là sau ngày TT Mugabe đưa ra kế hoạch lấy lại các nông trại của người da trắng mà không trả tiền bồi thường.
Hôm Thứ 2, Bộ Ngoại Giao Anh cũng đã báo động du khách tránh tới Zimbabwe vì nguy cơ bạo động, và dự định giúp 20 ngàn Anh kiều sẵn sàng rời Zimbabwe khi có dấu hiệu bất ổn.

BẮC HÀN CHỊU ĐỐI THOẠI XÓA BỎ HÀNG RÀO CÔ LẬP
BÌNH NHƯỠNG - Phái đoàn Nhật Bản đã tới thủ đô Bắc Hàn để ngày Thứ Tư bắt đầu đàm phán lần đầu tiên kể từ 7 năm về việc lập bang giao chính thức giữa 2 nước. Tokyo chưa hề công nhận chính quyền CS Bắc Hàn liên tục đối đầu căng thẳng với Nam Hàn kể từ gần nửa thế kỷ qua. Ông Kojiro Takano, trưởng phái đoàn thương thuyết Nhật Bản, tuyên bố với báo chí Nhật sau cuộc gặp gỡ đại sứ lưu động Jong Thae Wha của Bắc Hàn, rằng ông cảm thấy ông Jong là người gay go trong đàm phán.
Cuộc đối thoại với Nhật Bản là dấu hiệu cho hiểu rằng Bắc Hàn muốn chấm dứt tình trạng cô lập với thế giới bên ngoài, cải thiện quan hệ với Tây Phương, và để nhận được viện trợ. Trong tháng qua, Nhật Bản hứa hẹn viện trợ cứu đói 100 ngàn tấn gạo cho Bắc Hàn.

ADB BƠM 500 TRIỆU ĐÔ GIÚP BANGLADESH XÓA ĐÓI NGHÈO
DHAKA - Bangladesh là 1 trong những nước nghèo nhất châu Á, lợi tức đầu người của phân nửa dân số là trung bình 300 MK hàng năm, vừa được Ngân Hàng Phát Triển Á Châu (ADB) tài trợ 500 triệu MK để giảm nghèo.
Bộ Trưởng Tài Chánh Kibria cho biết chương trình giảm nghèo ở Pakistan là 1 nhiệm vụ cực kỳ to lớn, tài trợ của ADB sẽ giúp quốc sách này tiến triển nhanh hơn. Ông Sandilya, đại diện chương trình giảm nghèo của ADB, mô tả Bangladesh là nước tiền tuyến chống nghèo đói ở Nam Á, kế hoạch của ADB đề ra chỉ tiêu là giảm nghèo xuống tỉ lệ 35% dân số Bangladesh vào năm 2005 và 25% vào năm 2010.
Ngay tại các khu xóm nghèo của thủ đô Dhaka, nhiều gia đình sống bằng nghề làm giày dép, các con được đi học trường công, nhưng thiếu tiền mua sách vở, ngoài ra, sinh suất của dân Bangladesh còn cao, dân nông thôn còn kéo tới thành thị, vì các chương trình phát triển nông thôn không hiệu quả.

ĐỨC GIAO MỸ HỒ SƠ MẬT ĐIỆP VIÊN CŨ ĐÔNG ĐỨC
BERLIN - Chính phủ Đức loan báo Hoa Kỳ đã chuyển giao tài liệu gián điệp thời kỳ Chiến Tranh Lạnh, có thể làm lộ hàng trăm điệp viên Tây Phương cộng tác với tình báo của nước Đông Đức CS.
Đây là những tài liệu thu thập sau ngày sụp đổ bức tường Berlin năm 1989, và theo báo Sueddeutsche Zeitung, năm 1992 tại Moscow CIA nhận tài liệu từ 1 sĩ quan tình báo KGB của Nga từng hoạt động ở Đông Đức. Những hồ sơ của mật vụ Stasi không chắc đưa tới những vụ truy tố mới, nhưng có thể soi sáng một phần vào vụ tai tiếng tiền bạc liên quan đến cựu Thủ Tướng Helmut Kohl.
Tài liệu Hoa Kỳ mới giao sẽ cho biết tên thật các điệp viên mà những tài liệu trước chỉ cung cấp mã số, mà một số hiện còn sống. Theo ước tính của Tây Phương, Đông Đức đã dùng tới 20 ngàn gián điệp ở Tây Đức.

ĐẶC SẢN THÁI LAN NỔI TIẾNG: TIỆM ĂN CHUYÊN TRỊ CÔN TRÙNG
BANGKOK - Một tiệm ăn giữa khi thương xá tại thủ đô Thái Lan bán các món ăn làm bằng côn trùng, với thực đơn kê các món kỳ nhông, rắn mối, gián và nhộng. Tiệm ăn này cũng muốn chứng tỏ rằng mọi loài vật đều có thể trở thành đồ ăn cho con người, mà những thực khách đến với tiệm này cả quyết rằng không gì ngon hơn.


Anh Naropng, quê ở nông thôn miền Bắc cho biết anh thường ăn nhộng sống, còn nữ kịch sĩ Wassana của 1 đoàn xiếc thưởng thức món nhộng bọc trong trái chuối chiên. Cô cho biết đã được cha khuyến khích ăn món này cách đây 6 năm, khi thấy trong người yếu mệt.
Ông Khieukaimuk nói rằng ông ăn gián khi kiệt sức - theo ông, ai nói gián là bẩn, nhưng đối với ông, gián là món ăn tăng cường sinh lực.

XE LỬA ĐỤNG ĐOÀN XE HÀNG, CHÁY LỚN
OSLO - Tại vùng ngoại ô thủ đô Oslo của Na Uy, 1 đoàn xe lửa chở 1 toa chứa hơn 100 tấn hơi đốt tông 1 đoàn xe chở hàng khác, phát cháy từ lúc 1 giờ sáng Thứ Tư, giờ địa phương. Khoảng 2000 người, gồm cả học sinh và nhân viên bệnh viện của 2 thị trấn gần ga Lillestroem di tản. Cảnh sát đã phong tỏa 1 khu vực có chiều dài 800 mét. Đây là tai nạn xe lửa tệ hại nhất tại Na Uy trong năm nay, mặc dù không có thiệt hại nhân mạng.

ĐỤNG XE: TÀI XẾ CHẾT NGAY
WICHITA, Kansas - Một tài xế lái xe chở học sinh sáng Thứ Tư ủi vào phía sau 1 chiếc xe sửa chữa ống nước đậu ven đường, đã chết tại chỗ. Một ống nhôm đâm qua kính chắn gió, đánh trúng đầu người tài xế phụ nữ này. 9 học sinh trên xe chỉ bị thương nhẹ, trầy xước hay bầm tím. Cảnh sát thị xã Wichita (bang Kansas) cho biết các em học sinh từ 6 đến 10 tuổi đã phản ứng hiệu quả, bám chặt các thành ghế. 1 xe thể thao và 1 xe van đậu phía trước chiếc xe sửa ống nước cũng bị tông giây chuyền.

GIẢI PHIM & NHẠC INTERNET
Các nhà phê bình đi chỗ khác, hãy để cho khán giả quyết định trao giải. Nữ tài tử Bree Turner - tại lễ trao Giải Đại Hội Phim và Âm Nhạc Internet bảo trợ bởi StreamSearch.com hôm Thứ Ba tại trụ sở Playboy Mansion ở Los Angeles - là một trong những người trao giải. Giải này được chọn theo phiếu bầu của những người ái mộ phim và nhạc toàn cầu xuyên qua Internet.

HÃNG ATECS ĐƯỢC GẠ MUA
Các công ty Đức Bosch và Siemens loan báo hôm Thứ Tư 5.4 rằng họ đã ngỏ lời mua công ty Atecs với giá 9.1 tỉ đồng Euro. Hãng Atecs Mannesmann AG nổi tiếng trong hội chợ Hannover Messe với các sản phẩm hình ảnh 3-D.

BẮT 1 NGƯỜI SERB TRONG NHÓM ĐÁNH BỊ THƯƠNG 11 LÍNH MỸ
MITROVICA - Lực lượng gìn giữ hòa bình KFOR bắt 1 người sắc tộc Serb giữ vũ khí trái phép sau khi bị cư dân Serb ở Kosovo tấn công, bị thương 12 người, gồm 11 chiến sĩ Mỹ, 1 chiến sĩ Ba Lan.
Tại căn cứ Bondsteel, miền Đông Kosovo, phát ngôn viên quân sự Hoa Kỳ cho biết đa số người bị thương bị đánh vào chân bằng gậy. Tại thủ đô Washington, phát ngôn viên Ngũ Giác Đài cho biết trường hợp nặng nhất là 1 quân nhân bị gãy tay. Đây là vụ bị thương nhiều người nhất của KFOR kể từ 9 tháng hoạt động tái lập an ninh trật tỉ ở Kosovo. Theo thông cáo của Bộ Quốc Phòng Hoa Kỳ, vụ KFOR bị người Serb tấn công bùng nổ khi 6 quân cảnh Hoa Kỳ và 6 quân cảnh Ba Lan khám xét 1 ngôi nhà tại làng Sevce, cách thủ phủ Pristina 40 dặm, tịch thu 2 quả lựu đạn. Khoảng 150 dân làng sắc tộc Serb bao vây, không cho các chiến sĩ KFOR ra đi. Viện binh KFOR được gọi tới, và đám đông chỉ giải tán 8 giờ sau.
Theo tin thông tấn xã của Nam Tư, 14 người Serb bị thương, gồm 10 người trúng đạn cao su.

DU KÍCH CS ĐÁNH ĐỒN, PHÁ LÀNG XÓM
BOGOTA - Loạn quân Mácxít ELN ngày Thứ 2 đánh bom và phong toả 4 trong số những trục giao thông huyết mạch của Colombia, và bắt cóc ít nhất 23 người lái xe, đốt 10 xe. Nhà chức trách cho biết trong trận tấn công đầu tiên khi trời hừng sáng, du kích ELN đánh thuốc nổ phá sập 2 cây cầu trên đường nối liền thủ đô Bogota và thành phố kỹ nghệ Medellin ở hướng Bắc. Cùng ngày, loạn quân ELN phá con đường từ thị trấn Cesar chạy ra biển, bắt 23 người, đốt 10 xe. ELN là tổ chức phiến loạn thân Cộng 5000 quân, lớn hạng nhì Colombia, sau FARC.

NÔNG DÂN NAM DƯƠNG THÊ THẢM
Nông dân Nam Dương trên đảo West Java đang gặp thê thảm: Nông dân bán vụ mùa lúa của họ và đã có mức thu giảm 40% do vì giá gạo địa phương sụt giảm nặng, chỉ vì gạo nhập cảng đã quá dư thừa.

INTERNET TỪ MỌI NƠI
Hội chợ Spring Internet Show, bảo trợ bởi Charmed Technology, tại Los Angeles đã khai mạc ầm ĩ hôm Thứ Ba 4.4 với đủ thứ sản phầm mới. Các sản phẩm thời trang này giúp người sử dụng có thể vào Internet từ bất cứ nơi nào, xuyên qua các dụng cụ nhỏ mà bạn mang hay đeo trên người. Được chú ý nhất là một máy nhỏ cỡ máy phát thanh Walkman đeo ngang lưng, đi kèm với mắt kiếng một tròng có thể giúp bạn vừa dạo phố vừa vào các trang Web hay đọc email.

DO THÁI SỬA SOẠN RÚT KHỎI NAM LEBANON
NAM LEBANNON - Phát ngôn viên LHQ ước lượng cần thêm 2500 chiến sĩ cho lực lượng UNIFIL sau khi quân Isreal rút khỏi Nam Lebannon. UNIFIL là lực lượng 9 nước được thành lập năm 1978 sau ngày Israel xâm lăng Nam Lebannon để truy diệt các nhóm du kích Palestine.
Thiếu Tá Tony Kiely, tùy viên Ireland bên cạnh quân đội LHQ, nói “Một cuộc triệt thoái đơn phương của Israel sẽ tạo khoảng trống dọc theo biên giới Bắc Israel và Lebannon mở đường cho các nhóm du kích tấn công vượt biên giới.”
Sau 22 năm chiếm đóng Nam Lebbanon làm vùng trái độn, Israel hứa hẹn rút quân vào ngày 7-7 sắp tới, dù cho hòa ước với Lebannon và Syria có thành hình hay không. Ngày Thứ 3, tại Geneva, ông Tổng Thư Ký LHQ Kofi Annan đã hội đàm với Ngoại Trưởng David Levy của Israel về kế hoạch rút quân ở Nam Lebannon của Israel.

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
✱ MI5: ĐCSTQ áp dụng cách tiếp cận cấp nhà nước, trong đó các doanh nghiệp và cá nhân bị pháp luật TQ buộc phải hợp tác với Đảng ✱ SHU Yenjoon, sĩ quan tình báo Trung Quốc đã bị kết án về tội đánh cắp bí mật thương mại trong lĩnh vực hàng không Hoa Kỳ ✱ MI5: Để ngăn chặn, năm 2020, Hoa Kỳ ngừng cấp thị thực mới cho các nhà nghiên cứu từ các trường đại học Quân đội PLA ✱ ALJ: Giám đốc FBI Cảnh báo các công ty phương Tây rằng Bắc Kinh quyết tâm đánh cắp công nghệ của họ để đạt được lợi ích cạnh tranh. ✱ ĐS Trung Quốc tại London đã bác bỏ các cáo buộc của McCallum (MI5) và Wray (FBI), là "hoàn toàn vô căn cứ”. ✱ AFP: TMT Liên Quân Mỹ cáo buộc ông Tập Cận Bình thất hứa...
SPIEGEL phỏng vấn Ngoại trưởng Mỹ huyền thoại về nỗi ám ảnh và lệnh ngừng bắn của Putin...
Báo cáo năm 2021của Welthungerhilfe, một tổ chức cứu đói quốc tế được thành lập tại Đức từ năm 1992, vừa được phổ biến gần đây, cho thấy thực tế đã đánh tan bao hy vọng. Bảng chỉ số về nạn đói của báo cáo đã báo động về các nguy cơ dinh dưỡng của dân số thế giới và nguồn cung ứng lương thực trong toàn cầu...
Omar là con trai thứ tư của Bin Laden, người khủng bố giết người nổi tiếng khắp thế giới mà vụ gây chấn động hơn hết là vụ 9/11 ở NY năm 2001, hiện đang chọn sanh sống ở Normandie, vùng biển cực Bắc nước Pháp, với nghề vẽ tranh. Hôm đầu tháng 6 vừa qua, ông gặp nhà báo Charles Guyard của tuần báo Le Point, trong câu chuyện với nhà báo, ông kể lại tại sao ông chọn nước Pháp để sanh sống và may mắn, được Pháp chập nhận...
Ba người phụ nữ đầu tiên trên thế giới, được bầu cử vào chức vụ thủ tướng. Năm 1949, Hiến Chương Liên Hiệp Quốc nhấn mạnh vai trò bình đẳng giữa phái nam và phái nữ, trong mọi lãnh vực, nhưng thời đó chưa có một lãnh đạo quốc gia nào trên thế giới do dân bầu lên là phụ nữ cả...
Tháng 11-1952 chiến tranh Cao Ly tiếp tục khốc liệt giữa Hoa Kỳ với quân Trung Cộng dưới quyền Bành Đức Hoài. Ngày 18 xảy ra đụng độ giữa một phi tuần Grumman F9F với một phi đội Sô-Viết bên trên không phận giữa Hội Ninh (Hoeryong) và căn cứ Hải Sâm Uy (Vladivostok) của Nga-Sô. Eisenhower vừa đắc cử Tổng thống, đích thân sang thị sát mặt trận và triệu tập viên phi công đã bắn rơi 4 chiếc MIG-15 của Nga. Một chiến tích chưa từng có và chưa hề tái lập. Kỳ lạ là chiến công bị ém nhẹm và Trung úy Royce Williams buộc phải im lặng trong suốt nửa thế kỷ...
Để thực hiện ý đồ bành trướng bá quyền Hán tộc dưới chiêu bài Giấc mơ Trung Hoa, Tập Cận Bình đã xây dựng hai vành đai về kinh tế và quân sự. Kinh tế là “Con đường tơ lụa thế kỷ 21”. Quân sự là “Chuỗi ngọc trai”. Hai vành đai nầy đi từ Châu Á qua Châu Phi và về Châu Âu. Hoa Kỳ chống lại bằng việc xoay trục về Châu Á-Thái Bình Dương. Về quân sự là vành đai Thái Bình Dương từ những căn cứ của đồng minh là Nhật Bản, Hàn Quốc, Okinawa, Australia và Singapore, Ấn Độ. Indonesia có thể là đồng minh tương lai...
Cơ quan Liên Hiệp Quốc về Mậu dịch và Phát triển (UNCTAD) cảnh báo, mức tăng trưởng kinh tế toàn cầu sẽ giảm từ 3,6% xuống 2,6% cho năm 2022 và các nước đang phát triển sẽ cần 310 tỷ Mỹ kim để đáp ứng các yêu cầu cho dịch vụ nợ công nước ngoài trong năm nay...
Lần đầu tiên, giới chỉ huy quân sự của Nga tuyên bố nay sẽ tập trung vào “giải phóng hoàn toàn” tỉnh ly khai Donbass thay vì gây chiến trên toàn lãnh thổ Ukraine như trước đây
Số người tị nạn chiến tranh từ Ukraine đến Đức đã vượt qua mức 100.000 (một trăm ngàn) người. Một phát ngôn viên của Bộ Nội vụ Liên bang thông báo rằng có 109.183 người tị nạn đã được ghi nhận vào sáng thứ Sáu 11.3.2022. Nhiều hơn 13.270 người so với hôm thứ Năm. Chính phủ Cộng Hòa liên bang (CHLB) Đức đảm bảo với các tiểu bang về sự hỗ trợ và cố gắng phân phối những người tị nạn tốt hơn.


Kính chào quý vị,

Tôi là Derek Trần, dân biểu đại diện Địa Hạt 45, và thật là một vinh dự lớn lao khi được đứng nơi đây hôm nay, giữa những tiếng nói, những câu chuyện, và những tâm hồn đã góp phần tạo nên diện mạo văn học của cộng đồng người Mỹ gốc Việt trong suốt một phần tư thế kỷ qua.
Hai mươi lăm năm! Một cột mốc bạc! Một cột mốc không chỉ đánh dấu thời gian trôi qua, mà còn ghi nhận sức bền bỉ của một giấc mơ. Hôm nay, chúng ta kỷ niệm 25 năm Giải Viết Về Nước Mỹ của nhật báo Việt Báo.

Khi những người sáng lập giải thưởng này lần đầu tiên ngồi lại bàn thảo, họ đã hiểu một điều rất căn bản rằng: Kinh nghiệm tỵ nạn, hành trình nhập cư, những phức tạp, gian nan, và sự thành công mỹ mãn trong hành trình trở thành người Mỹ gốc Việt – tất cả cần được ghi lại. Một hành trình ý nghĩa không những cần nhân chứng, mà cần cả những người viết để ghi nhận và bảo tồn. Họ không chỉ tạo ra một cuộc thi; họ đã và đang xây dựng một kho lưu trữ. Họ thắp lên một ngọn hải đăng cho thế hệ sau để chuyển hóa tổn thương thành chứng tích, sự im lặng thành lời ca, và cuộc sống lưu vong thành sự hội nhập.

Trong những ngày đầu ấy, văn học Hoa Kỳ thường chưa phản ánh đầy đủ sự phong phú và đa dạng về kinh nghiệm của chúng ta. Giải thưởng Viết Về Nước Mỹ thực sự đã lấp đầy khoảng trống đó bằng sự ghi nhận và khích lệ vô số tác giả, những người đã cầm bút và cùng viết nên một thông điệp mạnh mẽ: “Chúng ta đang hiện diện nơi đây. Trải nghiệm của chúng ta là quan trọng. Và nước Mỹ của chúng ta là thế đó.”


Suốt 25 năm qua, giải thưởng này không chỉ vinh danh tài năng mà dựng nên một cộng đồng và tạo thành một truyền thống.
Những cây bút được tôn vinh hôm nay không chỉ mô tả nước Mỹ; họ định nghĩa nó. Họ mở rộng giới hạn của nước Mỹ, làm phong phú văn hóa của nước Mỹ, và khắc sâu tâm hồn của nước Mỹ. Qua đôi mắt họ, chúng ta nhìn thấy một nước Mỹ tinh tế hơn, nhân ái hơn, và sau cùng, chân thật hơn.

Xin được nhắn gửi đến các tác giả góp mặt từ bao thế hệ để chia sẻ tấm chân tình trên các bài viết, chúng tôi trân trọng cảm ơn sự can đảm của quý vị. Can đảm không chỉ là vượt qua biến cố của lịch sử; can đảm còn là việc ngồi trước trang giấy trắng, đối diện với chính mình, lục lọi ký ức đau thương sâu đậm, và gửi tặng trải nghiệm đó đến tha nhân. Quý vị là những người gìn giữ ký ức tập thể và là những người dẫn đường cho tương lai văn hóa Việt tại Hoa Kỳ.

Với Việt Báo: Xin trân trọng cảm ơn tầm nhìn, tâm huyết, và sự duy trì bền bỉ giải thưởng này suốt một phần tư thế kỷ.
Khi hướng đến 25 năm tới, chúng ta hãy tiếp tục khích lệ thế hệ kế tiếp—những blogger, thi sĩ, tiểu thuyết gia, nhà phê bình, nhà văn trẻ—để họ tìm thấy tiếng nói của chính mình và kể lại sự thật của họ, dù đó là thử thách hay niềm vui. Bởi văn chương không phải là một thứ xa xỉ; đó là sự cần thiết. Đó là cách chúng ta chữa lành, cách chúng ta ghi nhớ, và là cách chúng ta tìm thấy nơi chốn của mình một cách trọn vẹn.

Xin cảm ơn quý vị.

NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.