Bạn,
Theo các nhà nghiên cứu về địa lý nhân văn, trên địa bàn tỉnh Bình Dương, vùng Lái Thiêu có bảy loại đất, không những thích hợp cho loại cây ăn trái mà còn là đất nguyên liệu của gốm, sứ. Chính vì thế, địa danh Lái Thiêu từ lâu đã gắn liền với những vườn cây trĩu quả và những làng gốm truyền thống nổi tiếng tại miền Nam. Báo CA Thành phố SG ghi nhận về tiến trình của nghề gốm Lái Thiêu qua đoạn ký sự như sau. Ra đời khoảng giữa thế kỷ 19, gốm Lái Thiêu là sự tổng hợp hài hòa của ba trường phái gốm: Phúc Kiến, Triều Châu và Quảng Đông. Nhiều cộng đồng người Hoa khi chọn Sài Gòn - Chợ Lớn làm quê hương mới, đã mang theo nghề làm gốm cổ xưa của cha ông để rồi hình thành các xóm lò gốm ở Sài Gòn- Chợ Lớn: làng cổ Hòa Lục quận 8, Đình Phú Lâm - quận 6 và vùng Phú Giao, Cây Mai quận 11, với nhiều địa danh lưu dấu như Lò Siêu, Xóm Đất. Đầu những năm thập niên 40 của thế kỷ 20, những lò gốm, lò gạch cuối cùng của các xóm Lò Gốm ngưng hoạt động vì tiến trình đô thị hóa của Sài Gòn - Chợ Lớn, đẩy các làng nghề thủ công nghiệp ra vùng ven. Các lò gốm của đất Sài Gòn phải nhường vai trò của nó cho Biên Hòa-Đồng Nai và Lái Thiêu - Bình Dương. Những năm đầu thế kỷ 20, Lái Thiêu đã trở thành một trong hai thủ phủ gốm lớn nhất cả VN. Sản phẩm của nó không chỉ xuất hiện ở các buôn làng Tây Nguyên mà còn xuất cảng sang Mã Lai, Nam Dương. Nhiều người cho rằng, khai cơ tạo nghiệp của gốm Lái Thiêu là: ông Dương Tô, từ Phúc Kiến, Trung Hoa sang lập nghiệp và xây lò Kiến Xuân tại ấp Bình Đức, xã Bình Nhâm, huyện Thuận An; ông Dương Lương cũng từ Phúc Kiến qua xây lò Ông Tía ở xã Chính Nghĩa, thị xã Thủ Dầu Một; chú Mầu gốc tận Quảng Đông đến Tân Phước Khánh xây lò Thái Xuân Hòa. Hàng năm vào ngày 16 tháng giêng và 16-7 âm lịch, cộng đồng người Hoa ở Bình Dương đều không quên đến miếu Ông Bổn lễ bái tổ nghiệp gốm. Có thể nói, cả Lái Thiêu là một mỏ nguyên liệu cho nghề gốm. Đất làm gốm có thể đào từ ngay trong vườn nhà rồi đưa vào sản xuất. Người Hoa đã mang theo kỹ thuật xử lý đất nguyên liệu mà đến nay vẫn được áp dụng ở Lái Thiêu, đó là phối đất, đất sàng. Đất được trộn trong hồ bậc thang, những hạt đất to và nặng sẽ chìm xuống, khi xả nước chảy xuống hồ tiếp theo, sau đó để lắng người ta thu được thứ đất mịn để làm gốm. Chất lượng đất quyết định độ bền của sản phẩm, còn xấu đẹp thì tùy vào tay con người.
Bạn,
Báo CA ghi nhận rằng qua bàn tay thợ Việt, những sản phẩm gốm Lái Thiêu mang vẻ đẹp phóng khoáng và dân dã. Đặc biệt, dù có xuất phát điểm là gốm của người Hoa, song nét hoa của gốm Lái Thiêu rất gần gũi với thiên nhiên và con người Việt Nam. Ngày nay, gốm Lái Thiêu vẫn còn những làng nghề truyền thống, những nghệ nhân vô danh đang tiếp tục công việc của cha ông, nơi mà mỗi sản phẩm đất nung đều là biểu tượng cuộc sống trong sự kết hợp giữa đất, lửa và con người.
Gửi ý kiến của bạn
